Raha nisy fotoana nalaza ny fitokonan'ny mpianatra teny Ankatso sy ny gidragidra fifampitorahana teo amin'ny mpianatra sy ny mpitandro ny filaminana, noho ny gafigafy nataon'ny heverina ho olon-kafa voakarama hanakorontana sy eritreretina fa hamadika ilay tolon'ny mpianatra ho politika, tsy hita intsony ny lavenon'izany ankehitriny satria nisy ny vatsim-pianarana nozaraina. Nisy ny gidragidra toy izany ihany koa teo amin'ny mpianatra any amin'ny farintany fa tsy henoheno loatra ny momba izany amin'izao fotoana izao. Tsy mba toy izany kosa ny an'ny mpampianatra FRAM hatreto. Toe-draharaha mifanohitra amin'izay heverina no hita.
Amin'ny ankapobeny dia mora milefitra ny mpiasa, na ny tsy mpianatra intsony, satria efa mamelom-bady aman-janaka, mbola kely anaka, efa manana fandaniana. Rehefa mihatra hatrany amin'ny tsy fahazoana karama intsony manko ny tolona dia tsy hanana hery hanoherana intsony ny mpikarama. Raha eritreretina tsotra toy izany ny zavamisy dia hatramin'ny volana oktobra no tena ho hita ny herin'ny tolona ataon'ny mpampianatra FRAM mitokona. Efa mba nandre resak'olona ihany aho fa tsy mpampianatra FRAM eto an-drenivohitra no tena mikiribiby manohy ny tolona fa ireo an-tany lavitra ka izay lafiny izay no tsy hanaikinekeny fotsiny izao ny ho resy. Manana olom-pantatra ihany ny tena nanao io asa io fa tena fadiranovana ireo olona ireo, satria mba mampianatra taranaka Malagasy dia manana fahamenarana tsy hangataka an-dalambe fa karazany mitety ireo olona antenainy ho malala-tanana mahatsapa ny andavanandron'izy ireo. Fa tena ontsa dia ontsa ny fo rehefa mieritreritra hoe olona efa lasa "mpangataka" (tsy ankarihary) ve no mpampianatra ny zanakao? na mpampianatra ny maro an'isa amin'ny zanaky ny mpiray tanindrazana aminao?
Noho ny fahitana izany toe-javatra izany dia tsy afaka ny hieritreritra hanesoeso na hanohitra izay fitakiany ny tena. Mariho fa efa an-taonany ireo olona ireo no nitolona ka nahatonga hatrany amin'ny drafitra hampidirana ho mpiasam-panjakana ny 10.000 amin'izy ireo saingy mazava loatra fa tsy hahafa-po azy ireo izany raha miohatra amin'ny isany amin'izao fotoana izao. Hatramin'ny nanombohan'ny fialan-tsasatra ireo no nihanavitrika satria izay no fotoana tsy ampianarana sy tokony hanaovana ny tolona. Efa nisedra baomba mandatsa-dranomaso izy ireo ary efa niharan'ny fisamborana sy ny herisetra ny iray amin'ny mpitarika amin'izy ireo. Raha izay mpitarika efa nosamborina sy nampijaliana izay no mbola mifikitra amin'ny fanaovana ny tolona (araka ny nahitako azy tamin'ny fahitalavitra) dia efa vonona hatramin'ny farany izy, na manana fikendrena tokoa ny ho tafiditra ho mpiasam-panjakana mazava hoazy.
Rehefa nanao ny fitakiana teo amin'ny minisitera ary izy ireo no voatosi-bohon-tanana dia mazava loatra raha hitodika any amin'ireo olom-boafidy mivantana eto amin'ny firenena (na tena voafidy tokoa ireo na noho ny halabato no nahavoafidy azy ireo). Tsy tokony hatao mahagaga raha nisy ny fikasana hizotra ho any Tsimbazaza hizotra ho eny amin'ny Lapan'ny Antenimieram-Pirenena. Misy lalan-kevitra mazava tsara ao anatin'izany, ka izay no mampihomehy amin'ny zandary teo Ankadilalana tamin'ny nanakanana ny arabe tsy hizoran'ireo olona ireo hoany. Tsy misy tokony hanakananao ny olona hiresaka amin'ny olom-boafidiny ankoatra ny hoe tsy te-handray azy ireo ihany koa ny olom-boafidy atoniny. Hanakana ny fifampiresahana eo amin'ny mpidify sy ny olom-boafidy ve ianao satria hoe mpitandro ny filaminana? Moa ve tsy izany fanakanana ny tsy ifandraisan'ny mpifidy sy ny olom-boafidy izany indray no antsoina hoe fanakorontanana tsy afaka am-bavan'ireto karazan'olona ireto? Tsy handroba ireo ary tsy hanakorontana ka diso toerana ilay fepetra henjana lazaina, fepetra jadona no anaran'izany fa tsy fepetra henjana.
Ny fivoarana hita tamin'ny nataon'ny zandary kosa dia ny tsy nampiasana ny baomba mandatsa-dranomaso tamin'ity fotoana ity fa ny kobay sy ny ampinga no tena novononina. Mazava loatra fa raha resaka fifanosehana dia tsy hitovy ny hery eo amin'ny zatra fanazaran-tena sy mpikotrana lava sy efa nahazoazo habe sy ny olona efa zatra nihafy, manifinify sy fohy ary mifanakaikikaiky ny isan'ny olona. Fa mahalasa eritreritra ny mpitazana kosa ny mahita izany habe sy halava tsy dia mitovy izany, efa fantatra tsinona fa tsy hahavita herisetra na oviana na oviana ny olona efa manambady aman-janaka sy efa tsy mijery ny hoaviny intsony fa efa any amin'ny taranaka indray ny saina. Ny tena kosa moa eto dia ny manoratra ihany no atao mba hisy ny soratra vavolombelona rahatrizay.
Jentilisa, 10 septambra 2014
Nisy namoaka ity taratasy misokatra ity tao amin'ny Facebook ka nihazakazaka aho handika azy avy amin'ny teny anglisy araka izay azoko natao satria mety mba ilain'ny rehetra ihany manko izany.
Andriamatoa mpitarika ny Movansa Ravalomanana
Andriamatoa Minisitry ny Fambolena
Ramatoa Hanitra Razafimanantsoa
Ramatoa Filoha-Lefitry ny Antenimieram-pirenena
Antananarivo
Madagasikara.
Bruxelles, 20 aogositra 2014
Ramatoa, Andriamatoa,
Voalohany, azonareo angamba fa taorian'ny vanim-potoam-pifidianana, dia tsy hampiseho ny anarako aho ary homarihako va ny ato amin'ity taratasy ity dia vokatry ny famotopotorana nataon'ny mpiara-miasa amiko rehetra. Gaga tokoa izahay raha nahita fa amin'ny maha-mpitarika ny movansy anao ka nahazoanao ny toerana maha-minisitra, sy ny toerana maha-Filoha-Lefitry ny Antenimieram-pirenena anareo, dia amin'ny fotoana ahitana trangan-javatra mety hampihozongozona ny sezanareo ihany ianareo vao miteny amin'ny olonareo.
Tsy azonay mihitsy hoe maninona ny mpitarika an-dalambe sasantsasany no tsy azo ekena intsony hiresaka ao amin'ny toeranareo farany tao anatin'ny dimy taona, Ny Magro
Ny mamela ny olona hiresaka no fototry ny demokrasia.
Faly tokoa izahay raha nanolo-tena hiditra ao amin'ny fitondrana vaovao ianareo hampandroso an'i Madagasikara, saingy efa fantatry ny rehetra fa fametrahana ny fanonganam-panjakana ho ara-dalàna fotsiny ity fitondrana ity. Koa raha te-hanangana fanoherana mahafantatra tsara ny zavamisy araka ny nolazainy ny tena mpitarika anareo, ary fototry ny demokrasia ihany koa izany, saingy mazava hoazy fa tsy hisy intsony ny tombondahiny sy ny tombontsoan'ny tena manokana. Nahoana no tamin'io fotoana io indrindra ianareo no nankao amin'ny Magro na nandefa solontena, hilaza ny mifanohitra amin'izany?
Malahelo izahay hilaza aminareo fa tsy manaiky ny tetipanoronareo manohitra ny mpitarika anareo izahay.
Ary ankehitriny, ho an'ny olona eny an-dalambe, tiako ny milaza raha misy ny olona ankoatra anareo mety hieritreritra mitovy aminareo, fa tsy afa-mitsabatsabaka ao amin'ny firenena izahay. Fantatray hoe inona no mitranga aminaeo ary manao izay rehetra azonay atao amin'ny fitaovana anananay izahay hanampiana anareo hanova ny toe-draharaha any Madagasikara. Saingy eo ampelatanan'i Madagasikara i Madagasikara na misy aza ireo olom-pahefana sasantsasany mieritreritra fa ho azony avokoa ny zava-drehetra.
Miangavy aza miraharaha ny fahadisoana eo amin'ny fitenenana teny anglisy izay tsy tenin-dreninay.
Avy amin'ny olompirenena eoropeana
P.S.: Raha hamaly ny taratasy misokatra, dia ataovy ao amin'ny kianjan'i Magro izany fa hisy ny hanao tatitra aminay.
Nandika kimaimaika i Jentilisa
...
Rehefa mamaky ity lahatsoratra ao amin'ny Global Voices teny malagasy ity ianao dia ho tsikaritrao avy hatrany fa mitodika bebe kokoa amin'ny tombontsoa frantsay ilay mpanoratra. Tsy azo melohina izany fironana izany fa anjarantsika hafa rehetra kosa ny manontany tena hoe aiza ho aiza kosa ny tombontsoan'ny Malagasy rehefa miditra amin'itony fikambanana iraisampirenena tahaka ny OIF (Organisation Internationale de la Francophonie) itony isika.
Ambaran'ny tatitry ny OIF tamin'ny taona 2010 hita ao amin'ny lahatsoratra fa amin'ny taona 2050 dia hosongonan'ny mpiteny frantsay (mahatratra 750 tapitrisa) ny isan'ny mpiteny anglisy. Fikambanana mpiaro ny teny frantsay kosa ve tsy hanatsara ny azy? Dia roboka daholo amin'izay ny orinasa frantsay manoloana izany tsena azo trandrahina tsara izany hanokana fandaharana ho an'i Afrika. Tsy misy resaka ho an'ny mpandraharaha Afrikana hatreto, fa somary mahatohina ihany ilay famaranana ny lahatsoratra hoe misy tombontsoa Afrikana ao amin'ny resaka fanofanan'asa sy ny tsenan'asa, natao ho mpiasa hatrany ve ilay Afrikana fa ny Frantsay no mpamorona asa?
Eritreritra tsy tana izany fa ilaina fantarina ihany izay voasoratry ny lahatsoratra. Mahatonga saina manko ny mahita resaka TNT amin'ny fomba ankolaka ao ka lasa manoratra tsy fidiny hoe nisy baiko avy any ambadika ve ilay mahamaika ny fitondrana malagasy hiditra amin'ity TNT ity.
Jentilisa 04 septambra 2014
Akaiky ny fidiran'ny mpianatra. Misy ireo manomboka ny taom-pianarana amin'ity volana septambra ity, misy kosa amin'ny volana ambony vao manomboka. Rentsika ombieny ombieny ny fitarainana sy ny fitokonan'ny mpampianatra FRAM noho ny fahavitsian'ireo horaisin'ny Minisiteran'ny Fanabeazam-pirenena. Olana politika saro-bahana ny momba an'io satria ilaina sy kitro ifaharan'ny firenena tokoa izay fampianarana izany ary laharam-pahamehana mialoha ny handraisana manamboninahitra miaramila, raha amin'ny fijeriko manokana.
Na dia maro dia maro aza ny isan'ny mpampianatra mpiasam-panjakana dia mbola tsy ampy hatrany satria te-hivangongo eto an-drenivohitra daholo izy ireo fa tsy te-hisahirana ho any ankodahoda any. Misy ihany ireo vonona ny hampianatra any amin'ny toerana saro-dalana saingy lasa toy ny mitady loza raha karama tsy misy dikany tsy mahavelona herinandro akory no omena azy ireo. Misy anefa ireo mpiasam-panjakana omena alalana hitam-piadiana tsy esorina aminy na dia ny hetra tokony aloany amin'ny maha-mpiasam-panjakana azy aza satria izay manam-piadiana no tompon'ny fahefana. Atao ahoana moa fa rehefa tsy te-hiongana ny mpitondra dia arahina ny sitrapon'izy ireny. Saingy tsy any loatra moa ny zavatra tena tiana horesahina fa resaka fampiarana. Ny olana manko rehefa mpiasam-panjakana, na amin'ny sehatra inona io na sehatra inona dia ny roa na telo na farafahabe dia dimy taona ihany no mihafy any amin'ny dezaka fa avy eo amin'izay mitady ny lalana sy ny fomba rehetra hiakarana an-drenivohitra. Tarazo ratsy napetraky ny fahalalana olona izany fa tsy nifototra tamin'ny tena fahaizany tokoa, ary vokatry ny toe-tsaina mihevitra fa aty an-drenivohitra ihany no tena fiainana.
Raha dinihana tsotsotra ny niandohan'ny olana eo amin'ny fampianarana sy ny nipoiran'ny antsoina hoe mpampianatra FRAM, izay fanalavana ny Fikambanan'ny Ray Aman-drenin'ny Mpianatra, dia avy amin'ny fanafoanana ny Fanompoam-Pirenena Ivelan'ny Tafika, Service National Hors Forces Armées (Populaires) na SN tamin'ny taona 1991. Ireo SN ireo, izay tanora vao afaka Baccalauréat, no nahavita ny ampahany betsaka indrindra tamin'ny fampianarana tany ambanivohitra nandritra ny Repoblika Faharoa na dia tsy vitsy aza ireo nikilavaka fa kely ny vola noraisin'ireo tanora ireo. Voasaron'ny hamaroan'ny SN ny fahavitsian'ny mpampianatra noho ny ezaka nananganana sekoly vaovao SFF isam-pokontany, na SAFF isam-piraisampokontany, na Lisea (SAFM) isam-pivondronana. Tsy teo amin'ny fampianarana ihany anefa no ahitana ny SN fa rehefa minisitera rehetra nisy teto Madagasikara dia saika nahita azy ireny avokoa. Noho izany, raha nofoanana ny SN dia tsy maintsy maro sy lehibe ny fahabangana naterak'izany fanafoanana izany ary tany amin'ny fampianarana no tena niantraika lalina ny fahabangana. Fiheverako manokana io fa anjaran'ny tsirairay ny mitsipaka na manamarina.
Dia lasa amin'izay ny kajikajy tsy dia manao ahoana avy aty amiko, 22 taona eo ho eo izany no nipoiran'ny mpampianatra FRAM rehefa nofoanana ny SN. Nantsoina hoe mpampianatra FRAM satria ny FRAM no miantoka ny karaman'izy ireo atao vola na vokatry ny tany misy eo amin'ilay toerana. Mety ho manana ny mari-pahaizana ho amin'ny fampianarana ilay olona na tsia. Raha 20 tamin'izany fotoana izany ilay mpampianatra dia 42 taona izany izy amin'izao fotoana izao. Raha 23 taona tamin'izany fotoana izany ilay nanolo-tena ho mpampianatra dia 45 taona izy amin'izao fotoana izao, nefa tsy eken'ny minisitra ho ampidirina ho mpiasam-panjakana intsony satria hoe efa be taona loatra. Izay mpampianatra FRAM nitozo tamin'io fampianarana io hatramin'ny nipoirany voalohany izany dia vita hatreo ny aminy raha tamin'ny taona 1992 tokoa no nanomboka nampianatra fa tsy "tafiditra" ho mpiasam-panjakana intsony. Raha ny tombatombana avy aty amiko anefa dia any amin'ny 25-26 taona any ho any ilay olona na mihoatra aza no miditra ho mpampianatra FRAM satria tsy mahita asa hafa (natao hitady asa ilay Malagasy!) hatao. Tsy hahagaga ahy loatra noho izany raha misy ireo mitokona satria simba tanteraka ny fiainany niaritra tao. Dia manontany hoe mba mijery izay lafin-javatra izay ve ny ao amin'ny fitondrana sa sao sanatria ny hampiditra ny namana sy ny akama ary izay manaiky hiditra ao amin'ny antoko ihany no ampidirina ho mpiasam-panjakana. Eritreritra tsy tana tsy voatery ho marina fa voasoratra tsy tana ihany koa!
Jentilisa
PS: zavatra hafa momba ny kojakojam-pianarana no saiky hosoratana dia lasa any indray ilay aingam-panahy.
