Ity hevitra mivoaka eto ity dia niainga avy amin'ny adi-hevitra nataoko tao amin'ny vondrona Facebook iray. Tsy tiako ho very ilay hevitro koa dia nosoratako indray tao amin'ny blaogy sady nahitsy hifanaraka amin'ny maha-bilaogy azy mihitsy.
Misy tahirin-kevitra iray nametraka fa ny anaran'i Madagasikara taloha napetraky ny teratany dia hoe "Madecasse" na "Madecafe". Rehefa tonga ny misionera, nitory tany atsimo (izany hoe taonjato faha-17) dia ilay anarana hoe "Malagasse" no noraisina. Mariho fa ny Misionera tonga tany Anosy dia misionera katolika. Ny Misiona Lazarista no saiky hitory ny Evanjely tany Tolañaro (1648-1674) saingy tsy nahomby izany.
Raha mamaky ity rohy ity isika dia mahita fa toa nifanindran-dalana avy hatrany ilay fitoriana ny evanjely sy ny fanjanahana ilay faritra (Nosoratany hoe Anosse) ary raha tohizana dia hahatsapa fa Frantsay avokoa ireo saiky hitondra ny evanjely ireo. Tsoriko fa tsy nahita ilay voambolana hoe "malagasse" aho [tany amin'ilay antonta-kevitra niadiako hevitra] fa ilay "Anosse" no hitako dia variana ihany aho hoe tsy hain'ny Frantsay intsony ve ny nanonona ilay hoe "Malagasse" ara-panononana fa lasa "Malgache" ilay izy rehefa zanataniny tanteraka i Madagasikara? Dia naninona ilay Anosy no nosoratana ara-panononana hoe "Anosse" fa tsy nataony hoe "Anoche" raha tena lojika ny Frantsay. Fampieritreretana ihany iny.
Etsy ankilany : Ny bokin'i William Ellis mitondra ny lohateny hoe Madagascar Revisited, navoakan'ny Printy John Murray, Albemarle Street, 1867 ao amin'ny pejy faha-6 amin'ny toko voalohany dia milaza ny fanangonan'ny tandapa (mpiasam-panjakana) nianatra teny anglisy ireo "voambolana malagasy sy anglisy nahatratra pejy 300 natao tamin'ny bokikely". Ahitana ny anaram-pitenenana Malagasy eto izany!
Dia averina farany ny fanontaniana hoe fa naninona isika no nantsoin'ny Frantsay ho Malgache fa tsy hoe Malagasse farafaharatsiny?
Jentilisa, 27 marsa 2014
Tery aho hanoratra izao manaraka izao na dia alahady maraina aza. Tranga mbola tsy reko teto Antananarivo no hosoratana hanairana ny rehetra ho mailo sy haka fepetra mifanandrify amin'izany.
Tery ahw hanuratra izaw manaraka izaw na de alahady maraina aza. Tranqa mbula ci rekw tetw Antananarivu nw husuratana hanairana ny rehetra hw mailw si haka fepetra mifanandrify aming izany.
Omaly tolakandro teny Ankazomanga, teo ampiandrasana bus ho aty Antanimena, nisinisy ihany ny olona teo. Tsy nisy nanampò fa olona efatra nandeha tsiroaroa tamin'ny scooters roa no nijanona tampoka teo anoloan'ny ramatoa iray niandry bus ary nanambana basy azy teo amin'ny firihifana sady niteny hoe ento aty ny poketranao. Tsy misy na inona na inona azo natao afa-tsy ny nanolotra ilay poketra. Ireo olona hafa nijoro teo kosa raha nahita izany dia nihataka tamin'ny alalan'ny fisisihana ilay bus mbola nijanona teo. Natahotra ny ho voaambana basy sy voaendaka tsy ankihetsika eo ihany koa. Vita ny nataon'ireo olona efatra nanendaka dia nirifatra tamin'ny scooters izy ireo.
Umaly tulakandrw teny Ankazwmanqa, teo ampiandrasana bùs hw atih Antanimena, Nisynisy ihany ny Ulwna tew. Ci nisy nanampu fa ulwna efatra nande tsiruarua tamini skuter rua nw nijang tampwk teo anulong ramatuh iray niandry bùs ary nanambana basy azy tew amini firihifana sady niteny hwe entw atih ny poketranaw. Ci misy na ing na ing azw nataw afaci ny nanulwtra ilay poketra. Irew Ulwna hafa nijurw tew kus raha nahita izany de nihatakataka tamini alalani fisisihana ilay bùs mbola nijang tew. Natahutra ny hw vwambana basy si vwaendaka tsi ankyhecyka ew ihany ku. Vita ny natawn'irew ulwna efatra nanendaka de nirifatra tamini skuter izy irew.
Mitodika amin'ny polisy sy ny zandary ny tena eto. Efa betsaka ianareo no mandeha moto sy scooter. Tsy natao hitari-dalana na hanaraka manampahefana irery intsony izany ankehitriny manoloana izao toe-javatra izao fa tsy maintsy mivoatra mampiasa ny fahaizanareo mitondra ireny moto sy scooter ireny manenjika ny karazana jiolahy tahaka itony. Ianareo ihany no manambasy ka ianareo ihany no afaka mifampitana amin'ny andian-jiolahy tahaka izao tantaraiko aminareo izao. Ambava homana, ampo mieritra.
Mitudyka amini polisy si ny zandary ny tena etw. Efa betsaka ianarew nw mande moto si skuter. Ci nataw hitari-dalana na hanaraka manampahefana irery intsuny izany ankehitriny manulona izaw twejavatra izaw fa ci maincy mivotra mampiasa ny fahayzanarew mitundra ireny moto si skuter ireny manenjika ni karazana jiwlahy tahaka ituny. Ianarew ihany nw manambasy ka ianarew ihany nw afaka mifampitana amini andian-jiwlahy tahaka izaw tantaraikw aminarew izaw. Ambava humana, ampu mierytra.
Jentilisa 16 marsa 2014
Tsara sy mora notadidiana ny toritenin'ny mpitandrina tao amin'ny FJKM Anjanahary Maritiora androany 9 marsa 2014. Hosoratako eto ny ambangovangon'izany, sady ho tahiry no ho fampitàn-kafatra ihany koa. Misy karazany telo ny fisarihana ataon'ny devoly ny olombelona hahalavo azy, ary nosedrain'i Jesoa ihany koa izany fisarihana izany :
Voalohany Lioka 4 : 1-4 = Fisarihana anao hanaonao foana
Rehefa noana i Jesoa dia tarihin'ny devoly ianao hanaonao foana. Bitsihiny ianao hangalatra, bitsihiny ianao hamono olona, bitsihiny ianao handroba na zavatra hafa mety tsy ho ampoizinao. Jesoa eto nampirisihany hamadika ny vato ho lasa mofo, izany hoe hanao karazana mazia. Toy ny hoe izay hitanao manodidina anao eto tonga dia hano sy raiso ho anao satria noana ianao. Mety havadikao ho lasa fanararaotra avokoa ny zavatra rehetra eo akaikinao, tianao avadika ho hanina daholo. Tsy niditra tamin'izany anefa i Jesoa fa namaly avy tamin'ny Tenin'Andriamanitra hoe tsy ny mofo ihany, na ny hanina miditra am-bava ihany, no iveloman'ny olona. Ireo efa mahay ny Soratra dia mahalala fa misy tohiny eo manao hoe... Fa avy amin'izay rehetra nivoaka ny vavan'YHWH. (Ny teny rehetra avy amin'YHWH, hoy ny nandikantsika azy!) Satria ny tenin-Andriamanitra rehetra no mamelona antsika.
Faharoa Lioka 4 : 5-8 = Fisarihana anao amin'ny alalan'ny hita maso
Tsy azony tamin'ny alalan'ny hanina dia tarihiny indray any amin'ny zavatra hafa karohin'olombelona fatratra ihany koa, ny hita maso ary ny ambony indrindra amin'izany dia ny fahefana faratampony eto amin'izao tontolo izao. Amin'izao fotoana izao dia manintona tokoa ny rentirentin'ny fandrosoana, ka iray amin'izany ny fahafahana sy ny mora fahazoan-javatra amin'izay zavatra karohina amin'ny aterineto. Tsy voatery ho ratsy ho azy tsy akory ireny fa misy fomba hisarihan'ny devoly anao kosa hihevitra fa mahazo manao izay tianao atao ianao, [na dia ny mifanohitra amin'ny nanamboaran'Andriamanitra anao aza, hoy ny mpanoratra eto] . Toy ny mpanjakan'izao tontolo izao ianao manoloana izany toe-javatra izany. Koa indro ary ny fandriky ny devoly : ahy ireo ka omeko izay tiako, omeko anao raha miankohoka eto anatrehako ianao. Na teo aza izany dia mbola tamin'ny Tenin'Andriamanitra ihany no namaliany azy ary nilazàny fa tokana ihany no hiankohofana sy tompoina dia YHWH.
Fahatelo Lioka 4 : 9-12 = Fisarihana amin'ny alalan'ny Tenin'Andriamanitra
Fantatry ny devoly ary fa tamin'ny Tenin'Andriamanitra hatrany no namaliana azy, dia mba nampiasa ny Tenin'Andriamanitra ihany koa izy hamandrihany an'i Jesoa. Ao anatin'ny fampiasana izany anefa dia misy fanolanana ny teny, na hoe fampiasana azy amin'ny tsy izy. Sady mampiasa ny Tenin'Andriamanitra ny devoly no manaitra ihany koa ny toetran'olombelona mora mirona mankany amin'ny fireharehana sy ny vedetisma. Raha tena voataizan'ny Tenin'Andriamanitra tokoa anefa tsy tokony hiròna mankany amin'ny fisehosehoana sy fireharehana [ho manana an'Andriamanitra] fa mankany amin'ny fanetre-tena kosa. Mariho fa efa maro ankehitriny ny fiangonana milaza tena ho kristiana no efa mihazakazaka mankany amin'izany fireharehana sy ny vedetisma izany koa anjaran'ny tsirairay ny mandinika manoloana ireo fandriky ny devoly ireo. Fa na dia misy aza ny voasoratra ao amin'ny tenin'Andriamanitra dia misy ny mampiasa azy io hamitahana ny hafa hankany amin'ny fahalavoana. Ka ny fanafody tsara indrindra manoloana ireo karazana fitaka mety hiandry anao dia ny fahalalàna sy ny fihinanana isan'andro ny Tenin'Andriamanitra sy mahalala ny sitrapony [mbamin'ny toetrany?].
Tsy mijanona hatreo ny fisarihan'ny devoly anao fa miandry sy mikendry hatrany ny fotoana mety handavoany anao izy. [Lioka 4 : 13]
Indro ny perikopa nakana izany toriteny araka ny fomba nandrafetako azy izany :
1 Ary feno ny Fanahy Masina i Jesoa niverina avy tany Jordana, ary noentin’ ny Fanahy tany an-efitra nandritra ny 40 andro Izy 2 ka nalain’ ny devoly fanahy tany. Tsy nihinana na inona na inona Izy nandritra ireo andro ireo, ka rehefa tapitra ireo, dia noana Izy. 3 Hoy ny devoly taminy: raha Zanak’ Andriamanitra Ianao, baikoy io vato io ho lasa mofo. 4 Fa Jesoa namaly azy hoe: Voasoratra fa : Tsy mofo ihany no hiveloman’ ny olona [Deo. 8. 3] .
5 Ary ny devoly nampakatra Azy tamin'ny toerana avo, ka naneho Azy tanatin'ny indray mipi-maso ny fanjakana rehetra amin’ izao tontolo izao. 6 Dia hoy ny devoly taminy: Homeko Anao izao fahefana rehetra izao mbamin’ ny voninahiny, fa efa natolotra ahy izany, ka izay tiako no homeko azy; 7 koa raha hiankohoka eto anatrehako Ianao, dia ho Anao avokoa. 8 Fa Jesoa namaly azy hoe: Voasoratra fa: YHWH Andriamanitrao no hiankohofanao, ary Izy irery ihany no hotompoinao [Deo. 6. 13; 10. 20]
9 Dia mbola nitondra Azy nankany Jerosalema ny devoly, dia nametraka Azy teo an-tampon’ ny tempoly ka nanao taminy hoe: Raha Zanak’ Andriamanitra Hianao, mitsoraha avy eto mankany ambany any; 10 satria voasoratra hoe: Izy hibaiko ny anjeliny momba anao hiarovany Anao; 11 Lanjain'ireo an-tànana Ianao, Fandrao ho tafintohin'ny vato ny tongotrao [Sal. 91. 11, 12] . 12 Fa Jesoa namaly azy hoe: Voalaza hoe: Aza maka fanahy an’ i YHWH Andriamanitrao [Deo. 6. 16] .
13 Ary rehefa nanao ny fomba rehetra hisarihana Azy ny devoly, dia niala kely mandra-pisian'ny fotoana mety hanaovana izany indray.
Mituhy ve ny rediredi? Tsi hu afa-manuratra lava fa mandrera-masu. Sa ahona? Nanuratra ahu dia nisy nitsu-dranu hue tuhizu ny lalanareu satri tsi ankasitrahany ny fanuratra tahaka izau. Tsi maninuna, huy ahu. Tanjuna iray tiana asehu ny hue rehefa manuratra tahaka izau dia tua mahatsapa hue Tatsinanana kukua ny tena fa tsy Tandrefana. Dia nivoka hu azy avy any an-tsaina ny mariky ny Yin si ny Yang anisan'ny manavaka ny kuluntsaina Tatsinanana.
Dia nijery fampafantarana hue inuna tukua mua ireu Yin si Yang ireu? Ny valiny dia hue zava-drua luha mifanuhitra ireu nefa mifamenu tanteraka mahatunga azy ireu hu zavatra iray lavurary; milaza ny vavy si ny lahy, ny alina sy ny andru, ny atsimu si ny avaratra. Lasa hu azy ilay rediredy!
Yin nu mahasahirana? Ny teny fanuratra Yang.
Yin nu manakana indrindra? Ny Saina Yang.
Yin nu tadiavinau? Manatsutra ny famaky teny Yang e!
Dia lasa fanuntaniana sy valiny ilay Yin sy Yang. Tsy izany futsiny ihany fa mampituny fu kukua ilay vombulana Yiang (=Ihany) izay nutairin'ny Yin. Dia izay indray ny andruany aluha fa mitady hu lasa lavitra avy hatrany izy izany!
Raha lasa lavitra tuku mankw dia lasa tuw izau indray ny tukuny hu fanuratra iu lahatsuratra etsy ambuny iu:
Mituhy ve ng rediredi? Tsi hw afa-manuratra lava fa mandrera-masw. Sa ahong? Nanuratra ahw dia nisy nitsu-drang hue tuhizw ni lalanareu satri tsi ankasitrahang ng fanuratra tahakw izau. Tsi maning, huw ahw. Tanjung iray tiang asehw ng hue rehefa manuratra tahaka izau dia to mahatsapa hue Tatsinang kuku ny tena fa tsy Tandrefang. Dia nivoka hu azy avy ang an-tsaing ng mariky ng Yin si ng Yang anisang manavaka ng kuluntsaing Tatsinang.
Dia nijery fampafantarang ahw hue ing tuku mu ireu Yin si Yang ireu? Ny valing de hue zava-drua luha mifanuhitra ireu nefa mifamenu tanteraka mahatungga azy ireu hu zavatra iray lavurary; milaza ng vavy si ng lahy, ng aling si ng andrw, ng atsimu si ng avaratra. Lasa hw azy ilay rediredy!
Yin ng mahasahirang? Ny teng fanuratra Yang.
Yin ng manakang indrindra? Ny Saing Yang.
Yin ng tadiavinau? Manatsutra ny famaky teng Yang e!
Eeee! Lasa lavitra eeee!
[Marihw fa mandray ni tuerang few mong isaky ni vombulang farang ni "w" sy ny "g" ary ny "y" arakarakw ni tarehintsuratra mialuhw azy nefa manahy mafy ahw fandrau mandika ny fitsipi-panuratang izany! Marihw ihang ku fa azw fuanang tanteraka ny fainggw mihantung ary lasa "gg" nu misulu tuerang ny "g" nanazarang antsika! Farang: Marihw fa tsy teng Filipino iu fa teng Malagasy]
Manau ahona ny fahitanau izau fumba fanuratra izau? Misy ny fumba fisainana efa mahazatra antsika rehefa mamaky teny amin'ny teny malagasy isika! Mety hu zavatra bitika ny fanapahan-kevitra manuva ity zana-tsuratra ity nefa hiteraka revolisiona guavana tukua. Tsy nandray ny fumba famaky hoe "foumba" aho satria manjary manampy teny amin'ny tsy misy dikany sady vau maika mahatery antsika amin'ny sms izany.
Raha manuratra tuy izau ahu dia aza manahy fa etu amin'ity sehatra ity ihany fa tsy hanau azy any amin'ny sehatra hafa satria te-hanazatra ny masunau futsiny ihany. Ireu zukiuluna sy lazundazuny amin'izau futona izau dia mety hu mahatadidy an'i Manana Jahavaay, efa nanuratra zavatra tuy izau. Efa hatramin'izany futona izany aho no nandray tsara fa ny uluna no tsy nanaiky mihitsy. Nisy ihany ny mpanau gazety no nahasahy niteny fa lasa aluha lotra tamin'ny vanim-putona niainany iny lehilahy iny, fa ny sms amin'izau futona izau no azu anekena fa nisy nanaraka ihany ny zavatra nusuratany ary mbula luza nuhu ny fumba fanurany aza. Dia huy ahu hue maninuna raha tunga dia andramana ny fanavauzana ny fanuratra teny malagasy amin'ity taunjatu faha-21 [ruapulu raika] ity fa tsy hu faly hanuhituhitra befahantany ny mety ho fanatsarana azy? Mety hu tsy tiantsika ny fandravana ny zavatra efa nahazatra antsika saingy futona izau, fandrau tsy misy miaru intsuny ny teny malagasy. Amin'izau endrika izau ihany kua mba miavaka tsara amin'izay ny u sy ny o ary mety hifanakaiky kukua ny teny ofisialy sy ny tenim-paritra!
Mirary sua ny rehetra!
