Fa satria manko tsy namaoka ny endriny ilay depiote dia aleo tsy avoaka ilay sary tsy ahitana afa-tsy ilay mpampianatra. Fa esoeso mifandraika amin'izany kosa ity mivoaka eto ity ho fahatsiarovana
Adihevitra iray mandeha amin’izao fotoana izao eto Madagasikara ny volavolan-dalàna iray izay tonga dia raisin’ny maro ho fanalan-jaza na dia misy anarany amin’ny teny frantsay aza. Efa nisy ny volavolan-dalàna natolotra mitovitovy amin’izany ihany dimy taona na mihoatra izay teny amin’ny antenimieram-pirenena fa tratran’ny fandavana moa araka ny resaka ao amin’ny media sosialy ao. Nanana ny lazany, indrindra fa tany Frantsa izay tahafin’i Madagasikara matetika, izany « Interruption Volontaire de la Grossesse » izany… fa ity tsy neken’ny maro teto. Ankehitriny kosa indray dia volavolan-dalàna mametraka ny anarana teny frantsay manao hoe « Interruption thérapeutique de la Grossesse».
Ny Fiangonana Kristiana maro eto Madagasikara amin’ny alalan’ireo mpitondra fivavahana ao aminy dia mirona avy hatrany amin’ny fanoherana ny fanalan-jaza. Safidy sy faharesen-dahatra izany fa ny soratako etoana kosa indray dia fampisainana hoe mifanaraka amin’ny filazantsaran’i Kristy tokoa ve ny ampianarina na ny torian’ny Fiangonana eto Madagasikara, indrindra fa amin’ity lafiny iray ity? Tsy hanamarina na handiso izay atao sy lazain’ny Fiangonana aho fa hevitro fotsiny ny hoe anisan’ny asan’ny Fiangonana ny mamory ireo very na voahilikiliky ny fiaraha-monina sy ny hitaiza azy ireny tsy hamerina intsony ny fahadisoany.
Endrika idealin’ny ankohonana ny fisian’ny ray sy ny reny ary ny zanaka fa betsaka anefa ireo ankohonana no banga ny iray amin’ireo toko telo ireo : misy ny ankohonana tsy misy ray, misy ny ankohonana tsy misy reny ary misy ny ankohonana izay mpivady ihany no mandrafitra azy fa tsy manan-janaka ry zareo. Ny betsaka indrindra amin’ireo dia ny ankohonana tsy misy ray, sady voasakana tsy hanana andraikitra ao am-piangonana matetika ilay reny tsy manambady ara-dalàna… na tratran’ny fahamenarana ka tsy miditra am-piangonana intsony raha tsy hoe misy fiangonana mitory ny filazantsara amin’ny toerana iray vao nidirany ka mandray ireo mangetaheta ny teny sy ny sitrapon’Andriamanitra.
Lava izay voasoratra izay fa misy tantara izay ao amin’ny filazantsara ao, Jaona 8 :1-11 no misy azy mazava tsara. Tantaran’ilay vehivavy lazaina ho azo olan-tanana nijangajanga, izany hoe raha lazaina manta sy tsy ankifidy teny dia vehivavy tratra niray tamin’ny lehilahy tsy vadiny nentin’ny Fariseo sy ny mpanora-dalàna ho eo amin’i Jesoa mihitsy hitsapany ny heviny. Mariho mazava tsara ireto zavatra manaraka ireto :
Voalohany, nandritra ny fotoana nampianaran’i Jesoa no tonga avy any ireo mpahay ny lalàna (izay azo lazaina hoe mpahay Soratra Masina raha amin’izao fotoana izao) ireto. Tapaka izany ny fampianarana nataon’i Jesoa tamin’ny vahoaka tao an-tempoly fa teren’ireto olona ireto hamaly izay tokony atao amin-dravehivavy i Jesoa.
Faharoa, ravehivavy no azo fa lasa aiza ralehilahy ? Ahoana no ilazana fa tratra nijangajanga izy nefa tsy nisy lehilahy na olona hafa tratra niaraka taminy nanao izany fijangajangana izany ? Sa, sao dia bevohoka tsy manambady ary ravehivavy ka ny vohoka nentiny no porofo iampangana azy ho nijangajanga ? Dia tsy nitady hevitra hanesorana ny zaza ve ravehivavy rehefa hitany fa bevohoka izy ? Aoka atao mazava tsara fa tsy misy filazana hoe bevohoka izany mihitsy ny lahatsoratra tondrointsika eto fa faminavinana fotsiny izany noho ny tsy fahitana sy ny tsy fahafantarana hoe iza ilay lehilahy niaraka taminy (na mety ho nahabevohoka azy).
Fahatelo, niondrika i Jesoa ary nanoratra tamin’ny rantsa-tanany ny tany teo anoloany nandritra ny fotoana nitenenan’ireto olona nitsapa na nanadina azy ireto. Inona no dikan’io fihetsika io ? Soraty ho lalàna izay ambarako etoana ? Mieritreritra izay holazaina ? Avy eo izy nitraka dia niteny hoe « izay tsy nanota taminareo no aoka hitora-bato azy voalohany » ary dia niverina niondrika izy ka nanoratra indray.
Manaraka, niala tsikelikely nanomboka tamin’ny zokinjokiny ka hatramin’ny zandrizandriny ireo olona tonga hiampanga ilay vehivavy satria samy nanota daholo, tsy nisy na iray aza afaka nitoraka ilay vehivavy voalohany. Efa nanota na dia ny mpahay lalàna sy mpanora-dalàna sy izay miseho masina aza. Feno fihatsaram-belatsihy ry zareo nanatona an’i Jesoa saingy niala maina rehefa tratra tamin’ny laingony : Samy manam-pahotana avokoa fa matoa ny zokinjokiny no niala voalohany dia satria mahatsapa ihany ao anatiny ao fa be fahotana. Ny zandriny kosa indray sakodiavatra satria ny mety ho mpitarika no niala mialoha.
Tohiny, hoy i Jesoa tamin’ilay vehivavy « Izaho tsy manameloka anao ». Nahoana izy no tsy manameloka ? Izay rehetra miseho mahalala ny Soratra Masina sy mahalala an’i Jesoa dia tokony hahafantatra fa (farafaharatsiny eo anatrehan’i Josefa izay lasa tondroina ho rainy nefa mahafantatra tsara fa tsy rain’ny zaza izy) dia zaza tsy manandray izy (eo amin’ny Fiarahamonina raha tsy nozanahin’i Josefa), ary bevohoka azy tsy anatin’ny fanambadiana ara-dalàna (fa vao mifamofo) ny reniny.
Ny tantaran’ny Fiangonana anefa tsy hahitana loatra ny fiahiana ny zaza tsy manan-dray fa feno tranga kosa amin’ny fanilihana ny vehivavy tsy manambady nefa nisafidy ny hiteraka sy hamelona ny zanany. Zary voaheloky ny Fiangonana miseho ho masina ilay vehivavy nolazain’i Jesoa hoe « izaho koa tsy manameloka anao ». Tsy hitan’ny Fiangonana na iniana tsy fantarina anefa izay lehilahy nahabevohoka ilay vehivavy dia toa mitovy amin’ireto nataon’ny Mpanora-dalàna sy ny fariseo ka ny vehivavy ihany no ampangaina (mety noho ny vohoka no porofon’ny fijangajangany). Fa mifanindran-dalana amin’izany, odian’ny Fiangonana (andeha atao hoe sasany) tsy fantatra na tsy resahana ireo fantatra ihany fa bevohoka saingy nanala zaza noho ny henatra.
Fehiny, tsy misy mihitsy hatreto fanamelohana na fiarovana ny fanalan-jaza fa ny antony iray mety ho mahatonga ny fanalan-jaza no voalaza. Arovan’ny Fiangonana sy sahaniny amin’ny tsy fanilihana mivantana na ankolaka ve izay vehivavy niteraka tsy manambady satria na Jesoa aza tsy manameloka azy raha ny hita ao amin’ny Jaona 8 :11b ? Koa raha tsia no valin’io fanontaniana eo ambony io dia inona no tanjon’ny Fiangonana manameloka ny « fanalan-jaza amin’ny endriny rehetra » nefa tsy anontaniana ny heviny ny amin’izany izy ? Mariho tsara ny tantara fa tsy i Jesoa no nisolantsolana nanakana ireo mpanora-dalàna sy fariseo tsy hitoraka ilay vehivavy fa ry miseho ho masina no nanapaka ny fampianaran’i Jesoa tamin’ny vahoaka. Dia tokony haka tahaka ny nataon’i Jesoa koa ny Fiangonana. Hanamelohanareo ahy ve izay voasoratra rehetra izay ?
Hagagàna ny ahy raha nahita ireto mpanao gazety tezitezitra androany tao amin'ny tambajotran-tserasera tao. Hay misy ity tenimita avy amin'ny minisitry ny serasera ity mametraka fa tsy maintsy maka alalana any aminy raha hanao sarimihetsika na hanao fanadihadiana (reportage). Voasembatsembana tanteraka ny asan'ny mpanao gazety. Ny sarimihetsika ihany koa tsy mahazo manao dika na fijery mampihomehy amin'izay ataon'ny politisiana raha ny fandinihana azy. Na dia ny "documentaire" aza moa dia tsy maintsy akana alalana.
Iza no namolavola ny lalàna ary iza no nandany azy? Inona no tanjona amin'ny fametrahana lalàna tahaka itony? Angamba efa hoavy tsy ho ela ny fangatahana alalana rehefa hamoaka vaovao. Mariho tsara ireo fotoana ireo fa tsy nisy tamin'ny fotoana nitondran'ny mpanao didy jadona Ravalomanana Marc na dia ny iray aza.
[Fanampiny] Ilay lahatsoratra teo aloha no nantenaina hisy fanitsiana, kanjo ity iray ity no nivoaka, ampitson'ny nanehoana ny taratasy voalohany imasom-bahoaka.
Ny tsikaritra dia tsy avy amin'ny minisitra ny sonia na dia nolazaina ho amin'ny anaran'ny minisitera aza.
Efa nosoratako any amin'ny tambajotran-tserasera any fa am-bolana aho izao no tsy manaraka vaovao mijery fahitalavitra. Rehefa dinihina dia ahitana vaovao haingana ny media sosialy na mety hisy fitongilanana sy tsy feno aza. Etsy ankilany dia toy ny zava-mahadomelina ihany koa io rehefa ijanonana ela loatra ao aminy ao, satria sarotra ny ivoahana avy ao rehefa mahatsikaritra fa lava ny fotoana nolaniana tao.
Ny nanaitra izao dia ny filazana fifampidinihana teo amin'ny mpitondra fanjakana sy ny mpitantana ny CFFA izay ekipa vao haingana saingy efa nisolotena an'i Madagasikara sahady eo amin'ny sehatra baolina fandaka afrikana. Iray amin'ny nampalaza azy ny nandraisany ny lokon'ny antokon'ny mpitondra. Niadian-kevitra teo amin'ny tontolon'ny mpankafy io ny amin'ny tsy tokony hampidirana politika ny fanatanjahantena.
Rehefa resin'ny Interclube avy ao Angola tamin'ny isa 0 sy 3 tao Mahamasina ny CFFA dia nanambara ny 19 oktobra 2021 fa hanambara ny ekipany ho "forfait" amin'ny lalao miverina. Nilaza kosa ny mpitondra fanjakana fa hanamboarana kianja manara-penitra ao Atsimondrano ny vola saika hampiondranana ity ekipa ity. Tezitra avy hatrany ny maro tamin'ireo nahazo ny vaovao hoe ahoana ity resy tsy miady ity, io ekipa io ve ilay nolazaina fa asolo ny Barea? Toe-tsain'ny mpanao fanatanjahantena ve izany? Efa nisy ny lalao nanan-tantara teo amin'ny baolina fandaka fa mbola afaka miady tsara amin'izany isa izany na dia hoe resy an-trano aza.
Iray amin'ny nahatonga ny resabe manko, ary izay no mety ho nandraisany ny lokon'ny mpitondra fanjakana, fa tokony ho roa ny solontena malagasy (tompondaka sy fiadana ny amboara) fa tonga dia tsy nandray anjara ny ADEMA satria tsy manambola ho enti-miatrika izany lalao iraisampirenena izany. Ity ekipan'i CFFA ity kosa indray nahazo fanohanana avy amin'ny mpitondra fanjakana fa... "mbola latsaka be ny haavom-pahaizan'ny ekipa" ka aleo milamina tsy manafika any Angola intsony. Be no mihevitra fa potika hatrany izay lalovan'ny politika ary tsy afa-miala amin'izany ny CFFA. Lesona ity sy ho fampahatsiahivana fa nisy izany toe-javatra izany.
Ny zavamisy dia mbola tsy afaka mihitsy ny baolina fandaka eto Madagasikara (tsy miresaka Barea aho eto) noho ny tsi-fetezan'ny rafitra fampidiram-bola ao aminy ka mampiankina azy amin'ny politika toy izao mitranga izao. Tsy mametraka mangarahara ny fivarotana tapakila sy ny vola azy avy amin'izany ary manjaka amin'ny sehatra iva loatra ny vola. Tsy tafiditra anaty rafitra ny baolim-pokontany izay mahazo olona sady maimaim-poana ny fijerena izany lalao izany. Fomba fitantanana tsy ho lasa lavitra mihitsy izany. Raha te-hampandroso ity taranjan'ny baolina fandaka ity dia tsy maintsy mijery ny rafitra fampidiram-bolan'ny ekipa sy ny ligy mbamin'ny federasiona mihitsy hahazaka tena fa raha mbola tsy mihevitra izany dia aza manantena vokatra tsara na hikarakara taniketsa sy katita aza.
Manoratra etoana aho, tsy tiako ny hanoratana azy ity any amin'ny tambajotra sosialy fa ny ho tahiry amin'ny zavatra hitranga rahatrizay no antony ametrahana azy eto. Rehefa hisy ny adihevitra dia any no ilazana azy fa raha any amin'ny tambajotra sosialy any ho very anjavony vetivety satria izay manaraka politika ihany no mety hamaky fa ny hafa tsy hiraharaha.
Tamin'ny fifidianana ho filoham-pirenena tamin'ny taona 2018 aho dia gaga mahita ireto olona avy amin'ny fokontany sy kaominina mifanila amin'ny anay. Misesisesy ry zareo manao fôtôkôkia ny kara-panondrony. Dia nisy ny nanontaniana fa tsy namaly mazava fa hoe misy ilaina azy fotsiny. Nisy ihany anefa ny nilaza ny antony ary niangavy mba tsy holazalazaina loatra, na dia mahafantatra aza ilay olona fa mpanohana an-dRavalomanana aho sady misy afisin-dRavalomanana rahateo ny varotro. Misoratra anarana ao amin'ny filohan'ny Mapar ao amin'ny fokotanin-dry zareo ry zareo fa handrotsa-bato ho an-dRajoelina ary dia omena valisoa ihany koa avy eo.
Nandalo tao amiko ihany koa io filohan'ny Mapar io fa ny mba hahazoan'ny fokontaniny tombondahiny no antony voalohany nanentanany ny mponina ao aminy hifidy Rajoelina. Voalohany amin'izany ny fangatahana hanorina tetezana iray tena ilain-dry zareo. Angamba nahare ny fisisihanay nanontany ny antony hanaovana fôtôkôpia no nahatonga azy nandalo. Efa mpanentana hatramin'ny andron-dRatsiraka izany olona izany.
Rehefa nandeha ny fifidianana ary dia nandresy be tao mihitsy Rajoelina, ary raha ny kaominina Ambohimanga Rova nisy azy aza dia tena nitarika lavitra Rajoelina. Azo heverina fa mety hisy fitoviana amin'ilay fokontany nolazaiko ireo fokontany telo hafa mifanila aminay izay avy ao amin'ny kaominina io.
Ny kaominina Anosy Avaratra misy anay izay mifanila aminy anefa dia Ravalomanana ihany no nitarika na dia niha-ety kokoa aza ny elanelam-bato satria ny ilany andrefana amin'ny fokontaninay dia nifanintsana ny isa azon-dRajoelina sy Ravalomanana (mba tsy ilazako hoe saika nitarika ry zareo). Nanana mpanentana na mpitarika olona matanjaka maromaro ry zareo amin'io faritra io. Ny faritra hafa amin'ny fokontany anefa dia mitovy amin'ny salanisam-baton'Antananarivo renivohitra ny salan'isan'ny roa tonta. Raha ireto mpanentana iray fokontany amiko ireto dia heveriko fa tsy hampandalo ao amiko mihitsy ny hanaovana fôtôkôpia tahaka ity amin'ny fokontany nolazaiko ity satria heveriny fa mety ho sahiko ny hamaky bantsila am-bava ny zavatra hitako. Tadidiko tsara fa nisy namboly korontana tao ivelan'ny biraom-pifidianana minitra iray monja talohan'ny fanisam-bato saingy efa voafehin'ny filohan'ny biraom-pifidianana mialoha ny zavatra azo natao sy tsy azo natao mandritra ny fanisam-bato ka dia tsy nisy ny fikorontanana tanaty birao na dia nifanaritaka aza ny tao ivelany tao.
Fa inona moa no antony nanoratako izany zavatra lava dia lava izany?
Amin'izao fotoana izao dia nahazo tosika fameno dimy alina ariary (50.000Ar) mandritra ny dimy volana avokoa tsy nisy adino ireo olona nandefa ny fôtôkôpian'ny karapanondrony tao amin'ilay fokontany notantaraiko. Dia nolazain'ilay nitantara ihany koa fa tsy misy misitraka na iray aza ny avy amin'ny fokontany misy anay satria Ravalomanana no nandresy taty aminay. Izany hoe raha toa ka nisy (tsy fantatro na nisy na tsy nisy) ny fomba fiasa mitovy tamin'ny nataon'ity fokontany ity tamin'ny fokontany nisy anay dia tsy mahazo na inona na inona ry zareo satria resy teto amin'ny fokontany misy anay (tsy hay ihany koa ny kaominina!) ry zareo.
Dia lasa ny saiko, ary raha toy izany avokoa moa amin'ireo faritra sy fokontany rehetra eto Madagasikara ny zavatra mitranga dia ahoana? Voararan'ny lalàna ve ny zavatra toa izany? Efa tsinjon'ny lalàna ve izany? Mariho mazava tsara fa tsy sisi-bola any ambadika no nanomezana vola ireo olona ireo fa ambara tsara hoe "tosika fameno" avy amin'ny fanjakana.
Ka raha izany no zavamisy sy tsikaritra dia hohelohina ve ireo nahazo tosika fameno ireo raha mbola handrotsa-bato ho an-dRajoelina amin'ny fifidianana ho avy? Nahazo vola avy amin'ny fanjakana ry zareo fa tsy hoe avy amin'ny Mapar, nahazo mivantana izy fa tsy hoe tombontsoa iraisan'ny besinimaro. Ho mora ve ny handresy lahatra olona nisitraka zavatra toy izao manerana an'i Madagasikara? Mazava amin'izao fa misy antony tsara matoa dradradradraina ho toy ny asa goavana ny fitokanana lalana iray tsy ampy roa kilaometatra vita tsara mba entina ilazana fa nahavita be teto amin'ny firenena izy ary nisy niditra ihany koa tany am-bilany.
Asa raha takatrareo ny tiako lazaina fa efa mipetrapetraka tsara ny lamina hampandresy azy indray amin'ny fifidianana manaraka fa anjaran'ny tsirairay ny mihevitra sy mikaroka fomba fampandresena hafa mifaninana amin'izany sady mahatonga ahy hanao ilay lohateny hoe: "tsy ho mora mihitsy ny handresy an-dRajoelina"
Matetika aho no te-hanitsy hatrany ao amin'ny media sosialy ao fa tsy vendrana mihitsy ny mpitondra amin'izao fotoana izao. Lazaina ho tsy mahalala ny laharam-pahamehana sy izay tokony atao alohan'ny zavatra iray izay ataony. Ho sasa-poana amin'izany anefa satria mety hiovaova ny olona iresahanao dia tsy hahare na hahavaky izay efa nolazainao na nosoratanao. Ny blaogy ihany no ahafahana mitahiry izay nosoratanao rehefa tsy foana ny mpitahiry votoaty.
Tena mahay mihitsy ry zareo, amin'ny fomba fakana vola sy ny lazaina ho fandaniana azy, saingy tsy izay lazaina anao na ilay werawera hakana ny fon'ny olona mbola hifidy azy amin'ny taona 2023 na dia ho valim-pifidianana efa vita pasoka aza no tena tanjona. Asaina misaritaka sy mifanantsam-bava ny olona fa ihomehezany fotsiny izany satria tsy hahitana izay tena katsahiny. Rehefa tsy voakitika sy tsy azo atao na inona na inona izay katsahiny dia tsy raharahany ianao. Iza no afaka manakana azy haka izay tiany halainy na dia ny vahoaka aza no hibaby ny trosa avy eo? Tsy ho atao lava intsony fa dia fehezina hoe tena mahay ny mpitondra, ary mahazo vola amin'ny fomba tsy ahafahanao manenjika azy mihitsy. Raha voasakanao ny tanany tsy haka izay tiany alaina no ho fahavalony ianao ary tsy ho afa-maina... fa tsy hisy hahasakana azy amin'izany.
Ataoko fa efa nanoratra mitovy amin'izao aho, fa tsy maninona izany. Fanamafisana!
Tsy hiditra any amin'ny fanjanahantany aho fa izay hatramin'ny nahazoana ny fahaleovantena ihany no raisiko. Hevitro ihany no mivoaka eto ka azon'ny mpamaky lavina. Asaina koa ny mpamaky hamakafaka raha mba mitombina sy azo raisina ihany ny zava-boasoratra eto.
Fahadisoana voalohany ny fanesorana ny karatra isan-dahy. Tsy maintsy mandoa karatra avokoa, izany hoe tsy maintsy mandoa hetra avokoa ny lehilahy rehetra tamin'izany fotoana izany, satria ny lehilahy no miasa sy mihary ao amin'ny ankohonana. Tsy maintsy aloa izany satria izay ihany koa ny ikarakarana ny sosialin'ny olona ary nahafahana nanaovana maimaimpoana ny fitsaboana sy ny fampianarana hatrany amin'ny tanàna kely lavitra andriana any.
Naninona no nesorina ny karatra isan-dahy? Tsy ampela-tanana ny lahatahiry fa izay sendra voavaky tamin'ny ranty na boky ihany no nahafahana nakana tsoa-kevitra. Satria tamin'ny voalohany dia isan'olona lehilahy no nampandoavan-ketra ary azo savaina mihitsy ny olona miakatra an-tanàna raha nahaloa ny hetrany... dia iny koa no nahatonga ny anarany ho karatra isan-dahy.
Misy anefa ny olona tsy mihevitra ny hiakatra an-tanandehibe ka tsy manahy ny ho voasava karatra, maro amin'ny Malagasy ihany koa no mametraka ny harenany amin'ny biby fiompy ka ny malaza indrindra amin'izany dia ny omby. Tsy maintsy mitady vola hampiodinana ny raharaham-panjakana anefa ny fitondram-panjakana dia nisy ny nahita hevitra hoe maninona ihany koa raha asiana hetra ny isan'omby? Izany hoe hetra miankina amin'ny haren'ilay olona io. Ny fahazoako ny tantara no nahafahana nihevitra fa tsy nanaiky io fampidirana hetra miankina amin'ny harena io ny mpiompy ary voalohan-daharana amin'izany ny any atsimon'i Madagasikara. Izay ihany koa no nikomian'ny olona tany niaraka tamin'ny MONIMA nahatonga ny Avrily 1971.
Rehefa nandray ny fitondrana ny Jly Ramanantsoa ka ho fakana ny fon'ny olona dia ny "karatra isan-dahy" no nofoanany voalohany indrindra. Noho ny fakàna ny fon'ny olona dia ny fidiram-bolan'ny faritany (mbola province no niantsoana azy tamin'izany) natao hikarakarana ny vahoaka no nesorina. Io ilay fahadisoana voalohany. Fomba ahoana no ahazoana mampihodina ny raharaham-panjakana nefa nofoanana ny fidiram-bola ho amin'izany?
Koa fepetra voalohany mba hahatonga ny olona ho tompon'andraikitra tsy maintsy manana adidy eo amin'ny firenena dia ny famerenana io karatra io ka tsy isan-dahy intsony fa isaky ny olon-dehibe na efa nisazy na tsia. Toy ny karatra miaraka amin'ny kara-panondro. Tsy mahazo miditra tanandehibe, tsy mahazo mivezivezy eo an-tanandehibe rehefa tsy nandoa hetra sy tsy manana ny karatra entina manaporofo izany. Mazava loatra fa ny mpiasa amin'ny orinasa dia ny orinasany no mikarakara ny karatry ny mpiasa ao aminy, mahalala ny IRSA, ary amin'izay fotoana izay ny mpiasa tena mahatsapa fa voaloa tokoa ny IRSA rehefa mahazo ny karany izy fa tsy zary soratana eo amin'ny taratasin-karama fotsiny.
Miharihary ny voka-dratsin'ny fanafoanana ny karatra isan-dahy. Anisan'ny mahery indrindra dia ny fiheverana fa afa-tsy mandoa hetra rehefa "kely karama", na misy toe-tsaina hoe tsy tokony handoa hetra satria kely ny vola miditra amiko. Izaho manao hoe na iza na iza, tsy misy anavahana, rehefa amin'ny fotoana tokony hiasany dia mila mandoa ny hetrany. Na dia ny mpianatra eny amin'ny Anjerimanontolo aza dia mila mandoa na dia mety hisy fampihenana aza rehefa mitozo amin'ny fianarana sy afaka fanadinana fiakaran-dingana ianarana, fa mitovy amin'ny olon-kafa rehetra raha vao tsy afaka fanadinana fiakaran-kilasy.
Miala ho azy amin'izay fotoana izay ny kivelombelona sy ny katsentsitra fotsiny satria ireny indrindra no maha-borona ny firenena.
Manaraka izany, efa misy ny hetra alaina amin'ny trano fa ilaina ihany koa ny fisian'ny hetra alaina amin'ny fiara (na miasa na tsy miasa), hetra amin'ny maha-harena lehibe azy fa tsy amin'ny maha-miasa na tsia azy. Io fiantohana amin'ny fiara rehetra io tokony ho fidiram-bolam-panjakana fa tsy fidiram-bolan'orinasa tsy miankina mahatonga ny fitenenana hoe "vol autorisé" (halatra nahazoana alalana). Amin'izay fotoana izay tsy "assurance" intsony no takiana miaraka amin'ny taratasin'ny fiara fa ny "hetra" naloa taminy isa-taona, atao arakaraka ny heriny (CV) sy ny haben'ny vesatra zakany (entana sy olona). Dia safidy sisa ny fanaovana na tsia izany "assurrance" izany. Ny nahavariana ahy tamin'ity toe-javatra ity, izay mahatsiaro no mahalala fa nisy hetra nalaina tamin'izany fahitalavitra izany tamin'ny Repoblika faharoa, satria mbola rendrarendra no niheverana azy tamin'izany... fa ny fiara ve tsy nisy hetra rehefa tsy natao itadiavam-bola?
Tsy tokony hahamenatra ihany koa ny fitakiana hetra amin'ny fikambanam-pivavahana na inona na inona ary lafo kokoa izany ho an'izay tsy manana trano raikitra naorina hanaovana izany fivavahana izany, fa tsy manofa aman'olona na orinasa na fikambanana hafa satria misy ny te-hitango vola vetivety fotsiny. Mazava loatra fa tsy maintsy manana fitantanam-bola mangarahara ny fiangonana na fikambanam-pivavahana fa tsy kobokobonina samirery any. Mazava loatra fa raha misy fikambanam-pivavahana iray mijoro eo amin'ny firenena na eo amin'ny faritra (kaominina sy fokontany) dia omena fe-potoana izy amin'ny fananganana trano ivavahany.
Tsy voatery noho izany ny isam-batan'olona, fikambanana, orinasa, sns hitady tombombarotra fa rehefa misy fidiram-bola na dia rakitra aza dia efa andoavan-ketra iny izay. Amin'izay fotoana izay manan-jo ny rehetra hitaky ny tamberin'andraikitra tamin'ny hetra naloany ary tsy maintsy manana kara-ketra avokoa na iza na iza, hatramin'ny fikambanana isan-karazany.
Hevitro iray amin'ity lohahevitra andiany voalohany amin'ireo fahadisoana nampahantra an'i Madagasikara satria ny vola fitady ary herim-po fanary, tsy hisy ny kisangisangy sady efa misy rahateo ny teknolojia (QR Code,...) ahafahana manamarina ny karatra tsirairay. Tsy maintsy hisaina amin'ny maha-olondehibe azy ny olompirenena ka tsy hisy intsony ny hihalangalana amin'ny andraikitra tokony horaisiny.
Raha ninia tsy niresaka Apollo 21 ny Filoha Mamim-bahoaka nandritra ny kabariny dia mety ho resy lahatra ihany aho fa tsy sinema ilay zava-nitranga. Fa satria noresahany ilay izy mba hilalaovana ny fihetseham-pon'ny mpihaino dia tohin'ilay "drama" tiana hampiesonana vahoaka ilay izy amiko.
Vao maika indray niampy ireo sioka telo... diso andro... satria mbola tsy nandeha akory ny fotoam-pitsarana dia efa dradradradraina ho fanonganam-panjakana. Tsy misy mpiresaka ny fankalazana ny faharoa taona ny RMDM hotontosaina ao amin'ny Magro Behoririka. Fa any ny saiko raha vao nahita ireo sioka teo aho. Hotontosaina rahampitso manko izany. Izaho manokana tsy mihevitra izany hahazo olona, noho izy ao anaty ora fiasana.
Fa tsy azoko ho'aho ireo antso ataon'ny filoha mamim-bahoaka ireo, vao maika mametraka hoe tena ao anaty krizy mihitsy koa ry zareo raha manao antso tahaka izany. Toa ireny hoe hisy ady hitranga ireny. Sa ve tohin'ilay lazain'ny gazety iray fa fandroahana tsy nisy hatak'andro ny mpanolo-tsaina voalohany amin'ny Kaonsilà Jeneralin'i Frantsa ilay izy?
Izaho kosa raha manao antso, dia hoe ampitao mivantana amin'ny fahitalavitra sy ny radiom-panjakana TVM/RNM ny fotoam-pitsarana mha hahitan'ny olona ny fandehan'izany fitsarana izany ary mba hitandrina ihany koa ny mpitsara fa tsy hoe atao any amin'ny takona dia manao didim-pitsarana baikon'ny mpanatanteraka.Efa nampiharina teto Madagasikara ny toa izany tamin'ny Repoblika faharoa dia mba ilaina ampiharina hany koa.
Nalaza tao amin'ny tambajotra sosialy ny fampitandremana fa mety hampigadra hatramin'ny roa taona ny fanaovana varotra anjotra. Tsy mino izany filazana lazaina fa avy amin'ny tale jeneralin'ny hetra izany aho. Angamba ny marina kokoa dia hoe tokony handoa hetra rehefa mivarotra entana. Fa dia lasa indray ny soratro momba ity famorian-ketra ity. Heveriko manokana fa misy zavatra tsy milamina amin'ity sehatra iray ity.
Tokony hampieritreritra ny ao amin'ny famorian-ketra ny hoe maninona rehefa manao fanentanana midina ifotony amin'ny fampidirana ireo tsy mpandoa hetra mba ho mpandoa hetra no ilaharam-be sy mameno kianja ny olona fa maninona rehefa amin'ilay telovolana voalohany amin'ny taona iny amin'izay no tsy hita avokoa ny ankamaroan'ireo olona nokendrena hampidirina.
Nahoana indray etsy ankilan'izany dradradradraina ho zara raha folo isanjato ny "pression fiscale" eto Madagasikara? Tsy midika ve izany fa tsy zakan'ny olona ny hetra teneninareo fa tsy raharahanareo izay fitarainan'ny olona. Nahoana no mahazaka olona an'aliny amin'ny fanentanana sy ny vola kely 16.000 ariary fa ahiako tsy mahazo zato rehefa manomboka amin'ilay 150.000 ariary amin'ny "impots synthetiques (IS)". Moa ve tsy midika izany fa ny politika fampidiran-kevitra mihitsy no tsy mety eto Madagasikara? Toa iniana atao izay tsy hampazoto ny olona amin'ny sehatra ara-dalàna?
Tsy mbola nisy namaly teto mihitsy ny avy amin'ny solontenan'ny mpamory hetra hoe raha maka ohatra amin'ny varotra fahana amin'ny finday aho, efajato ariary ny tombony omen'ireo mpanome tolotra antso goavana eto Madagasikara ho an'ny mpaninjara azy mividy iray alina ariary, nefa ny IS mampametraka fa amin'ny varotra zavatra mitentina iray alina ariary dia dimanjato ariary no alain'ny fanjakana? Nahoana no terena handainga izay mivarotra "crédits" raha mbola te-hivarotra izany izy?
Sao mila amboarina ity politikam-pamorianketra ity fa mampandositra ny olona tsy ho ao amin'ny ara-dalàna satria feran'ny orinasa goavana ny vidin'entany nefa ataony latsaka ny dimy isanjato (ny an'ny crédits) ny tombony ho an'ny mpaninjara? Aleo ve avela handositra ireo tokony handoa hetra aman'aliny (fa tsy hoe iray alina monja) fa ny zato azo avy ao no atao mangana raha te-hahazo vola ny fanjakana? Amin'izay mbola mampieritreritra fa toa tsy miverina araka ny tokony ho izy amin'izay mpandoa hetra ny tamberin'izany avy eo. Toa ratsy hatrany ny lalana? toa tsy olona no iheveran'ny mpiasam-panjakana ireo olon-tsotra amin'ny kitakita mahazo azy? toa tsy mandeha amin'izay laoniny mihitsy ny fiainana ankapobeny eto Madagasikara e?
Ohatra iray faran'izay vendrana no apetrako eto, mba tsy ilazana hoe tsotra ilay vendrana lazaiko. Raha nahazo olona iray alina monja (fa tsy miteny aho hoe roa na telo alina na dia mihoatra be aza no nanao izany tanatin'ny roa taona) ilay fidinana ifotony faramparan'ny taona ka mandoa 16.000 ariary ireo dia mahazo 160.000.000 ariary izany ny famorian-ketra. Nefa avy eo zato ny olona azo manohy amin'ny telovolana voalohany dia raisina ilay 150.000 ariary raha manao sehatra liberaly dia ny totalin'izany avy eo 15.000.000 ariary izany hoe tsy ampy ampahafolon'ny tamin'ny fanentanana volana vitsivitsy teo aloha. Raha mitohy anefa io avy eo lasa any amin'ny 600.000 ariary na lasa an-tapitrisany mihitsy no aloan'ilay olona amin'ny taona manaraka... famonoana azy ny dikan'izany ho an'ilay olona, indrindra rehefa tsy misy ny tamberina ho azy avy amin'ny fanjakana. Aza atao mahagaga ihany koa avy eo raha folo isanjato ny "pression fiscale"
Raha ny sitrapoko dia tsy ho nanoratra mihitsy momba ity "non événement" eto Madagasikara ity aho satria be loatra ny petatoko amin'ilay lazaiko sahady ho sarimihetsika mba hanetsehana ny fientanampon'ny olona tao anatin'ny herinandro nisasahan'ny fehim-potoana iasan'ny filoha ankehitriny. Sarimihetsika natao hanadinoana ireo zava-tsy mahomby hafa maro.
Vitany aloha ny nampanadino tanteraka ny raharaha volamena 73.5 kg tamin'ny fiandohan'ny taona. Vitany ny nanadinoana ihany koa ilay fihinanan'ny olona tany atsimo hoditr'omby ho fanadinoana ny hanoanany. Vitany ihany koa ny nanakona ny fiakaran'ny zavatra iainana andavanandro toy ny sakafo izay efa ho avo roa heny noho ny teo aloha. Lasa tsy toy ny maresaka ihany koa ny fiakaran'ny fitaovana sy ny kojakoja amin'ny fanorenan-trano. Tsy misy mahalala intsony ny kitoatoa tamin'ny fananganana "sekoly manara-penitra" tsy vita herintaona akory dia efa mitete rehefa avy ny orana, ny varavarankely dia tena kely tokoa tsy sahaza ny toetany tany amin'ny faritra nanorenana azy. Saika vitany hatramin'ny lahatsoratra bilaogy saika ho soratako sy ho avoakako kanjo nisy ity zava-tsy nisy ity tampoka. Hosoratako eto koa io zavatra saika adino io.
Tamin'ny voalohany, noheverina ho fakana an-keriny no nisy, hay fisamborana avy amin'ny manampahefana ho amin'izany. Nivoaka ny antony isamborana ireo olona roa: saika hamono ny filoha. Zavatra nisy nolazain'ny tao amin'ny Tambajotra Sosialy: Fa toa nipetraka akaiky ny filoha anie ny iray amin'ireo olona ireo tamin'ny 26 jona dia tsy nanao ilay "action" ve? Nosamborina ihany koa ny vadin'ireo olona voarohirohy ireo. Fihevitro adaladala: nisy nandray anjara mavitrika angamba ny vadin'ny sasany tamin'ireny taona 2009 ireny.
Niditra tamin'ny dingana manaraka, toa nisy mpitrandraka solika eto Madagasikara nandray anjara amin'izany fikonokononana hifofo ny ain'ny Filoha izany. Notondroina avy eo ny Madagascar Oil fa (anisan'ny) namatsy ilay tetika izay manana tetibola 5 tapitrisa dolara hanatontosana izany. Ny vola tratra tany amin'i Paul Rafanoharana toa atsasaky ny miliara ariary latsaka? Lazaina fa misy fitaovam-piadiana mahery vaika enti-miady tratra, efa fiadiana entina mihaza no napoitra ho hitan'ny mpijery. Tsoriko fa tsy nijery vaovao tamin'ny fahitalavitra mihitsy momba azy ity aho afa-tsy ilay antsafa nataon'i Patrick Rajoelina tao amin'ny TV5Monde.
Nilaza ho naharay mailaka avy amin'i Paul Rafanoharana tokoa ny Madagascar Oil voahoso-potaka satria misy mikendry ny tsenany ao, na voatohintohina ny tsenany amin'ny lafiny solika sy ny fifanarahana tamin'ny JIRAMA. Fa ilay mailaka fangatahana dia efatra andro taorian'ny nisamborana ilay voarohirohy no nalefa... izany hoe natao handetika ny mpandefa sy ny nandefasana izany. Nitsipaka tsy hanome vola ho amin'izany fifofoana ny ain'ny Filoha izany anefa ny Madagascar Oil... Tsy mbola nanome vola izy izany nefa ny nodradradradraina teo aloha toa...(avy amin'ny fanehoan-kevitra Tambajotra Sosialy no anarahako izany fa tsy vaovao fahitalavitra.)
Be ny nanao ho fihomehezana ny tantara ary anisany aho. Niova indray ny tantara androany (27 jolay). Nosamborina ny mpanentana sy Artista Sareraka, voalaza ihany koa fa nisy avy ao amin'ny GSIS (zandary niofana manokana amin'ny raharaha sarotra) nosamborina, Jeneraly roa ihany koa ka avy amin'ny zandary ny iray sady nolazaina fa efa Praiminisitra teo aloha. Dia lasa ny saiko hoe tsy ny Jeneraly Jean Ravelonarivo ve izany [Fa naninona no aty aoriana vao tononina ny anaran'i Victor Ramahatra? Lasa olonkafa no voatonona tsy fidiny, efa maro izany ny jeneraly manana laharam-boninahitra jeneraly an]sa tsy azo soratana moa ny anarany? Izy aloha no Jeneraly zandary sady efa praiminisitra fantatro fa tsy hihevitra aho hoe ny Jly Rakotoarijaona Désiré no mbola hiditra amin'izany politika izany.
Talohan'ity toe-javatra ity koa anefa efa nisy ireo lazaina ho mpiambina ny Filoha teo Aloha Hery Rajaonarimampianina voasambotra fa hoe nikonokonona hamono ny Jly Richard Ravalomanana sy minisitra hafa. Ny Praiminisitra teo aloha Ravelonarivo ihany koa eto Praiminisitra tamin'ny andron'ity filoha teo aloha ity.
Dia nahazo fampitandremana mafy ihany koa ny tao amin'ny tafika sao dia misy miadaladala ny hikomy eo.
Efa mihabetsaka no resy lahatra fa adin'ny samy... niara-nitolona tamin'ny 2009... ihany ity eto ity ary adin'ny samy mpanana noho ny politika sy fifandraisana akaiky tamin'ny mpitondra politika. Be ihany koa ny leo tanteraka amin'ity raharaha ity satria maharikoriko ny mihevitra azy sady maharikoriko ilay manavendrana ny vahoaka ao anatin'izany sy ny fanasana atidoha momba ity raharaha ity.
FA INONA ILAY RAHARAHA HAFA TAKONA VAO NISY ITY TOEJAVATRA ITY?
Vao feno fitarainana ny mpamily kamiao fa tena potika tanteraka ny RN2 mampitohy an'Antananarivo amin'i Toamasina. Nilaza ho tsy manambola amin'izany fanjakana. Nitokona ny mpamily tao Toamasina ary tamin'ny alalan'ny etona mandatsa-dranomaso mihitsy no nandravana izany hetsika izany. Nilaza ny hanao fanamboarana ihany ny fanjakana avy eo.
Inona no hitako ao anatin'izany?
Nihodina ny tantara. Rehefa vita ny Lalampirenena faharoa dia nihabetsaka ireo fiara nifamezivezy taminy. Talohan'ny fahavitany manko dia ny lalamby sy ny sidina fiaramanidina ihany no nahafahana nampitohy ireo tantara roa ireo. Tamin'izany fotoana izany, raha nangataka ny hampitomboana ny isan'ny zotra ny olontsotra dia nolazaina fa efa mandeha fatiantoka ny lalamby. Gaga tanteraka ny amin'izany ny olona.
Avy eo, niditra repoblika fahatelo isika. Gaga izay naharaka fa hoe natsahatra ny fifanarahana tamin'ny RNCFM (Lalamby) amin'ny fitaterana entana fa ny orinasa Sodiat indray no mitatitra ny solika ho eto an-drenivohitra. Tamin'io fotoana io no nahapotika tanteraka ny lalamby ka tsy nahatafarina azy mandraka androany.
Amin'izao fotoana izao, manana ampahambola (raha tsy hoe tompony) amin'ny Madarail nisolo ny RNCFM ny tompon'ny Sodiat (raha tsy ny Sodiat). Raha potika ny lalampirenena faharoa dia vahaolana hafa ny Madarail. Ho lasa ampihimamba indray ny fitaterana ny entana eo amin'ny tanàna anankiroa... tsy ampihimamban'ny fanjakana toy ny teo aloha fa ampihimamban'ny tsy miankina ka ho ataony amin'izay itiavany azy ny sara amin'izany. Vao lasa tamin'izany ny saiko kanefa tsy nety nanoratra izay tao an'eritreritro tamin'ity zavatra ity aho no nipoaka ilay zava-tsy nisy niteraka zavatra maro.
Televiziona Malagasy no resaka. Nanao fanambarana ny mpitarika tao amin'ny TVM isorohana amin'izay mety ho sanatriavina tsy fetezan-javatra (fampitana feo sy sary) na fahadisoana teknika mety hitranga.
Nisy valiny izany andro vitsy monja taty aoriana.
Saingy nampiasaina indray izy hanao zavatra hafa. Dia ho andrasantsika ny tohiny.
Ary dia namoaka fanambarana indray ny avy ao amin'ny TVM ny alatsinainy 29 jona 2021. Amin'ny teny frantsay avokoa moa izany ny fandehan'ny resaka. Dia tsy nadika fa ataoko fa hain'ny maro ny teny frantsay izay nanabeazana sy nampianarana ny maro tamintsika.
Misy raha ao matoa lasa miitatra toy izao ity raharaha ity. Samy miandry isika hoe inona izay.
Dia mitohy hatrany ny tantarantsika [video]. Eo amin'ny politika tsy misy izany kisendrasendra izany. Henjana ny katro-doha amin'ny fanaovana fanorona ary ao anatin'ny fanorona politika tsara ny toe-javatra tahaka itony.
Aza terena aho hino fa kisendrasendra izany fiaran'ny ambasadaoron'ny Soisa tao aorian'ny fiaran-dRavalomanana izany. Tsy nahomby indray ve ilay "fampitandremana farany" amin'ilay hafatra "subliminal"? Naninona no noesorina ireo zandary natao fampitahorana teo amin'ny vavahadin'ny Filoha teo aloha?
Raha nijery ity pejy Facebook iray ity aho dia nahatsikaritra fa amin'ny teny malagasy no mahazatra azy. Niova kely teto amin'ity lahatsoratra iray ity.
Tsy izay ihany fa efa nanana fanazavana amin'ny teny malagasy ihany koa io lahatsoratra io. Raha ny tena marina izany dia tokony ho tafapaka tsara ny hafatra satria tokony ho mora azo izany fanazavana izany.
Fanamarihana faharoa, ny ampitson'ny nanoratana ny teny malagasy no namoahana ny teny frantsay. Izany hoe mety hisy any fampitandremana ambadika mety tsy voarain'ny olona tsara ka hamafisina dia samy mahazo daholo na Malagasy na vahiny. Inona ary ilay tena tiana hampitaina?
Tany amin'ny fiofanana tamin'ny taranja hafa dia hafa tany no nandraisana izao hafatra izao. Raha te-hahazo hafatra miafina tiana hampitaina amin'ny lahatsoratra na fanadihadiana iray dia ny fanontaniana na fehezanteny telo na roa farany avy hatrany no jerena na vakiana.
Tsy haiko ianareo fa ny hitako dia hoe: "Afaka mampiasa ny fitaovam-piadiana eo ampelatanany ny zandary... La Gendarmerie Nationale prévoit le droit d'usage des armes..." "Natao izao mba fampianarana farany sy ho fampitandremana... Ce communiqué est fait à titre de dernier rappel et d’avertissement."
Raha maimaika mamaky io fehezanteny farany io dia lasa mahavaky hoe "dernier avertissement" na dia tsy manondro izany aza ny lahatsoratra, ary mampahatsiahy tampoka ilay indray 7 febroary 2009 izay manao hoe "hitifitra, hono, ry zareo!"
Andao atao hoe ankihy valo ny eight digits na huit caracteres
Ao anatin'ny iray volan'ny teny malagasy isika amin'izao fotoana izao. Tsy famoronana fa fanitsiana na fanavaozana araka izay mahamety anareo.
Ny hihy dia ilay faritra na nofo mafy-malemy mihazona ny nify. Ao aminy no milentika ny fakan'ny nify ary tsy tokony hisy nify hitsiry ivelan'ny hihy.
Etsy ankilany indray, indraindray isika rehefa manisa amin'ny teny malagasy dia manao hoe ankiray na anakiray na anankiray, anankiroa na anakiroa na ankiroa sns. Tsy tena mpandalina aho fa ny mety ho mahatonga izany dia na avy amin'ny teny malay aostroneziana hoe anak [zanaka] na izay apetrako eto hoe ankihy iray sy ankihy roa sns.
Raha tokony ho adika ny teny frantsay hoe "onglet" dia ahitantsika ny teny hoe "ongle" midika hoe hoho amin'ny tanana na/sy amin'ny tongotra. Hijery isika hoe mifankaiza ny hoho sy ny hihy? Ny aiza no mety kokoa amin'ny sehatra mbola lazaintsika hoe nomerika?
Ny numerique indray no nandikan'ny frantsay ny digital niainga avy amin'ny voambolana hoe digit izay mbola mety miainga amin'ny rantsam-batana (doigt) raha jereko maimaika fotsiny amin'izao. Raha folo ny rantsan-tanana dia sampona ny mihoatra na latsak'izay. Raha 32 kosa ny isan'ny nify dia tsy sampona raha latsak'izay ny nify mirafitra eo... fa mihamitombo tsikelikely ny isan'ny nify mitsiry amin'ny olombelona.
Tsy fantatro aloha na ampy izay fanazavana izay na azonareo ny tiako lazaina fa manentana ny rehetra aho hampiasa ny teny hoe ankihy 120 raha te-hanonona ny hoe 120 caracteres na 120 digits. Manentana ny rehetra koa miaraka amin'izany hametraka teny mifanandrify amin'ny hoe "digital" ho miankihy; ohatra fankatsary nomerika hatao hoe fankatsary miankihy, fitaovana nomerika na dizitaly ho fitaovana miankihy. Fehiny, fanafinaretana ry zareo ilay mankamamy teny malagasy a!
Olana iray manokana eto Madagasikara ny famehezana ny olona tsy hamoaka zava-tsy mety ataon'ny mpitandro ny filaminana indrindra eo amin'ny lazaina ho eo am-panaovana ny asany. Tranga iray ny teny Itaosy tamin'ny asabotsy raha hita nikirazorazo ambony hazo ny paty natsipitsipy.
Misy ny holafitra ary misy ny sendika, tsy mifanitsaka ve ny asan'ireo fikambanana ireo?
Ny vaovao hafa malaza moa dia ny fiovan'ny talen'ny seraseran'ny prezidansa. Lasa vehivavy misolo vehivavy moa ilay izy raha voamarina ny hisolo azy.
Misy zavatra mikorontana, misy zavatra tsy milamina ve any amin'ny fitantanana sa ny vahoaka mihitsy no tiana lalaovina? Rehefa nakorontana sy natao ho sosotra ny toerana vitsivitsy dia tonga amin'izay ny fialan-tsiny sy fialana bala nanomboka tany amin'ny Prefen'Antananarivo ka hatramin'ity fampitam-baovaon'ny biraon'ny Praiminisitra tamin'ny 30 mey ity. Izany hoe talohakelin'ny kabarin'ny Filoham-pirenena.
Efa resaka tao amin'ny tambajotra sosialy ilay na ireo taratasy fandraràna fa tsy mahazo mivarotra ireo legioma, hena, anana sns ny mpivarotra izany. Efa nivoaka mihitsy aza ireo mpikarama anjotra fa diso sy fitaka entina handrangitana vahoaka ireny taratasy ireny.
Tonga ny andro androany, nihatra tany amin'ny faritra sasany tokoa ilay fandraràna, ary misy aza ireo mpitandro ny filaminana tena nafana fo tamin'ny asa nampanaovina azy.
Ny tany Andranonahoatra Itaosy(-Unis) no nalaza indrindra sy lasa nahavoriana olona indrindra. Anarany fotsiny sisa ilay hoe fihibohana fa tsy hitako izay dikany.
Rakitra ny baiko hialàn'ny olona, efa nisy ny nanokona entana teny an-tsena no noroahina. Nisy ihany ny naneho fitarainana tamin'ireo mpitandro ny filaminana fa dia tena amin'ilay fiteny mampalahelo fa tsy mitroatra velively.
Na nisy aza ilay fahatezerana dia mampihomehy ihany ilay fihetsiky ny olona. Mba tezitra fa mampalahelo mampihomehy valaka ny zavatra ataony. Tsontsa loatra ve fa tenenina hoe miala teo dia miala tokoa. Mbola tsy tezitra matoa niala, sa izay tokoa ilay fahendrena?
Mariho tsara fa tsy nitondra ireo fitaovana toy ny ampinga na kibay mihitsy ny polisy fa ilay tsefotra mandatsa-dranomaso hita tamin'ny fahitalavitra iray iny ihany.
Misy sary iray mety tsy ho azontsika io toa hoe sary ratsy fitifitra (eo ambany) io, jereo tsara eny amin'ny hazo fa hahita paty mikirazorazo ianareo. Noho ny hafanam-pon'ny polisy be loatra io.
Tsy navoakako kosa ny sarin'ireo hanina niparitaka tamin'ny arabe satria mety hifangaro amin'ny hoe fako ihany ka hanahirana ny mandika azy. Fanariana ny hasin'ny sakafo rahateo ihany koa izany.
Mariho ary fa tsy misy ahy ny sary na dia iray aza fa dia angona fotsiny no ataoko ho fampahatsiahivana. Mariho ihany koa fa nisy ireo mpanao gazety nitaraina fa noteren'ny polisy hofafana ny sary azony satria tsy azo alaina sary ny polisy manao ny asany.
Voalohany aloha dia mampiahiahy ity filazana ity. Nahoana no tsy asiana fitomboka sy sonian'ny prezidan'ny fokontany raha tena marina? Faharoa, amin'izao fotoana mampamaivay ny toe-draharaha amin'ny resaka Karana izao ve no mbola misy tahaka itony tsy fandranitana ady no tena marina? Fahatelo, aleo apetraka eto ho tahiry fa ilay toerana koa moa tsy fantatro hoe aiza marina satria fokontany ilay Ankazobe sy Ambohidrazaka.
Etsy ankilany indray, ny zava-nisy teo aloha dia toa mametraka fa mety ho misy tokoa io toe-javatra iray io. Ny mampalahelo dia ny tompony indray no tsy maintsy mandadilady amin'ilay nandrombaka ny tany raha ny eto. Hatramin'izay dia tany manan-tompo fa tsy misoratra amin'ny anaran'izay mipetraka eo no tratran'ny fandraofan'ny mpanankarena ny tany. Na tiana amidy na tsy tiana amidy ny tany ny dikan'izao dia hoe izay vidiny ataonao fa alainay (efa lasanay) foana ny tany, resy ianao raha mihevitra ny hitondra ny raharaha eny amin'ny Fitsarana. Ilay tany Ambohitrimanjaka ampitan'ny artisanat no ao an-tsaiko. Nanana ny lazany koa io tany ampitan'ny Masiovoho shinoa io, dia lasan'ny Filatex ihany koa, efa nisy afisy goavana teo misy soratra hoe "Casa" kanjo dia io nanaovana ampahan-dalana goavana mankany Nanisana anilan'ny Rocade Est io.
Manahy indray aho, fa mety ho ampiasain'ny Fanjakana indray ity tany ity, efa misy ny ny tetikasa sy tetibola ividianana ny tany dia bizina toy izay nitranga tamin'ilay tany etsy ampitan'ny Masoivohon'i Shina koa ity eto ity. Fa tombatombana daholo izany rehetra izany fa tsy afa-miteny mihitsy hoe izay no tena marina.
Tampotampoka ihany ny fivoahan'ny taratasy avy amin'ny Biraon'ny Mpiandraikitra Foibe, ny ampitson'ny fahatsiarovana ny andro niakaran'i Jesoa ho any an-danitra. Tsy mahalala izay any ambadiky ny lambam-baravarana isika fa dia ny taratasy niely haingana dia haingana no hita amin'ny tambajotra sosialy. Tsikaritra ny soratra manao hoe "Manamafy fa sokafana". Nahoana? Misy ihany any karazam-pamorian'olona misokatra, misy aza ny efa an'arivony fa odiana tsy hita. Misy ny fikambanan'olona (sy fivavahana) mankalaza fety fa odiana fanina. Koa raha "misokatra" ny hafa, maninona no atao takotakona? Te-hanondro izay nanapa-kevitra fa hitany daholo ireny ka hanapa-kevitra ry zareo.
Mety hisy ny hihevitra hoe efa nisy fifanarahana tany ambadika tany matoa nanao izany ry zareo. Dia namaly tokoa aloha ny tao amin'ny Faritra Analamanga fa mbola mikatona ny Fiangonana. Koa inona moa izany fa raha ny fijeriko dia fihantsiana izao ataon'ny FJKM izao. Aleo koa tsy miolakolaka.
Ary tsy re tsara angamba matoa nanterina ilay hafatra.
Any Jerosalema atsinanana, tany (trano) notondroin'ny Firenena Mikambana sy nomen'ny Fanjakana Jordaniana ho an'ny Palestiniana no tian'ny voanjo israeliana alaina satria tsy nomen'ny fanjakana jordaniana taratasy maha-tompon'ny trano (tany) ireo palestiniana ireo tamin'ny nametrahana azy teo tamin'ny taona 1948. Fantatry ny voanjo ny lesoka dia iny no nohararaotina hakan-dry zareo amin'ny alalan'ny fikambanana ny tany onenan'ireo Palestiniana ireo. Amin'ny rariny efa tokony ho an'ny Palestiniana ny tany fa rehefa eny amin'ny Fitsarana dia lasan'ny voanjo israeliana ny tany.
Eto Madagasikara, tany midadasika eto amin'ny fokontany ipetrahako no lasan'ny Karana iray fanta-daza eto an-drenivohitra. Fa na dia niady mafy hahazo ny tany ampolony taona maro aza ny namboly dia tsy azony mihitsy io tany io fa dia ilay Karana no nahazo azy. Nasaina naka "onitra" tany amin'ny Kaominina noho ny fanesorana ny vokatra teo amin'ny tany ireo olona ka tsy mahazo mikasikasika intsony ny tany.
Nisy adin-tany naharitra fotoana maro koa teo amin'ny mpandova ny tany eny Antanandrano (Kaominina Ankadikely Ilafy) sy ny Karana iray hafa manan-daza eto Antananarivo, amin'ny alalan'ny orinasa malaza misy azy. Na dia manana ny porofo rehetra maha-tompon'ny tany aza ireo mpandova dia mitady ny fomba rehetra hahazoana ny tany ilay orinasa iafenan'ilay Karana tompon'ilay orinasa. Toa eo ampelatanan'io Karana io daholo na ny Fitsarana, ny Mpitandro ny filaminana, ny sampan-draharahan'ny fananantany... ka lasa manana taratasy maha-tompon'ny tany koa izy.
Dia lasan'ny Karana iray, tamin'ny alalan'ny fitsarana tsy natrehin'ireo very tany tsi-fidiny koa ny tany R5+1 eny 67ha Atsimo, efa nisy adim-pitsarana io teo aloha fa nandresy ny Malagasy teratany tamin'izay. Fa satria moa matory miesona Ra-Malagasy dia mety ho lasan'ilay Karana ho azy io tany io rehefa tsy misy olobe hiara-dalana amin'ny mponina eny.
Fehiny, ho lasa Palestiniana very tany sy very zo isika Malagasy rehefa miesona amin'ny fanjakazakan'andian'olombitsy tahaka izao. Manahy aho fa ny teratany indray no ho very zom-pirenena tsy ho antsoina intsony hoe Malagasy... Ary ny tena hain'ireo mihitsy ny mampiasa ny kolikoly any amin'ireo seha-panjakana ambony hahapotika ny sisa zontsika.
Ho ezaka fanatsarana ny tanànan'Andoharanofotsy dia atao mitovy loko avokoa ny tsena rehetra manamorona ny lalam-pirenena fahafito. Andeha atao hoe mbola azo leferina ihany izany... na dia hafahafa aza. Fa niantsambotra amin'izay rehefa mahita hoe inona avy ny loko ampiasaina sy ny hoe aiza ihany no mividy izany: loko matroka sy loko politika ary toeram-pivarotana roa ihany no ividianana azy. Ny hafetsena tao anatiny: ny lefitra faharoa an'ny Ben'ny tanàna no nanasonia ny filazana.
Matetika no tsy takatry ny saranga antonony sy ny saranga ambony ny mahatonga ny olona, matetika ao amin'ny saranga ambany na mahantra sy fadiranovana, tsy mety mihiboka sady tsy hahay izany mihitsy?
Mety ho tezitra isika rehefa tsy mety manao izany ny hafa, satria heverintsika fa toy ny tsy misaina izy ireny, misy aza moa ny sasany lasa mahateny indray ny voambolana "andevo" izay efa tsy mendrika ny taonjato faha-21 intsony. Mihevitra isika fa be kiry amin'ny tsy antony ireny olona ireny, ary manao hadalana sady lasa mpitondra aretina ho afindra amin'ny hafa rahateo. Ny hany avaliko ny olona sy ny fitondram-panjakana dia izao: tsidiho ny tranon'ireny olona ireny, dia hevero amin'izay hoe ho tamana ve ny olona hipetraka ao amin'ny tranony?
Hevero hoe efitra iray no misy ny fatoriana sy ny fihinanan-kanina ary fandraisam-bahiny dia ny faharoa no misy ny fanokonan-kanina sy fitoeran'ireo kojakoja isan-karazany mbamin'ny fitafiana... raha manana efitra roa ry zareo? Dia vinanio hoe aiza ny fitoeran-kanina? Fa matetika ireny olona ireny efitra iray ihany dia ao daholo no asiana ny zava-drehetra, ary maromaro ny olona miara-mipetraka ao nefa ilay efitra kely velarana mety ho 10 metatra toradroa aza raha be indrindra. Ny maro amin'ireo olona ireo dia ny toerana fatoriana sy ny fahandroan-kanina ihany no tsy maintsy misy fa ny ankoatra izay efa "toy ny haitraitra".
Fehiny voalohany, natao hatoriana sy ialofana ihany ny trano fa any ivelan'ny trano no manao ny zavatra hafa rehetra... Fonja kely tsy isaziana ny tranon'ny ankamaroan'ny olona ary tsy misy zavatra azo atao loatra ao anatin'izany trano izany ka dia tsy ho tamana amin'ny fitoerana an-trano ny olona, hifampila vaniny ao ny iray trano rehefa miara-mirindrina tsy afa-mivoaka ao. Tsy manana aterineto, tsy manana fahitalavitra ary mety tsy hanana akory na dia radio aza ireny olona ireny. Honohono no iainany fa tsy mahafantatra ny tena zavamisy ry zareo ka tsy ho fantany mihitsy izany valanaretina sy Covid-19 izany na dia mety ho reny aza.
Manaraka izany, tsy haharaka na oviana na oviana amin'izay vola eo am-pelatanana ny fitsaboana fa izay takany ihany no ataony. Tsy hisy hiraharaha loatra izy ireny rehefa marary, indrindra moa rehefa ny vola takiana aminy no mitsena azy voalohany, ka any amin'izay azony atonina sisa no ihazakazahany. Ivelan'ny rafitra ara-dalàna hatrany anefa matetika ireny olona atoniny ireny. Koa hihiboka ve izy? tsy hisy mpahita na ho faty noana aza... tsy hihiboka? mahatezitra ny hafa mitandro ny fahasalamany.
Noho izany, tsy hahazaka ny fihibohana ry zareo na hisy na tsy hisy fanampiana avy amin'ny hafa satria ny toerana sy ny fonenana misy azy ireo mihitsy no tsy misy fanajana ny maha-olona sady tsy ho ahafahana manatanteraka ny "tsy fifampikasohana" (geste barrière). Tsy tokony ho maika tahaka ny sasany milaza fa natosiky ny mpanohitra sns ny zava-nitranga tany Antsirabe. Zavatra kely monja (mihidy amin'ny roa ora... mampihena ny ora fitadiavam-bola sy mampisy bebe kokoa ny fifampikasohana eny an-tsena noho ny fahateren'ny fotoana) dia mampipoaka ny fiaraha-monina raha atao be loatra ny teritery. Na izany na tsy izany, mila mitandrina hatrany ny rehetra fa mafy ny famelin'ny aretina rehefa kely ny herintsaina, herintsaina ananan'ireny olona heverina ho fadiranovana ireny be dia be.
Vao tsy ela akory izay no namerina amin'ny laoniny ireo fandaharana politika rehetra ny mpitondra fanjakana. Notapahana manko fa haato ireo fandaharana malaza amin'izany. Nitroatra nanao fanambarana ireo firaisamonim-pirenena na ny teto an-toerana na ny iraisampirenena. Nanao fangatahana ny enina tamin'ireo haino vaky jery tratran'ny fampiatoana ny fandaharana tao aminy. Nilaza ny minisitry ny serasera, sady mpiahy ny Faritra Vakinankaratra fa afa-manao ny fandaharana indray ireo HVJ ireo rehefa manome antoka fa tsy hanakorontana ny filaminan'ny firenena. Dia nitohy indray ny fahamehana ara-pahasalamana eto amin'ny Firenena.
Mbola nisy ihany koa ireo mpanapa-kevitra no niverina tamin'ny zavatra notapahiny. Tantaraina an-tsary anareo ny toe-javatra nahatonga izany. Ampahatsiahivina fa vao nosokafana ny CTC na Centre de Traitement de Covid tao Antsirabe.
Etsy ankilany, nisy ny fanapahan-kevitra navoakan'ny Faritra tao Vakinankaratra
Nisy ny setriny avy amin'ny andian'olona.
Namoaka fanambarana indray ny Fiadidiana ny Faritra.
Mafy loatra ve ny fepetra ka nampitroatra ny olona? Misy fanehoana ve ao ambadika fa tsy ankasitrahan'ny vahoaka intsony ny mpitondra fanjakana? Samy fanontaniana avokoa ireo ao anatin'ireo toe-javatra nitranga ireo. Niniana ny tsy nametrahana ny hevitry ny olona.
Ny fitsapana kely omaly alahady, tao amin'ny Facebook:
Rehefa naneho ny hatezerany tao amin'ny Facebook ny olona noho ny fahitana fa mbola nampiditra olona ihany hay ny fanjakana, dia lasa indray ny fanazavana avy amin'ny mpiandraikitra ny serasera prezidansa ihany:
Izaho, noho ny safidy politika na noho ny fironana tsotra izao, dia tsy niandry ny kabarin'ny Filoha Mamim-bahoaka tamin'ny fahitalavitra, fa ninia niandry mihitsy ny fahavitany sy ny fanehoan-kevitry ny hafa aloha izay vao nanapa-kevitra ny hihaino, rehefa hitako hoe ilaina izany.
Nisy ary ireo fepetra isan-karazany, ary tao anatin'izany ny fanakatonana ny Fiangonana. Izaho manokana dia tsy resy lahatra amin'ny hoe akatona ny Fiangonana rehefa misy ny fepetra efa noraisina isorohana ny fiparitahan'ny aretina. Izay no antony tiako hihainoana ny kabary amin'izay.
Rehefa nihaino ilay izy tao amin'ny Facebook Live dia nandre fehezanteny iray tsy nisy tohiny ary henoko tsara manao hoe: "tsy maintsy atsahatra ny asam-panakorontanana amin'ny endriny rehetra". Ary dia tapaka hatreo tsy nisy tohiny io resaka io. Izay no anton'ny fanontaniako fa tsy mandehandeha foana izany filazana izany.
Ankehitriny, mazava ny antony ary niomanana ho andro alakamisy mivoaka zoma vao fantatra ny tian-kolazaina. Indreo ary ny tompon'andraikitra nanasonia ny tohin'ilay resaka, tsy nisy nilaza ankoatra ahy rehefa nijery ny randram-baovao matetika aho.
Io ary izy io: tsy ny arovava sy orona intsony no miasa fa ny fanampenam-bava tanteraka, satria misy mariny tsy zaka, misy fepetra voatery noraisina noho ny fitakian'ny olona, ary nisy Orina Mpanasoa an'ny Karana iray lasa nandray ny andraikitry ny governemanta. Dia hitsaha-ketrika hatreo ve ny fahalalaham-pitenenana?
Tsikeritra kely fotsiny, natao ho fanta-bahoaka ny zoma ny resaka satria fantatra fa ny asabotsy sy ny alahady dia tsy misy mahazo mivoaka ny eto amin'ny faritra Analamanga.
Ny mampaky teto dia mahafantatra fa izaho izay manoratra dia nitaky ny hanafoanana ny tsena mandehandeha ao Antananarivo. Efa tsy mifanaraka amin'ny vanim-potoana intsony io sady manelingelina tanteraka ny fifamoivoizana izay efa tery dia tery.
Amin'izao dia azo lazaina fa tontosa izany izay notakiako fa noho ny hamehana tsy hielezan'ny valan'aretina no nahatonga izany. Ny notakiako tamin'izany fotoana izany dia samy manana toeram-pivarotana raikitra ny mpivarotra ary amin'ny trano miorina mafy sy manana toeram-pidiovana ho azy tahaka ny amin'ny trano fonenana ihany izany.
Ny zavamisy amin'izao fotoana izao dia mikatona avokoa ny fivarotana rehetra amin'ny andro hanondroana ilay toerana ho tsena: talata rehefa eny Besarety, alarobia rehefa ao Andravoahangy, asabotsy rehefa isotry izay tonga hatrany ambodin'isotry. Ny mampalahelo amin'ilay izy amin'izao fotoana izao dia tsy misy mahazo misokatra na dia ireo manana fivarotana ao anaty trano aza, fa noho ny hamafisan-dohan'ny olona dia voatery mikatona hatramin'ireny aloha.
Manararaotra aho ny manoratra hoe tahaka ny ahoana ary ilay tanàna tsy misy tsena isan-kerinandro e? Toa gaga daholo ny olona fa milamina ilay tanàna? Hanao ahoana ary raha heverina amin'izay hoe foanana tanteraka ny tsena isan-kerinandro ho an'Antananarivo? Izay mpivarotra eo amin'ny toerana anaty fonenana ihany no avela hivarotra fa ny hafa rehetra kosa tsy maintsy mikaroka ny toerana hivarotany maharitra sy isan'andro?
Fa misy kosa ny toerana iray izay toa tsy mety ho voafehy dia ny manomboka amin'ny Building Ramaroson teo aloha mizotra mankany amin'ny Gauloise hatreny amin'ny farihin'i Behoririka. Iny no mariky ny fikorontanana ateraky ny fivarotana anaty arabe sy amin'ny sisindalana. Tsy maintsy masiaka satria fihoaram-pefy efa tsy azo ekena intsony ny amin'iny toerana iny.
Fepetra tokony horaisina amin'iny dia akatona tanteraka ao anatin'ny iray volana tahaka ny atao amin'ny tsena isan-kerinandro ny fivarotana rehetra ary mila fifanarahana vaovao amin'ny Kaominina fa tsy hanaiky ny hametrahana na ipetrahan'ny mpivarotra manoloana ny fivarotana fa mikatona tanteraka avy hatrany tsy misy fahafahana mivoha intsony raha vao tratra manaiky ny fisian'ny mpivarotra amoron-dalana eo anoloan'ny fivarotany. Tsotra no anton'izany: malaza fa ry zareo ihany no mpamatsy entana ireo mpivarotra eo anoloany ireo.
Dia ilazao ihany raha mahita hevitra hafa ianareo fa izay aloha ny hevitro hampisy filaminana ny fiainana sy ny fifamoivoizana ao Antananarivo renivohitra.
Toko 1 : Faminaniana ny amin'ny Fitsarana Farany 1 Tenim-pitahiana ho an'ny voafidy sy ny marina hiaina amin'ny andro fahoriana. Hiakatra eo Sinay Andriamanitra, hipoitra eo afovoan'ny tafiny amin'ny heriny. Hangovitra ny rehetra, hihovitrovitra manontolo hatrany amin'ny faran'ny tany. Hihozongozona ny tendrombohitra, hietry ny havoana, hitsonika tahaka ny savoka anoloan'ny afo. Ho rovitra ny tany ary ringana avokoa izay eo ambonin'ny tany, dia ho avy ny fitsarana ny zavatra rehetra (indrindra fa ny marina). Homen'Andriamanitra fiadanana ny marina, ho ambenany, homeny famindram-po. Ho levona ny mpanota, hofaizina avokoa izay rehetra nofo, dia izay rehetra nanota.
Toko 2 Filaharana amin'ny famoronana Hevero ny asa eny an-danitra: tsy miasy miala amin'ny lalany ny mpiteraka hazavana, voalahatra araka ny fotoany, ary tsy misy miala amin'ny filaharany. Jereo ny tany sy ny asa izay natao taminy, hatramin'ny fanombohany ka hatramin'ny farany, nahoana no tsy miova amin'ny fisehoany ny asan'Andriamanitra. Jereo ny fahavaratra sy ny ririnina, feno rano, rahona ando sy orana mipetraka aminy ny tany.
Toko 3 Jereo ny fipoiran'ny hazo rehetra, ny fahamainany sy ny fihintsanan'ny raviny, afatsy 14 izay tsy mety miala raviny fa mitahiry izany mandra-pisian'ny vaovao rehefa afaka ririnina roa na telo
Toko 4: ny hafanana: hevero ny androm-pahavaratra sy ny masoandro eo ambony: mitady aloka ianareo nefa na ny tany aza mandoro noho ny hafanana, ka tsy afa-mandeha amin'ny tany ianareo, na amin'ny vatolampy noho ny hafanana
Toko5 Fikorontanana sy fanasaziana ny mpanota Hevero ny hamaitson'ny hazo izay mitondra voa, hevero sy fantaro ny nataon'ilay velona mandrakizay ho anareo, manao ahoana fanoavan'ny asany tsy miova, araka izay nanaovan'Andriamanitra azy. Jereo ihany koa ny ranomasina sy ny ony manatontosa ny asany. Fa ianareo tsy naharitra hatramin'ny farany, tsy nankatoavinareo ny didin'ny Tompo, nodikainareo izany ary nanompa ny halehibeny tamin'ny teny miavonavona sy mandratra ianareo, maina ny fonareo, ary tsy misy fiadanana ho anareo. Izany no mahatonga anareo hifahanompa isan'andro, ary very ny taona maro amin'ny androm-piainanareo, fa hitombo ho ao amin'ny ozona mandrakizay ny taom-pahaverezanareo. Amin'izany ny anaranareo ho atolotra hozonin'ny marina mandrakizay: dia hanozona anareo mandrakizay ireo, ianareo mpanota, miaraka amin'ny mpanota hafa. Fa ho an'ny voafidy ny fahazavana, ny fifaliana ary ny fiadanana, ary ry zareo no handova ny tany, fa ho anareo, mpanota, ozona. Ka omena ny voafidy ny fahendrena, ho velona daholo ireo, ary tsy hanota intsony na noho ny fanadinoana, na noho ny avonavona: fa ny hendry hanetry tena. Tsy hanota intsony ireo na hosaziana amin'ny androm-piainan'izy ireo; fa hamita ny isan'ny androm-piainany, hiroso ao anatin'ny fandriampahalemana ny fiainan-dry zareo, sy ny taom-pifaliana ao anatin'ny fanandratana sy ny fandriampahalemana mandrakizay, isan'andro amin'ny fiainany.
Nisy ireo olona nandinika baiboly dia milaza ny hevitro ihany koa aho. Avy amin'ny hevitro no itazonako azy ho voarakitra ato:
Genesisy 1:1-2:3 > Ny tantaran'ny Famoronana araka ny fijery voalohany ho entina hanajana ny andro Sabata fa misy andininy tiako avoitra kely Gen 1:26 Ary Andriamanitra nanao hoe: Andeha Isika hamorona olona tahaka ny endritsika, araka ny tarehintsika ; ary aoka izy hanjaka amin'ny hazandrano ao amin'ny ranomasina sy ny voro-manidina sy ny biby fiompy sy ny tany rehetra ary ny biby rehetra izay mandady na mikisaka amin'ny tany. 27 Ary Andriamanitra nahary ny olona tahaka ny endriny; tahaka ny endrik'Andriamanitra no namoronany azy; lahy sy vavy no namoronany azy. 28 Ary Andriamanitra nitso-rano azy hoe: Maroa fara sy mihabetsaha ary mamenoa ny tany, ka mampanompoa azy; ary manjaka amin'ny hazandrano ao amin'ny ranomasina sy ny voromanidina ary ny biby rehetra izay mihetsiketsika ambonin'ny tany.
Eto dia efa voasoratra sahady ny hoe hamorona olona tahaka ny endritsika, araka ny tarehintsika, ary efa nomena nitso-drano sahady Andriamanitra hoe Maroa fara sy mihabetsaha ary mamenoa ny tany, ka mampanompoa azy. Miteraka fanontaniana izany manao hoe Nahoana moa no asaina ho maro taranaka ny olombelona sady hameno ny tany? Ahoana izany ny resaka famerana ny isan-jaza? Efa feno olombelona ve ny tany sa ny fahapotehana no zary ilaina ny hamerana ny isan'ny olombelona sa toekarena sa inona ihany koa? Jereo tsara eto fa efa voasoratra sahady eto ny hoe lahy sy vavy no namoronany azy.
Genesisy 2:4-25 > Ny tantaran'ny Famoronana mifototra kokoa amin'ny famoronana ny olombelona na ny fizotran'ny famoronana ny olombelona hoe ny lahy no noforonina talohan'ny vavy na viavy izay midika hoe "avy amin'ny lehilahy". Fa tsy hitantsika amin'ny teny malagasy loatra ny dika ara-bakinteny and.4 : indreto ny andia na taranaka lanitra [maro] sy ny tany [tokana] tamin'ny andro nanaovan' YHWH Elohim ny tany sy ireo lanitra. Mandeha amin'izay ny filazana momba ny saha Edena izay nametrahana an-dralehilahy (mbola tsy nisy vehivavy), dia misy resaka renirano iray niavian'ny renirano efatra ary misy resaka volamena sy vatosoa koa. Avy ao no namoronana ny karazam-biby fa tsy misy vady sahaza ho an-dRalehilahy. Dia izay vao nakana taolan-tehezana hamoronana ny vehivavy.
Dia handingana isika mankao amin'ny Genesisy 5 avy hatrany: Ity no bokin'ny taranak'i Adama, tamin'ny andro namoronan'i Elohim lehilahy [iray] mitovy amin'ny Elohim nanao azy. 2 lahy sy vavy no namoronany azy; dia nitahy azy Izy ka nanao ny anaran-[dry zareo] hoe Adama [izay azo nantsoina ihany koa hoe olombelona raha jerena ny hebreo na hoe zanak'olombelona raha amin'ny teny malagasy [mankind] tamin' ny andro namoronany azy. Voasoratra mazava amin'ny Hebreo ny hoe Adama ary ny niantsoana azy ireo dia hoe Adama. Mety hahatonga fanontaniana ho ahy fotsiny hoe avy amin'izay ve no nahatonga ny hoe ny anaran-dehilahy no lasa entim-behivavy ihany koa? ny azo lazaina aloha dia adama no niantsoana ny olombelona voalohany. Avy eo nolazaina ny niterahany an'i Seta (Seth) izay raha adika dia hoe solo (solon'i Abela izay novonoin'i Kaina; tsy azoko tsara fa raha ny tena tokony ho dikany dia hoe nosoloina subtituted), dia mariho indray fa tsy nisy filazana ny anaran'ny vadin'i Seta eto fa toy ny hoe izy ihany no niteraka an'i Enosy, ary ny dikan'ny Enosy dia hoe lehilahy na olombelona... mahavariana an! Avy eo indray Enosy niteraka an'i Kenana izay midika hoe fananana na hoe mpanefy, somary manaitra ahy fotsiny hoe mifanakaiky amin'i Kaina ihany izany anarana izany (fa tsy mitovy). Kenana niteraka an'i Mahalalila izay midika hoe Voninahitr'Andriamanitra, Ity indray niteraka an'i Jareda izay midika hoe Dimby na taranaka, ary Jareda indray niteraka an'i Enoka izay midika hoe miaraka amin'Andriamanitra hoy ny sasany fa midika ihany koa hoe nampahalalàna, fanokanana, fanombohana izay mety handikana ny fiainana vaovao. Mitovy anarana amin'ity ihany koa anefa ny anaran'ny matoan'i Kaina ihany koa ity Enoka ity an! Metosela indray tsy hay loatra izay dikany fa misy milaza hoe olon'ny tsipika na lefona.
Hagagana ny ahy raha tsy nahita mpitarika miara-manonja teny an-kianja tamin'ity fotoana lehibe nomen-dry zareo androany 20 febroary 2021 ity. Mpanaraka politika sy mankafy io taranja io aho na dia haratsiana tahaka ny inona aza izy io, satria izay no nanalehibe ahy fa fihetsika iray itiavako ny tanindrazako izany.
Nisy ve ny zavatra tsy nampoizin-dry zareo tamin'ny fihetsiky ny mpitondra sy ny mpanaraka sa tsy "intelligent" araka ny averimberin-dry zareo tampoka ry zareo, sa nisy fifandraisan-tendro hamadihana ny "tolona" tao?
Fanazavana nataon-dry zareo tamin'ireny hoe fitsangatsanganana ireny, raha mbola natao ankamantatra ny toerana, ny hoe inona no mahamaika amin'ny toerana andehanana raha tsy fantatra akory ny toerana iaingana?
Fa nahavariana kosa tamin'ity androany ity, nolazaina ny toerana handehanana fa tsy fantatra ny toerana iaingana... Nahoana? Satria ve afovoan-tanàna no kendrena handehanana? Nefa ny zavatra tahaka izao indrindra no tena ilàna izany. Tadidiko indrindra ny tolona 1991, Fivoriana isaky ny Asabotsy teny amin'ny Coum 67ha mialoha ny hidinana an-dalambe. Ny fotoananay Firaisana voalohany dia teny amin'ny Lycée Moderne Ampefiloha no nizotra ho eny amin'ny kianjan'ny 13 mey.Fa androany taiza moa izany? Ny MFM no nanana olona ho mpitarika tamin'izany tolona izany...
Raha izaho ilay mpitarika dia toerana enina raha kely indrindra no natao fiaingana, ary nezahana hanakaiky araka izay azo natao io kianjan'ny 13 mey io izany, fa ny tena mety dia toerana 12.
Andeha omena ny fisalasalana ary fa tsy homelohina befahatany ny mpitarika tamin'ny fahadisoana bevava nataony. Andeha atao hoe notarafina daholo ny fepetra noraisin'ny antokon-tafika malagasy hiatrana manoloana ny miara-manonja. Hita tsara hoe taiza sy taiza avy ny toerana nofehezin'ireo mpitandro ny filaminana ireo.
Saingy hatramin'ny fotoana nanoratana dia taratasy fanambarana sy fanamelohana izay nitranga androany ary fandrisihana ny olona tsy hihemotra no hany nataon'ny mpitarika ary tsy nisy re feo intsony taorian'izany. Mila anareo ho lohalaharana ireo olona ireo, mila anareo manao sorona ny tenanareo manaiky hosamborina na tsara aro ireo olona ireo fa tsy navela hiraviravy tanana fotsiny.
Ny hita: nandresy ny mpitandro ny filaminana androany, nandresy tsy nisy na dia baomba mandatsa-dranomaso iray monja aza, fa afaka nanao sambo-dokotra ireo olona efa lehibe mitolona ho an'ny zanany sy ny taranany fa tsy ho an'ny tenany intsony. Mangina tanteraka kosa ireo lazaina ho mpitari-tolona ary indrisy... tsy diso tamin'ny ahiahiko aho.
Inona ilay ahiahy? Nahoana ianareo no lasa miteny hoe tsy izahay intsony no hanao tatitra fa ireo vahoaka ireo tamin'ny fotoana manokana omaly... maniraka ny olona handeha fa ianareo kosa miafina any amin'izay misy anareo? Tsy mahasahy miatrika ny antso nataon'ny CIRGN nefa tokony ho isa tombony ho anareo ireny. Raha nanatona ny CIRGN ireo efa nahazo fiantsoana ny Alakamisy teo ka notazonin'ny zandary dia nanana fahavononana kokoa ny olona, saingy toy ny alikakely mpandrisika fotsiny ianareo dia nandiso fanantenana ireo saika ho vonona ihany hilalao ilay fanorona politika malagasy tsy mahalala afa-tsy ny kianjan'ny 13 mey.
Satria tia mamoaka zavatra tsy fahita mahazatra ny Malagasy dia voky an'izay indray ny olona teto Antananarivo sy ny manodidina omaly sy ny androany.
Omaly: hody niaraka tamin'ny zanaka iray, tratran'ny tsitapitapin'orana izahay teny an-dalana, tokony ho tamin'ny efatra ora sy sasany hariva tany ho any. Gaga izahay mianaka sady nihomehy satria mitaratra ny masoandro ary manga sy mipentina fotsy maivana dia maivana ny lanitra itataovanay. Lavidavitra ihany tsy tokony hahatratra anay ny rahona mainty sy mavesatra. Teo aho dia efa nilaza tamiko ihany hoe hosoratako ity tranga ity na dia ho ahy ihany aza satria sarotra inoana ilay zava-niainana.
(Sary indrana nalaina tao amin'ny Facebook)
Androany: Gaga ny maro nahita ilay rahona toa mazava dia mazava tao atsimon'Antananarivo tao ary nandefa ny sary tao amin'ny tambajotran-tserasera. Nisinisy ireo nahita, ny fijery azy dia tambonin'ny rahona mainty sy mavesatra no nahitana io rahona izay misy milaza fa avana rava io. Izany hoe zavatra mety hitranga fa ny olona no mandika azy amin'izay tiany andraisany azy.
Fa tantara iray mila raketina ihany koa ny fijalian'ny olona ara-drano teto amin'ny kaominina Anosy Avaratra sy Sabotsy Namehana (Mariho fa faritra maromaro eto amin'ny firenena no makiana rano sy tsy tafidi-drano ny tanimbary). Na dia avy matetika aza ny orana tao an-drenivohitra dia toa voadingana hatrany ireo kaominina roa ireo. Efa nitaraindraina ny olona ary ny manahirana dia ny mpanao biriky no anisan'ny tena mahazo tsiny.
Dia lasa ny sain'ny olona teto amin'ny fokontany misy ahy hoe tsy mbola nisy olona niompy osy mihitsy teto ka sao izany no tsy mety ilatsahan'ny orana teto? Nanaovan'ny olona fanangona-tsonia ireo mpiompy osy tamin'ny fokontany anankiroa (Kaominina Anosy Avaratra sy Kaominina Ambohimanga roa) ireo hanaisotra ireo biby fiompiny ireo. Dia voaisotra tokoa ireo biby ireo. Vao maika mety hanome vahana ny finoan'ny olona ny filatsahan'ny oram-baventy taorian'izany, ary dia nikoriana amin'izay ny rano amin'ireo lehandrano mahazatra ety amin'ny manodidina. Tsy haiko indray ny herin'ny vavaka nataon'ny Mpitandrina teto an-toerana hatrany amin'ny hilatsahan'ny orana. Dia izay indray aloha.
Tantara efa nosoratako tamin'ny blaogy saingy efa nofafako (indrisy) fa nisy antony matoa nesorin'ny Praiminisitra (na fony izy Ben'ny Tanàna fa mbola mila fikarohana izany) Guy Willy Razanamasy tamin'ny fotoan'androny ny Hazo andrefan'ny Lapa Manjakamiadana. Gazetiboky Ny Mpanolotsaina tamin'ny taona 1913 nisy lohatenin-dahatsoratra 'science fiction' hafa kely nahitana tsipalotra hoe tsy eo intsony ny Lapa amin'ny taona 2413 (500 taona). Antony: nahoraka tamin'izay nahatsikaritra fa nambolena hazo tao an-dapa ary hazo lalimpaka nokendren'ny mpanjanatany hidona sy handrava noho ny fakankazo ilay fanorenam-bato hitantsika rehetra. Mbola indrisy ihany anefa fa vitan'ny sasany ny nandoro ilay lapa rehefa voaaro tamin'ilay lozan'ny fakankazo... ary tena vondron'olona farafaharatsiny no nahavita izany satria nahita imaso ny nitaterana barika tao amin'io Lapa io ny mpanoratra ary mbola nihosotra na solika na vernis ny rindrin-kazo farany ambany talohan'io nahamay ny rova io.
Ny antony nanoratana dia noho izay tsikaritra tamin'ny sary navoakan'ny tao amin'ny Prezidansa, tamin'ilay fambolen-kazo natao tao amin'io Rovan'Antananarivo io tamin'ny 6 novambra 2020. Naninona no naverina indray ny fambolen-kazo izay tsy nankasitrahan'ny olona teo aloha ka nanongotany izany rehefa voafehiny tsara ny toerana? Tadidio fa na tamin'izany fotoana nanongotana ny hazo izany dia be no gaga sy tezitra fa nitony sy nisento indray rehefa nahazo ny fanazavana.
Tsikaritro hafa manaraka izany koa ilay firafitry ny zaridaina toa araka ny fiangaly frantsay, fomba fijeriko manokana io. Tsy dia tokony hahatezitra loatra ny amin'izay satria efa tsy hahatafaverina araka ny tokony ho izy intsony ilay tena firafitry ny trano tao isika. Fa somary nanaitra ny masoko manokana kosa ilay misy endrika maso amin'ny lafiny atsimo andrefana amin'io zaridaina io na avaratra andrefan'ny Lapa manjakamiadana.
Tsikaritra fahatelo indray ny fahatakonana tanteraka ny "Colidée izay vao naorina tao. Somary nahatalanjona ahy mihitsy io satria tahaka ny hoe tsy misy na inona na inona ao ambadika ao tsy mandehandeha foana ny sary ofisialy tahaka itony.
Fa moa ve fantatrao fa tsy ao ambadika atsinanan'ny fasan-dRadama Rainy no misy ny fitomiandalana fa ny mpanjanatany no namindra azy ho eo? Moa ve fantatrao fa tsy manaraka ny fitodiky ny trano ny fitodiky ny fasana rehetra tao anatin'io Rova io, fa nanaraka soa amantsara ny fomba fampitodika ny fasana teto afovoantany dia izay miakandrefana atsimo izany? Misy sary iray io mametraka izany toerana izay somary atsimo atsinanan'ny Lapan'i Manjakamiadana izany.
Moa ve fantatrao ihany koa fa tsy mbola faritry ny rova ny misy ny Colisée amin'izao fotoana izao raha ny sarintany mivoaka tamin'ny taona 1862 hitantsika io?
Momba ny taotrano indray, efa rava sy may ny teo, azo atao tsara ny mamerina araka ny endriny teo aloha, fa aleo atao vato na varafasy amin'izay ireo Lapa ambiny toa an'i Tranovola sy Manampisoa izany. Tsy misy na inona na inona tokony hokianiko na ho asiana fanakadrihana io na ravahana jiro. Mariho amin'ny sary ihany koa fa atsinanan'ny fitomiandalana no misy ny toeran'ny sampin'andriana(?) fa andrefan'i Mahitsielafanjaka kosa io raha ny fireny azy. Dia mitsahatra eto aloha fandrao lava loatra.
Mba hafa lahy ity hira taloha iray ity. Efa mandry ve ny ao an-tanàna e? Izy efa matory e! Asa mitovitovy aminy ve ilay hira iray taty aoriandriana kokoa manao hoe valala! valalabemandry ialahy! valalabemandry ialahy! rahoviana ihany letsy vao ho valalabemifoha? Fa inona no nitranga?
Misy akony tsikelikely ny fanakatonana na fanerena hanakatona vondrona sy pejy Facebook itangoronan'ny Malagasy eto an-toerana sy manerantany. Misy ireo mikaika ankolaka fa iharan'ny antsojay... indrindra ireo pejy sy vondrona be mpanaraka sy ireo tia miresaka politika. Misy amin'izany vondrona izany manana mpanjohy na mpikambana mahatratra ny iray tapitrisa (tsy mampino izany raha tsy hita).
Maromaro vitsivitsy ireo tsy maty am-bavany no niditra am-ponja na/sy mahazo fanasaziana. Paika matanjaka iray amin'izany ny fampiasana ireo kaonty faikany na kaonty natao handoto rano na handoto rindrina fotsiny, fa ny tena loza tsy izay ihany no asan'ireny na tanjon'asan'ireny fa ny hanimba fiainan'olona tia ireo fijery tsy mitovy izay tsy voatery hiaraka amin'ny na hitovy hevitra hatrany amin'ny mpitondra amin'izao fotoana.
Fa inona no tanjona amin'ny fanakatonana? Tsy voatery hahay haminany izany isika fa fihevitra iray fotsiny ny hoe amin'izay tsy misy ny vaovao na hevitra mety hanohintohina ny filaminana, hampisara-bazana na hahatonga ny olona tsy hatoky ny fitondrana. Fitaovana mahery ny tambajotra sosialy ka ezahana ny hifehezana azy dia ho mora kokoa ny hifehezana ny mponina?
Paika tsara otra avy any Shina na firenenkafa mahafehy tsara ny sivana no ampiasaina amin'izany. Fanarahamaso henjana, fampiasana ireo "50 cent" natao handokandoka sy hanohana befahatany ny hevitry ny mpitondra ary natao hanohitra ny hevitr'ireo manana hevitra mifanipaka amin'ny an'ny mpitondra. Nahomby izany tany ary an-dalampahombiazana amin'ny fanapenam-bava ireo mba nahazo fahafahana kely tany aloha, tahaka an'i Hong Kong. Sisa jerena dia hoe hahomby eto Madagasikara ve izay fomba izay?
Raha nanokatra blaogy aho dia mba nifindra anjotra fotsiny ny diariko an-taratasy. Tsy maintsy hiverina amin'izany indray ve aho? Fa nanoratra ireo lohatenin-kira ireo aho noho ireo niainana fahazaza fa mba ho hain'ny ankehitriny ve ireo hira ireo?
Hay moa 125 taona androany no nitsangana ny saina fotsy tetsy Manjakamiadana?
Gaga sy talanjona tanteraka aho nahita amin'ny sary ao amin'ny media sosialy, ary avy amin'ny kaontin'ny Filoha mihitsy araka ny noraisiko avy amin'ny namana fa dia vahoaka sesehena no eny an'arabe miandry ilay fanampiana ahitana vary amin'ny gony omen'ny fanjakana tarihan'ny filoham-pirenena mihitsy.
Ny anton'ny fahagagana dia avy amin'ilay famerana tsy hivorian'ny olona 50 isa akory nefa ireo vahoaka hita efa an'arivony. Omaly ohatra nahitako ny sary tao amin'ny Coliséum etsy Antsonjombe, mba misy ihany ny fanajana ilay iray metatra elanelana fa androany kosa tsy misy elanelana voahaja izany intsony.
Mety ho mahatonga ny hagagana ihany koa ny tsi-fanarahana intsony izay vaovao eto an-toerana ampitain'ireo haino-vaky-jery rehetra eto Madagasikara. Tsy maharaka intsony ny fironan'ny olona. Mahita aho fa amin'iny manamorona ny arabe rehetra iny ao Antananarivo sy ny manodidina ao dia feno dia feno olona tokoa ireo toerana nifampitaina an-tohotsofina fa hisy fizarana vary amin'ny gony araka ny arentirenty.
Toa miverina indray ny fampielezankevitra ao anatin'izao fandrarana tsy hivorivoriana izao. Sary hitako no milaza fa mbola miandry ny fahatongavan'ny Filoha ny fizarana fanampiana ao amin'ny Kianja iray ao Ankadikely Ilafy raha efa dila ora iray mihoatra ny tsy fahazoana miantsena olona iray isa-tokantrano.
Fireharehana no asehon'ny sasany amin'izao fisian'ny fanampiana izao, izaho kosa mahita fa ankoatra ny ho fahasarotan'ny fiainana atsy ho atsy dia efa endriky ny fahasahiranan'ny olona no mahatonga izao firohotana tsy misy fanajana elanelana izao, ary ahiana mafy dia mafy ny fipoahana ara-tsosialy raha sanatria tsy mahazo izay nambara hozaraina ny olona.
Folo taona mahery lasa izay, nisy hira malaza teto amin'ny firenena, nentina hitarihana tolona politika. Tadidinao ve ny lohateniny? 1492: Conquest of Paradise... Tamin'izany fotoana izany, alohan'ny "famakafakana" ataon'ireo mpanora-gazety dia injany ilay hira fa henonao. Hira mampamolovivoly. Dia misy hira malagasy iray hafa koa malaza niaraka taminy, hira zafindraony entina hanesoana ankolaka ny mpitondra tamin'izany fotoana izany. Lohateniny? "Iny lalana iny". (Misy tantarany koa ny nivoahan'izy ity teny an-kianja araka ny fiheverako azy fa mbola holazaina amin'ny manaraka angamba raha misy liana). Ireo hira ireo no nanavaka ny tolon'ny fanombohan'ny taona 2009.
Conquest of Paradise:
Ny hira (vahiny) voalohany, nalaina avy amin'ny filma mitondra ny lohateny hoe 1492, taona nahatongavan'i Columbus [Cristobal Colon] sy ny namany tao amin'ny vondro-nosy Bahamas ka ny nivantanany dia ilay nosy nomen-dry zareo anarana hoe San Salvador]. Nanomboka teo, norombahiny tokoa ny paradisan'ny olona. Norombahin-dry zareo ny tanin'ireo Natives. Io no Tontolo Vaovaon'ny Eoropeana. Nihanahazo vahana tsikelikely ny Eoropeana. Ireo tonga ireo no lohalaharana tamin'ny antsoina hoe "Conquistadores" izay nomena manokana ny lehiben'ny iraka na tafika moa.
Eto aho dia te-hanamarika kely ilay tantara, ary izaho tsy mihevitra fa misy ny kisendrasendra fa mety ho efa ao anaty programa daholo ihany izany. Ny alin'ny 11 hifoha 12 oktobra 1492 no nanitsaka ny Tontolo Vaovao ry Colomb. Daty manantantara ho azy ireo izany. Manahy dia manahy mafy aho fa manakaiky ny mety hitokanana ny Arena (Colisée), entina hankalazan'ny vahoaka ny fetim-pirenena amin'ny 14 oktobra io fotoana io. Iarahantsika mahalala fa nanokatra vanim-potoana vaovao ny nanitsahan'ny Eoropeana io kaontinanta vaovao io... ary etsy andanin'izany, tsy mihevitra aho fa miteniteny foana ny Filoham-pirenena amin'izao fotoana izao raha mamerimberina hatrany izy fa "hanoratra tantara vaovao isika". Ny hoavy ihany no hanamarina na handiso izay ahiahiko izay.
El Condor Pasa:
Fa raha nahatadidy ianareo, tsy nisy hira nahatohitra io hira io na dia niezaka ny nandefa hira klasika hafa aza ny tao amin'ny radio mada na ny radio fahazavana. Ataoko fa fahadisoana raha klasika eoropeana no entina hanoherana klasika eoropeana. Heveriko fa amin'ny fampiadiana angovon-kira dia izay hira avy amin'izay notafihana no tokony namaliana iny hira iray iny. Tsy haiko hoe efa tara loatra ve raha izao vao manoratra. Amin'ireo hiran'ny Natives notafihana dia maro ny azo raisina fa ny nosafidiako manokana dia ny El Condor Pasa. Inona ary no mety ho anton'izany?
Iretsy tonga avy any an-dranomasina, ny condor kosa milaza voromahery heveriko ho hita manokana ao Amerika sady mari-pamantarana amin'ny maro amin'ny Natives any. Ny Voromahery koa anefa no marika hita eo amin'ny Vavahadin'i Manjakamiadana izay vao nametrahana Arena na Colisée. Ary ny Voromahery dia afa-manidina.
Ity hira ity koa malaza manerantany, indrindra tamin'ny nitondran'i Leo Rojas azy nitety vazantany efatra. Samy hiram-panahy ireo roa lazaiko ireo, tsy mampaninona na dia efa misy mpanentana radio aza efa naka io hira faharoa io ho fanombohana sy famaranan'ny fandaharany. Sa hoe? Hamaranana dia revirevy fotsiny io fa aza atao be am-po an!
Raha voasoratra fa mitohy fanintelony ny fotoan'ny hamehana ara-pahasalamana, dia saika nisalasala tamin'ilay hevitra tao anatiko tao aho. Hevitra fa tsy hanohy izany fihibohana izany intsony ny filoha. Efa manana izay nokendrena izy. Kanjo moa dia marina ihany ilay hevitro. Kisangisangy zary tenany no nanoratako ilay hoe "Deconfi...ture" tao amin'ny sata Facebook iny ny maraina mialoha ny kabary. Te-hanoratra aho hoe; "Deconfinement" nefa fandrao misy mihevitra hoe nahazo sopapa angaha aho. Tsy nanana sopapa ankoatra ny tsindrimandry aho, raha izay no ilazana azy.
Faly tokoa aho rehefa nandeha tsikelikely ilay kabary (mba nihaino indray aho... na dia tsorina fa tsy mpanaraka ilay fandaharana amin'ny iray folakandro intsony, tsy haiko ny antony fa tsy te-hanaraka fotsiny izao aho). Miresaka momba ilay artemisia annua ny filoha. Eo am-pihainoana aho dia efa mihevitra ao an-tsaiko hoe ka inona intsony moa ny ilàna fihibohana raha efa misy ary ny fanefitra? Tsy maintsy manohy ny fahamehana ny filoha ary mety tsara iny fanohizana iny ho fitandremana amin'ny tohin'ny tantara. Tsy maintsy tsinjovina ny filaminam-bahoaka.
Manaisotra tsikelikely ny fihibohana kosa indray anefa izy satria efa miharihary fa tsy ho zakan'ny olona intsony ny hanohizana izany, ary tsy mahazaka na tsy ho afaka hiantoka ny vahoaka iray manontolo izany ny firenena, indrindra fa hoe mahantra ara-toekarena izy. Mbola miaiky ny filoha (na/sy ny mpanolotsaina azy) amin'ny fomba hametrahana ny fandaminana ihany koa aho amin'ny fahaizany mametrapetraka ny zavatra rehetra. Ary mbola hiaiky amin'ny fahaizany mampiasa ny karatra eo am-pelantanany sy ny fahaizany mitady vola. Voaaisotra ihany koa ny eritreritra hihorakoraka an-dalambe raha hoe tapitra ny fihibohana.
Tsy mbola nahita mihitsy aho hatrizay ka hoe ao anaty kabary ofisialy no manolotra ampaham-pandaharana miresaka ilay artemisia ny filoham-pirenena. Hainy tsara ny resaka fifandraisana sy serasera, mipao-tsatroka amin'izany aho. Fandaharana vazaha (France24) nandeha tamin'ny taona 2017 momba ilay zavamaniry avy any Shina sy ny mitovy karazana aminy avy ao Afrika izany (Artemisia afra). Fandaharana momba ny tazo (malaria) sy ny fanefitra/fitsaboana amin'ny artemisia io fandaharana io fa somary mahavariana hoe nahoana no heverina sahady fa mety hanasitrana ny COvid-19 ilay zavatra (ny alin'ny 21 hifoha 22 avrily no nandeha feno tao amin'ny TVM io fandaharana io)?
Tao anatin'ny kabary ny filoha no nametraka fa hanomboka hiverina an-tsekoly ny ankizy mpianatra manala fanadinana ara-panjakana ka hampisotroana ilay fanafody izay hita, ary avy amin'ny tolokevitry ny filoha rahateo ny nanaovana ny fikarohana, ary nomena ny anarana hoe Covid Organics na CVO. Mbola sanganehana ihany ny ankamaroan'ny olona teo am-pendrenesana sy ny ampitson'io. Fa ny talata vao hita ho nafanavay ny fametrahana fisalasalana. Vao maika manko nampiteraka ahiahy ireo fiteny sasantsasany tao amin'ny kabary, ary tsy mbola hita na tsy mety miseho vatana ireo Manampahaizana Malagasy nahita tokoa ilay fanefitra/fitsaboana. Ny hany fototry ny olana dia ilay fanerena ny mpianatra hisotro ilay "tambavy". Tiana ampidirina ao anatin'ny fandraisana anjara ny IMRA saingy feno fiarovan-tena ny fomba fitenin'ny talen'io Orina Mpanasoa iray io. Dia ao anatin'izay savorovoron-tsaina izay aloha izao ny maro amin'ny mpiserasera fa dia ho hita eo ihany ny tohiny.
Fanontaniana ho an'ny rehetra io raha mahita ny zava-mitranga hatramin'ny nanombohan'ny krizy ka hatramin'izao fotoana izao. Fanontaniana mametraka fisalasalana amin'izay tokony atao sy ny tsy tokony atao ary mampanontany ihany koa amin'izay ataon'ny eo amin'ny fitondrana.
Mariho sahady mba tsy handisoana ilay fampieritreretana etoana fa firenena maro no mampihatra ilay fihibohana sady tsy maintsy mihevitra izay hanampiana ny vahoakany hampihatra izany fihibohana izany ho mora kokoa. Tsy maintsy jerena ny sokajin'olona maro an'isa sy ny hatao hanampiana ireo sokajin'olona ireo farafahakeliny fa ny sokajin'olona rehetra no tokony ampiana avokoa. Mariho ihany koa fa mety mifampitohy amin'ireo hevitra efa navoakako bilaogy ihany koa ny soratra etoana.
Tamin'ny lahatsoratra tamin'ny 3 avrily 2020 mitondra ny lohateny hoe "Hanohy fihibohana sa tsia?" aho efa nanoratra ilay hoe fahadisoana voalohany nataon'ny mpitondra nametraka ny toekarena ho ambonin'ny aina, hoy aho tamin'izany, tamin'ny mbola nanomezana fotoana ireo avy any ivelany hiditra eto an-tanindrazana... ary notohizako toy izao: "Niezaka ny nanarina izy avy eo tamin'ny fanakatonana ny tanàna na ny faritra tamin'ny hafa... Dia azo atao ve ny mihevitra fa hiverina mankany amin'ny fahadisoana indray ny mpitondra rehefa nahazo lesona tamin'izay nitranga teo aloha sy raha mijery ny zavamisy manerantany?" Ny nahavariana dia nidirany tokoa ilay fahadisoana namela ny olona "hody any amin'ny misy azy avy" rehefa 82 ny isan'ny olona tratran'ny Covid-19 sady efa nisy ireo olona tsy nivoaka teto Madagasikara no efa tratrany (ity tranga ity no tena mampidi-doza kokoa satria efa tsy tambo ho fantatra intsony ireo olona hafa efa namindràny).
Lazaina fa mijery ny mahaolona izy tamin'izany fotoana izany fa be ireo tafahitsoka tao an-drenivohitra na tany amin'ny faritra hafa. Maro ireo nangataka mba tsy hotanterahana izany fampodiana izany saingy tsy noraharahiana izany fiangaviana izany. Nisinisy amin'izay ary ireo faritra nanapa-kevitra hiaro ny faritra misy azy izay tsy mbola nidiran'ity Covid-19 ity. Fepetra nokasaina hanokana-monina ao anatin'ny fotoana voafaritra ireo olona rehetra hiditra ao amin'ny faritra, saingy nodidian'ny taty amin'ny foibe fa tsy azo atao izany. Didy niteraka alahelo tamin'ireo nihevitra ny hiaro ny faritra sy ny mponina ao aminy. Tonga amin'izay ny fanontaniana hoe tena iniana aely mihitsy ve izany ilay aretina sa inona no tanjona amin'izany?
Ny tena sampona tamin'ilay zavatra dia ny fomba nanatanterahana izany fampodiana izany izay voafaritra ho telo andro. Nitakiana hameno taratasy fangatahana ireo olona. Tsy nampoizin-dry zareo anefa ny firohotan'ireo olona an-jatony, mety ho amana arivony akory aza, namonjy ireny toeram-piantsonana ireny. Difotra tanteraka ry zareo mpikarakara hany ka naverina tamin'ny fomba teo aloha ihany ny fakana ny mombamomba ireo mpandeha. Namory olona maro dia maro indray ry zareo tamin'io fotoana io. Ny sarandalana lafo dia lafo nefa tsy nampitoviana tamin'ireo mandeha voromby ny fepetra amin'ny fitiliana feno ireo mpandeha. Fitsapana hafanana ihany no natao tamin'ireo handeha fiara, ary ireo mikohaka dia najanona avy hatrany na nasaina tamin'ny toerana iray efa miandry azy ireo. Eo amin'ny politika anefa ny toe-javatra rehetra tsy misy izany kisendrasendra izany, ary tsy mikaonty ihany koa ny hoe tsi-fahaiza-mitantana fa fomba fitadiavam-bola no tena ao ambadika.
Efa nanoratra aho tao amin'ny lahatsoratra talohan'ity eto ity fa miova ny fomba fijery rehefa nandre ny fanazavan'ny FTA Marc Ravalomanana tao amin'ny Real TV, izay niharan'ny fisomparana moa taorian'io resadresaka io. Efa ao an-tsaina ny hoe hay azo atao tsara ny mitsinjara ny fanampiana ho an'ny rehetra ao amin'ny faritra rehetra (Analamanga sy Toamasina I sy II izany niampy an'i Fianarantsoa moa amin'izao fotoana izao) tratran'ny fihibohana noho ireo volabe avy any ivelany. Tsy nahita avaly tamin'izay nolazain'ny FTA ny tao amin'ny fitondrana, na tsy mbola nandre izany valiny aho aloha. Ny FTA Ratsiraka Didier Ignace ihany no hita nampitenenina hamaly ankolaka sady nanokana ny karama fandrainy amin'ny maha-FTA azy ho an'ireo sokajin'ny mpitandro ny filaminana sy mpitsabo miady amin'ity areti-mandringana ity. Ny setriny taty aoriana dia izay nataony indray ka tsy inona fa io famelana olona hiely any amin'ny faritra maro (raha tsy izy rehetra) eto Madagasikara io. Tahaka ny hoe sanatria atao izay hampisy viriosy an'i Madagasikara iray manontolo.
Dia avy koa ny zavatra iray izay nampalaza vetivety an'i Madagasikara indray. Tao amin'ny dinidinika iray ny Filoha Rajoelina no nilaza ny amin'ny hananganana ozinina hamokatra fanafody enti-miady amin'ity areti-mandringana ity. Toy ny mametraka tsy ankiteniteny ny hoe efa hita anie izany ny fanafodiny ka inona intsony ny mbola ihibohana fa vokarina betsaka ny fanafody itsaboana izay rehetra marary. Nefa taorian'io filazana io toa nikatso tampoka ny isan'ny sitrana tamin'ilay aretina. Io fampanantenana io sy ny famerimberenana hatrany fa voafehy ny aretina no mahatonga ny olona ho feno fiheverana fa toa efa tsy misy intsony ny antony ihibohana.
Mandritra izany fotoana izany koa ireo mpitondra sasany, mivoaka an-dalambe mizara arovava amin'ireo tsy manatontosa ny fihibohana - mbola ilay politikan'ny "spectacle" hatrany - nefa tsy hitan'ireo izay manao ny fihibohana. Mbola mampametraka ihany koa fa tsy maninona ny mivoaka ny trano rehefa manao ilay arovava sy orona. Politikan'ny mba ho hita hoe mizara ve? Ilay fizarana entana eny amin'ny tsenamora moa mbola mitohy soa aman-tsara ihany ary mahavory olona maro mifanety tokoa. Ireny fihetsika ireno no mahatonga ny maro ho tsy resy lahatra amin'ny tokony hanatanterahana ny fihibohana, izay tokony hotohizan'izay manao izany, rehefa mbola mifanohitra amin'izay tenenin'ny mpitondra hatrany no ataony. Tamin'ny fotoana nanoratana dia efa mihoatra ny zato ankehitriny ny isan'ny olona ofisialy tratran'ny Covid-19.
Manomboka izao dia lasa mipetraka amin'ny fanazavana ny mialoha sy ny aorian'ny antsafa nifanaovan'ny mpanora-gazetin'ny Real TV tamin'Atoa Ravalomanana Marc FTA tamin'ny 6 avrily 2020. Talohan'ny antsafa aho, raha nahatsikaritra ianareo mpamaky, tsy nanasa mihitsy ary tsy niangavy ny olona hanaraka ny fihibohana, fa tsy nanakana mihitsy ihany koa ny olona tsy hanao fihibohana.
Tsy niteny mihitsy aho fa manao fihibohana izahay mianakavy kely ato an-trano, ary izaho irery ihany no miantsena any Sabotsy rehefa tsy maintsy atao izany. Indray alahady (tsy misy fiangonana tsinona!) aho no niakatra maraimbe hatrany Andravoahangy nividy legioma, dia izay ihany no niakarako tany Antananarivo. Rehefa tonga aty an-trano aho manao ny fomba fitandremana rehetra fantatra mba tsy hamindra amin'ny vady aman-janako sanatria.
Talohan'ny antsafa aho nitaky hatrany ny ijerena ireo hafa toa tsy mety hitan'ny mpitondra fanjakana, ireo mpiahy tena, ary malahelo fa toa tsy raharahiana mihitsy ny mpiasan'ny tsy miankina voatery manaraka ny sitrapon'ny lehibeny. Azoko tsara fa tsy te-hiditra amin'ny fandoavana ny karaman'ny mpiasa tsy miankina ny fanjakana matoa manao izany, saingy mbola lasa ambanin-javatra hatrany ny ain'olombelona amin'ny sehatra tsy miankina ka mbola tanako ho fahadisoana hatrany izany.
Tsy ankasitrahako velively ihany koa ny fanomezana "spectacle" lasa misy tanjona roa, voalohany handresen-dahatra ny olona ato anatiny hoe tena manao zavatra ilay fanjakana ka tena tia ny vahoakany sy tsy mitandro hasasarana ny amin'izany, dia eo ihany koa ilay hoe toa zary toerana natao hakana ilay aretina "coronavirus" ihany koa ireny toerana ireny noho ny famoriana olona. Faharoa indray handresen-dahatra ny any ivelany fa tena ampiasaina araka ny tokony ho izy tokoa ireo fanampiana-fampanjanaham-bola avy amin-dry zareo.
Fa eto amin'ny aorian'ny antsafa isika amin'izao fotoana izao. Azo lazaina hoe nampihiratra ny maso ihany ilay antsafa ka ahasahiana mitaky zavatra hafa noho ny teo aloha. Ahoana tokoa moa ny amin'ireo fampindramam-bola tsy hay isaina intsony raha amin'ny vola malagasy? Dia ohatrinona tokoa moa izany izao ny vola natokana hiatrehana ny krizy nateraky ny Covid-19 izao eto Madagasikara?
Raha tsy mbola nitondra firenena ilay olona nanontanian'ny mpanora-gazety dia mety azo sainina ny hoe tsy hainao ny hakelin'ity volabe kirakiraina ity ka tsy hahasahana ny vahoaka manontolo (izay tratran'ny fihibohana) na oviana na oviana. Fa efa nitondra ny firenena ilay olona sady mahasahy miteny fa mahay mitantam-bola ka dia tsy mahita avaly loatra amin'izay ikirakirana ny vola ka ny hany tsikera dia hoe "maso mahita vola ny an-drangahy ity"! Saingy izao, tsy nitaky ny hiarahana mitantana ny vola ilay rangahy fa mitaky ny mangarahara amin'ny ampiasana ny vola. Asa rahoviana no hanao izany tamberin'andraikitra izany ny mpitondra satria lasa miara-manontany aminy ihany koa ny hafa.
Raha heverina izany dia mahasahana ny olon-drehetra ihany ilay vola nomena-nindramina avy any ivelany, afaka miditra amin'ny "chômage technique" ireo orinasa tsy miankina fa afa-mandray fanampiana ihany koa ireo mpiasa ireo, raha ny tena ara-drariny. Amin'izay fotoana izay dia tsy misy ny fiangarana hoe ry zareo ary na ry zareo atsy ihany no mahazo fa tsy ny olon-drehetra. Saingy fantatra fa tsy hahavita izany ny ao amin'ny fitondrana fa izay raisin'ny mpikamban'ny LOHARANO lisitra ihany no omena. Tsy hahavita satria tsy ampy olo-marina hizara ara-drariny ireny fanampiana izay mbola averina ireny... satria trosa no hakana azy... ry zareo.
Mitady hanao ilay "spectacle" ny sasantsasany saingy tonga dia mahalikiliky ny hafa satria maneho avy hatrany ny fiangarana atao sy/na fomba hanodinam-bola ihany koa sanatrian'izany satria kapain-tsy hita fery iny. Koa azo heverina noho izany eo amin'ny sehatra sosialy fa rehefa hizara dia zarao ny rehetra fa tsy ny sasantsasany ihany fa efa betsaka io vola io. Tsy niresaka ny fikarakarana ny marary aho eto aloha...
Samy mahalala isika rehetra fa sahirana ny sarambabembahoaka. Maro ireo mitady ny haniny isan'andro, misy ireo efa tra-pahasahiranana lalina. Fa etsy ankilany ihany koa dia mahakivy ny toe-javamisy fahabetsahan'ny olona mifamezivezy sy mifamoivoiy manerana an'Antananarivo sy ny manodidina. Toa heverina ho adala ireo mba manaraka torohevitra hihibohana? Tsy voafehy intsony ilay vahoaka. Ahoana ny hamehezana ireo vahoaka tsy tan-dalàna manao izay tiany atao ireo? Dia avy amin'izay no mahatonga ity hevitro manaraka ity fa aza sainina zavatra hafa fa handiso zavatra maro! Satria koa manko efa nilaza mialoha ny fanjakana hoe raisin'ny fanjakana an-tanana iray manontolo ny fitsaboana dia lasa tsy miraharaha ny olona fa efa vonona ny hikarakara azy izany ny fanjakana raha marary izy, ataoko fa fahadisoana iray nataon'ny fanjakana ihany koa iny, raha jerena amin'ny toe-java-misy ankehitriny.
Hevitro manokana ny mba hitenenan'ny Filoha hoe "HEVERINA AMIN'IZAY NY HAMPANDOAVANA VOLABE AMIN'NY FITSABOANA COVID-19". TSy maintsy hitabataba amin'izay Ra-Malagasy Be-loha hoe ny fahasahiranana aza efa tsy anerany koa mbola ampandoavina volabe koa ny vahoaka? Maninona raha tonga dia vonoina fotsiny izao? Dia hovaliana amin'izay hoe tsy nanao masiaka mihitsy aho fa mba nandefitra amin'ny hoe mba misy ny mitady fivelomana fa tsy ho andeferana kosa ny fihetsika mihaika ny fandaminana napetraky ny fanjakana.
Raha tapabolana no mikotrika ny aretina dia raisina hoe manomboka amin'ny 14 avrily 2020 ho avy izao dia toy izao manaraka izao ny saram-pandoavana fitsaboana ny Covid-19:
1- Sazy aloa mialoha: 100.000 ariary noho ny tsy fitandremana 2- Sazy aloa mialoha hafa: 200.000 ariary noho ny mety ho efa namindrana tamin'olon-kafa sahady sy/na fandikana ny fepetra napetraky ny fanjakana tsy hivoaka ny trano. 3- 100.000 ariary tambin-karaman'ny mpitsabo miampy 50.000 ariary isaky ny mpanampy-mpitsabo mikarakara izay miisa roa farahafahakeliny 3- hofan'ny toeram-pandriana aloa isan'andro: 10.000 ariary, maninona moa no hoe toeram-pandriana? ho avy manko ny fotoana fa tsy ho ampy intsony io fandrianan'ny hopitaly io, ka afaka mitondra ny fandrianany ny marary fa tsy maintsy mandoa ny vola isan'andro ihany na izany aza. 5- manginy fotsiny tsy voatonona eto ny fanafody izay vidian'ny marary ihany koa. Azon'ny fanjakana koa anefa ny mametraka hoe ny fanafody ihany no iantohan'ny fanjakana satria efa nolazainy fa horaisina an-tanana. Ny marary kosa indray anefa no miantoka ny sakafo haniny isan'andro, fa raha avela ho ny hopitaly no manome sakafo dia 20.000 ariary isan'andro izany.
Raha mpiasan'ny tsy miankina mampiasa olona mandritra ny fihibohana kosa ilay tratran'ny Coronavirus dia ny orinasa no miantoka ilay marary ary mampitombo dimy amin'ireo voatonona etsy ambony no aloan'ny orinasa amin'ireo rehetra ireo.
Fa ny mpiasan'ny fahasalamana sy ireo mpanolotena mizara fanampiana ary ny mpitandro ny filaminana irery ihany sisa no iantohan'ny fanjakana manontolo ny fitsaboana. Tsy tafiditra amin'ny fiantohana kosa ny fianakavian'ireo voatonona farany ireo mba hifehezana hatrany ny fitandremana tsy hamindra amin'olon-kafa.
Mariho hatrany fa noho ny ditran'ny olona no mahatonga ity sosokevitro ity fa tsy fitiavana te-hahafaty olona. Amin'izay fotoana izay dia mba ho aretin-kenatra tsy miraharaha lalànam-panjakana hihiboka ity areti-mandringana iray ity. Afaka maka tahaka ihany koa ny firenena Afrikana hafa.
Tamin'izany fotoana izany, tapakandro ihany no mankany an-tsekoly ny mpianatra miankina amin'ny fanjakana. Teny frantsay henjana dia henjana ho ahy no nampianarina tamin'izany. Nivadika tampoka na hoe sarotra tampoka ho ahy izany. Saiky hanohitra aho hoe tsy ampianarina anay any am-pianarana ny zavatra ampianarina anay, saingy tamin'izany nasiaka izy. Efa nihevitra sahady izy fa ho taranaka atao sorona izahay amin'ny fampianarana teny malagasy ranoiray. Tsy hisy handray mpiasa tsy mahay teny frantsay izany, hoy izy... Tsy mba tao anaty fiheverana izany hoe mba mety hanangana asa na hahaleo tena fa dia efa ampidirina an-doha sahady fa ho mpiasa. Ranomaso tsy ranomaso ny ahy tamin'izany satria sady miambin-trano, tsy mivoaka ny trano, no mianatra. Nitohy hatramin'ny taona faha-8 izany fianarana taranja frantsay fotsiny izany rehefa ao an-trano. Nampidirina tao amin'ny CCAC ihany koa aho mba hamaky boky teny frantsay betsaka.
Nisy vokany ihany izany rehefa afaka fanadinana BEPC tamin'izany (tsy tadidiko intsony ny fanoratra ilay CFEPCES) ka nianatra tao amin'ny Lycée Ampefiloha. Teny frantsay ranoiray sahady ny fampianarana ankoatra ny taranja malagasy. Gaga ny mpianatry ny St Michel fa mba mitovy haavom-pahaizana tamin-dry zareo ihany aho raha teny frantsay. Hatreo ihany aloha ny holazaiko... Fa tena tsara raha ampianarina any an-trano ihany ny ankizy indrindra amin'izao fihibohana izao.
PS: Nanomboka tamin'izaho tanora ihany koa no nanomboka nivoady tao anatiko tao aho fa hitozo mafy amin'ny fianarana teny malagasy, handala araka izay azo atao izany taranja izany... ary rehefa afaka BACC dia niditra indray tamin'ny fianarana teny anglisy ho fihaikana ilay taranja frantsay ihany... izay indro entiko mandraka androany io.
Lohahevitra iray mampiady hevitra indray ny nampigadra mpanora-gazety iray eto Madagasikara tamin'ny faran'ity herinandro ity. Io ny sary hitantsika anton'ny fiampangana dia anjaran'ny tsirairay ny mieritreritra avy eo:
Izao no tsikaritra ary maha-hafa ny sary-sy-soratra (memes hoy ny teny vahiny iraisampirenena). Ambonin'ny "meme" ny lohateny amin'ilay gazety ahitana soratra hoe "confinement" izay baikon'ny fitondram-panjakana. Ambanin'ilay "meme" kosa ireo sary maro dia maro amorian'ny ao amin'ny fitondram-panjakana olona ao anatin'ny "confinement" sy ny tsy fahazoana mivorivory.
Nahoana ianao no mamory olona lazaina ho mizara sakafo sy fanampiana ny olona? Ary nahoana no tsy ahitana mpitandro ny filaminana mampanaja farafaharatsiny ny elanelana amin'ireo vory vahoaka ireo? Tsy misy arombava ireo! Toa kendrena noho izany ny hamindrana haingana dia haingana ny aretina? Tsy natsahatra ilay fizarana sakafo "spectacle" (na andeha atao hoe tsy azo alaina sary ho porofo) raha tsy notenenina hoe zarina hivory eo amin'ny kianjan'ny 13 mey ve izany olona izany?
Ka inona no ilazàna ny olona manao izay hiparitahan'ny aretina amin'ny alalan'ny Vonjy Aina tarihan'ny Ben'ny Tanànan'Antananarivo sy ireo Tsenamora any anaty tanàna sy fokontany isankarazany, tsy manaja elanelana any?
Fa moa tsy mahatohina tokoa raha ilay lohateny fotsiny no jerena fa ahoana kosa ny fandehany raha miaraka amin'ny sary eo ambaniny araham-panazavana?
Ny fotoana tahaka izao no tena mety amiko. Voaangoko eto ampelatanako avokoa ny fahefana rehetra ahafahako mitazona azy. Afa-mampangina izay mitady hanohintohina ahy aho. Ataoko izay hamafana amin'ny fomba rehetra fa toa tsy ara-drariny ny naha-voafidy ahy. Raha esorina ireo "ambiroa" izay maro dia maro dia mihoatra noho ny elanelambato azoko manoloana ny mpifaninana amiko izany. Soa fa nisy izao toe-draharaha izao ahafahako mifehy tsara ny zavamisy.
Izaho rahateo manampahaizana manokana amin'ny fomba fampitan-kafatra ary efa nofiko hatry ny fahakely ny hitovy amin'ireny Kaisaran'i Roma fahiny ireny. Moa va tsy fahefana tsi-refesi-mandidy no ananan'i Kaisara? Ny hany olana fotsiny amin'ireny tantara ireny dia toa miasa dia miasa ny fifanampoizinana. Mila olona mahatoky ahy aho noho izany ho eo akaikiko mandrakariva, tsy maninona izay toetra ratsiny manoloana ny fiaraha-monina fa tombony lehibe ho ahy ny fananana azy tsy hivadika amiko na oviana na oviana rehefa omena kely sady mampidi-doza koa raha ahiliko tsy ho akaiky ahy.
Ny fotoana tahaka izao no tena mety amiko. Mody ampanantsoiko daholo ry ranona mbamin-dry ranona fa efa mazava ny kinendriko. Azo ve ilay vola any amin'ny mpampanjana-bola? Tsy maninona na vola hosamborina aza fa angaha moa izao no hamerina azy amin-dry zareo? Ny fihetsiketsehana tsy maintsy atao, sady haiko na ny mandihy na ny mihira... rehefa azo ny vola dia basy. Aiza no tsy hanome ahy ao anatin'izao sahotaka manerantany izao e? Zavatra efa niomanako ve tsy ho voafehiko? Tsy ilay voafehy araka ny eritreritry ny hafa fa voafehiko araka ny hamaritako azy. Dia hitolagaga ny maro, na dia ireo mpanohitra ahy aza, ka hifidy ahy indray amin'ny fifidianana manaraka...
Kanjo tapaka tampoka ilay redirediko te-ho filoha, eo am-piandrasana ny fepetra raisina ao anatin'izao fielezan'ny valan'aretina Covid-19 izao.
Miandry ny andro ivalian'izany fanontaniana izany avokoa ny maro eto Madagasikara amin'izao fotoana izao. Toa lazaina ho saro-baliana ilay fanontaniana, saingy mora io rehefa mijery izay laharam-pahamehana sy heverina ho manan-danja kokoa ny olona manapa-kevitra ny amin'izany. Inona ary ny fanontaniana ambony indrindra iankinan'ny fanapahan-kevitra hanohizana na hampitsaharana ny fihibohana? Mety ho samy manana isika fa raha ny amiko manokana dia hoe iza no ambony ny aina sa ny toekarena? Ny aim-bahoaka sa ny hanim-bahoaka? [maty rahampitso sa maty raha afaka ampitso?]
Raha ny tokony ho izy dia tokana ny safidy amin'izany: na manao ahoana na manao ahoana dia tsy misy ambony noho ny aina. Ka ahoana no atao hitandroana ilay aina? Ary ahoana ihany koa ny mety ho fiantraikan'izay fanapahan-kevitra horaisina avy eo? Inona izany ny fepetra tokony horaisina miaraka amin'izay fanapahan-kevitra tapaka? Ireo no tokony hovaliana na mety ho tsy valiako eto am-panoratana aza.
Fahadisoana voalohany nataon'ny mpitondra tamin'ity raharaha Covid-19 ity ny nametrahany ny toekarena ambonin'ny aina raha niangaviana hoe hidio ny sisitany amin'ny fanakatonana ny sidina avy sy mankany Eoropa (sy ivelany iray manontolo). Niezaka ny nanarina izy avy eo tamin'ny fanakatonana ny tanàna na ny faritra tamin'ny hafa... Dia azo atao ve ny mihevitra fa hiverina mankany amin'ny fahadisoana indray ny mpitondra rehefa nahazo lesona tamin'izay nitranga teo aloha sy raha mijery ny zavamisy manerantany?
Inona moa no azo heverina hitranga avy hatrany raha lazaina hoe tapitra hatreo ny "confinement"? Efa nisy ny nanao teny tsipalotra hoe efa nandresy isika izany, efa voafehy izany ilay izy ka dia andao hiara-mirona hivoaka ny arabe, hihorakoraka sy hifampiarahaba, ary tsy hihaino intsony izay fepetra tokony mbola ho arahana. Izany hoe eo amin'ny fotoana tokony hitandreman'ny besinimaro indrindra no hovahana tampoka ny varavarana... fa dia fahafatesana mikararana no hitranga eto Madagasikara.
Inona indray no azo heverina hitranga raha lazaina hoe mbola mitohy ny fihibohana? Hanohy amin'ny fivoahana ihany izay efa mivoaka, fa mbola hitandrina kosa ny besinimaro izay tsy hitantsika sy tsy henontsika na dia ho olana ho azy ireo aza ny sakafo hohanina. Mety hisy ny fanoherana ilay fanapahan-kevitra ary tsy fantatra izay ho fiantraikan'izany... ary eto no tena ilaina ireo olona efa notakiako hifampiresahan'ny Filoham-pirenena saingy tsy noraharahiany mihitsy mandraka androany. Tsy maninona fa izy no tompon'ny fanapahan-kevitra farany amin'iny.
Koa na dia amin'ireo nosoratako ireo fotsiny aza dia aiza ho aiza no mety kokoa sy mahasoa kokoa ny vahoaka malagasy? Tsy ijerena resa-pianakaviana izany fa fanapahan-kevitra politika rehefa ny filoha no naka ny toerana hitarika amin'ny ady amin'ny coronavirus ity! Fa raha mbola tsy mety ho azonao ihany izay tian'ny mpanoratra holazaina dia hoy aho hoe "Aza misioka raha tsy tafavoaka ny ala" ary mbola vao eto ampanombohan'ny fiitarana isika izao ka aleo tohizana izay efa natomboka fa ny fepetra entina hanampiana ny olona no jereo, na ny marina kokoa dia hoe ireo olona azo atokisana hizara tsy miangatra no tadiavo. Tsy adala akory ireo lazaina ho mpanohitra raha efa mahasahy miteny sahady hoe tokony ho amin'ny faran'ny volana avrily no haingana indrindra vao vahàna ny tady mamatotra ny varavarambe tsy hisokatra. Koa ambava homana, am-po mieritra fa efa lava dia lava sahady ny lahatsoratra!
Nosoratana tao amin'ny Facebook, tamin'ny voalohany avrily efa alina...
Filoha be fihetsiketsehana, Efa fahita iny. Fa tsy maintsy misy vahaolana politika ity na tianao na tsy tianao. Efa hifarana ny fotoana fihibohana tapabolana ary efa miandry ny tohiny ny olona, hotohizana ve sa tsia ilay fihibohana? Na hitohy io fihibohana io na tsia, izay fanapahan-kevitra horaisin'ny Filoha dia hanakianana azy avokoa, ary hiandrasana azy an-kodimirana araka ny fiteny mahazatra. Ka inona ny vahaolana amin'izany? Ahoana ny hampihenana ny fiantraikany ratsy eo amin'ny tontolo sosialy sy politika eto Madagasikara? Zavatra iray, iangaviana mba tsy hitetateta hihevitra fa hahavita irery amin'ny ady amin'io Covid-19 io, heverina ho dokambarotra politika hatrany izay fihetsika rehetra fakana fon'ny olona, heverina ho fanararaotana ny zavamisy eto Madagasikara. Ny fihetsika mahomby indrindra sy mety hampiara-mientana ny vahoaka iray manontolo dia ny fakana ireo filoha teo aloha rehetra, fakana hevitra azy rehetra ireo, ary miara-miseho amin-dry zareo imasom-bahoaka. Fanetre-tena avy amin'ny filoha ihany no ahafahana mahavita izany ary mety ahafahana misoroka amin'ny rotaka ahiana hitranga amin'ny vokatry ny fanapahan-kevitra rehetra na hanohy na hanatsahatra ny fihibohana. Tenim-pitiavana tsy hisian'ny korontana eto Madagasikara io zavatra soratako io. Faly aho raha raisina io tolo-kevitra io fa tsy manenina amin'izay soratako kosa aho raha tsy raisina ilay tolo-kevitro.
Ary tonga ny taonjato vaovao, izay nanadinoana ny tantara teo aloha, nisy mpanjaka vaovao nanjaka tao Ejipta. Ary izy niteny tamin'ny mpanolo-tsainany hoe: Indro fa mihabetsaka sy mihalava ny fotoana iainan'ny zokiolona eto ambonin'ny tany nefa andaniambola betsaka ny vola famelomana azy ireo; andeha anaovantsika hevitra ireo fa manimba ny toekarem-pirenentsika. Nanaiky izany hevitra izany ireo mpanolo-tsaina satria heveriny ho andriamanitra velona miahy ny vahoakany ny mpanjaka.
Dia nanakarama manampahaizana izay sakaizany ihany ny mpanjaka hamorona aretina handripahana ireo zokiolona ireo. Dia nihevitra lalina ireo manampahaizana ireo ny amin'izay fomba hanavahana ny zokiolona amin'ireo sokajin-taona hafa ka na tratran'ilay aretina aza ny zaza sy ny tanora dia ho sitrana ihany, fa tsy mamela mivalo kosa amin'ny olon-dehibe mareforefo ara-pahasalamana sy efa nahazo taona mbamin'ny zokiolona fa dia ataony matiny tokoa.
Nomena baiko koa anefa ireo manampahaizana ireo hanome ny fanefitra ilay aretina hitsaboana ny havan'ny mpanjaka sy ny namany akaiky mety ho tratrany. Nofemperana mafy ireo manampahaizana ireo hitazona izany rehetra izany ho tsiambaratelo satria famonoana mangingina toy ny fahafatesana voajanahary no hambara amin'ny vahoaka.
Kanjo, nisy dokotera iray nahatsikaritra fa tsy mahazatra ity aretina iray toa mamono olona betsaka ity. Tsy maintsy natao izay hamonoana azy dia lazaina fa matin'ilay aretina vaovao tsikariny ihany izy na dia mbola ao anatin'ny heriny tanteraka aza. Dia nanao ny asa nampanaovina azy tokoa ilay aretina ka maro ireo zokiolona no matiny.
Gaga tamin'ny herin'ilay aretina ny vahoaka ary nieritreritra fa matoa navelan'Andriamanitra hiseho izany dia ho famaizana ny vahoaka amin'ireo fahotana nataony, saingy tsy noheveriny manko fa ny mpanjakany ihany no tomponkevitra amin'ity aretina ity. Dia anjaranao indray no manohy ity anganongano ity...
Tsy azo tohizana intsony io fihibohana io satria tsy maintsy manana adidy ny fanjakana hizara sakafo maimaimpoana isan'andro ho an'ny isa-tokantrano. Tsy misy anefa ny vola ahafahana manatanteraka izany adidiny izany. Mijaly ny vahoaka manontolo (eto Afrika) satria tsy afa-mivelona araka ny tokony ho izy. Vao maika famonoana vahoaka ny fampihibohana azy fa aiza ny vola hahavitana izany. Aretina nentin'ny mpanankarena teto an-tanindrazana ny covid-19 nefa ny mpanankarena ihany no afa-mizaka tsy misy fanampiana ny fihibohana. Dia lasa ireo sahirana ara-pivelomana indray ny lasibatra sy avela hihanjahanja amin'ny safidin'ny ho fatin'aretina sa ho fatin'ny hanoanana? Tsy misy anefa ny hisafidy ny ho fatin'ny hanoanana raha mbola misaina ihany koa ny olombelona ary tena avela hisafidy tokoa.
Raiso fotsiny eo amin'ny fitaterana, nahoana no raràna ny fitaterana olona an-tanety eto an-tanindrazana nefa maninona aho no mahita ny "Tsaradia" midina sy miakatra hatrany ao amin'ny seranam-piaramanidina Ivato? Satria ve tsara fepetram-piarovana ara-pahasalamana kokoa ny voromby nefa mifanizina kokoa ny anaty fiara? Tsy izay anefa no hitako fa hoe ny voromby fitaovam-pitaterana mahazatra ny mpanankarena fa ny fiarakodia kosa no iononan'ny tsy mahazaka ny saran'ny fandehanana fiaramanidina izay anisan'ny lafo indrindra eto ambonin'ny tany ny eto Madagasikara. Tahaka ny mametraka ihany koa hoe manan-jò ny mpanankarena hamindra aretina any amin'ny faritra hafa fa tsy voafehy kosa ny aretina raha ny sahirana no mitondra azy amin'ny faritra niaviany.
Misy zavatra tsy mitombina ihany koa eo amin'ny fandraisana andraikitra. Asaina mihiboka ny olona nefa maninona no mamory vondron'olona sasantsasany hatrany mizarazara fanampiana? Nahoana no misy avahana omena ary misy ny tsy omena na dia eo amin'ny samy sahirana aza? Ary ireo olona maka ny fanampiana ireo ve moa izany efa heverina avy hatrany fa tsy mitondra ilay aretina? Tsy misy dikany ilay fihibohana raha misy olona tsy maintsy mivoaka hatrany, na hiantsena io na hiasa (tsy miankina) izany hoe tsy misy ifandraisany amin'ilay ady amin'ny viriosy. Azo heverina avy hatrany manko iny fa hitondra ilay aretina ao an-tokantrano misy azy, indrindra moa fa olombelona ihany ka mety hanadino ny arofenitra tokony hotanterahana ao anatin'izao ady amin'ny areti-mandringana izao.
Ny manahirana anefa dia ailika any amin'ireo olona tsy manaiky fa mivoaka hatrany ny rihitra amin'ny tsy fahombiazan'ny fihibohana. Ireo mivoaka hatrany no helohina sy omena tsiny ho mafiloha. Fa odiana tsy jerena ny hoe ny olona tsy maintsy mitady ny hohanina anio. Koa aty amin'ny firenena mpitady ny hohanina isan'andro, dia tsy mitovy amin'i Eoropa sy Amerika isika, tsy ananan'ny olona izany tahiry izany ka raha mandidy ny fanjakana ny haniboka dia anjarany izany no manome sakafo ireo olona nodidiana hihiboka, raha tsy hoe angaha terena ankolaka hangalatra sy handroba ny olona noana raha mbola hohitarina io fepetram-panibohana io...
Ary aoka tsy hohadinoin'ny tsy voatery hiantsena intsony fa efa fehezin'ny varomaizina ny siramamy sy ny menaka ary ny vary ka araka izay tiany hanaovana ny vidiny no mitranga amin'izao fotoana izao. Tsy ny nanangona sy nanapitra ny entana tamin'ny andro voalohany nametrahana ny hamehana no iharan'izany fa ireo voatery mandeha an-tongotra lavitra hiantsena dia milahatra avy eo rehefa mividy entana eny amin'ny mpamongady... Tsy voatery ho ny tsenamora intsony no misy filaharana lava fa any amin'ireo mpamongady sisa mbola misokatra ihany koa. Fa raha ny aty aminay aloha tsy hahita ireo zavatra ilaina andavanandro telo ireo ianao fa ho gaga fotsiny mahita olona mitaona siramamy amin'ny gony nefa tsy hitanao izay mpivarotra izany.
Fanamarihana: Indroa ihany aho raha be no nanaraka ny kabarin'ny Filoha nandritra ity trangan-javatra ity...
Handefa tsikelikely ny diarin'ny fiatrehan'ny olona ny fielezan'ny Covid-19 eto Madagasikara. Rehefa vita ny kabary nilazan'ny filoha ny fisian'ny tranga Covid-19 voalohany teto an-tanindrazana dia nikoropaka ny olona, indrindra ireo manambola afa-manao tahirin-tsakafo sy kojakoja ilaina andavanandro.
Asabotsy 21 marsa 2020:
1- Hita tamin'ny tambajotra sosialy ny filaharana teny amin'ny farmasia, amin'ny alina sy amin'ny atoandro mazava loatra. Ifandrombahana ireo fanafody heverina ho manasitrana ny aretina sy ny mpitazona hery fiarovana. Vetivety dia lany ny Paracetamol sy ny Vitamine C tamin'ireo farmasia nisokatra. Ary nilaharana hatrany ireo farmasia mandraka ity andro nanoratana ity raha mbola misokatra ry zareo ka manana izay tadiavin'ny olona izay. Mariho fa ny zoma alina taorian'ny kabary no efa nivoahan'ny olona hividy fanafody.
2- Rehefa nivoaka ny trano ny manan-katao dia ny namonjy toeram-pivarotan-tsolika no nataony manaraka. Tsy nisy ny famerana dieny ety am-boalohany ka dia samy nameno araka ny takatry ny volany ireo izay afa-nanao izany. Tamin'io no nahitako fa kely ny fatra zakan'ny scooters. Nameno araka izay tratra ireo taxi hitako raha mampiditra tsikelikely no nahazatra azy ireo. Efa miomana sahady ny hisian'ny krizy mafimafy kokoa.
3- Nilaharana ihany koa ny teny amin'ny banky sy ny milina fisintonam-bola (ATM-GAB) hividianana "provision" mazava loatra. Nilaza ny mpilahatra iray teo fa ny alina dia efa nisy nipetrapetraka teo amin'ny manodidina ny banky, niandry vola ho tonga satria lany ny vola navoakan'ny GAB-ATM. Tsy nahagaga raha lava tsy tahaka ny mahazatra ihany koa ny filaharana tamin'ity fotoana ity.
4- Nifandrombahana sy nilaharana aoka izany ny teny amin'ny mpamongady. Vetivety dia tsy hita nanjavonana ny entana rehetra tao aminy. Ny vary no tsy hita voalohany. Mariho fa efa herinandro talohan'izao no efa tsy hita ny vary gasy sy ny mangamila (vary mena rehetra) ary tapabolana lasa kosa izay no tsy nivarotra vary gasy amin'ny gony intsony ireo mpamongady tao Sabotsy-Namehana ireo fa ny stock sisa no mameno tanàna. Amin'izao kosa dia ny vary rehetra mihitsy no tsy hita nanjavonana. Diso hevitra hatrany ireo nieritreritra toa anay fa talata ihany dia hiverina amin'ny laoniny io famatsiana vary io, eto am-panoratana aho vao mihevitra fa matoa efa tsy nisy mialoha ny vary gasy dia efa nisy goavana any ho any nanangona ny vary hakany tombombarotra mihoa-pampana.
5- Tamin'ity fotoana ity no nalaza dia nalaza ny fiakaran'ny vidin'ny voasary makirana izay nitombo avy folo heny. Raha ariary zato manko ny vidin'ny iray ny maraina dia nahatratra arivo ariary izany mandra-pahatapitra tanteraka izany voasary mahakirana izany.
Nifanindran-dalana tamin'izany dia nifampihaona amin'izay tokony hatao ny Filoham-pirenena sy ny Filoha tsirairay avy amin'ny mpikambana ao amin'ny FFKM. Tsy hay izay fehinkevitry ny fihaonana fa ny tsikaritra dia nanao fanambarana tsirairay ireo Fiangonana efatra mpikamban'ny FFKM ireo. Ny an'ny FJKM sy ny FLM tamin'ny alalan'ny Filohany ary ny EKAR kosa tamin'ny alalan'ny Filankevitra Ekiomenika (Fivondronamben'ny eveka) eto Madagasikara. Ny itovizan'ny fanambarana dia ny fikatonan'ny Fiangonana amin'ny alahady 22 marsa 2020 sy ny fanafoanana ireo fivoriana rehetra miankina amin'ny fiangonana ao anatin'ny tapa-bolana. Nisy Fiangonana Zandriny mbola nikiry ny hanohy ny fotoanany, na ny asabotsy io na ny alahady, fa noravan'ny mpitandro ny filaminana izany ary nasainy namonjy fodiana ny mpiangona.
Alahady 22 marsa 2020:
Sambany tsy nisy fotoam-pivavahana ny fiangonana maro teto Madagasikara, ho fitsinjovana ny tsy isian'ny fielezan'ny aretina mazava loatra. An-tserasera kosa ny ankamaroan'ny fotoana raha toa tsy naharaka izay tamin'ny haino aman-jery tsy miankina ny olona. Nanao izay ho afany ireo mpitari-pivavahana manan-katao ny fiangonana ao amin'ny tamin'ny fanatontosana ny fotoana tamin'ny alalan'ny lahatsary mivantana, ary lohalaharana tamin'izany ny tamin'ny tambajotran-tserasera Facebook Live. Nisy aza moa ny niteny fa nanjary naharaka fotoana dimy aman'enina tao anatin'ny alahady iray. Tamin'ny marainan'ity Alahady ity no nanomboka tsy re intsony ny Radio Fahazavana 88.6 (Radion'ny FJKM) fa notazonin-dry zareo ho tsiambaratelo ny anton'izany tsy fandrenesana azy intsony izany.
Mariho fa misy ny vondrona manokana miady amin'ny fampiakaram-bidin'entana tsy ara-drariny ary misy ny antso manokana azo anaovana fitorohana saingy toa tsy hita ny fahombiazany amin'izao krizy izao hatramin'ny fotoana nanoratana. Misy ihany koa ny fanaovana antso maimaimpoana amin'ireo manahy fandrao tratran'ny aretina (910 na 913) saingy be dia be ny olona mitaraina fa toa tsy mandray antso akory ireo laharana maitso natao hiantsoana maimaipoana ireo, feonkira fotsiny no mamaly.
Nihazakazaka namonjy fodiana ireo olona avy any amin'ny faritany. Feno olona ny toeram-piantsonana.
Tamin'ny fotoanan'ny misandratrandro dia nilaza ny blaogy iray fa efa betsaka no tratran'ny coronavirus (70-200), notsipahan'ny fitondrana ho lainga izany. Nilaza ihany koa io blaogy actutana io fa hanao fanambarana ny filoham-pirenena amin'ny fito ora hariva, naverimberin'ny TVM fa tsy misy izany fanambaràna ho ataon'ny filoham-pirenena izany fa ny filazana izay ataon-dry zareo ihany no ofisialy sy marina. Ny folakandro dia tsy azo nidirana avy eto Madagasikara intsony ny blaogy actutana.
Rehefa nipaika anefa ny amin'ny fito ora mihoatra dia nandefa filazana antsoratra mikorisa eo ambany indray ny TVM fa hanao fanambaràna ny Filohampirenena amin'ny valo ora, nihemotra ho amin'ny sivy ora alina izany fa mbola eo am-pivoriana miaraka amin'ny praiminisitra sy ny minisitra vitsivitsy izy, mbola nihemotra hatrany ny ora ka efa hisasaka ny alina vao indro nipoitra ihany izy ka nanao kabary somary lavalava. Toy izao ny fintina:
Niampy sivy vaovao ny isan'ny voa ka 12 ny isany amin'izao. Saika avy amin'ny sidina AF934 avokoa izy rehetra ireo. Mijanona avokoa ny fitaterana rehetra na an-drenivohitra na ireo mandeha any amin'ny faritra hafa. Mihidy avokoa ny fivarotana rehetra afa-tsy ireo mpivarotra entana ilaina andavanandro, misokatra ny tsenambarotra lehibe. Misokatra eny anivon'ny fokontany (eny amin'ny EPP ny tena marina) ny tsenamora.
Alatsinainy 23 marsa 2020
Mbola nisy fiara fitaterana vitsivitsy nanohy ihany ny asany, voasakana ireny rehefa manomboka ho mazavabe ny andro. Lasa mandeha an-tongotra ny ankamaroan'ny olona tsy manana fiara na kodiaran-droa. Feno miaramila sy mpitandro ny filaminana ny lalana. Manontany izay alehan'ireo ao anatin'ny fiara. Tsy manontany na mitady kosa ny antonta-taratasin'ny fiara. Mbola betsaka ireo mamonjy tsena hividianana ireo izay mety ho tavela saingy maro no diso fanantenana: tsy nety nipoitra loatra intsony ny vary. Nikatona avokoa ny mpamongady tao Sabnam afa-tsy tokana irery ihany.
Mitaratra izay misy ny sakana ataon'ny mpitandro ny filaminana ny fiara iraisana sasany ka miasa any amin'ireo izay tsy misy izany. Ny aty amin'ny faritra misy anay moa dia vahoaka be no niandry teo ampitan'ny sampanan'i Lazaina ka hotaterina mankany avaratra any, tsy haiko hoe hatraiza fa ny diako kosa tsy maintsy miakandrefana. Nampahatsiahy ahy ny andron'ny 26 janoary 2009 ity toe-javatra ity satria miloloha entana avokoa ireo olona mandeha an-tongotra. Fa tsy fandrobana kosa no nataon'ny olona tamin'ity fa fividianan-javatra izay zaka kosa. Betsaka ireo kivy tamin'ny tsy fahitana vary teny amin'ny fivarotana satria tsy afa-nanangona toy ny mpanankarena.
Niteraka fitarainana maro fa tsy araka ny fampanajana ny fihibohana ny tsenamora satria tangorona tsy misy tahaka izany no taratra. Vao maika io hampihanaka vetivety ny aretina, hoy ny mpandinika. Niteraka fahatezerana ihany koa ny fahitana fa mbola afa-manao ny sidina mahazatra azy ny fiaramanidina nefa ny fitaterana an-tanety noraràna tanteraka. Nanontany tena ny olona hoe fa dia fanomezana tombondahiny sy fitsinjovana ny mpanankarena hatrany ve no atao?
Talata 24 marsa 2020
Tsy nisy intsony ny fiara fitaterana, tsy maintsy mandeha an-tongotra 12-15 kilaometatra izany ny olona aty aminay raha te-hiakatra any Antananarivo noho ny tsy fisian'ny fiara fitaterana. Noraran'ny mpanao sakana ny fandehanan'olona roa amin'ny kodiaran-droa iray. Voatery miandry toerana lavidavitra ireo nitondra olona niandry ny namany. Olona roa ihany kosa no azo ekena ho entin'ny fiaran'olon-tsotra iray.
Fiara tsy mataho-dalana roa an'ny Zandarimaria indray no lasa niandry teo amin'ny toeram-piantsonana vonjimaika an'ireo fiara fitaterana niasa an-tsokosoko voalazako ao amin'ny andron'ny Alatsinainy. Vao maika nihamafy ny sedra nahazo ny mpiantsena noho izany. Ny Mpamongady nisokatra dia mametra fatratra ny isan'ny entana amidiny amin'ny mpanjifany izay mpaninjara amin'ny ankapobeny, lasa toy ny mpividy tsotra ny mpivarotra mpaninjara fa tsy hoe mpaninjara. Somary reko tsipalotra fa toa efa najanona ny fitaterana an-habakabaka fa mbola mila fanamarinana aho. Raha mbola somary betsaka ny fivezivezen'ny olona ny alatsinainy hariva dia toa tsy hita intsony kosa izany fivezivezena izany ny talata hariva, nangina tanteraka ny tanàna. Azonao atao ny manampy na manitsy azafady.
Daty tafiditra ao anatin'ny tantaran'i Madagasikara indray ny 20 marsa 2020, (20 anankitelo). Izay manko vao nambara tamin'ny fomba ofisialy ny nahatafiditra ny Coronavirus teto Madagasikara ary vehivavy anankitelo mbola salama jerena no mitondra izany. Vehivavy 41 taona, vehivavy 19 taona ary vehivavy 45 taona. Toeram-piaingana iray na hoe mitovy fa lalana anankitelo no nidirany teto Madagasikara na dia samy avy amin'ny voromby avokoa aza izany. Ny voalohany niditra tamin'ny 17 marsa 2020 tamin'ny alalan'ny sidina Air France, oadray, nitovy daty tamin'ny nampiongana ilay rangahy iry! Ny faharoa niditra teto Madagasikara tamin'ny 18 marsa 2020, niainga tany Frantsa fa nandalo tao amin'ny nosy Maorisy, vao nentin'ny sidina Air Mauritius ho eto Madagasikara. Ary ny fahatelo kosa tamin'ny 19 marsa 2020 avy amin'ny sidina Air Madagascar... Raha araka ny nambaran'ny Filohan'i Madagasikara.
Voamarika avy amin'izany fa tamin'ity herinandro ity daholo ireo olona ireo no niditra an'i Madagasikara, izany hoe tao anatin'ny fotoana efa nisian'ny fanapahan-kevitra hanidy sisintany fa ny andro no nandrasana hoe tapitra ny andro alakamisy vao hohidiana ny fampidirana olona. Dia aza atao mahagaga raha voasoratra ny hoe efa tena notadiavina mihitsy ny nampidirana azy vao hohidiana ilay sisintany, dia izay no nahatonga ny lohateny hoe dia nampidirina toy ny soavalin'i Troie mihitsy izany vao nohidiana ny vavahady nefa efa miandry fotsiny ao anaty soavaly ny fahavalo ary handripaka ny mponina. Ho an'izay tsy mahazo ny resaka mihitsy dia fanazavana lavabe amin'ny tantara nosoratan'i Homère mitondra ny lohateny hoe "L'iliade et l'Odyssée" ny valiny azoko omena azy. Io tantara io koa no nahatonga ny anarana rindram-pisompatra malaza amin'ny solosaina hoe "trojan".
Efa folo andro talohan'izao indrindra anefa ilay rangahy voaongana iry no nilaza ny hanakatonana ny sisintany saingy ny valiny moa dia hoe manjary potika ny toekarena. Efa lava angamba izay soratra izay fa aleo aloha samy hitsakotsako daholo.
Sendra tsikaritro tao amin'ny fantsona HFF, mpanandratra ny Yahoshoa ary mpanameloka ny anarana ankoatra izany ka tafiditra amin'io ny anarana Jesosy, ny tranonkala fandinihana baiboly ahitana ny lahatsoratra ôrizinaly (hebreo) qbible.com. Efa ampolony taona maro no nitiavako mijery ireny lahatsoratra ôrizinaly misy ny fanononana azy sy ny dikany (amin'ny teny anglisy na indraindray teny frantsay) ireny. Faly tokoa aho nahita ilay izy. Ny fandinihana sy ny fanazavana ny dikan'ny teny amin'izay lahatsoratra hovoaboasina manko amiko no tena dikan'ny heviteny marina fa tsy zavatra hafa.
Any amin'ny fanazavan'io tranonkala nolazaiko io no mametraka fa raha "Yesous" no anarana avy amin'ny teny grika, ho an'ny testamenta vaovao, dia tokony izay araka ny fanononana izay no arahan'ny fitsipiky ny fandikanteny tsara dika amin'ny fiteny hafa fa tsy anarana avy amin'ny hebreo na arameana indray (Jasoa na Jesoa). Amin'izay fotoana izay dia ny FLM irery no manaja ny anarana (Jesosy) amin'ny mpikambana ao amin'ny FFKM. Dia manamarika ihany koa izany fa tsy izy mihitsy ny fifikiran'ny HFF amin'ny fanandratana ny anarana tian-dry zareo apetraka.
Resaka fandikana ny anarana fotsiny no resahako eto fa tsy misy idiran'ny fifanarahana sy ny teolojia.
Misy ny gazety malagasy sasany no tsy fampahafantarana ny zavamisy intsony no ataony fa dia mamorona tsotra izao ary tena fanasoketana ranoiray no soratany. Orinasa iray eto Madagasikara tratran'ny fahasahiranana tao anatin'ity taona vaovao ity, ary tratran'ny fikatonana vetivety, no mbola nasiany mafy araka ny fitenenana, tonga amin'ilay fitenenana hoe tsindrio fa lavo. Tsy ferana ihany koa ny fisian'ny felaka ao ambadika avy amin'ny mpifaninana, izay henatra ho an'ny haino aman-jery malagasy amin'ny ankapobeny.
Azoko natao tsara ny miteny hoe tsy misy idirako ny amin'izany fa angaha izaho moa miasa ao intsony? Fa tsy mety ny saina, mody vazaha no soketaina ho mpisoloky, fa raha mahalala ny fizotran'ny asa, dia ny Malagasy ihany no tena afa-baraka sy lasibatra amin'ny lahatsoratra. Fa io moa tonga amin'ilay hoe alefa daholo ny lainga fanalam-baraka rehetra sao dia mahavoa sy maharesy lahatra ny mpamaky ihany.
Misy ireo anarana fantatry ny olona dia ireny no tena aderadera, saingy... efa nisy anaran'olona tsy misy ifandraisany amin'io orinasa io intsony notonontonina, entina handresena lahatra angamba hoe tena marina anie ity lazainay ity. Efa herintaona ilay vazaha iray voatonontonona no tsy mitantana ny orinasa intsony ary, raha izaho manokana, tsy mahalala izay misy azy hoe mbola eto Madagasikara ve sa tsia? Ary ny anaran'ny vazaha iray notononina faharoa indray dia tsy mipetraka eto Madagasikara, tsy manao asa ary tsy miditra amin'ny informatikan'ilay orinasa tiana alaina baraka.
Ny nandrafitra ny informatikan'ilay orinasa dia Malagasy ary efa nodimandry izy, telo taona lasa izay. Izaho izay manoratra dia efa tsy tao intsony herintaona taorian'ny nahalasa io Malagasy, sady tale tao amin'io orinasa io. Tsy mihevitra aho fa hahaova rafitra tao anatin'izay fotoana izay ireo "sisa tavela" tao amin'ny orinasa, sady ny fahamailoana amin'ny fitantanana ihany koa no mametraka fa tsy ataotao foana ny manova rafitra (informatika) raha tsy efa tena ilaina izany.
Izay fotsiny ihany dia ampy hamaliana fa lainga sy fanosoram-potaka no ataon'ilay gazety. Tsy mahasolo tena ilay orinasa aho ary tsy manana zo hanao setriny ao amin'ilay gazety, fa mampita izay ilaina ho fantatry ny hafa hoe gazety be mpamaky ve ianao dia tsy menatra ny hanoso-potaka? Kinendriny manko ny hanesorana ny fitokisan'ny mpanjifa amin'ilay orinasa... Dia lazaovy koa fa nomena vola aho namoaka izao lahatsoratra izao...
Tsy tana indray ny eritreritra na dia ninia nangina aza fa toa mafanafana am-boalohany ity taona 2020 ity. Ninia tsy nanoratra tao anatin'izay fotoana lavalava izay na dia be aza ny tian-kampitaina sy hovakian'ny taranaka any aoriana any raha mbola tsy maty ny votoaty anaty lohamilina.
Nandalovana ny fifidianana Ben'ny tanàna izay nanarahana manokana ny tao Antananarivo Renivohitra na dia tsy mpifidy ao intsony aza ny tena. Misy milaza fa vita tanteraka Ravalomanana sy ny antokony rehefa resy amin'ny fifidianana ny olona natolony. Iny ilay hoe aleo ny tantara no hitsara an'izany. Minia tsy miresaka ilay lisi-pifidianana nokitihina isika izany eto na dia voararan'ny lalàna aza izany fikitihana lisi-pifidianana izany raha tsy amin'ny fotoana tondroina manokana.
Tonga ny farany sy ny voalohany taona, nampamirapiratana jiro kely maro dia maro, tahaka ny any andafy ny teo Antaninarenina sy ny manoloana an'Ambohitsorohitra. Dia nirohotra alina tokoa ny olona, naka sary sy fahafinaretana amin'izany zavatra mipendrapendrana mahafinaritra izany. Fanantenana izany mba ho tsara fanombohana ny taona.
Nilazana ny mpiasam-panjakana fa hisondrotra 13% ny karamany, tsy misy resaka ny an'ny tsy miankina an! Avy eo nandrenesana fa hozaraina "panier garni" 65000Ar avy ny mpiasam-panjakana rehetra. Nanomboka ny olana fa samy nanana ny sandany ilay 65000Ar, misy ireo tsy nandray afa-tsy 1800 Ar, nisy ireo tsy nandray afa-tsy 9000 ar... Na hangina tsy hisy tohiny ny raharaha na ho singam-bolo handavo ny vositra io. Lasa ny eritreritra hoe sao dia 13000Ar na 65000frs taloha no saika notenenina dia lasa 65000Ar no voatonona? Aleo ampirimina ho any amin'ny tantara ihany koa iny.
Fa tonga eo amin'ny fandaminana ny tanànan'Antananarivo isika: nandray ny fahefana ny Ben'ny tanànan'Antananarivo, roa andro mialoha izany dia efa napariaka nanerana an'Anosibe sy Anosizato ny mpitandro ny filaminana hanaisotra ireo mpivarotra amoron-dalana, sy hampianatra ny olona amin'ny fiampitana arabe. Raha tena mponin'Antananarivo dia mahay sy mangetaheta hatry ny ela izany fandaminana izany. Tsy nahovoka mihitsy ny mpitondra teo aloha satria tsy nanome baiko ireo mpitandro ny filaminana hampanao izany tahaka ny amin'izao fotoana ny fitondrana foibe.
Dia eo indrindra isika izao: miandry ny tohiny ny olona hoe hovitaina hatramin'ny farany ve ity fandaminana sy fanesorana ny mpivarotra amoron-dalana ity sa fanairana am-boalohany fotsiny dia avy eo miverina tanteraka ny gaboraraka? Fiandrasana ankodimirana avy amin'ny tsy nifidy an-dry zareo io. Tsy adala ny olona misaina ka tsy hitehaka amin'izay fivoarana fa tena faniriana ny hoe tsy ho afo-mololo fotsiny izao fandaminana izao. Ny toerana asiana ireo mpivarotra amoron-dalana? Hanao ny tsy ara-dalàna ve aho izany dia ampidirina ao amin'ny ara-dalàna avy eo?
Efa tsy dia tia manara-baovao loatra fa toa resaka fifanilihana sy fifampiangana ankolaka no mameno izany. Izay no tsy dia nampazoto nanoratra loatra. Saingy tsy maintsy mangidihidy ny tanana rehefa misy ny toe-javatra tahaka izao.
Vao tamin'ny herinandro aho tao SabNam no mbola nahita menaka (amin'ny bidon mavo) eny amin'ny mpamongady, fa tsy nahita intsony aho androany maraina raha saika hividy. Toerana iray no hany nisy tao fa amin'ny vidiny nitombo 19,5% ka hatramin'ny 22% noho ny amin'ny vidiny nahazatra izany (arakaraka ny mpamongady mahazatra anao).
Vao haingana dia haingana no nisy fitarainana an-gazety amin'ny fandotoana ataon'ny orinasa mpanodina menaka iray ao Toamasina ao, saingy orinasa hafa vao nijoro tamin'ity taona ity indray no nahazo didy hitsivolana hakatona... satria, hono, Ravalomanana ihany no olona ao ambadik'ity orinasa vaovao ity. Tsy haiko izay fahamarinany fa mihevitra izany ho fisintonana lakolosy aho satria orinasa an'ny milaza tena ho Malagasy saingy tsy mbola eken'ny maro ho Malagasy noho ny tsy fanekeny hifanambady ara-dalàna amin'ny Malagasy hafa no lazaina ho tompon'ilay orinasa nanaovana fitarainana.
Dia misy izany ny manararaotra ny toe-javatra, satria ilay orinasa nanaovana fitarainana no manana ny ampahany be amin'ilay tsenan'ny menaka amin'ny bidon mavo raha aty amin'ny faritra misy anay. Mety ho avy ihany koa ny tsahotsaho izay tsy marina fanaon'ny te-hanatsafa fa mety nandoa vola tany amin'ny tompon'andraikitra ambony tany hanakatonana ny orinasan'ilay gasy kely ny tompon'ilay orinasa iray dia mamerim-bola izy ka alentika kely aloha ny menaka hitomboan'ny vidiny, fa tombatombana any amin'ny tsy izy izany.
Ny hany marina aloha dia tsy misy ny menaka, mipenimpenina daholo ireo mpividy amin'ny atsinjarany fa tsy mahazaka vidin'ny iray tavoahangy. Taorian'ny krizin'ny arina izany dia menaka indray no bizina ahazoana vola haingana eto amin'ny tanàna.
Nanana ny lazany teto amin'ny firenena izany teny hoe "Alefa Barea" izany. Anaram-pikambanana nanohana mavitrika ny ekipam-pirenena malagasy, saingy lasa teny tarigetra nampihorohoro sy nahasanganehana ireo firenen-kafa nifanehatra taminy tao amin'ny CAN (TotalAfCon 2019) notontosaina tany Ejipta. Sambany tokoa i Madagasikara no mba tafiditra dingana famaranana tamin'izany lalao CAN izany.
Nanana ny akony lehibe tamin'ny vahoaka malagasy ny nahatafakatra ny ekipam-pirenena hatramin'ny ampahaefa-dalana. Horakoraka tany amin'ny faritra vitsivitsy an-tanandehibe raha nandresy tamin'ny lalao faharoa, mbola vao ny ila-tongotra ihany anefa no tafiditra any amin'ny ampahavalon-dalana tamin'io fotoana io. Niitatra faritra maro kokoa izany teo am-piravana lalao fahatelo sady nandresena ny ekipam-pirenena nizeriana (tabataba nanerana an'Antananarivo, nankarenin-tsofina ny kapokapoka sarom-bilany). Somary nangingina ihany anefa taty aminay ambanivohitra, tsy sahy nihorakoraka samirery sao dia lazain'ny olona ho miantso vonjeo eo. Mino anefa aho fa nisy nifaly naningatsingana ihany tany ho any. Tsy nety nahita tory noho ny hafaliana ka ny tao amin'ny tambajotran-tserasera no nanamparana ny horakoraka sy ny fanalana azy.
Horakoraka nanerana ny firenena amin'izay tamin'ny fandresena ampahavalon-dalana nifanatrehana tamin'ny RDC. Nivoaka ny trano avokoa ny olona rehetra. Nahamora izany koa ny fametrahana karazana "fan zone" tany amin'ny faritra maro, nisy ihany koa ireo nanomana araka ny herin'ny tenany, toy ny teto Isahafa misy anay, izany karazana "fan zone" izany, tsy nakana vola fa maimaimpoana na dia tsy miankina aza. Maro tamin'ireo nanana fiara no nandeha nitety ny faritra manodidina. Nanao toy izany ihany koa izahay, saiky hiakatra hatrany SabNam, tanàna lehibe indrindra eto amin'ny manodidina anay, saingy nihitsoka tanteraka ny fifamoivoizana raha vao tafakatra an'Antsofinondry fotsiny izahay. Faly avokoa ny olona rehetra, na ny fetim-pirenena vao nankalazaina tsy ampy iray volana akory aza izay tsy mbola nahavoriana olona nihorakoraka tahaka izao indrindra fa taty ambanivohitra. Saika nampiato ny asany avokoa ny mpanendaka sy ny mpamaky trano, tsy maintsy nisy ihany anefa ny namalan-kira. Semban-drahona ihany izany hafaliana izany satria maromaro ny olona maty noho ny fitsahatry ny fony, nalaza ihany koa fa nisy maty noho ny fahatapahan'ny lalan-dra noho ny faharesena tany RDC tany.
Tonitony eo ho eo ihany tamin'ny ampahaefa-dalana satria resin'i Tonizia tamin'io fotoana io. Raha nampiresaka olona maromaro aho talohan'ny lalao dia betsaka ireo olona efa nionona sahady fa efa zava-dehibe ny vitan'ny ekipam-pirenena, ary marina izany. Na izaho aza somary niteny sompirana tamin'ny teo akaikiko ihany raha nisy fiara nanao fanentanana hiaraka hijery baolina tao Anosimiarinimerina tao fa "tsy maintsy mandresy" isika. Sao dia mahafaty olona amin'izany isika, hoy aho tamin'izany, lalao io ka tsy mbola fantatra izay handresy sy resy. Tsoriko kosa anefa, fijeriko manokana, fa niandry hovonoina fotsiny isika tamin'io lalao fahatelo io, rehefa lasa nandany andro nanao vodilaharana avokoa ny lohalaharana sy izay rehetra tokony hamono baolina. Mety hoe nanantena tsindrotsindrona farany toy ny lalao teo aloha angamba, moa nitaky ihany koa ny havizanana, tsy dia nisy loatra ireo afa-nifanolosolo nefa tena ilaina izany amin'ny lalao tahaka itony.
Ny fitsenana 13 jolay ny ekipa no tena fety be da fety be araka ny fomba fiteny ankehitriny. Tsy nisy hafaliana toy izany teo amin'ireo mpitsena. Nanomboka teo Ivato ka hatrany Mahamasina. Nosembanin'ny fikarakarana tsy lavorary ihany ity fitsenana ity na dia nahafinaritra aza ny lanonana ary niafara tamin'ny afomanga izany.
Tsy nahatadidy aho no sady tsy miraharaha izay niandohan'ny nanomezana depiote roa isaky ny boriborintany ny ao an-drenivohitra ao. Dia variana ihany koa aho hoe nomena tombony manokana ireo renivohi-paritany ka nomena depiote roa ihany koa, na dia vitsy mponina noho ny tanàna maro hafa aza. Misy zavatra hafahafa ao ambadik'izany raha ny fijeriko manokana ary izay rahateo no ampitaiko aminareo.
Faly ery ny mponin'Antananarivo hoe mba omena ny hanitra sahaza ho azy ka manana depiote 12 be izao ao amin'ny antenimieram-pirenena. Voamarika anefa fa mifamono ny isan'ny depiote raha antoko roa no mifaninana. Vokany: hifarana amin'ny samy mahazo depiote 6 ny roa tonta afa-tsy hoe ambany noho ny atsasaky ny vato azon'ny voalohany ny faharoa. Sarotra anefa ny hahazoana izany raha ny ao an-drenivohitra no heverina.
Fehin'izany: toy ny tsy manampeo ihany Antananarivo fa izay manana ny maro an'isa amin'ny ankapobeny ihany no hitana ny maro an'isa sy tompon'ny feo. Inona ny vahaolana manoloana izany? Tsy ho an'Antananarivo ihany no vahaolana fa ho an'ny tanàna rehetra. Aleo depiote iray isaky ny fari-pifidianana iray ihany no fidiana, ka raha 12 ny depiote omena an'Antananarivo dia ataovy fari-pifidianana 12 ny eto Antananarivo. Toy izany ihany koa amin'ireo tanàna hafa rehetra ka omena depiote mihoatra ny iray, dia mivoaka araka ny tokony ho izy ny safidim-bahoaka.
Mbola misy ny hevitra hafa na fanamarihana momba ny fifidianana depiote fa izay aloha no atolotra anareo anio.
Ireto no tsikaritro amin'ny Lalampanorenana ka nisy nilaza fa saika ovaina saingy notsipahin'ny Fitsarana avo momba ny Lalampanorenana ny hanaovana referandaoma.
Andininy 151: Fidian'ny vahoaka mivantana ny Ben'ny tanàna sy ny mpanolotsaina
Andininy 154 -155: Fidiana ny Ben'ny Faritra sy ny Filankevitra. Mpikambana ao amin'ny filankevitra avy hatrany ny depiote sy ny senateran'ny faritra.
Andininy 158 - 159: Fidiana ny Ben'ny Faritany, Fidiana toy izany ihany koa ny Filankevi-Paritany. Mpikambana ao amin'ny filankevitra avy hatrany ny depiote sy ny senateran'ny faritany.
Ireo andininy efatra farany no nokasaina ovaina araka ny tsilian-tsofina, saika hotendren'ny filoham-pirenena no nanoloana azy. Mbola miato iny fa mety hisy ny famerenana azy indray mandeha. Tsy fidian'ny vahoaka mivantana ireo olona ireo fa ny olom-boafidy hafa voafidy avy ao amin'ny andininy faha-151 (sy ny depiote sy senatera) no mifidy azy raha vakiana ny lalampanorenana.
Tsikaritra anefa fa tsy mahay mitrandraka ilay fikasana hanao referandaoma ny TIM, ny fonosin'ny fanovana dia ahafahana milaza hoe tsy mahazaka demaokrasia ny mpitondra amin'izao fotoana izao ka mila tsindrilentam-pahefana ary ny TIM irery ihany no afa-manao izany mba itoeran'ny fitondrana tsara tantana.
Tsy niditra tamin'io mihitsy ny HVM satria fantany fa tsy misy raisina izy raha notanterahina ireo andininy efatra voalaza ireo, ary matahotra ny hampihatra azy ihany koa ny MAPAR-IRD noho ny finiavana hitondra samirery ny baolina sady tsy hahay hiraza ny fahefana araka ny voatondron'ny Lalampanorenana. Mbola mila fanazavana hafa indray ve?
Araka ny mety ho voamarikareo any anatin'ny soratako any dia aty amin'ny kaominina avadrano aho no monina, dia araka izay hitako sy ny fandinihako eto an-toerana ihany no soratako. Folo ny isan'ny lisitra mifaninana, ao anatin'izany daholo ny efa depiote teo aloha na ny tsy niova antoko na ny namadika palitao, fa ny zavatra iray mahavariana dia ny fifaninanan'ny ben'ny tanàna ho amin'izany toerana izany.
Mampanontany tena hoe ny depiote be izany no ambony kokoa noho ny Ben'ny tanàna raha mifandrombaka ho amin'izany ireto olona ireto. Raha eo amin'ny haben'ny fari-pifidianana aloha dia lehibe kokoa noho ny an'ny ben'ny tanàna ny an'ny depiote, tahaka izany ihany koa ve ny eo amin'ny tombontsoa hafa? Tsikaritra fa Ben'ny tanàna avokoa ny ao anatin'ny lisitry ny IRD (Isika rehetra miaraka amin'i Andry Rajoelina), olona tsizoviana amin'ny maro noho izany no mirotsaka ary fahazoana tombony hafa kokoa izany manoloana ny hafa.
Misy ihany koa ny Ben'ny tanàna mirotsaka amin'ny anarany manokana, olona avy amin'ny faritra hafa eto amin'ny distrika ihany koa ireo miray lisitra aminy. Olona nahavita be teo amin'ny kaominina iadidiany, sady manankarembe (Sabotsy Namehana) izany ka maro amin'ny olona mahalala azy ihany koa no vonona handrotsa-bato ho azy raha ny afidy manoloana ny trano no itarafana azy. Ny tsinjo dia maro amin'ireo nametaka afisin-dRavalomanana tamin'ny fifidianana filoham-pirenena ireo mametaka ny afisin'ity lisitra mahaleotena Avoty Avaradrano ity. Izy anefa dia nanohana mafana fo an'i Andry Rajoelina, filoham-pirenena, fa tsy tafiditra anaty lisitra IRD ka nanangana lisitra manokana ho azy. Ny mpifaninana mivantana amin'ny TIM ka maka ny ampahany maro amin'ny mpifidy azy eto Avaradrano, tsy lavitra loatra an'i Sabotsy, noho izany dia ity lisitra ity. Antoko hafa mifaninana ihany koa ny ADN sy ny AREMA, ary any amin'ny takotakona any dia misimisy ireo trano sady mametaka afisy AREMA amin'ny tranony no mametaka afisy IRD ihany koa.
Ary hafahafa kokoa noho izay ireo lisitra mahaleotena tsy ho hay izay apoakany na dia misy aza ny miezaka fatratra mampafantatra ny tenany. Lisitra iray sisa no tsy fantatra mihitsy hoe mba iza koa ary io satria tsy misy afisy na zavatra hafa mety hamantarana azy mihitsy fa dia any amin'ny efitra fisainana angamba vao ho hita hoe mba iza ity nandany 5.000.000 ariary amin'ny tsy antony ity.
Nitsangatsangana niaraka tamin'ny fiangonana misy eto an-tanànan'Isahafa Avaradrano izahay mianakavy kely tamin'ny voalohany mey. Nandeha toerana hafa kokoa (Imerimandroso) izahay. Lalantany hatrany no naleha raha mivantana avy eto Isahafa mankany Imerimandroso, izay mandalo an'Ambatoharanana, toerana voalohany nijoroan'ny misiona Anglikana teto Madagasikara. Maro anaka kely ny tena ka nandeha fiara madinika manokana fa tsy niaraka tambabe tamin'ny fiara iombonana.
Efa nampiomanina mialoha fa somary ratsiratsy ihany ny lalana ka raha fiara madinika no andehanana dia aleo aloha mihodina mihitsy mankany Sabotsy Namehana mandalo Ambohinaorina dia manavatsava ny vahalava mizotra manatona ny lalambaovao mankany Ivato iny fa manaraka lalantany ihany ka mandalo an'Ambodifasina, Ambatolampy Tsimahafotsy, mandalo ny ozinina shinoa mpanao vato(fanaovana cross taloha) vao mitady hoe aiza ny lalana mankany Imerimandroso.
Ora roa no nanaovana ny lalana satria mbola tratran'ny fitohanana tamin'ny niditra ny tanànan'i Sabotsy tamin'ny naka solika. Mba tsara ihany ny lalana tamin'ireo toerana nolalovana voalaza anarana ireo fa niova tampoka izany rehefa avy eo. Mikintoatoana tanteraka sy feno dongona nisy fiantraikany tamin'ny fiara. Tsy mampaninona loatra ny kodiarandroa izany lalana izany nefa mba manao ahoana ny famoahana vokatra amin'izany? Tsy misy firy kilaometatra an'Ivato Seranana izany dia efa ankodahoda sahady.
Rehefa samy ho ratsy ihany ny lalana dia naleo indray miara-dia amin'ny besinimaro fa mba samy mandady eny ihany rehefa mody. Dia tena izany tokoa no natao niainga avy eo Imerimandroso, mandalo an'Ambatoharanana sy andeha atao hoe miafara avaratr'Imahatsinjo. Vitesy voalohany hatrany tamin'ny lalana tokony ho vita ampahaefatradiny raha ela indrindra amin'ny lalana tsara. Tena tsindraindray vao mba miditra vitesy faharoa. Tsy mahita izay tanàna manodidina ny saofera fa ny lalana ihany no ifantohana, mijery hoe aiza indray no tsara andadizana. Adiny iray sy fahefany no nahavitana azy.
Rehefa mahazo ilay sampanana be dia be ahitana ireo lalana mankany Ambohimanga, Ambohimiaramasoandro, Anosiarivo, Mahatsinjo (ilay nosoratako hoe Imahatsinjo) vao tsara ny lalana, na dia lalantany aza, ka ny mizotra mankany Iavoambony no naleha rehefa mody satria mifampitazana ihany manko Isahafa sy Iavoambony. Saingy mbola mivadika ratsiratsy indray ny lalana rehefa hiditra ny tanànan'Iavoambony. Tsikaritra ihany anefa eny antsefatsefany eny fa nisy totovato ny lalana fa efa simba tanteraka izany.
Efa mba nandehanako ihany koa ilay lalana avy eo amin'ny sampanana maro nolazaiko io mankany Ambohimanga fa dia tena tsy fanao ianao ny ampahany sasany ary na kodiaran-droa aza sahirana ihany rehefa tsy sahy mandeha amin'ny sakelika mitovy habe amin'ny tahalaka an-tanimbary, raha mianjera kosa aloha dia hihosina tanteraka sady toy ny latsaka an-kady ka ho sarotra ny ivoahan'ilay kodiaran-doa mianjera ao. Lazaina fa Lalan'ny misionera voalohany izany ampahan-dalan'Ambohimanga mankeo amin'ny sampanana maro izany.
Teo no nahatsapako fa hay mba tsara ihany ny lalana avy eto Isahafa mankao Lazaina na dia mikitaotaona aza ny eny amin'ny Vahalavan'Andranomasina. Teo no nahitako fa tsara raha atao taranja ampianarina any an-tsekoly ny fanaovan-dalana ambanivohitra mba hahaizana mikojakoja ilay lalana farafaharatsiny sy hanekena fa tsy maintsy asiana ny tatatra ivoahan'ny rano fa tsy ho tia tena hanampina ilay fivoahan-drano satria zary mivarina an-tanimbary ny ranon'orana, dia ny lalana no ratsy tanteraka avy eo. Tsy azo antenaina ny manampahefana hanao izany lalana lazaiko izany satria faritra efa avela ho ankodahoda izany, ary misy ny manana tombontsoa amin'ny faharatsian'ny lalana satria mbola mora lavitra noho ny "vary mora" ny vidimbary vokatra any.
Resaka lalana fotsiny izany lazaiko izany ary ampitaiko eto fa tsy izay fahasahiranan'Antananarivo renivohitra ihany tsy akory no fahasahiranan'i Madagasikara (sa tsy mahazo manoratra an'izany aho?). Be loatra ny olona mijaly noho ny faharatsian'ny lalana sy ny tsi-fandriampahalemana aterak'izany ary tsy mahagaga loatra raha mivangongo ao Antananarivo ny olona.
Soratra aoriana: 18 kilaometatra ny totalin'ny lalana vita tamin'io fotoana io...
Afaka dimy taona indray manarina raha mbola hanao. Avelao hiasa aloha ny mpitondra fa vao manomboka ve dia efa kianinareo sahady. Izany indray no firesaka lasa faheno rehefa misy ireo lasa an'eritreritra mahita ny toe-javatra maro tsy araka ny tokony ho izy na lasa aloha loatra. Olombelona manana saina ihany ny tena, ary mbola tsy voasakana hiteny na hanoratra aloha na izany aza.
Vita iny ny fifidianana ho filoham-pirenena! raha ny tokony ho izy sy araka ny izy ny valiny dia tokony hangina tokoa ny resy, efa niarahaba ny mpandresy ny nifaninana taminy tamin'ny fihodinana faharoa... fa misy ny tsy hay ampanginina ary misy koa ny iniana ampanginina dia ny vato no hiantsoantso avy eo, ary nahavariana fa niantsoantso tokoa ny vato tamin'ny androm-pianianan'ny filoha vaovao ary nahafaty olona (ka mitondra ny fampiononana ho an'ireo niharam-boina). Rehefa nahita ny fizotran'ny raharaha taty aoriana vao maro no tonga saina fa nolalaovina fotsiny nandritra ireny fifidianana indroa miantoana ireny. Sarimihetsika fotsiny no natao fa efa nisy ny nampandresena. Raha nanatsipalotra ny resaka tantaram-pirenena ny filohan'ny HCC tamin'ny voka-pifidianana fihodinana voalohany hoe misy ny tantara ofisialy ary misy ny tantara tena izy nafenina ny besinimaro, dia nisy ireo vaky vava ka nanao hoe nisy tokoa ny voka-pifidianana ofisialy fa misy ny voka-pifidianana tena izy tsy ilaina lazaina.
Efa nampieritreritra ny famerimberenan'ny kandidà iray fa tsy maintsy izy no lany ho filoham-pirenena. Tena natoky tena fatratra ny lehilahy ary tsy nivena tamin'izany mihitsy, tsy azony noeritreretina na dia ny mieritreritra fotsiny hoe ahoana raha resy(?). Ny mpifaninana aminy no tadiavina hokianina raha miteny hoe hanaiky izay voka-pifidianana eo fa izy kosa nanodin-dresaka hatrany raha nanontaniana tamin'izany. Nanao izay handresena tamin'ny fomba rehetra izy ka dia nataony tokoa ny fomba rehetra handreseny.
Nandritra ny fanentanam-pifidianana, nilaza ny kandidà filoha teo aloha Ratsiraka fa misy kandidà mampiditra fitaovam-piadiana mahery vaika eto Madagasikara. Vaovao mampatahotra izany saingy noheverina ho rediredin'antitra, ny zavamisy taty aoriana no nanamarina fa nisy tokoa ilay toe-javatra. Nanao valandreseka momba ny fiarovana (sy filaminana) ny kandidà iray. Nanaitra avy eo ny filoha mpisolo toerana fa misy kandidà mifaninana amin'ny fihodinana faharoa iray nampiditra fitaovam-piadiana mahery vaika, tsy fantatra hoe atao inona ireo fitaovam-piadiana ireo, Namaly bontana avy eo ny haino aman-jery omban-gazety izay mpanohana mavitrika ilay kandidà fa miditra amin'ny tsy tokony idirany i Rivo Rakotovao (ilay filoha mpisolo toerana), nolazaina fa mihoa-pahefana izy nanao izany fitenenana izany. Mariho mazava tsara fa tsy nitsipaka ny fisian'ny fampidirana fitaovam-piadiana mihitsy ireo fampahalalam-baovao ireo fa nitrerona ilay filoha hoe mitsabaka any amin'ny tsy anjara fahefany.
Tonga ny fotoam-pifidianana, niandry fatratra izay fomba amoahan'ny CENI ny vokatra aho ary mahafantatra avy hatrany fa tsy hiova intsony ny fironam-bokatra aorian'ny famoahany ny voka-pifidianana voalohany. Nomen'ny CENI tombony ambony dia ambony avy hatrany ny kandidà iray. Teo aho dia nahatsapa avy hatrany fa atao mandresy be ilay kandidà iray matoa atao 20% ny elanelana nisy teo amin'ny roa tonta. Nangataka ny fanamarinana ny vokatra ny natao resy, saika tsy noraharahiana tamin'ny voalohany fa nanao tamim-pihatsarambelatsihy ihany avy eo ny CENI sady nohamafisina fa tsy maintsy mamoaka hatrany ny vokatra eo am-pelatanany izy. Nitady fanamarinana ny sonian'ny mpifidy ny natao resy fa tsy nasiana tohiny intsony ny amin'izany. Voatery nanao hetsika hitakiana ny marina tetsy amin'ny kianjan'ny 13 mey ny natao resy. Tsy nokitihina loatra ireo talohan'ny faran'ny taona raha nanao izany hetsika izany, fa nofaizina mafy amin'izay taorian'ny taombaovao. Niaiky ny mpitolona fa misy karazany hafa mihitsy sady mahery vaika ny baomba mandatsa-dranomaso nampiasaina tamin'izany fotoana izany. Niandry ny rariny avy amin'ny HCC sisa no natao.
Vao nanomboka kelikely indray ny kabary lava tao amin'ny HCC dia hita fa fandaniam-potoana fotsiny sisa no natao fa tsy nisy nekena ny fitoriana rehetra natao tamin'izany. Midika hafatra mazava dia mazava ny vokatra navoakan'ny HCC amin'ny tsy fiovan'ny isanjato azon'ny mpandresy sy ny resy na dia hafa aza ny isa nivoaka avy ao, fa aleo ny tsirairay no samy hanana izay any an'eritreriny any. Nisy nilaza manko fa rava tanteraka ny fifidianana raha vao misy iray monja nekena tamin'ny fitoriana natao tamin'izany fotoana izany, ka izay no antony nitsipahana azy rehetra. Dia teraka teo ilay hoe misy ny vokatra ofisialy fa tsy hay kosa hoe nanao ahoana ny tokony ho vokatra tena izy. Ny niavaka tamin'ity fotoana ity dia ny nandrenesan'ny maro fa toa nanao vava tsy ambina tamin'ny natao resy ny filohan'ny HCC fa tsy Antananarivo irery no Madagasikara, ary raha niarahaba tanana ny mpandresy ry zareo dia toa notodihana tsy ho hita kosa ilay natao resy, toy ireny olona mamaly faty ireny ny fihetsika tamin'izany fotoana izany.
Zavatra iray tsikaritra dia ny tsy nahatongavan'ny tarika iray manontolo avy amin'ny nampandresena nandritra ny fiarahabana nahatratra ny taona teny Iavoloha, toy ireny valifaty tamin'ny nahasahiana niteny ny fampidirana fitaovam-piadiana mahery vaika ireny. Lanonana tsotra izany, fa tsy tonga nanatrika na dia ny praiminisitra aza satria lazaina fa avy amin'ny tariky ny mpandresy izy. Toy ny resaka fiavonavonana no fandraisana izany fihetsika iray andro talohan'ny famoaham-bokatra ofisialy avy amin'ny HCC izany, nefa mety ho filazana ihany koa fa tsy hisangisangy intsony ry zareo.
Tonga ihany ny andro fianianana, hahatonga azy ho filoham-pirenena afa-miasa ara-dalàna. Eo vao vaka ny saina. Toy ny ravindravina fotsiny ny fanakianana ny "crise Cadillac" amin'izato fiara maharo tsara ny filoham-pirenena. Sambany nisy matso miaramila natao nandritra ny androm-pianianana, nefa toa fampisehoana fiara tsy laitram-bala karazany vaovao sady mitondra fitaovam-piadiana mpanao tifitra variraraka nolazaina fa natolotry ny filoham-pirenena vaovao ny tafika. Ny mpijery variana hoe tamin'ny oviana no tonga teto an-toerana ireo zavatra voatonona ireo? Tsy ho latsaky ny iray volana velively araka ny tombana fa farafahakeliny telo volana no nikarakarana ireo zavatra ireo ka nahatonga avy hatrany ny eritreritra hoe efa niomana ny handresy tokoa izy fa raha sanatria natao resy dia tsy fantatra intsony izay ho nanaovana ireo fiara mbola tsy nananan'ny tafika malagasy ireo. Hay ve ireo izany ilay hoe fitaovam-piadiana matanjaka nampidirina teto amin'ny tanàna raha mbola tsy notontosaina akory ny fihodinana faharoa tamin'ny fifidianana ho filoham-pirenena.
Nanomboka tamin'io fotoana io no niaiky ny mpanara-maso ny amin'ny antony naneken'ny natao ho resy ny fahareseny, fa aleo resy tsy misy fandripaham-bahoaka toy izay nandresy tao anatin'ny ra latsaka nefa ho tratran'ny hery tsy mitovy, dia ampangaina amin'izay fotoana izay fa mpampisara-bazana sy lian-drà, ka ho lasa tany miady i Madagasikara. Poa poa, soa fa tsy nisy izany ary noderain'ny maro ny fihetsiky ny filoha teo aloha natao resy, noderain'ny mpanohana azy izy indrindra indrindra.
Hevitr'olona iray hafa indray ity avoakako etoana ity, izay tsy mifanalavitra amin'izay nolazaiko: Rehefa nandinika ny fihetsiketsehana rehetra nisy tamin’ny fikarakarana ny fifidianana sy famoahana ny vokatra ceni sy hcc ary tamin’ny lanonana ny Asabotsy teo dia resy lahatra fa sarimihetsika daholo no natao. Efa voaomana daholo ireny vatravatran’ireo filohan'ny ceni sy hcc, ny fanenjehana ny hetsika teo amin’ny 13-mai, ny fampiasana ireo fitaovam-pamoretana samihafa toy ny bianco, emmoreg, fitoriana eny amin'ny fitsarana ireo mpitarika, fanomezana ist ny tompon'ny orinasan-tserasera mavitrika tamin'ny tolona (sady heverina ho mpifaninana atahorana amin'ny manaraka, hoy aho),,,, hanerena sy ampitahorana ireo manelingelina; ny fanendrena an-dramatoa grand chancelier maimaika teo tsy manara-dalana, ny famerenana ilay praiminisitra nikarakara ny fifidianana ho praiminisitra indray, ny fanendrena safiotra ho talen’ny kabinetra sivily ao amin’ny fiadidina ny Repoblika... Izany rehetra izany dia mampieritreritra hoe misy fahefana goavana mifehy ireo olona sy rafitra rehetra ireo.
Fa ahitana ny fihevitr'olona hafa ihany koa mahazo izay mamoaka ireo karazan-kevitra voatanisako eo ambony ireo. Santionany ny lohateny sy ny fanombohan'ny lahatsoratra. Misy ihany koa ny hevitra hafa toy ny hoe misotroa "jus de papaye", mandehana mifindra any Comores rehefa tsy mety aminao ilay fitondrana eto. Misy izany isika Malagasy dia miseho ho manampahaizana sy mahay mandalina amin'ny seho samihafa ary miseho ho mahalala ny marina rehetra, nefa ny ankamaroan'izy ireny tsy mahay mampivoatra ny ao an-tokotaniny akory. Aza mitsara mba tsy hotsaraina e, izay aloha ny zavamisy dia atrehina. Ny mpanenjika "toujours" afara. Dia maninona e! Ahoanao inona ny omby maty fa ny hena hanina! Ianareo sy mpialona sy mpanenjika any aoriana no misy anareo. Satria heverinareo fa mitovy aminareo daholo ny olona dia rehefa tsy lany ianareo dia fanakorontanana no ao an-doha. Fa izy raha nanambola dia vonona ny hanome maimaimpoana sy hanampy ny gasy. Ovay ilay toe-tsaina fa izay no tsy mampandroso. Inona koa no iasanareo saina amin'izany e, itony koa mahita tsikeraina foana. Vendrana ny advà dia tahaka ny hoe izy no mafy be. Tsy ho ary voatanisa intsony ireny fa fampahatsiahiavana any aoriana any angamba ireo voalaza ireo.
Fandalovan'ny mpandresy tamin'ny fifidianana teo amin'ny kianjan'ny 13 mey. Toy ny efa nahanfantatra hatry ny ela izay nolaniana ho filoha ny mpitandro ny filaminana raha noezahina tsy hahazo miditra teo ny mpitaky ny ivoahan'ny fahamarinana.
Fihetsika voalohany nataon'ny Minisitry ny Atitany MAPAR rehefa re fa nolanian'ny HCC ho filoha ny kandidà Andry Rajoelina
Ny fanambaràn'ny mpandrindra nasionalin'ny fampandaniana ny filoha Ravalomanana
Efa re sy hitan'ny besinimaro ny vokatra navoakan'ny HCC fa mitovy tsara amin'ny isanjato navoakan'ny CENI ihany na dia tsy mitovy aza ny isan'ny vato nolazaina. Efa re sy hitan'ny besinimaro fa Rajoelina Andry Nirina no natao nandresy ary efa niarahaba azy tamin'ny alalan'ny Fair-Play ny resy tamin'io fotoana io dia ny Filoha teo aloha Ravalomanana Marc. Mariho tsara fa hatramin'ny voalohany ka hatramin'ny farany Atoa Ravalomanana Marc sy ny mpanohana azy no nitazona izany Fair-Play izany araka izay azony natao ary ny fijeriko kosa no milaza fa tsy nanao izany hatramin'ny voalohany kosa ny kandidà nandresy fa nikiribiby hatrany amin'ny filazana fa "tsy maintsy izy no mandresy". Midika izany amin'ny mpanoratra fa tsy maintsy atao mandresy amin'ny fomba rehetra ilay mpifaninana, na dia tsy mety na tsy mendrika aza ny nanaovana izany.
Ohatra niharihary indrindra, ny bileta tsy nahitana laharana no midika fa efa ela no nanomanana ilay hosoka ary hatrany anivon'ny CENI, tamin'ny fandrafetana ny endriky ny biletà, no nanaovana izany. Tsy vitavitaina fotsiny ho fanadinoana io toe-javatra io na hoe manjary "tsy secret" intsony ny safidy fa efa miharihary tamin'ireo mpitaky ny marina ny tanjona tao ambadika. Nihazakazahana navoaka ny valim-pifidianana na dia tsy mazava tamin'ny mpanara-baovao aza hoe avy aiza daholo ireo safidy nampidirina ireo. Fihazakazahana fampandresena ny lah-13 no natao ary tsy nasiana fihatsarambelatsihy mihitsy, nisy aza sary nahitana ny filohan'ny CENI niara-nampakatra vera tamin'ny kandidà nampandreseny rehefa navoaka ilay vokatra vonjimaika.
Dingana faharoa sady farany avy eo ny fanakanana araka izay azo atao ny famoahana ho hitam-bahoaka (etsy amin'ny kianjan'ny 13 mey) ireo hosoka sy halatra natao tany amin'ny faritany, indrindra ny tany amin'ireo faritra lavitra andriana izay nahazoana tombom-bato 600.000 mahery avy amin'ny biraom-pifidianana miisa 5452 (lasa tsy tadidiko tampoka fa mety ho 5254 ilay izy) ho an'ny mpandresy tamin'ny taham-pandraisana anjara mihoatra noho ny isan'ny mpifidy nisoratra anarana aza indraindray. Ny elanelam-bato manodidina ny 110 ka hatramin'ny 115 tamin'ireo biraom-pifidianana manokana ireo dia efa ahazoana io isa 600.000 io. Ny tsy amoahana ireo porofo ho hitan'ny besinimaro ka manjary manelingelina ny famoahan'ny HCC ilay fampandresena hitsindalana no antony nanakanana araka izay tratra ilay tolona mitaky ny fahamarinam-bato ary nitsipahana ireo fitoriana rehetra sy ireo fangatahana fanafoanam-bato rehetra. Efa tetika maty paika voaomana hatry ny ela sady goavana ka tsy tratran'ny lalàna intsony fa dia toy ny azo atao ho ara-dalàna, satria eo amin'ny fifidianana dia izay avoakan'ny fitsarana ihany no marina...
Tsy maintsy nanao dia miantsoro-mianoatra kely isika, hitodika kely tany amin'ny talohan'ny valim-pifidianana ofisialy mialoha ny mety amoahako ireo fihetsem-poko tany amin'ny media sosialy ho tsiaron'ny tantara amin'izay hevitry ny "nanohana ny resy".
Lazaina fa rahampitso talata (gorobaka) no havoakan'ny HCC amin'ny fomba ofisialy ny voka-pifidianana fihodinana faharoa. Voka-pifidianana tsy azo ivalozana eo amin'ny sehatry ny lalàna no vokany. Vokatra mampisy fanaintainana indrindra satria izay avoakany eo no tokony ho ekena. Tokony, nefa toa hiteraka krizy hatrany izay avoakany eo.
Raha hamafisina ny valiny avy amin'ny CENI izay vao nanambara indrindra ny filohany fa tsy nisy fifidianana madio tahaka ny farany teo tamin'ny tantaran'ny fifidianana teto Madagasikara hatramin'izay, dia tsy hanaiky ny efa nodradradradrainy ho hosoka sy halabato bevata ny mpanohana ny K25, nefa ho tratran'ny hery tsy mitovy, atody miady amim-bato, ka ho likiliky mandritra ny fiainana no sisa ho entiny, ary hieritreritra fa vita hatreo ny amin'izany Madagasikara izany fa dia ny hidi-trano sisa atao mafy raha mbola haharo ihany koa. Ny ankizy sisa no tezaina araka izay azo atao. Satria mihevitra ry zareo fa ho halatra sy gaboraraka no hanjaka. Ny tody sisa no atahorana hanakana amin'ny fanaovan-dratsy rehefa mieritreritra fa hihatra any amin'ny taranaka (manomboka eo amin'ny zanaka) ny fivarotan-tanindrazana sy ny fanambakàna.
Raha hotsipahina kosa ny vokatra navoakan'ny HCC na ho fanemorana izany na ho fanondroana ny mpifanandrina ho mpandresy kosa dia tsy hanaiky ny efa nihevi-tena ho nandresy ary tsy ho ataony ho vita moramora izany, Manana ny hery hanakorontanana sy hanerena ny hafa izy ary tsy ho azo visavisaina ny zavatra mety ho vitany, Efa misy dikany ny tsy fahatongavan'ny Praiminisitra sy ny minisitra avy amin'ny Mapar ary ny kandidàny tamin'ny lanonana fifampiarahaban'ny filoha natao teny Iavoloha androany, Efa fihaikana ireny ilazana fa afa-mandray ny fahefana ry zareo. Efa mazava eo amin'ny andaniny rahateo fa dian-tanandry zareo ny fanakanana ny tolon'ireo mitaky valim-pifidianana marina ialàn'ny hosoka.
Fehiny: fomba fijery ihany no mametraka fa na ho inona na ho inona dia tafiditra krizy hatrany i Madagasikara. Famahana olana vonjimaika fa hiteraka voka-dratsy tanteraka eo amin'ny hoavin'i Madagasikara ny fanamafisana ny vokatra avy amin'ny CENI. Ahiana hiteraka korontana izay tsy ho fanta-piafarana kosa ny ankoatra izay... ary mety hiteraka ady an-trano raha tsy voafehin'ny filoha vonjimaika avy hatrany ny mpitandro ny filaminana sy ny tafika, tsy hita anefa izany mety ahafahana mifehy ny tafika avy amin'ny filoha izany hatramin'ny mason'andro androany. Fomba fijery mialoha ny voka-pifidianana ihany izany...
Raha lazaina amin'ny fomba hafa dia toy ny hoe "mana avy any an-danitra" izany ilay vokatra nasionaly. Raha mba manao izany kajy na matematika izany ianao dia miainga avy amin'ny zavatra mifangaroharo be ihany, mety ho lava dia lava, toa ratsy jerena, toa sarotra ny hamaha azy, saingy misy ny fitsipika matematika dia tsorina sy vahana olana tsikelikely. Izay voavaha ny olana dia efa mazava tsara ary itokiana ny fahamarinany. Dia mizotra tsimoramora mankany amin'ny valiny farany lasa tarehimarika tsotra maharesy lahatra ny rehetra ka ekeny rehefa hitan'ny rehetra ny dingana namahana azy tsikelikely.
Fa mba manao ahoana kosa ny vokatra avy ao amin'ny CENI? Tsy misy famahana sy fanatsorana hitan'ny rehetra eny an-dalana, izany hoe tsy misy manambatambatra miainga avy amin'ny Biraom-pifidianana tsirairay avy dia mivoaka etsy amin'ny farany ny vokatra farany fa lazaina fotsiny hoe ireto ny laza adina vahàna ny olana ao aminy, dia mandray milina fikajiana ianao (machine à calculer) dia Tadada... DAM= io ny vokatra nasionaly ry zareo. Koa raha izany ihany ve tsy vao tonga ny ampitson'ny andron'ny fifidianana dia efa hitan'ny rehetra avy hatrany ny voka-pifidianana feno? Fa mody lalaovina toy ny hoe miasa mafy nefa ny bokotra tsindriana mety mampiseho fotsiny hoe ity indray ny tarehimarika avoaka mba handemena ireo tsy nifidy ny olona tiana am-pandresena.
(Ny tohin'ny resako eto dia avy tao amin'ny fanehoan-kevitra navoakako Facebook raha sanatria misy tsy azonao ny fanjohin-kevitro)Tsy mazava mihitsy ny fomba fiasa ao amin'ny SRMV sy ny CENI. Ny mangarahara tokony ho an'ny daholobe. Raha mahatadidy ianao, ny fanao tao amin'ny RNM tamin'ny fanisa taloha dia nisy ny isaky ny fivondronana aloha, dia atambatra faritany ary farany vao ny manerana an'i Madagasikara. Inona anefa no hita ao amin'ny Ceni? Tonga dia vokatra nasionaly.
Raha misy ny fitomboan'isan'ny BV nasionaly dia tokony homarihana mazava tsara hoe ireto avy ny BV nampidirina mahatonga io isa io, izany hoe tokony hazava tsara ny historiques rehetra. Dia samy mikajy any an-tranony any ny tsirairay. Tsy misy afa-tsy izay no ahafahana mandresy lahatra ny olona hoe marina tokoa io vokatra nasionaly io.
Samy misy ny faritra nandreseny ka raha tiana hangarahara tsy mahita afa-tsy izay voalazako izay aho ahitana ny marina, saingy moa ve izany no tanterahana? Ahoana ny tena fizotran'ny asa?
Amiko hatramin'izao dia soratsoratana fotsiny handemen-tsaina ny vokatra nasionaly avoakan'ny CENI. Mila tamberin'andraikitra mazava tsara aho.
Valiny nomena ahy ny hoe tongava aty amin'ny CENI, mitondrà karapanondro dia mijery ny fandehan-javatra ao, novaliako tamin'izany hoe raha any Antsiranana, na Mahajanga, na Farafangana ilay olona dia ahoana? Efa andron'ny aterineto ihany koa isika izao, afaka mikajy any an-tranony daholo ny olon-drehetra haharesy lahatra azy fa marina tokoa ny vokatra ao amin'ny CENI... Fa hanao izany ve izy?
Tsotra ny fitakiana: Ataovy mangarahara ho hitan'ny rehetra ny fizotran'ny manampy sy manala ao amin'ny vokatra asehonareo tsikelikely, dia hanaiky resy tsy misy adihevitra ny resy fa rehefa tsy misy mangarahara eo dia aza lazaina ho mpanakorontana ny olona mitaky izany fa na ianareo no efa mikorontana fa tsy zakanareo ilay fanaovana ny asa, na misy zavatra afenina mafy satria ampandresena fotsiny izao izay... (aleo tsy tohizana fandrao lazaina ho manendrikendrika)
Ninia aho ny tsy nanoratra nandritra ny fihodinana faharoa, nidina teny an-kianja ary nanentana ny olona hifidy ny #25 na Marc Ravalomanana. Mbola nanantena ihany aho fa hitandro ny fahamarinana sy tsy hanaiky hilefitra intsony manoloana ny fanitsakitsahana ny lalàna nitranga tamin'ny fihodinana voalohany ny tompon'andraiki-panjakana tamin'ity fihodinana faharoa ity. Saingy indrisy moa...
Tamin'ny fihodinana voalohany, ny tatitra navoakan'ny vahiny mpanaramaso ny fifidianana nilaza ny andro sy ny toerana nanaovan'ny sasany fizaràm-bola, izay tokony miteraka fanintsanana avy hatrany ilay kandidà, raha tena ampiharina tokoa ny lalàna, saingy tsy natao izany satria matanjaka sy manana hery (izay mety ho afaka ny mitam-piadiana) mihitsy aza dia naleony nitandro ny filaminana ihany ary mba asiana kosa ny fihodinana faharoa. Nisafidy ny fitoniana ambony afo mahamay ny fahefana mpitsara teo amin'ny sehatry ny fifidianana. Ny voka-pifidianana nataony anefa hanao randra-tarihana amin'izay mety ho fanapahan-kevitra ara-pitsarana rehetra, indrindra fa eo amin'ny sehatry ny fifidianana, manaraka rehetra eo. Vao maika nahazo vahana ny "mpividy olona" na tsy nanao fampielezan-kevitra mavitrika intsony aza... satria olona efa voavidiny moa ho afaka hankaiza intsony.
Tonga ny fihodinana faharoa, nitombo ny hadalàna nataon'ny sasany, nisy ireo vatom-pifidianana tena izy tratra tany amin'ny toerana tsy tokony hisy azy velively. Nalaza tamin'izany ny tao Ambohipo. Nisy ireo olona nasaina nangala-bato nitolo-batana tany amin'ny kandidà nifaninana sy nanambàra fa nasaina nitety biraom-pifidianana nitondra kara-pifidianana sy kara-panondro izay tsy azy ireo. Nisy ny fijoroana vavolombelona nataon'ny lehiben'ny distrika roa (araka ny skyone) nilaza fa noteren'ny lehibeny tsy maintsy hampandany ny #13 na Andry Rajoelina. Raha tsy diso aho dia ny minisitry ny atitany izany lehibeny izany. Io minisitra io ihany no re fa nampanao karapanondro miisa 500.000 tao amin'ny tranompiritim-pirenena. Ny CENI re fa nampanao kara-pifidianana miisa 12.000.000 nefa ny mpifidy latsaky ny 10.000.000, atao inona izany ny 2.000.000 fanampiny.
Tety ankilany, nisy ny artista sady depiote nanao karazana ramatahora tamin'ny fitsidihana biraom-pifidianana maro tao an-drenivohitra tao. Maro ny tranga tokony ho azo tantaraina, izay tokony ho porofo fa tena tsy mety mihitsy ilay fanapahan-kevitra mbola nampifaninana olona tokony ho efa nahintsana. Na amin'ny fanatanjahantena' toy ny vikiina in-telo miantoana, na ny vikin-dava ohatra, dia misy ny tsipika tsy azo itsahan'ny atleta intsony rehefa mitsambikina izy satria tsy madio intsony ny lalao raha ekena ny vokatr'iny vikina nanitsaka ilay tsipika tsy azo itsahina iny. Hiharihary fa ho lasan'iny atleta nanitsaka ny tsy fanitsaka iny ny amboara rehefa tsy notsofina tamin'ny fahadisoana nataony izy, saingy tsy hanaiky izany ny fitsarana tsy miangatra raha vao mahita ny tsi-fanarahan-dalàna izy amin'ny ankapobeny, ary foana avy hatrany ny halavitana vitany. Fa tsy mba toy izany kosa ny fomba fitsarana (fifidianana) teto amintsika tamin'ny fihodinana voalohany. Vokany lasa mahazo vahana tanteraka ny mpandika lalàna ary tsy menatra ny miteny fa tsy maintsy izy no mandresy.
Takaitra tsy ho afaka eo amin'ny taranaka malagasy intsony ny vokatr'izany rehetra izany, ary efa tsy madio intsony ny lalao... izay efa tsy nadio hatramin'ny fihodinana voalohany. Araraotina ny fanontaniana izay tsy nahasahian-dRajoelina novaliana hoe hanaiky ny voka-pifidianana avoakan'ny HCC ve, tamin'ilay fihaonan'ny roa tonta tamin'ny fandaharana manokana ho eny Iavoloha raha nanaiky tanteraka kosa Ravalomanana. Dia tonga amin'ilay tsoa-kevitra hoe aleo atao mandresy ilay mahavita manakorotana ny firenena fa tsy hanaiky ho resy izany mihitsy sady ilay mety ho mandresy efa manaiky resy rehefa izay no avoakan'ny fitsarana sady tsy mahay manakorontana ny mpanaraka azy. Fehin'izany rehetra izany no nahatonga ny lohatenin'ity lahatsoratra bilaogy ity hoe "Atao Mandresy Rajoelina".
Araka ny fangatahan'ny maro tany amin'ny tambajotran-tserasera dia avoakako eto ihany ireo vokatra nangonina, ary ny pejy Facebok an'ny CENI Madagascar ihany no nakako ireo lahatahiry ireo mba tsy isian'ny fitongilanana.
Ny fafana (tabilao) roa voalohany no ahitantsika ireo "vokatra farany" navoakan'ny CENI.
Jereo fa hatrany ambany ny daty:
Ny fafana roa farany kosa no nampidirako ny elanelan'isan'ny biraom-pifidianana, isan'ny mpifidy , vato manankery ary ny isanjato azon'ny tsirairay tamin'ireo vato nampidirina, izany hoe nisy ny fifanalana nataoko dia io no vokatra. samy afaka mieritreritra sy mamakafaka daholo amin'izay isika avy eo.
Toy ny fanaon'ny bilaogy no nataoko, izany hoe ny nivoaka farany no mipoitra eny ambony indrindra
fanazavana:
Mahita isika fa Excel ny tabilao nampiasaintsika. Ny fafana roa voalohany dia ireo navoakan'ny CENI, ahitana ny daty sy ny ora, voasoratra ihany koa ny isan'ny biraom-pifidianana, ny isan'ny nisoratra anarana ary ny isan'ny vato manankery. Nasiana loko amin'izay ny vato azon'ny kandidà telo voalohany.
Ny asehon'ny tabilao roa farany kosa dia ny elanelan'isan'ireo BV sy ny voasoratra anarana sy ny vato manankery ary ny vato azon'ny kandidà tsirairay avy. Jereo fa mitovy tsara ny isa rehetra ambany indrindra eo amin'ny tabilao faharoa sy fahaefatra satria eo no miainga ny fanisana ny elanelam-birao sy vato hafa rehetra. Ohatra: ny isan'ny BV ambany indrindra amin'ny faharoa sy ny fahaefatra dia 358.
Jereo indray ny alohan'ny farany amin'ny isan'ny BV amin'ny tabilao faharoa fa manondro 490, ny isan'ny BV amin'ny alohan'ny farany amin'ny BV amin'ny tabilao fahaefatra kosa dia manondro 132, dia mariho ary fa ny 358+132=490. Ny CENI manonona ny "vokatra farany (8/11/2018 amin'ny 20h59) ny tabilao kosa mikajy hoe raha 490 ny isan'ny BV dia firy izany ny isan'ny BV nampidirina tanelanelan'ny tamin'ny 17h22 sy 20h59? dia atao ny kajy 490-358=132, izany hoe 132 ny isan'ny BV nampidirina ka nahafeno ny 490 tononin'ny CENI, resaka elanelan'ny BV izany no asehon'ny tabilao fahatelo sy fahaefatra.
Ny tabilao voalohany milahatra amin'ny tabilao fahatelo ary ny tabilao faharoa miaraka amin'ny tabilao fahaefatra. Manaraka: Eo amin'ny tabilao fahaefatra izany isika mahita fa nanampiana vato 13 726 i Andry Rajoelina raha nanampiana vato 12 087 kosa i Marc Ravalomanana, ireo notononina ireo miampy ny andalana ambany indrindra izay 35 950 ny an'i Andry Rajoelina ary 33 292 ny an'i Marc Ravalomanana izay manome hoe (13) 35 950+.13 726= 49 676 izay hitantsika alohan'ny ambany indrindra eo amin'ny tabilao faharoa ary ny (25) 33 292+12 087= 45 379 hitantsika eo amin'ny tabilao faharoa ihany.
Dia miverina tamin'ny tabilao fahaefatra farany indray aho, Eo amin'ny andry telo farany havanana isika mahita hoe s.%13 izany hoe raha natao kajy manokana ilay andalana alohan'ny farany dia hevero toy ny hoe bolongana iray ilay alohan'ny farany fa ny ampaham-bato azon'ny (13) izany dia 45% raha 39,76% kosa ny azon'i (25). Mody atao hoe (fa tsy izay ilay izy) tanàna roa samihafa izany ilay eo ambany indrindra sy ny alohan'ny farany io, ka 44% sy 45% no azon'i (13) tamin'ireo tanàna ireo... dia toy izany hatrany avy eo, mandra-piakatra any ambony.
Fehiny: ny tabilao roa voalohany dia fitambaran'isa fa ny fahatelo sy fahaefatra kosa dia ny isa nanampiana nahatonga ilay fitambaran'isa amin'ny roa voalohany. Tsy haiko na azonareo ny resaka na tsia aloha?
Nandany andro aho nanao antontanisan'ny fampidiran'ny CENI ny vaton'ny kandidà anankitelo voalohany hatramin'ny andron'ny 16 novambra 2018. Elanelam-potoana 46 no nanaovana ny jery antontanisa tanelanelan'ny 8 novambra tamin'ny 17 ora 22 ka hatramin'ny 16 novambra tamin'ny 19 ora katroka. Mampieritreritra ny tsikaritra avy amin'izany. Mariho anefa fa avy amin'ny vokatra ankapobeny avy amin'ny CENI ihany no nanaovako io famakafakana io. Ataoko karazana fanontaniana kely ary ireo tsikaritro tamin'izany:
Fantatrao ve fa tamin'ireo fampidirana ny VATO VAOVAO dia indray mandeha ihany ny kandidà laharana faha-25 no nampidirana isambato 50% mihoatra? Tamin'ny 11 novambra 2018 tamin'ny 23ora 59 minitra irery ihany izany tranga izany (tamin'ny 11 nov tamin'ny 21 ora 20 min kosa ny fotoana fiaingana tamin'izany). Isan'ny biraom-pifidianana nampidirina 375, isan'ny voasoratra anarana 164 337, isan'ny vato manankery 87 956, vato azon'i ANR 25 924 (29%), vato azon'i MR 47 786 (54,33%), ary vato azon'i RRHM 3480 (3,96%). Eritreritra tsotra be avy aty amiko no toy ny manambara raha io tsikaritra io fa 2,2% (01/46) tamin'ny biraom-pifidianana manerana an'i Madagasikara ihany no nahazoan'i Marc Ravalomanana 50% na mihoatra izay tsy marina velively.
Mariho ihany koa anefa fa tamin'io fotoana io irery ihany koa no nampidirana ny vaton'i Andry Rajoelina voaisa ka latsaky ny 30% ny azony, ny sisan'izay dia 30% mihoatra avokoa. Dia miverina ihany amin'ilay tsoa-kevitra etsy ambony aho hoe tsy azo inoana velively kosa raha 2,2% tamin'ny biraom-pifidianana manerana an'i Madagasikara ihany no nahazoan'i ANR latsaky ny 30%.
Fantatrao ve fa indray mandeha irery ihany koa ny kandidà laharana faha-13 no nampidirana isambato 50% na mihoatra? Tamin'ny 15 novambra 2018 tamin'ny 8 ora sy 2 min irery ihany izany fotoana izany (tamin'ny 15 novambra 2018 tamin'ny 7 ora sy 6 min ny namoahan'ny CENI ny vokatra talohany noraisiko). Isan'ny biraom-pifidianana nampidirina 142, isan'ny voasoratra anarana 57 256, isan'ny vato manankery 25 479, vato azon'i ANR 12 678 (50%), vato azon'i MR 4 774 (18,74%), vato azon'i RRHM 2 917 (11,45%). Toy ny midika izany fa 2,2% amin'ny biraom-pifidianana rehetra manerana an'i Madagasikara irery ihany no nahazoan'i ANR ny atsasa-manilan'ny vato manankery izay sarotra inoana. Toy ny efa kinendry avy amin'ity tsikaritra ity fa sarotra dia sarotra ho azy ny hahazo izany 50% izany na dia mety hanakaiky io isanjato io aza ny azony manerana an'i Madagasikara. Izany hoe tsy azo eritreretina velively ny tsy isian'ny fihodinana faharoa.
Fantatrao ve fa mihoatra ny atsasamanilan'ny (52,2%) fampidirana ny vaton'i ANR nataon'ny CENI no nahazoany isanjato anelanelan'ny 40% ka hatramin'ny 49%? Latsaky ny ampahadimy na 19,56% kosa tamin'ny nampidirin'ny CENI ho an'i MR no tranga nisian'izany isambato anelanelan'ny 40% ka hatramin'ny 49% izany.
Fantatrao ve fa 41,30% ny isanjato nampidiran'ny CENI vato manelanelana ny 30% ka hatramin'ny 39% ho an'i ANR, raha 47,82% kosa ny fotoana nampidiran'ny CENI vato anelanelan'ny 30% ka hatramin'ny 39% voalaza etsy ambony ho an'i MR.
Fehiny, tsy mahagaga raha miahiahy amin'ny vokatra avoakan'ny CENI avokoa ny kandidà rehetra rehefa mahita ny fivoahan'ny vokatra tsikelikely. Efa fantatry ny rehetra rahateo fa tsy fantatra mihitsy, tamin'ny voalohany hoe ahoana no nahazoan'ny CENI nampifandanja avy hatrany ny vato azon'i ANR sy i MR ka nanomezana tombony avy hatrany ho an'i ANR, na dia hita aza fa i MR no mitarika any amin'ny maro amin'ireo faritra be mponina eto Madagasikara. Ho avoaka ihany ny antontanisa feno raha ilainareo izany.
Zavatra vitsivitsy no azo marihina amin'izao aorian'ny fifidianana ho filoham-pirenena teto Madagasikara taona 2018 izao. Ny zavatra lazaina eto ka nanaitra ny besinimaro dia ny isambato sy ny isanjato kely azon'ny filoham-pirenena farany teto amin'ny firenena, Atoa Rajaonarimampianina Rakotoarimanana Hery Martial, tsy nampoizina tokoa ny vokatra izay tena kely dia kely tokoa raha jerena tamin'ny naha-filoham-pirenena azy ka mahalasa ny eritreritra hoe inona no mahatonga izany vokatra ratsy dia ratsy izany?---
#Madagascar#MDG2018 Président sortant #Rajaonarimampianina qui dénonce la fraude à son propre scrutin aurait dû prêter + attention au sondage Friedrich Erbert @FES_EU au lieu d’essayer de l’interdire. Il était déjà à 4%. Par contre, ils ont sous estimé le poids des 2 premiers. pic.twitter.com/2ydbG77uvn
Tena ratsy dia ratsy mihitsy angaha ny fitantanana nataony no sazian'ny safidim-bahoaka izy? Sa tsy nanao na inona na inona mihitsy izy nandritra ny fotoana nitondrany? Mba mieritreritra ihany ny tena hoe tsy mendrika ny zavatra nataony sy vitany kosa ilay isam-bato azony. Nisy ihany ny tanàna na renivohi-paritany teo aloha nananganana foto-drafitrasa, ary mba nanantena ihany izy hoe hahay hankasitraka ny zava-bitany ny tao amin'ny tanànan'i Fianarantsoa sy ny manodidina, satria heveriko fa tao no anisan'ny nomena tombondahiny manokana amin'ireny foto-drafitrasa ireny. ---
Azo singanina ihany koa fa nandritra ny fotoana nitondrany no nananganana ny fanitarana ny seranam-piaramanidina iraisampirenena eo Ivato sy ny fanitarana ny trano goavana mifandraika amin'izany. Fotodrafitrasa tsy maintsy natao izany satria io no vavahadin'i Madagasikara misokatra amin'ny any ivelany, nefa efa kely loatra sy toa zary efa nilaozan'ny toetr'andro ny fotodrafitrasa misy amin'izao fotoana izao. ---
Etsy ankilany, tsy lavina fa misy ny foto-drafitrasa noheverina ho reharehan'i Madagasikara tamin'ny nandraisana ny fihaonana an-tampon'ny Fikambanana miteny manontolo na ampahany ny teny frantsay. Nisy ny fotodrafitrasa natsangana, toy ny Village Voara (dobla V), saingy tsy vita hatramin'ny farany ny fananganana io toerana io ka zary henatra ho an'ny firenena, ny trano fandraisam-bahiny mihaja "an'olon-tsotra" ao Ivato indray no vita tsara sy natao handraisana ireo delegasiona avy any amin'ny firenena maro. Mifanila amin'izany ihany koa ilay lalana mampitohy an'Ivato Seranana amin'Isoavimasoandro izay nanify loatra ny tara natao taminy sady tonga dia lavadavaka be raha vao nandalovan'ny orana indray mandeha monja. Asa kitoatoa ka niteraka fahatezerana ho an'ireo nahita izany. ---
Tsy adinoina ihany ny ny tantara nanafintohina tamin'ny 'carte grise' sy 'permis' lazaina fa "biometrique" izay naloa tamin'ny vidiny lafo dia lafo. Efa nitaraina ireo nahatsikaritra fa tsy misy izay maha-"biometrique" ireo zava-droa loha ireo saingy norahonana ny hogadraina fa manakorontana ny fiainam-bahoaka. Kanjo Malagasy iray monina tany Etazonia, nilaza fa tsy izy ary tsy "biometrique" mihitsy ireo taratasy roa ireo, dia mody nolazaina fa misy rindrambaiko manokana mamaky ny zava-boasoratra ao anatiny. Ny zatra zavatra "biometrique" mahafantatra avy hatrany fa misy zavatra tsy milamina matoa tsy namoaka na inona na inona rehefa tarafina ilay kaody QR maha-biometrika ny biometrika. Efa hifarana ny fehim-potoana fiasana vao niaiky fa hay tsy nilamina tokoa ireo taratasy nosandaina volabe ny nanaovana azy, sady nandaniam-potoana lava dia lava. Alahelon'ny olona tany anaty ireny ka tany amin'ny fandrotsaham-bato ny olona no nanasazy ireo mpitondra voasaringotra tamin'ireo raharaha ireo ka niezaka ny hirotsaka hofidiana. ---
Lesona ho an'ny mpitondra manaraka io toe-javatra io fa ny tsy tokony hohadinoina dia kandidà nanoloana olona hafa tsy navela hirotsaka io rangahy iray nitantana an'i Madagasikara tao anatin'ny dimy taona latsaka io. Nanjary anaram-bositra azony nandritra ny fotoana nitondrany ny hoe "Rajaonarimampiesona". Saingy tamin'ity fifidianana ity ihany koa no nahitana hoe raha nampiesona izy dia nisy kandidà iray mbola "original" kokoa tamin'ny fampiesonana... ary ny tanora sy ny midoka tena ho mbola tanora no tena roboka sy sodòkan'ny fampiesonana ataony, saingy avelao ho tantara manaraka indray ny amin'izay...
Dimy volana nanoratana tamin'ny fiandohan'ity taona ity... dia tsy hita indray dimy volana manaraka izay. Nanao tsidi-pahitra ihany tsindraindray nefa misy ny fotoana maniry indrindra ny hanoratra indray saingy tsy mety tafa. Tena mila finiavana be vao mahasoratra. Fa fotoam-pifidianana isika izao ka misy ny tsy maintsy soratana ho fitadidiana, araka ny efa vakianareo mahazatra. Dieny aty am-piandohana dia mariho fa ny teny mahazatra antsika hoe propagandy dia soratako hoe fanentanana fa tsy fampielezan-kevitra.
Mila tadidiana ary fa tamin'ity taona ity, nisy fiovana filamatra ny fanentanana mialoha ny fotoana, afaka manao ny fanentanana goavana mialoha ny fotoana voafaritry ny lalàna sahady ny kandidà amin'ny fitetezana faritra, ary tena nitarika sy nanjakazaka tamin'izany toe-javatra izany Atoa Andry Nirina Rajoelina, filoha mpanorina ny vina IEM, tsy nanan-kambara loatra ireo rafitra tokony hifehy ny toe-draharaha fa ny hany re dia hoe rehefa tsy manao hoe "Fidio aho" na "Fidio Ranona" izy dia tsy mandika ny lalàna izy izay. Hany ka roboka ihany koa ny kandidà sasantsasany mba nitety faritra fa andeha atao hoe niasa mangina izy ireny fa tsy dia re loatra, tsy nanana haino aman-jery mpanohana mivantana manko.
Vao nanomboka izany ny fotoam-panentanana voafaritry ny lalàna dia niparitaka avy hatrany nanerana an'i Madagasikara ny t-shirt amin'ny loko laoranjy ahitana ny sarin'i ANR izay efa notononiko etsy ambony. Heverina ho very lavitra dia lavitra kosa ny hafa, saingy hay efa nisy ny niova famindra sy fomba fitaizana olona. Efa mahazatra tamin'ny andron'ny Arema ny loko mena midorehitra saingy tsy dia tena hoe betsaka no nitafy ireny fitafiana ireny. Nisantatra ny fizarana t-shirt ho an'olona maro dia maro kosa ny kandidà sady Ben'ny Tanànan'Antananarivo tamin'ny taona 2001. Nahatadidy mihitsy aho fa nisy hevi-dRatsiraka Didier Ignace (na mety ho avy amin'ny mpanohana azy) nampitaha ny hetsika TIM tamin'izany ho toy ny fanaon'ny Nazi tany Alemaina satria tena izaitratra ny isan'ireo t-shirt niparitaka ireo. Azo heverina ho mitovy tamin'izany ny fiparitaky ny t-shirt miloko laoranjy tamin'ity taona ity.
Ny tsikaritra hafa: nitobaka tokoa ny vola lanian'ny kandidà iray mandritra izao fotoam-panentanana izao, ny masoko mihitsy no nahita tao Anosimiarinimerina Avaradrano, teo anoloan'ny QG-n'io kandidà io ny vola nozaraina ho an'ireo nentina fiara hitety tanàna rehefa niandry fotoana maharitraritra tao anatin'ny hain'andro mingaingaina tamin'ny Asabotsy 20 oktobra 2018 lasa teo rehefa ho tolaka ny andro. Hita ihany koa fa saika goavana hatrany ireo karazana QG an'io kandidà io. Trano lehibe goavana azo atao Banky mihitsy ny QG etsy Ankadikely Ilafy raha efitrano kely iray ambony rihana kosa ny Foibem-panentanana an'ny TIM eo Ankadikely Ilafy ihany.
Tsikaritra ihany koa ny fitiavan'i ANR mamandrika fotoana hanaovana fandaharana manokana indray miaraka ho an'ireo fahitalavitra telo manana fantsona ao amin'ny Canal+ dia ny KoloTv, ny Viva ary ny TvPlus. Tadidinareo ve ilay fotoana manokana tamin'ny volana avrily niarahan'ny Depiote Mapar-Tim-MMM-Indépendants iny? Ilay nilazan'ny Depiote Guy Rivo Randrianarisoa voalohany iny fa hanao tatitra eo amin'ny tokotanin'ny Lapan'ny Tanàna ny depioten'Antananarivo e! Iny no notohizan'i ANR ka na izy sy ny mpanolotsainany no nandrafitra ilay hetsika 21 avrily 2018 na nahay nanararaotra ny fahazoana mampiaraka ireo fantsona miisa telo "misandrahaka" manerana an'i Madagasikara izy mba hampiely haingana ny vaovao avy aminy. Dia toy ny mahatsinjo ny valin'ilay fanontaniako tamin'izany aho hoe tompon-kevitra ve ny depiote TIM sa kofehy nanara-panjaitra tamin'iny hetsika iny.
Raha nirobaroba tamin'ny vola ary ny kandidà sasany dia toa zara raha nisy kosa ny t-shirt ho an'ny mpanohana an'i Marc Ravalomanana? Fa angaha tsy maharaka intsony ny vola? Saingy misy toe-tsaina amboarina ao ambadik'ilay fahavitsian'ny t-shirt, raha ny fijeriko manokana: Satria Marc Ravalomanana no nisantatra tamin'ny fanamaroana azy ho an-tapitrisany 17 taona lasa izay, dia te-hametraka kosa izy amin'ity taona ity fa tsy voatery zaraina t-shirt ny olona vao hifidy na hampandany anao. Taratasy kely nantsoiny hoe "Manifesto" na "fanomezan-toky (miisa 10)" indray no nezahiny hozaraina amin'ny olona sady nilazàny hoe tehirizo iny fa iny no hotanterahana raha vao lany aho. Nahita ny fahombiazany ve ny mpanohana an'i ANR fa dia mba lasa ihany koa ry zareo nametraka ny hoe "Velirano miisa 13" ifanaovan'ny kandidà amin'ny vahoaka.
Nahita ihany koa isika fa feno ny hiran'ny mpanohana an'i ANR na ny radio na ny fahitalavitra rehetra ankoatra ireo izay tsy mety handray azy ireny. Mahita ihany koa isika fa manokana ny dokambarotra any amin'ny faran'ny pejin'ny gazety maro ny mpanohana an'i ANR n°13 ankoatra ny gazetin'ireo mpanohana mivantana an'i n°25 na n°12. Mahita izany rehetra izany ny mpanohana an'i n°25 dia gaga fa tsy mba manokana pejy iray feno tahaka izany ny kandidà tohanany na dia any amin'ireo gazety malaza amin'ny fanohanana azy aza fa sarin-dRatsiraka n°21 indray aza no hita amin'izany. Dia velona ho azy ny fisantarana andraikitra avy amin'ireo olom-pirenena tsy manaiky ny ho resy tsy miady.
Fihaonana miavaka amin'ity fotoam-panentanana ity ny fanao isaky ny Asabotsy ao amin'ny kianjan'ny demaokrasia ao Ambohijatovo Antananarivo. Satria tsy misy ny fizarana t-shirt ho an'ny mpanohana dia ireo mpanohana indray no mifanangom-bola hanaovana izany ho azy ireo. Misy ny manjaitra ny akanjony manokana ho entina amin'izany fihaonana izany. Dingana iray hafa dia hafa tsy fahitan'ny teto teo aloha izany. Lasa misy isan-karazany sy mamoaka ny fahaiza-mamorona ao aminy ny tsirairay... tsy miandry tolorana toy ny hafa intsony. Efa mampiditra toe-tsaina olompirenena tompon'andraikitra izany fa tsy zary ho mpangataka lava izao. Koa na ho inona na ho inona voka-pifidianana dia efa manana tombony ny mpanohana an'i Marc Ravalomanana amin'ny fizorana mankany amin'izay maha-olompirenena tompon'andraikitra (sy ho mpitarika=leadership) izay.
Aiza ho aiza amin'izany toe-javatra izany kosa ary ny mpanoratra? Lazaiko anareo etoana fa tsy ao amin'ny Facebook ihany aho no lasa manentana fa eny an-kianja ihany koa. Teo am-piandrasana ny fandalovan'ny vadin'ny kandidà n°25 avy any Volonondry tamin'ny Talata lasa teo, raha toa lasa hira fotsiny no nandany ny fotoana fa tsy nisy loatra ny fandraisam-pitenenana dia nandray ny fanamafisam-peo aho ary nanao karazana fanentanana tamin'ny alalan'ny famakiana fotsiny ny Manifesto narahina fanazavana vitsivitsy, araka izay hita tamin'ny fahitalavitra ihany. Tsy menatra manoloana olona maro tsy fantatra intsony fa ny be ao an-tsaina dia hoe rehefa tsy izaho no hiteny dia iza indray? Dia izay no mahatonga ny lohatenin'ity paositra ity ho tahaka izao: Misehoa, zarao ny fandresen-dahatrao. Tsy voatery hanao ny tahaka ny nataoko mandray mikrô fa amin'ny fifampiresahana amin'ny olona fotsiny... mety hampisy zavatra ho azy izany, tsy voatery hifanasa vangy fa maneho tsotra fotsiny ny tsi-fitovian-kevitra rehefa sendra izany. Dia izay... Omena anao ny sehatra.
Araka ny efa nosoratana teo aloha dia ny "Miala Rajao" no tarigetran'ny eny an-kianja amin'izao fotoana izao. Mpanara-baovao ihany ny tena fa toa tsy hita soritra ny fahavononana hifampiresaka na hifampiraharaha, ka raha misy ny olona te-hanao izany fifampiresahana na fifampiraharahana izany dia tondroina avy hatrany ho mpamadika ny tolona. Nosoratako ihany koa moa talohaloha tao fa hoe namoaka mpianatra ny mpitolona, efa mazavazava kokoa fa teny Nanisana teny hatrany no niaingan'ireo tanora manakorontana sekoly teto Antananarivo, heverina fa noho ny fahakamoana hianatra no tena antony, fa tsy dia nisy idiran'ilay tolona loatra fa ilay tolona fotsiny no natao fialana bala.
Mivantana moa ny teniko ary mbola voatazona indray ny anaran'ity bilaogy ity hoe "Hevitra Mpanohariana", satria efa manohitra kokoa ny zavatra atao eny an-kianja, mety holazaina ihany koa ho "mpamadika ny tolona", fa averiko ilay fomba fitenin-dRamakavelo, Jeneraly misotro ronono sady poeta, izay hoe "tsindrilentam-pahefana", maninona moa aho raha mba mametraka ny hevitro hosaintsainina fa tsy terena hanaraka am-bokony ny baikom-pitolomana? Koa aza tsiny raha mety hanafintohina ny mpamaky ny zavatra soratako fa izay aho, mamoaka ny hevitro dia samy mandini-tena avy eo.
Nandeha ny sahoan-dresaka fa "nifampiresaka mangingina teny Iavoloha Rajaonarimampianina sy Ravalomanana" ary efa in-droa mihitsy aza izany fihaonana izany. Raha ny fihaino ny kabarin'ny depioten'Antananarivo I avy amin'ny TIM dia mety ho marina ilay sahoan-dresaka, maro no tafintohina, indrindra fa amin'ny mpitolona, fa tsy izany kosa ny mpanoratra fa faly aza, satria efa misy izany ny fifampiresahana na natao mangingina aza, satria na ahoana na ahoana tsy maintsy hiafara amin'ny fifampiresahana ampahibemaso aza izany, raha tiana hilamina ny firenena, fa sanatriavina kosa ve dia ady mitam-piadiana no tadiavina?... Avy amin'ny fandrenesana ny kabary eny an-kianja no azo iheverana fa te-ho mpitari-tolona, andry manokana tsy te-hiankina amin'ny mpitarika azy ny depiote TIM eny, tsy mahasahy milaza mahitsy ny lalan-kizorana sy ny tanjona farany satria tsy tanjona ny fanalana an-drajao fa dingana fotsiny ihany, fa maniry aho mba ho diso ny fijeriko amin'izay fiheverana izay.
Ka fanontaniana ary no apetrako hoe: Raha miala Rajao dia ahoana ny tohiny? Iza no handray ny toerany? Ahoana ny mety ho fiantraikan'izany eo amin'ny fiainam-pirenena, eo amin'ny toe-karena? Sa hiandry ny tafika handray fahefana? Manahy aho fa lasa mandeha an-jambany fotsiny ilay tolona fa mbola mitsapatsapa amin'izay lalan-kalehany, raha tsy hoe efa voapetraky ny hafa tsara ny tetipanorony fa ny sasany kosa zary kofehy manara-panjaitra satria efa natomboka ihany izy ity?
Lasa miverina kely amin'ny tantaran'ny 2009 aho. Raha ny fomba famaky ny tantara tamin'izany fotoana izany dia nanao izay tsy hifanatrehana hifampidinika Ravalomanana, fony mbola teo amin'ny fitondrana. Aty aoriana isika vao nahita fa ny lehiben'ny delegasiona notondroiny ho eny kay efa miara-dia miafina amin'ny mpitolona (ka nandrisika an-dRavalomanana hoe aza tonga aty ianao fa tahaka ny hafahafa aty amin'ny Le Hintsy Ambohimanambola aty), ary ry zareo mpitolona kosa saiky hanao rodobe tsy hanaja ny fetr'isan'izay tokony handray anjara fifampidinihana. Nandeha daholo ny karazam-pitapitaka mialoha na mandritra ny fifampidinihana hanaratsiana ny andaniny na ny ankilany. Amin'izao fotoana izao, izay mihevi-tena ho manana ny hery sy ny vahana tsy manaiky hifampidinika nefa izay no lesoka voalohany ao aminy, sa mahatsiaro kosa izay natao tamin'ny taona 2009?
Manaraka izany indray dia karazany mampihomehy ihany koa ilay hoe alaina any amin'ny toeram-piasany any amin'ny minisitera ny mpiasam-panjakana, noho ny ramatahora. Olondehibe ireo mpiasa ireo ka tsy tokony ho alaina izany fa ry zareo no mamaha ny olany amin'ny fahaizana miara-mientana fa matoa ry zareo tsy mandeha dia tsy manana ilay faharisihana handeha mihitsy, fiheverako samirery izany. Tamin'ny taona 1991, nikatso tanteraka ny asam-panjakana teto Antananarivo, tsy nisy mpiasa intsony na nisy fa tena vitsy ny mpiasa nijanona tamin'ny minisitera, fanaterana minisitra no natao tamin'izany fotoana izany. Tamin'ny taona 2009, fanaterana minisitra an-dalambe no natao tamin'izany, tsy voatery ho betsaka na vitsy ny olona isaky ny minisitera, fa tsy nitovy velively tamin'ny taona 1991 kosa ny fikatsoan'ny asam-panjakana. Taona 2018, fitetezana minisitera tsy manatitra minisitra fa maka mpiasa, nefa hoy aho hoe raha alaina ilay mpiasa dia tokony ho isan'andro no maka azy fa tsy indray mandeha iny ihany. Mivadika tanteraka ny fomba fitolona ary tsy tokony hitovy velively rahateo.
Koa raha fehezina ny resaka dia izao: marina fa efa nataonareo ny tolona ary efa malalaka ianareo amin'izay atao eny an-kianja saingy mba miangavy ihany ny hanokafam-baravarana isian'ny vahaolana tsy miantraika ratsy loatra amin'ny toe-karena. Sa hifanendry ho minisitra indray ianareo nefa efa nambaran'ny tafika sy ny polisy fa tsy hanaiky toe-javatra tahaka izany velively ry zareo? Torohevitro: ianareo no manondro ny andro sy ny toerana ihaonana sy ny lohahevitra ifampidinihana dia anjaran'ny hafa ny mieritreritra raha te-hanavo-tena amin'ny alalan'ny fanetre-tena ry zareo na mbola ho diso eritreritra ao anatin'ny avonavona ihany. Fitadiavam-bahaolana haingana io fa lasa tolona lavitr'ezaka be izany fitadiavana hanaisotra ny filoha tsy mandalo fombafomba avy amin'ny HCC izany, ary ny HCC rahateo toa tsy teren'ny lalàna hamoaka ny didiny ao anatin'ny fotoana voafetra... Azonareo atao ny mitondra ny kibay (miala Rajao) fa tokony hisy kosa ny karaoty (dinika an-kitsimpo) avy aminareo dia hita ho mahay mitondra ianareo fa tsy ny mpitolona no avezivezy etsy sy eroa ho reraka ambony ihany.
Dia izao ihany koa, tsy nety mihitsy ny isan'ny depiote nofidiana tamin'ny taona 2013 iny satria nokendrena hahavitsy ny solontenan'ny faritanin'Antananarivo taloha nefa natao hahabe isa ny tany amin'ny faritany... Na raha tsorina dia hoe nokendren'ny MAPAR iny hahabe isa an-dry zareo ary dia betsaka tokoa ry zareo nivoaka avy tao, fa izao kosa lanjalanjao izay tena tokony ho isan'ny depiote hifanaraka kokoa amin'ny isan'ny mponina amin'ny fari-pifidianana misy azy avy. Hevitra tsy maintsy atsipy ireo...
Ny ifotoran'ny lohateny dia ao amin'ny antenimieram-pirenena sy ny antenimieran-doholona. Ny mpanara-baovao no mahalala ny fandaniana ilay lalàna niteraka ny korontana misy eto amin'ny firenena amin'izao fotoana izao, ny lalam-pifidianana izay manana endrika fanilihana kandidà atahorana handresy ny eo amin'ny fitondrana. Izay no niaingan'ny fitokonana ka niova endrika rehefa azo taorian'ny fifanandrinana tamin'ny mpitandro ny filaminana ny kianjan'ny 13 mey tamin'ny 21 avrily 2018; ny kianjan'ny 13 mey no karazana sabatra "Excalibur" tamin'ny tantaran'i Arthur mpanjaka (karazana angano nefa karazany mampiorina ny fanjakana anglisy mijoro hatramin'izao fotoana) nefa dia zary misy eto amin'ny firenentsika. Io "Excalibur" [Ex cal[ce] liber[atus] (« afaka tamin'ny vato ») Malagasy io no nohazavaiko tamin'ny lahatsoratra teo aloha hoe izay mitazona azy no manjary mahazo ny fahefana ara-drariny, izay no zava-nisy hatramin'ny taona 1972 no mankaty, fa ny amin'izao fotoana izao no hohitantsika eo.
Somary mitarazoka kely amin'ilay "Excalibur" aho satria imbetsaka tsy azo io kianjan'ny 13 mey io ka tsy nety nahazo ny fahefana izay te-hiditra nefa tsy tafiditra teo. Ny roa ihany no tantaraiko. Ny voalohany dia ny tolona nataon'ny Monima tamin'ny taona 1980, 1981, 1982 tany ho any. Noho ny sivana sy ny tsy fisian'ny lahatahiry amin'izany no tsy ahatsiarovana ny daty rehefa tsy voasoratra tamin'ny diary ilay izy, mbola kely loatra anefa aho hanaovako izany diary izany fa fantatro kosa ny fisiany noho ny resaka an-takonana any ho any.
Nikasa ny hiditra teo ny M.O.NI.MA [Madagasikara Otronin'ny Malagasy] fa tsy tafa mihitsy satria tsara aron'ny miaramila ny toerana, nivadika ho fandrobana ihany koa ny zavamisy noho ny mbola fotoana nampatanjaka ny TTS (Tary Tonga Saina), andian-jiolahy nofahanan'ny fanjakana, teo ambany fiahian'ny minisiteran'ny mponina, nanana ny foibeny tao amin'ny toby Pochard, izay lasa tsena amin'izao fotoana (2018). Ny TTS no mpandrava ny tolona sy karazan-tsindry ataon'ny fanjakana amin'izay mitady hanohitra azy, nirahina hanafika ireo orinasa tsy nanaiky hanome vola mpitondra fanjakana tamin'izany fotoana izany, ny takalony dia nanao izay tiany natao ny TTS ary nahavita naka an-keriny ireo zanak'Antananarivo vavy tsara tarehy ka niterahany na novonoiny rehefa tsy mety manaiky azy (lasa andevo ara-pananahana tao amin'ny toby ireo tovovavy ireo mandra-pandravan'ny Kung-Fu ny TTS tamin'ny 4 desambra 1984 raha tsy diso ny taona). Nisy fakan'i Monja Jaona ny radio tao Anosy tamin'izany fotoana izany. Resy tamin'ny fifidianana filoham-pirenena moa ny M.O.NI.MA izay mpanohitra tao anatin'ny Mandatehezana Miaro ny Tolompiavotana tamin'izany fotoana izany. Krizy be tamin'io taona io fa toa iniana tsy lazaina satria tsy nahaogam-panjakana ny M.O.NI.MA fa tsy hoe miova fitondrana ihany vao krizy politika.
Ny faharoa hotantaraina indray dia ny tamin'ny 28 marsa 2009, nanao rodobe nidina teny ny mpanohana an-dRavalomanana rehefa voaongana teo amin'ny fitondrana folo andro mahery kely talohan'io daty voatondro io. Io no fidinana ofisialy tamin'izany fotoana izany, ravan'ny miaramila ilay izy satria nivoaka tao amin'ny tobin'ny 1/RM1 ny miaramila niaraka tamin'ny basy ka nanapaka teo afovoany ilay filaharambe. Hitantsika ny tohiny fa tsy nety naharesy tosika ny fitondrana tetezamita ny mpanohana an-dRavalomanana sy ny mpanohitra ny fanonganam-panjakana nataon'ny miaramila (Capsat) niaraka tamin'i Andry Rajoelina.
Izay no ela fa hiverina amin'ny zavatra saika hotantaraina aho, marihiko dieny ety am-piandohana fa samy nanao fahadisoana avokoa ireo ankolafy roa nampandany sy nitsipaka ny lalam-pifidianana araka ny fiheverako. Fahadisoan'ny nampandany azy ny amboletra tsy niraharaha ireo fanitsiana notadiavin'ny sasany satria nihevitra ny hoe matanjaka arovan'ny mpitandro ny filaminana ka nitady ny fomba rehetra hampandaniana azy satria hoe izay tapaky ny maro an'isa ihany io. Sady nampisara-kevitra anefa no nampisara-bazana ilay lalam-pifidianana ka nahatonga antsika ho amin'izao toe-draharaha izao. Tsy hoe maro an'isa ianao dia azonao atao daholo ny zava-drehetra. Ny Arema tamin'ny taona 1990-1991 aza mbola misaina lavitra noho ny depioten'ny 2018 raha amin'izay toe-javatra izay. Fa nisy inona tao amin'ny antenimiera tamin'izany taona izany?
Mampahatsiahy antsika ny taona fa nisy ny krizy tamin'izany fotoana ary nahazo ny fifehezana ny kianjan'ny 13 mey ny mpitolon'ny Hery Velona. Nisy ny fivorian'ny tao amin'ny Antenimieram-Pirenena Entim-Bahoaka izay ny A.RE.MA no nanjaka tokana tao. Ho famahana ny fikatsoana satria nitokona tsy nisy nisokatra ny minisitera rehetra teto Antananarivo dia nisy ny depiote nanolo-kevitra ny hamindrana vonjimaika ny renivohitra hiala an'Antananarivo hafindra ho any Toamasina. Nandre izany ny depiote lany teto amin'ny faritanin'Antananarivo izay A.RE.MA ihany no maro an'isa dia tsy niresaka na niady hevitra ny amin'izany fa tonga dia nivoaka fotsiny izao. Ny Depiote Razakaboana lany tamin'ny lisitra A.RE.MA tao Antananarivo Renivohitra no nitarika ny namany hivoaka tsy hiady hevitra amin'izany akory. Nahita izany ireo depioten'ny faritany dimy dia nikoropaka nanao izay hampiverina ireo depiote ireo tamin'ny resaka, niezaka niteny hoe vonjimaika ihany anie ilay famindrana fa tsy nety niverina ireo depioten'ny faritanin'Antananarivo ireo fa namaly hoe lanio ao ny lalànanareo dia hohitantsika eo. Vokany tsy noresahina intsony ilay volavolan-dalana na dia mety ho azon'ny depiote nolaniana tamin'ny 80% na 97% isanjato aza satria tsy nisy tao ny depioten'ny faritanin'Antananarivo hitsipaka azy. Vokany hafa, nampiditra ny faritany mizaka tena Ratsiraka rehefa tafaverina indray teo amin'ny fitondrana tamin'ny taona 1997. Aiza ho aiza amin'izany toe-javatra izany ny depioten'ny H.V.M sy ny mpiara-dia taminy? Nanao amboletra tamin'ny fampandaniana ihany na dia efa nalaza aza ilay volavolan-dalana fa tsy araka ny tokony ho izy mihitsy amin'ny mangarahara.
Etsy ankilan'izany, nanao fahadisoana ihany koa ny ao amin'ny depioten'ny fanovana 2018 (MAPAR-TIM-MMM-Mahaleotena) tsy manaiky ny hifampiresaka fa manao amboletra hamoaka mpiasam-panjakana ary lasa mampiditra ny ankizy tsy ampy taona amin'ny tolona rehefa mandrava ny fampianarana. Lasa nivaona mihitsy moa raha ny hita tany Ambatondrazaka amin'ny hoe hametraka DREN sy Chef CISCO vaovao. Ilay famoahana ny ankizy tsy hianatra no fahotana mahafaty nataon'ny depioten'ny fanovana. Lalan-tokana no tokony atao ary tsy maintsy hiditra amin'izany foana na oviana na oviana dia ny fifampiresahana izany. Tokony nahazo vahana saingy nanary izany tombony izany tsy amin'antony. Tokony hotadidin-dry zareo fa ny kiribibin'i Andry Rajoelina tamin'ny taona 2009 hoe tsy maintsy miala Ravalomanana vao mifampiresaka no saika naharava ny tolona TGV 2009 raha tsy niditra an-tsehatra ny CAPSAT Soanierana. Koa saino ry depioten'ny fanovana izay hanohizanareo ny tolonareo ary tokony hieritreritra manokana ny depiote TIM fa efa miha-tsy fantatry ny maro mpanohana anareo intsony (ary ahiana dia ahiana ny tsy ankatoavan'ny mpanohana TIM anareo intsony na haharava hatreo ny TIM).
Mandalo fotoan-tsarotra ny firenena amin'izao fotoana izao. Ekena fa tamin'ny asabotsy 21 avrily 2018 no tena nisy gidragidra mivantana nandresen'ny mpitolona rehefa lany bala rivotra na fingotra sy baomba mandatsa-dranomaso ny mpitandro ny filaminana ka nisy tamin'izy ireo raha nanavo-tena no nanapoaka basy nisy bala tena izy ka niteraka fahafatesan'olona. Nampiova endrika ny tolona izany toe-javatra izany ka tonga hatramin'ny fitakiana ny fialàn'ny filoham-pirenena.
Fantatsika rehetra anefa fa fangatahana hanao tatitra amin'ny vahoaka tamin'izay nitranga tamin'ny fampandaniana ny lalàna fehizoro momba ny lalàm-pifidianana no niandohany. Efa hain'ny depioten'ny TIM sy MAPAR, VPM-MMM ary Mahaleotena tsara ny zavatra hitranga, tamin'ny alalan'ny fikasana hanaovana izany tatitra izany ihany koa tany Toamasina, morontsiraka atsinanan'i Madagasikara.
Nitsapa ny halalin'ny rano ry zareo ny Asabotsy talohan'ity andro iray tafiditra ho ao anatin'ny tantaran'i Madagasikara ity. Voasakana ny hetsika. Efa andro maromaro, nandritra ny fandaharana manokana navoaka fahitalavitra tsy miankina vitsivitsy (Tv Plus, Viva Tv, Kolo Tv) no nitenenan'ny Depiote Guy Rivo Randrianarisoa (voafidy tao Antananarivo Fahadimy) voalohany ny hanaovana tatitra eo an-tokotanin'ny Lapan'ny Tanànan'Antananarivo Renivohitra.
Mila tsaroantsika ihany koa fa nisy toe-javatra tsy mbola nahazatra ny teto an-tanindrazana koa tamin'ny andro nikasana hivoahan'ny fandaharana manokana notenenina tetsy ambony io. Mbola tsy afa-mampiely ny fandaharany manerana an'i Madagasikara, amin'izao fotoana anoratana izao, ny fampielezam-peo sy fahitalavitra tsy miankina, fa hitan'ireo izay manana famandrihana Canal+ manerana an'i Madagasikara sy ny Faritra kosa ny sasantsasany amin'izay eto Antananarivo. Anisan'izany ireo fahitalavitra telo voatonona etsy ambony ireo ka azo heverina fa efa voadinika tsara mialoha avokoa ny fanatontosana sy ny fampielezana ilay fandaharana manokana ho hita sy ren'ny olona maro manerana an'i Madagasikara.
Fantatra tsara fa tsy hitovy amin'izay mijery ny TVM (Fahitalavi-panjakana) ny hamaroan'ny mpijery raha afa-miditra manao fandaharana amin'izany TVM izany izay rehetra tsy manohana ny fitondrana HVM. Toy ny tsy misy izay feo rehetra ivelan'ny eo amin'ny fitondrana ho an'ny RNM sy ny TVM nandritra ny fitondran-dRajaonarimampianina (sy izay rehetra teo alohany). Ny hampielezana haingana ny vaovao manerana an'i Madagasikara anefa no tanjona ka tsy maintsy tadiavina ny fomba hanaovana izany. Soa izany fa nisy ny famandrihana mandoa vola isam-bolana Canal+ mba hahitana sy handrenesana ireo fampitam-baovao tsy miankina eto Madagasikara saingy nisy ny sampona tamin'ilay andro hivoahan'ny fandaharana manokana.
Tapaka tampoka tao amin'ny Canal+ ny fantsona rehetra avy eto Madagasikara na fahitalavitra izany na fampielezam-peo ny marainan'ny zoma 13 avrily 2018. Taitra ny maro ka na inona na inona antony nolazain'ny tao amin'ny Canal+ dia fikasana tsy hielezan'ny fandaharana hanerana an'i Madagasikara no tanjon'izany hoan'ny mpanara-baovao maro. Nilaza moa ny tao amin'ny Canal+ fa ny fifandraisana nankany Paris no fototry ny olana tamin'izany saingy tsy nohenoin'ny olona io antony io. Tafaverina tamin'ny laoniny ihany ireo fantsona tsy hita tampoka ireo minitra vitsivitsy monja mialoha ny tokony hanombohan'ny fandaharana. Dia hatreo aloha ny fitantarana androany mba hipetrahany ho tantara voasoratra.
...Na inian-dry zareo tsy soratana ny vaikan'ilay nahazo ny kianja manoloana ny Lapan'ny Tanànan'Antananarivo (13 mey 1972) eo anatrehan'ny Malagasy, tononina manokana ireo nanao ny fitolomana teny amin'io kianja io. Izay mahazo na mifehy io toerana io no mahazo ny lakaben'ny fanorona mora ahazoana indrindra ny fahefana eto Madagasikara, na fiandohan'ny faharavan'ny fitondrana nitana ny fahefana. Izay ilay antsoina hoe mivadika ny rasa.
Volana maro na vitsy izay teto Madagasikara, izay manohana ny fitondrana ihany no afa-mamory olona araka izay tiany. Raha ny hafa no manao izany dia sarotra dia sarotra ho an'izany olona izany ny hanangona olona am-pilaminana. Nanomboka ny 21 avrily 2018 kosa, noho ny fanentanana tamin'ny haino aman-jery, nihamaro ny olona sahy niatrika ny mpitandro ny filaminana sy ny fandravana fivorivorian'olona. Fotoana fohy mialoha ny heverina ho fanombohan'ny tatitra hataon'ny depiote amin'ireo vahoaka nifidy azy, fika iray nentina namoriana ny olona ho eto Antananarivo nefa hita mazava eo anatrehan'ny rehetra fa fanomanana fihetsiketseham-panoherana izany na tsy lazaina mivantana aza, nanomboka sahady ny fandefasana ny baomba mandatsa-dranomaso teo Analakely sy ny manodidina azy. Efa marika sahady izany fa maro tsy tahaka ny mahazatra (nandritra ny fitondran'ny filoha Rajaonarimampianina) ny olona tonga haneho ny tsy fahafaliany.
Zavatra iray hafa voamarika, saika mari-potoana ihany koa ny depiote niainga avy ao amin'ny tranon'ny kaominina iray etsy Ambohijatovo natao ho fonenan'izay Ben'ny Tanànan'Antananarivo Renivohitra, araka ny fahafantarako azy, hamonjy ny toerana voatondro, saingy efa niandry teo akaiky teo ihany koa ny Emmo hanakana azy ireo. Heverina fa niara-nivavaka tamin'ny mpiandry vitsivitsy ry zareo mialoha ny hizorana ho any Analakely raha ny fanombanana. Mihazakazaka ny ho lohalaharana ireo depioten'Antananarivo ireo raha ny fijery azy, noho ny sao dia ilazàna hoe miafina ambadiky ny olona ve? Angamba noho ny fihazakazahana hoe iza no tonga aloha eo amin'ny toerana kendrena hahatongavana.
Raha niompana be dia be tamin'izay fandravana ny fihetsiketsehan'ny olona izay ny tati-baovaon'ireo gazety sy haino aman-jery vahiny, ny mason'ny Malagasy mpanara-baovao kosa mitodika any amin'ny hoe azo ve sa tsy azo ny kianjan'ny 13 mey... ny tokotanin'ny Lapan'ny Tanàna no marina kokoa. Raha ny hitady ny isan'ny maty sy ny maratra no mahamaika ny gazety na mpanara-baovao, tsy dia mahaliana loatra izay nandray anjara tamin'ny fitokonana izany rehefa tratra ny tanjona. Mihevitra ny mpitolona avy eo fa efa azony sahady ny fandresena na dia nisy aza izany maty sy maratra izany. Raha manao fihetsiketsehana izany ny Malagasy eto Antananarivo, tsy ny midina eny an'arabe hanehoam-pahatezerana no maika fa ny handrombaka ilay fahefana araka ny lalaon'ny Malagasy hatramin'ny taona 1972 teo amin'io toerana io.
Tahaka ny fihetseham-po fandrenesan'ny vahoaka amin'ny firenena iray ny hiram-pireneny redonina mandritra ny fanolorana medailin'ny lalao olaimpika, na fahitan'ny vahoaka iray ny sainam-pireneny mitsatoka voalohany sy avo indrindra amin'ny toerana iray no fihetseham-pon'ny Malagasy raha naharesy tosika ny mpitandro ny filaminana nanemitra ny toerana ry zareo ka afa-mijoro sy mipetraka ary mitsinjaka sy mihiaka. Tsy tokony atao mahagaga, noho izany, raha naharitraritra ihany ny horakoraky ny olona teo amin'io toerana io rehefa azon-dry zareo ny sehatra. Tsy tokony atao mahagaga ihany koa raha tsy manao na inona na inona intsony ny mpitandro ny filaminana raha vao mby eo amin'io toerana io ny maro an'isa satria izay ilay ao an-tsaina. Tsy tokony atao mahagaga raha miantso ny hanaovana fifampiresahana amin'izay ny eo amin'ny fitondrana satria efa very ny hasiny, saingy efa tara loatra izany ho an'ny maro, tara loatra ny antso avy amin'ny praiminisitra sy ny filohan'ny antenimieran-doholona.
Hafahafa noho izany ny mahita fampahalalam-baovao na malagasy na vahiny raha mampiseho ny sarin'ny fihetsiketsehana ka tsy mamoaka sy mitatitra ny fahazoana na tsia ilay kianja manan-tantara sy ivon'ny hasin'ny politikan'i Madagasikara. Manomboka izao: an-dalan'ny (mahita ny) famadihana ny pejin'ny tantaran'i Madagasikara indray isika.
Avy nanatrika ny fivorian'ireo bilaogera maromaro aho androany asabotsy 24 marsa 2018 no andeha hody, efa maizina ny andro saingy mbola be olona eny an-dalana. Tao amin'ny toeram-pisakafoanana iray teo Ambohijatovo no nanaovana izany fivoriana izany, ary mba nahatratra 20 ny isan'ny nanatrika. Anisan'ny betsaka izany raha oharina tamin'ny fivoriana efa natrehiko hatramin'izay. Tsy dia any loatra anefa no tena tiako hosoratana fa ny tranga iray hitako teny an-dalana hody no nahavariana ka hotantaraina kely.
Efa maizina ny andro, be ny mpivezivezy eny an-dalana amin'iny Ampasapito eo amin'ny rond-point iny ary mitohana ihany koa ny fifamoivoizan'ny fiara. Somary 50 metatra mizotra ho any amin'ny gare routière iny anefa dia nisy tangoron'olona be dia be, ary nisy polisy maromaro koa teo tamin'izany. Vinaniana fa nisy mpanendaka tratra teo amin'io toerana io, sady fiantsonan'ny fiara fitaterana ihany koa ilay izy. Afaka 50-100 metatra miala eo indray dia misy zatovolahy iray ety ivelany midaroka mpamily taxi ao anatin'ny fiara 4L. Misesisesy ny totohondry nataon'ilay tovolahy, heveriko avy hatrany fa mpanendaka naman'ilay tratra nolazaiko teo io mitifitra tsy ankitsahatra mpamily taxi io.
Mitohana ny fifamoivoizana, tsy afaka nandositra ilay taxi, mitohy hatrany ny daroka ataon'ilay zatovolahy. Tsoriko fa raha azoko natao dia nadonako tamin'io tovolahy io no moto-ko no mandositra aho avy eo satria efa misy tovolahy maromaro koa hanenjika ilay taxi, ary saika nataoko izany ho fiarovako ilay mpamily taxi. Fa tsy afaka nisongona ireo fiara teo alohako mihitsy aho noho ny hateren'ny lalana azo isongonana (fantatsika anefa fa midadasika mihitsy iny arabe avy eo amin'ny rond-point mankany Ampasapito iny). Efa saika hivadika taty amin'ny toerana anilan'ilay mpamily hanao ny fanendahana mihitsy ilay tovolahy no afa-nitsoriaka tampoka ilay taxi ka nandositra.
Ny zavatra azo marihana dia ny olon-dratsy indray eto amin'ny tanàna no manana firaisankina fa ny hafa kosa tsy mba afa-mifanavotra. Efa mifankafantatra angamba ry zareo ary lazaiko anareo fa misy hatramin'ny 10 taona monja ireo tovolahy manao andiany handeha hamely ilay mpamily taxi io. Maninona re no dia avelantsika hanjaka toy izao ny ratsy? Dia hiaritra izay ataony fotsiny ve izany isika? Manjombona tanteraka ny hoavy raha betsaka amintsika no tsy manao izay tokony ho adidy ho firaisankina hanoherana ireo olon-dratsy ireo.
Fanavaozana ny lalana Ivato-Tsarasaotra 184 083 839 989 ariary Fanavaozana ao amin'ny hopitalin'i Tambohobe Fianarantsoa 157 704 210 000 ariary Fanamboarana ny fefin'ny Paositry ny polisy Mahazoarivo Antsirabe 102 964 661 000 ariary Fananganana ny paositry ny polisy Ambaniala Itaosy 79 966 665 000 ariary Fanavaozana ny tranobe "LDS"/telecom zandary Antranobozaka Antsiranana 79 430 000 000 ariary
Inona indray ireo nanaitra ny tena manokana?
Fikojakojana WC na kabone any Itasy: 1 000 000 ariary Fandokoana, fanoloana vachette sy karetsaka sns faritra Anosy: 4 700 000 ariary Fikojakojana sy fanavaozana ny kabonen'ny minisiteran'ny vola porte 301: 4 997 000 ariary Fikarakarana fefin'ny MAE: 5 000 000 ariary Fananganana (fandavahana) vovo iray Minisiteran'ny Fanajariana ny Tany Morafeno-Antsiranana: 7 500 000 ariary Fandokoana ny ivon-ketran'i Antsiranana 7 999 553 ariary Fikojakojana efitry ny mpiandry raharaha sy biraon'ny "courier" 7 999 788 ariary Fanavaozana ny kabonen'ny DSI minisiteran'ny fahasalamam-bahoaka 14 984 100 ariary Fanavaozana WC/SLAB 15 990 900 ariary Fanavaozana ny kabonen'ny minisiteran'ny fahasalamam-bahoaka Ambohidahy 19 916 700 ariary Fananganana vovo-paompy fokontany Morarano-Fiadanana CU Betroka 20 000 000 ariary Fananganana Chateau d'Eau (iray) Magnitsevo, Berano, dis Amboasary 21 850 516 ariary Fikojakojana ny biraon'ny Minisitry ny Fizahantany ao Tsombazaza 30 000 000 ariary Asa fiarovana ny Rovan'Atongona 36 438 353 ariary Asam-panavaozana ny lakozian'ny sekolin'ny polisy 39 995 400 ariary Fikojakojana ny kabonen'ny D°G Fitsinjaram-pahefana 39 998 500 ariary Fametrahana fatsakana (vovo?) efatra ao Ambato-boeny 41 981 243 ariary Trano fisasana sy fidioavana ao Scama Diego 42 500 000 ariary Fametrahana fatsakana (vovo?) efatra ao Soalala 49 499 071 ariary Fametrahana vovo roa sy fanitarana fametrahana rano azo sotroina Antsalova 49 647 696 ariary Fanavaozana ny biraon'ny distrikan'Ihosy 49 800 000 ariary Fametrahana fatsakana miisa enina ao Manja 49 946 690 ariary Fanavaozana ny biraon'ny distrikan'i Vatomandry 49 959 550 ariary Fametrahana fatsakana miisa enina ao Manja (olona hafa) 49 961 100 ariary Fametrahana tetezan-kazo kely iray distrikan'i Maintirano 49 963 368 ariary Fametrahana fatsakana telo ao Bemahatazana sns 49 978 560 ariary Fametrahana fatsakana miisa telo ao Manja 49 981 550 ariary Fametrahana fatsakana miisa telo ao Belo sur mer 49 985 000 ariary Fanavaozana ny trano ipetrahan'ny minisitry ny Taozava-Baventy 49 989 640 ariary Asa fiarovana ny Rovan'Ilafy 51 298 350 ariary Asa fampidiran-drano ao amin'ny Sekoly Ambonin'ny Zandary Moramanga 59 904 540 ariary Asa fiarovana ny Rovan'Ambohidratrimo 65 625 518 ariary
Asa fiarovana ny Rovan'i Tsinjoarivo 87 298 982 ariary Fanatsarana ny Villa Elisabeth 88 898 050 ariary
Fametrahana ny tambajotra LAN minisiteran'ny harena ankibon'ny tany sy ny solitany 94 649 210 ariary Famefena ny trano ipetrahan'ny minisitry ny filaminam-bahoaka 99 944 326 ariary Fandokoana ny ivelan'ny CCI Ivato 120 000 000 ariary
Fanavaozana ny fanaka-drihan'ny minisiteran'ny toekarena 129 990 717 ariary Fanoloana ny tafon'ny CEG Avaradrova 133 968 725 ariary Famitana ny asam-pananganana ny FJKM Mandritsara 137 548 7323 ariary Fanavaozana ny FJKM Ambohitrombihavana 138 500 000 ariary
Asa na nampifanandrifiana tamin'ny raharaha 7 febroary 2009 na ahoana fa dia navoakan'ny sasany indray ny fanafintohinana amin'ny fandaniam-bolam-panjakana taona 2016.
Niarahan'ny maro nahita ireo tena niteraka fanafintohinana fa izaho kosa nijery ny rohy hatrany ambany, satria mijotso manko ny maribola ka ny any no heveriko ho tsy dia misy mpahita loatra, vao miakatra any ambony any amin'ny mora tazantsika rehetra. Tsy hilaza izay minisitera aho izany fa anjarantsika tsirairay no mijery sy manamarina hoe taiza sy tao amin'iza no nisy ilay maribola nanaitra ahy. Ataoko hoe nanaitra ahy satria tsy nahazatra ahy ny nahita azy.
Misy tohiny indray ny tantara omaly raha mitsidika iny amin'ny faritra atsimo iny ny filoha teo aloha Marc Ravalomanana. Nolazain'ny bilaogy iray mpiondana ity filoha teo aloha ity ny tati-baovao avy amin'ny gazety Midi-Madagasikara fa noteren'ny solontenan'ny Faritra Anosy hiala amin'ny efitrano ivahiniany ity rangahy ity. Voalaza tao izay efa nosoratana tato amin'ity sehatra ity, dia ny fanapotehana ny fanamafisampeo sy ny finday mbamin'ny fakantsarin'izay nanaraka ny fotoana tany.
Androany kosa dia nitohy tany Ambovombe Androy ny fitsidiham-paritra sy ny fanakatsakanana avy amin'ny fitondrana. Tsy nahomby ny fanapahan-jiro fa fitaovana fanamafisam-peo efa voafahana no nampiasaina. Nidirana ny trano nanaovana fivoriana. Enjehin'ny mpitandro ny filaminana izay maka sary. Tsy mahazo mivoaka ny fiara misy azy ny filoha teo aloha (efa nisy faritra nanaovana toy izany ihany koa. Temerin'ny fiaran'ny mpitandro ny filaminana akaiky ny fiaran'ny mpitety faritra.
Hevitro manokana, misy ny mihevitra fa azy iny faritra iny ary hanaovany izay isam-bato tiany holazainy handrombahany ny fahefana indray. Izay no mety ho anton'izao antsojay izao
Noraofin'ny mpitandro ny filaminana ny finday sy ny fakantsarin'izay rehetra naka sary ny zavatra nataon-dry zareo tamin'ny fanitsahana ny fanamafisam-peo sy ny fanakanana ny olona tao Tolagnaro, na Fort Dauphin, any atsimo atsinanan'i Madagasikara hihaona amin'Atoa Ravalomanana. Tanora iray no nilaza izany tamin'ireo olona hafa naka sary azy, raha ny fomba filaza dia voaendaka izy ka nolazainy fa any amin'ny kapiteny iray manana ny lazany (atsimo) no maka azy indray raha haka ny findainy izy. Nandalo tany amin'ity faritra ity manko Atoa Ravalomanana Marc, filoha teo aloha, ary karazana fanohintohinana azy no mahatonga izao toe-javatra izao.
Efa ho herinandro koa izay no nalaza ny raharaha Arfa, ilay "gadra nandositra" ka any Frantsa vao nitranga indray, nidradradradra ity ranamana ity fa nandoa vola 70.000 euros tamin'ny minisitry ny fitsarana malagasy sy 30.000 euros tamin'ny tonia mpampanoa lalàna eto Antananarivo, izay samy vehivavy avokoa. Ny minisitry ny fampahalalam-baovao, izay mpanao gazety ihany koa, no niaro voalohany ny minisitra. Rehefa niteny ny amin'ny tsy misy ilaina hihainoana gadra sy mpanao heloka ny filoham-pirenena vao nanoka-bava ny minisitra mpitàna ny tombokasem-panjakana fa hitory ity teratany frantsay ity.
Nivory sy niresaka tamin'ny mpanao gazety ireo mpivarotra manana trano fivarotana eo amin'ny Pavillons Analakely. Fanairana no ataon-dry zareo mba hanesorana amin'izay ireo mpivarotra amorony sy anaty lalana izay mibahana ny mankany amin-dry zareo fa mamono tanteraka ny varotra ataon-dry zareo ireo mpivarotra hafa ireo sady efa manorina trano hazo mihitsy ivarotana. Nolazain-dry zareo ihany koa fa efa imbetsaka nanao antso avo tamin'ny Kaominina ry zareo amin'ny hanesorana ireo mpivarotra mibahan-dalana ireo saingy mbola tsy tontosa izany mandraka ankehitriny.
Ny zavatra iray nahafinaritra ahy tamin'ity raharaha ity dia hita fa te-handala ny maha-renivohitr'i Madagasikara an'Antananarivo ireto nanao antso avo ireto ka tsy tokony isian'ny savoritaka mihitsy. Marina izany. Hamoaka ny hevitro manokana amin'izay aho.
Hetsiky ny saranga antonony ity hetsika ity ka tsy ho zakan'ireo milaza tena ho "madinika" mihitsy. Hetsiky mpandoa hofantrano sy mpandoa hetra, hetsik'ireo miezaka ny haha-ara-dalàna azy fa tsy hihazakazaka amin'ilay fisainana hoe rehefa tsy hiasa ireo dia hangalatra, toy ny hoe miasa sy mangalatra ihany no azo atao eto ambonin'ny tany. Hevitro manokana dia izany hetaheta ivoarana izany indrindra no nifidianan'ny maro an'isa nandatsa-bato teto Antananarivo ny mpitantana an'Antananarivo amin'izao fotoana, saingy tsy afa-manoatra amin'ny tsy fanomezana izay tokony ho anjara volany avy amin'ny fitondrana foibe ka mitady ny fomba maro ahazoam-bola hampiodinana ny asa fitantanana.
Ny hevitro mikendry ny hampisintahana tsikelikely ny tsena ao afovoan-tanàna mba hametrahana azy ireny aty amin'ny tanàna itatra, ivelaran'ny tanàna araka ny tokony ho izy fa tsy ikombonany ao anatin'ny faritra mihiboka sy kely. Mifanindran-dalana izany ny itadiavana ireo toerana ahafahan'ny fiara miantsona sy hamelomana indray ny lalamby hivezivezen'ny olona avy amin'ny tanàna manodidina sy ny tanàna itatra amin'ny ao afovoan-tanàna. Tsy hitako loatra anefa izany fa zavatra hafa no hitako.
Zavatra iray hitako ho fahadisoan'ny Fiadidiana ny tanànan'Antananarivo dia ny fitadiavana ireo toerana malalaka rehetra ao an-tanàna ho lasa toeram-pivarotana raha tsy efa fantatra mialoha ho zaridaina io toerana io na toerana maitso voakolokolo. Gaga anefa ny tena nahita ny fanorenana nataon'ny Kaominina ery amin'ny rond-point avy aty ampitan'ny CENAM mankany Ambodin'Isotry na mankany Ampasika-Itaosy izay heverina ho toeram-pilalaovan'ny ankizy ny ao ambadika fa toeram-pivarotana kosa ny anoloana. Tsy mety mihitsy ny nanaovana ilay fanorenana eo amin'ilay toerana satria takona tsy mahita ireo fiara avy any Ampasika na Itaosy mihitsy ireo fiara avy aty ampitan'ny CENAM, lasa mampidi-doza amin'ny resaka fifamoivoizana noho izany eo amin'io rond-point io raha tsy hoe terena hivily mankany amin'ny lalana mizotra ho any Ampefiloha daholo ny fiara avy any Ampasika rehetra ka miodina eo amin'ilay tetezana voalohany akaikin'ny banky iray (roa ireo) amin'iny lalan'ny CENAM iny.
Tsikera io ary tsikeram-pitiavana satria nandrotsa-bato ho an'ireo mpitantana ankehitriny, sady tsy mbola nanenina tamin'izany noho ny fahavitsian'ny safidy azo natao. Fa araka ny mety ho efa fantatry ny mpamaky dia ny fandaminana ny tanàna ho endriky ny fandrosoana no tadiaviko fa tsy azoazoko loatra ny fanomezana vahana ny "madinika" izay ataon'ny pôlitisiana fitaovana politika matetika ka avela hanao zavatra tsy mampilamina ny tanàna amin'ny arabe ho an'ny fiara misy maotera, ny sisin'arabe ho an'ny mpandeha an-tongotra ary trano mafy orina manara-penitra kosa no ivarotan'ny mpivarotra. Dia mirary taombaovao mahafinaritra ho antsika rehetra.
Miditra amin'ny taimbava manaraka indray amin'ity volana ity. Teny am-pandehanana nankaty amin'itony toerana vahiny itony moa dia nandray fiaramanidina ny tena. Niainga avy tao Ivato nankao Maorisy ihany ny ekipan'ireny zotram-piaramanidina ireny no miresaka aminao amin'ny teny frantsay fa vao zotra niainga nankao Maorisy nankao Dubai dia tsy mahalala afa-tsy teny Arabo sy teny Anglisy ireny ekipa ireny miteny amin'ny mpandeha. Dia ahoana izany raha tsy mahay ireo teny roa voasoratra ireo? Raha miangavy ianao dia mety hahay hamaly amin'ny teny frantsay ihany ny sasantsasany amin'izy ireny. Efa manambola moa ny mpiteny arabo ka dia zony ny manao izay tiany atao amin'ny orinasa ananany, na dia mety tsy hahatratra ny ampahaefany amin'ny mpandeha aza ny miteny arabo dia efa mahazo tombondalana aloha ry zareo fa mahazo izay lazaina.
Mahita izany toe-javatra izany dia efa iaraha-mahalala ny fihazakazahantsika ray aman-dreny mandefa ny zanatsika any amin'ny sekoly miteny frantsay. Na dia mpandala ny teny malagasy aza aho dia "manaiky tsy fidiny" ny hampiana-janaka amin'ireny toerana ireny. Tahaka ny hoe mihidy aman-trano raha vao teny malagasy no ampianarina ny zaza vao miditra amin'ny teny frantsay, fa ny fandalako ny teny malagasy tsy midika velively fa hotsipahako ny fampianarana ny zanako teny frantsay, fa ny tena tsara, raha mbola azo atao ihany koa dia ny mampianatra teny anglisy ny zaza sady mampianatra azy araka ny tokony ho izy. Mitanila fotsiny ny varavaram-pisokafana raha teny frantsay no haintsika fa misokatra tsara kosa raha teny anglisy no ianarana, fa rehefa sehatra iraisampirenena dia ny teny anglisy ihany aloha no ifandraisan'ny olona voalohany. Na mety tsy hisy anglisy aza ao amin'ilay toerana rehefa misy mpiteny anglisy ao dia mirona mankany ho azy ny fitenenana io teny iramisampirenena io.
Ny vato misakana amin'io fampiasana ny teny anglisy io anefa dia ny fomba fampianarana ilay teny. Mety mahalala voambolana maro isika fa rehefa tsy eo ny lantom-peo dia sahirana hatrany ny mpihaino amin'izay lazaina rehefa tsy mifanaraka loatra amin'io lantom-peo io ny ilazanao azy. Be anefa ireo lazaina ho mpampianatra teny anglisy (indrindra fa ny eny amin'ny sekolim-panjakana) amin'izao fotoana izao no mbola manana olana ihany amin'io teny io eo amin'ny lantom-peo ilazana azy. Rehefa atao zany ny mampianatra ilay teny iraisampirenena dia tsy ilay teny sy ny vombaolana ihany no mahamaika fa ilaina dia ilaina ny mampianatra ny ankizy hiteny lavalava amin'ny lohahevitra iray na maromaro dia mba mety tsy ho sahirana isika amin'ny fitenenana azy haingana sy tsy dia misy diso loatra. Mbola lavitra ny fanamperana aho raha amin'ny fitenenana teny anglisy fa na izany aza rehefa hampiana-tena na hampiana-janaka hiteny ka misokatra amin'ny hafa dia ny teny anglisy no tsara ianarana voalohany.
Nandalo tao Dubai ny tena raha hizotra ho aty amin'ny Vovonana Global Voices 2017 izay tontosaina eto Colombo, Sri Lanka. Mba be menomenona ery isika amin'ny fitohanan'ny fiara isaky ny maraina ao an-drenivohitra ao, ary anisan'ny lohany ny tena. Fa teto kosa ry zareo! andro amin'ny fito maraina ora ao an-toerana , amboteiazin'ny fiara mitatitra ny entan'ny mpandeha sy ny fiara mitatitra ny olona hiditra ao anaty fiaramanidina no mafotaka, amboteiazy ao anaty seranam-piaramanidina "Terminal 3". Olona re izao! entana re izao! fiara re izao! raha izany angamba no ao Madagasikara dia horakoraka ny an'ny Malagasy hoe "ialahy aza tsy manana" saingy nofy izany hatramin'izao fotoana anoratana izao.
Ilay seranam-piaramanidina fotsiny dia efa goavana, nataony nahita mihitsy hoe efa ho 20 minitra eny an-dalana hatrany ao anaty fiarabe avy eo amin'ny vavahady B4 fidirana ho any anaty fiaramanidina, tsy mandeha mafy kosa nefa na izany aza! Ilay seranam-piaramanidina sy ny manodidina azy ihany koa tsara rafitra natao hampiderana ny rentirentin'i Dubai sy ny fandrosoany, nefa dia fotoana vitsy no nahavitany izany tanàna izany. Be ery isika mimenomenona amin'ilay malaza fa misy Malagasy mpanao politika malaza hoe mipetraka aty fa tena ahitana ny fandrosoan'ny olona ilay toerana. Na dia toerana mahatamana sy tsy azo lavina ho lafo fiainana aza ao dia tsotra ihany no ambara ho antsika Malagasy: Manaova raha mahavita!
Raha niezaka ny hamita ity vary mangatsiaka ity aho dia nampiasa ny teny hoe karetsaka na ikaretsaka, teny mahagasy fahiny mbola miasa ankehitriny fa amin'ilay dikany iray monja. Fantaro ho an'izay tsy mbola mahalala fa efa nametraka anarana alika ihany ny Malagasy fahiny, tsy milou na bobby no anarana nalaza fa ikaretsaka, nahoana no izay anarana izay? Noho ilay anarana natao hiambina na hidim-baravarana ve? Tsy izay ihany fa ilay afa-mivezivezy na mikaretsaka mety ho azo adika hoe 'vas et viens' araka ny tenintsika malagasy ankehitriny.
Dikany ihany koa ilay hoe mivezivezy haingana, tonga haingana any amin'ny toerana andehanana... avy amin'izany no nahatonga ny taxi hanana anarana hoe fiara karetsaka, mahatonga haingana amin'izay aleha, fa tsy hoe karetsaka ny hidim-baravaran'ilay fiara... Tadidio izay dikany faharoa izay.
Tonga amin'ny fotoana lazain'ny olona ho Apokalipsa ny zavamisy eto (ao) Antananarivo. Loza no dikan'ny Pesta na niavian'ny teny hoe pesta, hoy ny mpandalina ny teny. Dia tery ny tena hanoratra, toy ny fanoratr'ilay nanoratra ny Apokalipsa hita ao amin'ny baiboly: "Soraty... Izao no lazaovy amin'Antananarivo". Saingy tsy hoe nifandray amin'Andriamanitra aho na nodidian'Andrimanitra hanoratra nefa toy ny misy manery izany. Tsy mety mahavita tsara ny zavatra tokony atao raha tsy vita izay tokony hosoratana, toy ny hoe ozona tsy afa-manao na inona na inona raha tsy vita izay tokony hosoratana. Izay ve ilay aingam-panahy?
Inona ilay hosoratana? Ny loton'Antananarivo, ny korontan'Antananarivo, ny gaborarak'Antananarivo. Tonga ny fotoana tsy maintsy ilazana fa raha te-hivoatra na te-handroso kokoa i Antananarivo dia tsy maintsy maka izao fanapahan-kevitra mety efa fantatrareo mpamaky izao: Miala eto Antananarivo ny tsena ankalamanjana, na anaty fefy na ivelan'ny fefy, ary miala hatrany amin'ny 20km any mihitsy. Efa voretra loatra ny mponina ka isaky ny alamina dia miverina amin'ny gaboraraka hatrany rehefa avy eo satria heveriny fa izay no "voajanahary" aminy.
Faramparan'ny volana septambra, andro talata, nalamin'ny polisy kaominaly tsy maintsy ho tafiditra anaty fefy avokoa ireo mpivarotra anaty arabe eo Andravoahangy... dia nanaiky ny halamina ry zareo, nifaneritrery tao anaty tsena tao, hay ve manana toerana ao ry zareo fa tsy tiany fotsiny izao satria maneritery ny fiainany sy heveriny ho tsy hahazoany mpividy? Andro tsena anefa ny alarobia ka dia rava avy hatrany ilay fandaminana nezahina ny omalin'iny. Natao inona fotsiny ilay fandaminana teo raha rava avy hatrany izany ny alarobia? Dia tsy nety intsony ny tohiny fa asabe ho an'izay tokony hanao ilay izy indray. Manao ahoana indray ilay ao an-tsena? Ilay arabe mankao amin'ny toby fitiliana aretina araka ny filazan'olona azy dia mirefy 4metatra ny sakany raha kely indrindra fa bahanan'ny mpivarotra tanteraka ny fidirana mankao ka lalan'olona iray zara raha antonona olona iray no tsy maintsy ifanosehan'izay te-hiditra avy eo. Azo atao tsara ny mampisy lalana fidirana roa na telo fa tena sakanan'ny mpivarotra tanteraka izany fa ilay lalana iray iny ihany no tsy maintsy izorana. Dia mihodikodina ao ianao.
Fa ao anatin'io tsena io koa feno kizo. Mandeha mahitsy ianao fa rehefa tonga any amin'ny farany dia tsy misy lalana intsony, tampina tampoka ny lalana. Raha misy zavatra nojerenao teo ka mihevitra ny hiverina eo ianao afaka kelikely dia tsy hitanao tampoka ny lalana mankeo amin'ilay saika iverenana. Tsy diso lalana anefa ianao fa nisy mpivarotra iray na roa nanisaka ny toeram-pivarotany antenantenany teo, lasa ry zareo tampoka no faran'ny lalana raha tokony amin'ny sisin'ny lalana no misy an-dry zareo izoran'ny olona eo afovoany. Be ihany koa ny lalana zara raha antonona olona iray fa tsy azo ifanenana, nefa ao ambadiky ny mpivarotra malalaka be azo ametrahana kamiao (tsy milaza mihitsy aho hoe misy mametraka kamiao ao). Izany hoe manao izay tiany ny mpivarotra ary manao izay metimety aminy na ho fanampenana ny lalana aza izany.
Rehefa tonga indray ny folakandro, indreny ny sarety maro mitatitra entana miala an'Andravoahangy ary mizotra ho any Behoririka sy Analakely, hamonjy tsimoramora ny tsenan'i Mahamasina izay hotontosaina ny alakamisy. Tsy izay rehetra nivarotra tao Andravoahangy no hihazakazaka ho any Mahamasina fa tsy vitsy ihany koa ry zareo na izany aza. Matiantoka ny fifamoivoizana fa tsy maintsy manaraka ny dian'ny sarety enti-tanana. Lazaina izany hilazana fa singa iray anisan'ny miteraka fitohanana indrindra eto Antananarivo ny fisian'ny tsena. Raha foanana any io tsena io, foanana fa tsy hoe afindra toerana, dia tsy misy loatra intsony ny ilàna ny sarety sy ny posy. Asabotsy izany moa dia tsy azon'ny fiara misy maotera idirana intsony ny izany Isotry izany. Fa na môtô aza ianao dia sahiranao raha mitetateta ny hitsofoka satria hoe arabe.
Asa raha efa hitanareo ilay lalana mankany amin'ny "Charlemagne" taloha iny fa mandeha ambonin'ny entambarotra ny sarety sy ny fiara, izany hoe sabakain'ny fiara ao anelanelany ao ny anana sy ny legioma amidy amin'ny tokony ladina an-tany. Dia mba mandingadingana ireo hanina amidy ireo ihany koa ny mpandeha an-tongotra. Izany ve no vahaolana amin'ny sady anaovana tsena ny arabe no handehanan'ny fiaran'ny olona mipetraka eo amin'ny manodidina ihany koa? Tsy maka lagy tokoa angamba isika nefa na izany aza dia tafahoatra... tsy maintsy apetraka ny fitsipika... ary tsy omena fakampanahy intsony ny olona hoe androany ihany io no milamindamina anaty fefy fa ny hariva ihany aza dia miparitaka manerana ny arabe indray. Sisa fanafodin'izany? Foanana tanteraka ny tsena ankalamanjana na anaty fefy iafiana tsindraindray rehefa te-handamina iny ny tompon'andraikitra na ivelan'ny fefy ivoahana rehefa reraka ny mandamina ny tompon'andraikitra.
Fepetra tsy maintsy raisina ihany koa ny fandrarana ireo fiara rehetra tarihim-biby na tarihin'olona, ary raràna ihany koa ny fidiran'ny kamiao be velarana na andro na alina fa tsy maintsy afindra amin'ny fiara antonontonony ny entana raha tiana ampidirina eto (ao) Antananarivo. Farany, tsy hoe tolo-kevitra ireo fa tsy maintsy atao raha tiana hivoatra ny tanàna, saingy efa safidintsika mihitsy ny ho gaboraraka satria izay no heverintsika ahafahana mivelona. Omeo tolokevitra hafa mahomby kokoa aho raha heverinao fa tsy mety mihitsy izany fanesorana ny tsena izany. Ho avy indray moa ny faran'ny taona dia hangatahana indray ny fepetra manokana ivarotana isan'andro amin'ny arabe? Eritrereto ihany fa ny Shinoa no mahazo tombontsoa voalohany amin'izany...
Andro maromaro lasa izay, voaendaka atoandrobenanahary ny zana-drahalahiko nanao vakansy tao 67ha, tanàna nahalehibe. Teo amin'ny Parking akaikin'ny CEG 67ha no nisian'izany. Olona iray manana fiara izay efa voaendaka teo amin'io toerana io ihany koa no nitondra azy tao amin'ny "chef quartier" ary ireo no nitondra azy tao an-trano hilaza fa voaendaka ilay zalahy. Efa maromaro ny olona nitaraina fa voaendaka teo amin'io faritra voalaza io nefa sady ao afovoan'ny fokontany 67ha avaratra andrefana izy io no misy mpiambina maromaro izay milaza ho samy manana ny faritra ambenany, io parking io.
Faritra tsy azo andehanana alina intsony ilay tanàna nahabe. Tsy mivondrona intsony ihany koa ny olona fa samy mizaka mangina izay mahazo azy ireo. Tantara sisa ilay firaisankina tao anaty savorovoron'ny taona 2009, fotoana nampivaralila tanteraka ilay firaisankina. Efa nisy ny fivoriana handraisana fepetra amin'io tsi-fandriampahalemana io saingy tsy nahare ny tohiny aho. Mitovy daholo ny andehanan'ny ahiahin'izay anontaniana fa tsy mandeha irery ireo. Lasa mitovy ihany koa ny tenenin'ny olona rehefa misy ny voaendaka... izy koa dia efa voaendaka tao an-tanàna ihany, ary efa fantatra ny tohin'ny raharaha rehefa amin'ny tranga tahaka ireny fa dia mivalona any avy hatrany ireny. Ny tsoa-kevitra iraisan'ny rehetra dia hoe afoizo any izay azony fa raha mitaky ny hanarahana ny finday iray manana IMEI ianao dia volabe tokony hahavidy finday hafa koa no takiana aminao ka anjaranao ny misafidy. Ny mpitandro ny filaminana ihany anefa no afa-mibaiko ny orinasa ahafahana mitsongodia ny misy ilay finday nangalarina. Vokany: mahazo vahana tanteraka ny mpangalatra. Tranga ao Antananarivo amin'izao taona 2017 izao izany resahiko izany.
Noho ny fivoahan'ny hevitra ao amin'ny media sosialy dia toy ny nitsaha-ketrika ny taty amin'ny bilaogy. Fantatsika rehetra anefa fa mora tsy hita izay hevitra mivoaka ao amin'ny Facebook ohatra. Fantatsika fa navoakantsika ilay hevitra, nefa mety tsy ho hitantsika intsony izay nalehany. Tsy dia mety eo amin'ny fandraketana ny tsiaron'ny tantara izany anondroana fa tsy azo tsinontsinoavina hatrany ny bilaogy, izay mahatahiry ny zavatra tokony hotehirizina amin'ny ankapobeny.
Maro ny zava-nitranga teto amin'ny firenena tamin'ity volana ity, saingy toy ny mahazatra dia tsy nisy tohiny ireo rehetra mahaliana sy nahabe resaka ny besinimaro. Ohatra iray amin'izany ny nahatrarana fahitalavitra manify efijery miisa 1400 mahery naondrana teto Madagasikara nefa nolaingana ho lamba ireo fahitalavitra ireo. Raha ny fahafantarako azy dia toa miditra maimaim-poana amin'izao fotoana ny lamba fripy, dia izay no anararaotan'ny sasany tsy te-handoa haban-tseranana ho lamba fripy ireo entana hafa mandoa haba mihoam-pampana. Ny zavatra toy izao no mampanontany tena amin'ny fiarovana ny mpanitsakitsaka ny lalàna. Rehefa ny olon-tsotra no voampanga dia aranty ny sary fa ny masony ihany no afenina, dia izay mety ho mahafantatra azy ihany no mahafantatra, saingy matetika dia mivoaka an-gazety ny anarany. Fa rehefa ny goavana kosa no tratra amin'ny hosoka ataony dia tsy misy na inona na inona ahafantarana ilay nandika lalàna. Ny mpanara-baovao anefa dia mahita any amin'ny firenen-kafa ireo fahatafintohinana mahazo ireo orinasa goavana toy ny Samsung rehefa tratra nanao kolikoly ry zareo. Avoaka mihitsy ny anarany mba tsy ahafahany mibolilalila sy tsy ahafahany manindry avy any ambadika hanery ny hafa tsy hamoaka ny anarany. Volabe tokony hiditra amin'ny fanjakana hampiodinana ny raharaham-panjakana ihany koa izany.
Fa ny eto amintsika kosa, raha ny fijery azy sy ny tsy fahafantarana ny tohiny intsony, dia toy ny hoe (averina tsara hoe toy ny hoe) andrasana fotsiny ilay orinasa handoa ekôlazy, vola miditra amin'ny mpiasam-panjakana ambony afaka mamaha ny raharaha izany fa tsy misy vola miditra amin'ny fanjakana kosa na raha misy dia kely monja. Vola mazava loatra fa ambany noho izay tokony aloany saingy tsy kely fa mampanankarena kosa izay mandray azy. Dia raha mbola minia mikimpy tsy mety mandoa ilay orinasa vao mety (fa tsy voatery) havoaka ny anarany, saingy raha ny fahamailoan'ny mpanao bizina dia heveriko fa voaloa haingana ny vola dia samy mangina ny rehetra. Afa-mivoaka tsy misy raorao mankany amin'ny nanafatra azy ny fahitalavitra ary afa-po ilay na ireo mpiasam-panjakana nahazo ny vola. Hevitra sy ahiahy ireo ambarako ireo fa tsy voatery izay no marina, fa ny hany takiana dia hoe rehefa ny goavana rangahy no tratra tahaka ireny dia ambarao ilay orinasa na dia mety ho orinasa anarany fotsiny iafenan'ny orinasa tena nanao azy aza ilay izy farafaharatsiny a! Raharaham-bahoaka ireny tokony ho tafiditra any amin'ny volam-panjakana fa tsy lasa volan'olon-tsotra manana toerana ambony eto amin'ny firenena.
Ny zavatra faharoa tiako lazaina indray dia ny raharaha famonoana ilay kaonsilin'i Malezia (teo aloha?) sady tompon'ny orinasa Z&Z Center ihany koa. Misy ny mieritreritra fa mety misy ifandraisany amin'ny raharaha voalaza etsy ambony ity raharaha iray ity, nefa tsy voatery ho izay. Misy ihany koa ny mieritreritra fa "reglements de comptes" amin-dry zareo samy karana, na samy manambola, na samy "jiolahy" iny raharaha iray iny. Misy manko ny manaparitaka fa sady efa niharan'ny fakana an-keriny izy no efa voaroiroy ihany koa amin'io fakana an-keriny io ihany koa... izay no mahatonga ilay eritreritra hoe misy fifamaliana faty angamba ao ambadika ao.
Fa ny isarihana ny sainao kosa dia ilay filazana hoe "kaonsily honorera", betsaka amin'ny mpandraharaha be vola eto an-toerana no naka io "voninahitra" ho "kaonsily honorera" io indrindra fa nanomboka tamin'ny taona 2009. Toy ny hoe mahazo tsi-fisaziana maha-diplaomaty rehefa mahazo io voninahitra io ka afaka manafatra "entana diplaomatika" nefa mifandraika akaiky amin'ny fihariana atao izany ary tsy azo melohina eto amin'ny firenena raha tratra manao fahadisoana. Maka fiarovantena mety hanohintohina fifandraisan'ny firenena roa tonta ry zareo raha sanatria misy mikitikitika an-dry zareo. Mihamivoatra ny fiarovan-tenan-dry zareo nefa tsy mitodika loatra any amin'ny tombontsoan'ny Malagasy izany araka ny fijeriko manokana. Izay zava-droa loha izay ihany no resahina aloha fa efa lava dia lava mety ho tsy voavakinareo intsony aza izay voasoratra izay.
Nivoaka tao amin'ny tambajotra sosialy Facebook, ny alin'ny fetim-pirenena fa hijoro vavolombelona tamin'izay nitranga ny andron'ny 20 mey 2010 teny amin'ny Mausolée ny iray amin'ireo nitarika ny Hetsiky ny Mpitondra Fivavahana tamin'izany fotoana izany, ary mandritra ny fotoam-pivavahan-karivan'ny 2 jolay 2017 no hanatanterahana izany fijoroana vavolombelona izany. Niteraka resabe izay tsy dia ivalamparana eto moa io sata tamin'ny Facebook io. Ny tena niteraka ny tsikera dia ny hoe hanafangaro ny politika sy ny fivavahana izany fijoroana vavolombelona izany ka te-hanandra-tena ilay olona.
Na dia tsy tokony ho afaka tamin'izany fotoana izany aza ny tena dia niezaka manokana satria ny andro alahady hariva, manomboka amin'ny 5 ora hariva ny fotoana teny amin'ny FJKM Atsimon'Imahamasina, nefa ny tena lavi-podiana, 17-20 kilaometatra miala ny garan'Isoarano. Lavitra izany ho an'ny eto Madagasikara na dia iakarana sy idinana miasa mankao an-drenivohitra isan'andro aza.
Aleo tsorina fa efa tsy nanampo hahatratra ilay fijoroana vavolombelona ny tena satria tamin'ny enina latsaka fahefany vao tonga tao am-piangonana. Efa tao anatin'ny fanazavana ny lohahevitra (izay miompana amin'ny Fanahy Masina, Ny Fanirahana ary ny Fijoroana Vavolombelona angamba) banjinin'ny FJKM mandritra ny volana jolay 2017 ny mpitandrina Ranaivoniarivo Tiana Alisoa. Nifandraika loatra tamin'ny zavatra niainany sy niainan'ny fiangonana ilay lohahevitra ka izany angamba no nahatonga azy hanoratra sy hampilaza mialoha tao amin'ny Facebook.
Mariho fa noho ny fahatarako dia tsy mahafantatra izay mety ho fepetra mialoha aho hoe azo raisim-peo sy sary ve ny fotoana, fa ny nataoko aloha dia naka sary aho satria efa nisy ireo hafa naka sary. Azo lazaina ho diso fanantenana ireo nieritreritra hihaino ilay fijoroana vavolombelona ka tsy nialohavana famelabelarana ny tenin'Andriamanitra momba ny Fanahy Masina, na Fanahin'Andriamanitra izany. Ireo mpanao gazety no tena tiako lazaina amin'izany. Rehefa manaraka ny fotoana dia hita fa mirafitra tsara ao anatin'ny famelabelaran-kevitra momba ny tenin'Andriamanitra ilay izy. Mariho ihany koa fa voatery nivoaka nody amin'izay aho tamin'ny fito hariva, satria nangala-dia aho, nefa mbola tsy tapitra ny famelabelarana tamin'izany fotoana izany.
Maro ny zavatra voatantara tao fa ireto ihany aloha no avoakako, dia hotohizana sy hatevenina raha mahaliana anareo ilay izy:
Voalohany, tsy resaka 20 mey ihany no notantaraina tao fa misy zavatra hafa ihany koa, toy ny toerana nanirahana azy amin'ny maha-mpitandrina.
Faharoa, noho ny fitaka nahazo ireo niambina ny fananan'ny FJKM ... avy amin'ny mpitondra ambony tao amin'ny FJKM mba hisakafo kely, nanararaotana nakana ireo fitaovan'ny fiangonana no nitsirian'ny hevitra hananganana ny Hetsiky ny Mpitondra Fivavahana na HMF. Ny tanjon'ny HMF izany dia ny hiaro ny fananan'ny fiangonana manoloana ny mpandroba sy hiaro ihany koa ny fiainam-panahin'ny fiangonana. Raha mahatadidy ny mpamaky dia efa nanao fanazavana lava momba io halatra fitaovan'ny fiangonana io sy ny nipoirany teny amin'ny toeran-kafa aho, teny Ankatso izany.
Fahatelo, noho ny fifandisoana anarana sy fampitam-baovao miafina (renseignements) dia ny mpitandrina Ranaivo Rivo Arson indray no notifirin'ny sniper sy maty raha tokony ho izy Ranaivoniarivo Tiana Alisoa no notifirina tanaty sahotaka.
Izay ihany aloha fa efa lava sahady ny resaka, dia amoahana lahatsoratra hafa indray raha misy mahaliana anareo.
Tsy dia maharaka ny revin'ny tanora intsony angamba aho, na tsy te-hahalala tsotra izao. Malaza ary ireo ny lahatsarin-kiran'i Gangtabab sy ny an'i Arnaah. Samy mpihira lazaina ho tanora avokoa ry zareo ireo. Ny iray aza moa dia efa nitarika ny antoko politika madio, ary manana pejy Facebook amin'izany mihitsy.
Tsorina fa tsy nahalala ny fisian'ireo aho raha tsy noho ny fahatafintohinana hita ao amin'ny media sosialy, fahatafintohinana avy amin'ny ray aman-dreny indrindra indrindra. Fa inona no tena mahatafintohina? Tafintohina ianareo fa lasa mifaninana amin'izao tontolo izao ny Malagasy eo amin'ny sehatry ny hira-dihy feno fihantsiana. Tsy manaiky gisitra mihitsy amin'io taranja fampandihizam-pitombenana io isika Malagasy, miseho ho menatra nefa manana ilay talenta.
Tafintohina ianareo fa lasa "plage" ho an'ny ankizy sy ny artista ny toerana rehetra fa tsy voafetran'ny tora-pasika intsony. Tsy mifanandrify amin'ny toetr'andro eto afovoan-tany ilay fitafy amin'ny kilaoty tena fohy na/sy silipo tsy misy amboniny. Tafintohina ianareo mandre ireo ankizy tsy mbola maoty akory manao firesaky ny tanoravavy miady... lehilahy. Tafintohina ianareo fa ny iray amin'ny hira dia amin'ny feonkira tena malagasy. Tena malagasy ilay feon-kira, raha mbola tianareo iadian-kevitra ny tonony izay amin'ny teny malagasy ihany koa. Tafintohina ianareo fa hay azo ampivadiana tsara ny feonkira nentim-paharazana malagasy sy ny fandrosoana na fibolisarana hita amin'ireo fantsona fahitalavitra vahiny sy ihazakazahan'ny fantsona fahitalavitra malagasy aseho ny tanora ihany koa.
Tafintohina ianareo fa noho ny fitadiavan-daza dia hay misy Malagasy mahavita ireo fihetsika anaovana tsy ankiteniteny ireo. Hay misy mahavita mitanjaka eny ankalamanjana. Fa hevero kely anie fa raha tsy malagasy izao no hita mandihy sy mitanjaka toa tsy mampaninona antsika akory ny mijery azy, mety ho faly sy mihorakoraka ery ianareo. Tsy resy lahatra anefa aho hoe tena tsy ankafizinareo mihitsy ny mijery zavatra tahaka ireny na tsy Malagasy aza ny manao azy. Raha ny tany amin'ny roapolo taona lasa tany dia ekeko fa be no tsy mahazaka, fa raha ny amin'izao fotoana izao kosa tonga dia voateny hoe tery saina na efa antitra raha milaza tena ho tsy mankasitraka mijery azy ireny.
Tafintohina ianareo fa mampihatra sy manararaotra ny fahalalahana ry zareo, fa raha tsy misy ny mibolisatra dia hay fantatra ihany fa ilaina hatrany ny fifehezana, ary fifehezana henjana mihitsy aza, na dia lazainareo ho didi-jadona aza izany fifehezana izany...
Taratry ny fikoroso-fahan'ny fiaraha-monina sy ny fitaizana eto Madagasikara ihany anefa no asehon'ireo artista ireo, nefa vao maika ho tafintohina ianareo raha ilazako hoe izany no izy rehefa mandray ny teny vahiny ho teny ampianarana ny zanatsika. Fa maninona no mitetateta hampianatra ny zanakareo amin'ny teny vahiny raha tsy manaiky mialoha avy hatrany ny kolontsain-dry zareo e? Rehefa misafidy hianatra amin'ny fiteniny dia tokony hizaka izay safidy izay amin'ny fanekena ny kolontsainy sy ny fomba fisainany ihany koa. Miala tsiny raha mahatafintohina anareo io teniko farany io sy ny famoahako ireo lahatsarin-kira roa mahatafintohina anareo ireo.
Zavatra iainana saingy toa tsy misy mpiresaka nefa dia tena manimba ny tontolo iainana mihitsy, satria manentsina tsy araka ny tokony ho izy ny fantsona natokana izorany. Efa nahatsikaritra ihany aho fa tsy tonga saina loatra, lasa mivalombalona be tsy mety lasan'ny rano ny taratasy vao avy nifirana. Efa nametraka fanariana taratasy manokana mihitsy na dia ny orinasa aza, noheveriko ho an'ny taratasy tsy natokana ifirana saingy noho ny tsy fahatakarana na fahalaniany dia mampiasa taratasy hafa no anton'io fanariana taratasy io, hay diso tanteraka ny hevitro fa tena natao ho an'ny taratasy natokana ifirana mihitsy io fitaovana fanrariana taratasy eo anilan'ny toeram-pangerena mihaja io, mihaja amin'ny lafiny madio moa izany.
Ny mpivarotra mihitsy amin'izay no miteny hoe ireto taratasy fifirana ireto tsy levon'ny rano fa mora ny vidiny fa ity ihany no taratasy fifirana levon'ny rano saingy lafo dia lafo. Dia lasa ny saina, fa angaha tsy natao ho levon'ny rano ny taratasy fifirana no lasa maro dia maro karazana ireo tsy mety levon'ny rano ka lasa misy daba natokana ho azy mihitsy? Moa ve tsy lasa fitaka ho an'ny rehetra izany taratasy fifirana tsy levon'ny rano izany? Ary ny fanontaniana farany: Eto Madagasikara irery ve no misy ireto taratasy fifirana tsy levon'ny rano ireto sa be koa ireo firenena misy izany tranga izany? Ny Malagasy any am-pielezana ihany no afaka mamaly izany fanontaniako izany angamba...
Tsy mpanaraka vaovao loatra intsony, indrindra fa ny vaovao eto Madagasikara, saingy misy hatrany ny hevitra manokana isaky ny zavatra mitranga mba hitan'ny maso. Tamin'ny faran'ny volana marsa sy ny fiandohan'ny volana avrily ny tena nahita ny fanadiovana lalana manodidina ny zaridainan'Ambohijatovo sy ny fanapahana ny bozaka lava tao amin'io zaridaina io ihany. Ny vaovao no nahitana fa hatreny Anosy sy manodidina ny kianjan'i Mahamasina no nanaovan-dry zareo izany fihetsika izany. Andron'ny Zandary, hono, ireo andro ireo. Izaho kosa nahita zavatra hafa tao ambadik'izany ary mety ho nitovy hevitra tamin'ny tena ihany koa ny ao amin'ny governemanta matoa nanao io fanovana ny sekreteram-panjakana misahana ny zandary io.
Ny voamarika voalohany ary dia ny toerana nanaovana ny asam-panadiovana: Ambohijatovo, Anosy sy Mahamasina. Toerana afovoan-tanàna efa nitrangana fivorivorian'olona ireo toerana ireo ary ny kianjan'ny 13 mey irery ihany no tsy tafiditra. Angamba tsy natao intsony ity farany ity satria efa nosoloina dobon-drano ny toerana nahafatesan'olona voalohany indrindra tamin'ny tolom-bahoaka teto Antananarivo hatramin'ny nahazoana ny fahaleovantena, niampy fantsitsitran-drano izany. Manaraka izany ihany koa, tsy fandiavan'olona mandeha tongotra loatra intsony koa io toerana io ary efa madio hatrany amin'ny ankapobeny ka tsy mila diovina intsony. Ankoatra izay dia efa nanaovana fivoriana politika na fanarahana toe-draharaha indrindra ireo toerana voatonona ireo.
Heverina noho izany fa misy sariohatra napetraky ny zandary na ireo mpitarika azy ny nisafidianana ny fanadiovana ireo toerana roa ireo ary nanamafy ny hevitro ny tohin'io asam-panadiovana io. Nitranga ny "Raharaha Claudine" notarihan'ny BIANCO izany niafara tamin'ny fampandosirana any ivelan'ny firenena ilay ramatoa noampangaina tamin'ny raharaha fanodikodinam-bola maro teto Madagasikara. Raha nanandratra ny nataon'ny BIANCO ny maro, izaho kosa toa nanao antso an'efitra raha nilaza fa tsy nahavita na inona na inona ny famotorana nataon'ity Birao Miady amin'ny Kolikoly ity raha tsy nisy ny rantsana mpampihatra ny lalàna dia ny Zandary ihany, nomarihako mazava tao amin'ny Facebook io ho an'izay namana na manaraka ao amin'io tambajotran-tserasera io.
Mariho fa raha nitondra olona teny amin'ny BIANCO ny Senatera Riana Andriamandavy VII dia ny zandary irery no niambina ny vavahady tsy idiran'ireo tangoron'olona ireo ny Birao. Tsy afa-nanamarina na nandiso izay nitondra ilay ramatoa ho eny amin'ny HJRA indray aho rehefa nodidian'ny CPAC hotazonina vonjimaika eny Antanimora Rtoa Claudine fa no nolazain'ny mpitati-baovao dia hoe EMMOREG no nitari-dalana azy. Dia jereo ihany koa ny ny Polisy misahana ny Sisintany, fa tsy ny Zandary, no nanoha-riana nilaza andro vitsy taorian'ny fampandosirana an-dRtoa Claudine fa ara-dalàna tsara ireo taratasy nahafahana nandefa azy hivoaka an'i Madagasikara.
Koa aza atao mahagaga raha nisy ny fanovana ny mpitarika voalohany ny zandary teo anivon'ny governemanta satria mahafantatra tsara ny loza mitatao aminy nanoloana ny fiaraha-miasan'ny BIANCO sy ny Zandarimaria ny mpitondra amin'izao fotoana izao. Ho hitantsika eo izay hataon'ny Zandary amin'izao fanovana ny mpitarika azy izao sy ny fitohizan'ny fiarahan'ny BIANCO sy ny Zandary miasa. Eritreritra mba mandalo, efa tokony nosoratana hatry ny nahitana voalohany ny fanadiovana nataon'ny zandary fa niova mpitondra ry zareo vao tery hanoratra fandrao mandalo tsy misy mahita ny zava-nitranga teto amin'ny firenena mba tsikaritry ny tena.
Jentilisa, Isahafa 20 avrily 2017 amin'ny 11 ora sy 11 minitra alina.
Tsy dia mazava loatra ny nahatonga ity fety ity ka tombatombana avokoa ny zava-drehetra. Tombana iray no soratako etoana. Teo aloha, tany Eoropa, dia maro ireo tanandehibe nankalaza ny taombaovao ny 1 marsa na 25 marsa na 1 avrily. Tamin'ny taona 1564 no nanapahan'ny mpanjaka frantsay Charles IX fa manomboka io taona io dia 1 janoary indray no ankalazana ny taombaovao fa tsy andro hafa voatonona etsy ambony intsony. Nodidian'ny Papa Grégoire XIII hampiharina amin'ny tontolo kristiana rehetra izany tamin'ny taona 1582.
Maro no sahirana tamin'io fanovana andro taombaovao ka nanohy nankalaza ilay "taombaovao taloha". Tombana iray tao anatin'ny maro ihany io nolazaiko io... Fa raha mahamarika ianareo dia efa nanomboka niala tamin'ny vanim-potoana antenantenany i Eoropa ka niditra tamin'ny vanim-potoana maoderina.
Koa raha miverina eto Madagasikara aho dia lasan'eritreritra hoe... sao hiverina amin'ny vanim-potoana antenantenany isika ary hiala amin'ny vanim-potoana maoderina. Fa resaka tsy misy dikany izany ry zareo fa ankalazao ny fetinareo a! Mirary soa!
Tsy ho lava resaka aho raha mbola azo atao ihany koa. Misy ny zavatra mampiahiahy ahy, indrindra amin'izao fahatapahan'ny aterineto be mpiserasera indrindra izao raha jerena maika ny zava-misy. Tsikaritra voalohany raha vao tsy nisy fotoana elaela kely ny rano ary nolazaina fa ritra ny reniranon'Ikopa tamin'izany fotoana izany dia ny tabataban'ny gazety, noho ny fanazavana any ambadika any hoe afaka efatra andro dia ho ritra tanteraka ny ranon'i Mandroseza... Nikorontana ny olona ary dia niakatra tampoka ny vidin'ny daba fitehirizan-drano. Dia niresadresaka amin'ny mety ho tsy fahampian'ny vary indray ny minisiteran'ny varotra, fa toy ny iray indray ny gazety, nilaza fa manakaiky ny 2000 ariary na 1900 ariary ny iray kilaon'ny vary, ny harivan'iny ihany dia tafakatra 1800 ariary ny kilaon'ny vary 1600 ariary vao teo.
Ohatra fotsiny amin'ny taom-panararaotana ireo voalazako ireo fa fetsy koa ity mpanome tolotra aterineto-nay ity an! tapaka ny aterineto, nefa mandeha ny youtube, fa raha te-hampiditra ny anaranao sy ny tenimiafina ianao dia tsy hita nanjavonana ilay youtube. Dia tsy afa-mampita vaovao loatra izany izahay raha izany... Antitranteriko izany fa misy manao fetsifetsy manao izay hikorontanan'ny olona hatrany eto ary olona mahafehy ny gazety sy ny fifandraisana izy ireo matoa mahavita mampakatra ny vidin-javatra eo noho eo, sady manararaotra toy ny banga mihomehy alina, satria tsy mahateny ny governemanta sy ny mpitondra ankehitriny.
Raha tsy tena maty tanteraka ny delestazy nandritra ny frankofonia fa nisy naningatsingana ihany tany ambadimbadika tany, tsy Antananarivo renivohitra irery akory i Madagasikara ka hoe rehefa tsy nisy teto dia tsy nisy nanerana an'i Madagasikara. Nisy dia nisy hatrany ny delestazy tany amin'ireo tanàna atao hoe madinika mba manana ny lazany ihany, atao hoe lehibe toa kely loatra raha oharina amin'Antananarivo.
Niverina amin'ny heriny tanteraka indray io delestazy io ankehitriny, eto Antananarivo. Fantatra mazava fa misy izy any amin'ireo tanandehibe hafa, ary mbola mafy noho ny eto aza, saingy izay angamba ilay hoe izay akaiky vilany feno arina, ny akaiky ihany no fantatra fa ny kely tsy mba mamindro, tsy mahazo hafanana amin'ny alina sy ny hazavana tarafiny. Mahatsiaro ho kely ve ilay Malagasy ka tsy re taraina intsony afa-tsy ny eto Antananarivo? Tsy izay loatra intsony angamba fa efa mahay mionona amin'izay omena azy angamba ity: "fataliste" hoy ny tenin'ny mpanjanaka. Tsy maka lagy, izay ataon'ialahy eo!
Fa ny hany olana amiko dia diso fiantefa ny tsikera ataon'ny olona, tsy ny JIRAMA ry zareo no olana fa izay manome ny baiko hampisy io olana io an! Tsy hoe JIRAMA no miandraikitra mivantana ny fanomezana ny jiro sy ny rano eto Madagasikara dia izy irery no tompon'andraikitra amin'ny fahavoazantsika. Manana andraikitra daholo ny rehetra, izaho sy ianao mamaky io, raha eto Madagasikara ianao, ary ny fitondram-panjakana no lohany amin'izany. Maninona no vitsy ny miteny hoe ritra ny ranon'i Mantasoa? Maninona no vitsy ny miteny hoe latsaka ambany dia ambany ny haavon-dranon'Andekaleka ka tsy afaka manome herin-jiro feno intsony? Iza no tompon'ny fahadisoana raha tsy mety milatsaka ny orana amin'ny faritra sasany? Iza no mpandoro tanety? Fakafaka tsara iverenana henoina ny fandaharana rivotra androany 15 desambra tao amin'ny RDJ hahazoanao bebe kokoa ny tian-kolazaina.
Rehefa miditra politika sy fitadiavam-bola dia lesona azoko hatramin'ny taona 2009 ny hoe tsy ny hamahana ny olana no tanjona fa ny hahazoanao tombontsoa amin'izay tolokevitra naroso, ary vao maika aza manampy trotraka sy miteraka olana saro-bahana bebe kokoa izany tolo-kevitra izany ahafahanao mitsentsitra bebe kokoa izay azo tsentsefina ary ny orinasam-panjakana no lasibatra voalohany amin'izany. Ataoko tsipalotra fotsiny ny fanontaniana hoe fa maninona no tsy afa-mampiditra foto-drafitrasa manokana ny JIRAMA hamahany ny olana fa olon-kafa hatrany no tadiavina sy atao laharam-pahamehana amin'ny fampanofana milina mpameloha herin'aritra, olon-kafa tsy mahalala hafa tsy ny tombontsoany manokana, ary ny mpanome alalana amin'ny fampanofana zavatra lafovidy tsy ho takatra kosa kosa mihevitra fa mahazo ampaham-bola ho azy manokana ihany koa fa tsy misy fitsinjovana velively ny orinasa sy ny mpiara-belona?
Ka raha amin'izao fotoana izao no hitetateta hoe omeo ny tsy miankina io orinasa io hotantaniny dia efa miharihary sahady hoe iza ireo vondron'olona hahazo izany fitantanana izany, fa izaho tsy hilaza aminareo, satria ireo manao izay hahakenda an'i JIRAMA ihany ireo mitilitily miandry mahazo sy te-hanao rapa-dango sy ampihimamba io tokony ho filàna fototry ny Malagasy iray manontolo io. Tahaka ny taribin'ny PTT taloha ihany e! tsy tokony ho orinasa tsy miankina tokana no hahazo ilay fotodrafitrasam-panjakana teo aloha fa tokony hisitraka izany avokoa ireo miasa ho amin'ny fifandraisan-davitra, saingy efa nisy moa ny hafetsifetsena dia na ny tany sy zavatra hafa tsy tokony ho azy aza lazaina fa tao anatin'ny fifanarahana ho tafiditra tamin'ny nividianana azy avokoa.
Lava sahady izay voasoratra nefa zavatra hafa, natao nandritra ny fotoana nahafaty ny jiro, no tena saiky notantaraina fa ataoko amin'ny lahatsoratra hafa eo ihany angamba izany.
8 - Persuadés que l’éducation est tout d’abord la transmission d’un savoir du maître à l’élève et l’acquisition de compétences, et convaincus que le développement de l’enseignement dans nos pays passe par l’engagement et la formation des femmes et des hommes qui se consacrent à cette noble mission ;
20 - Développer le partenariat entre États et gouvernements francophones pour garantir à toutes les filles et à tous les garçons une scolarité primaire, complète gratuite et obligatoire. À cette fin et dans le cadre de l’initiative « Éducation pour tous », nous appuierons les États qui choisissent d’investir dans les ressources humaines et qui consacrent une part adéquate de leur budget national à l’éducation. Avec les opérateurs, nous les aiderons à élaborer de solides plans nationaux d’éducation, à poursuivre des stratégies d’éducation durables et à trouver les ressources extérieures nécessaires pour atteindre ces objectifs du millénaire ;
Dans l’esprit de la réforme adoptée à Antananarivo, nous appelons l’OIF, les opérateurs et tous les acteurs de la Francophonie à relever ensemble les défis de l’éducation, notamment à l’aide des technologies de l’information et de la communication :
32 - Nous appelons l’OIF à encourager et à soutenir les efforts des gouvernements en vue d’élaborer des politiques linguistiques qui permettront de donner aux langues nationales une place significative dans les premières années de scolarisation ainsi que dans les activités de formation des adultes, tout en réaffirmant notre volonté de renforcer, avec le soutien de l’OIF, la présence du français dans les systèmes éducatifs de notre espace francophone ;
34 - L’OIF, l’AUF et TV5Monde, dans le respect des droits d’auteur, se mobiliseront pour élargir la base de contenus éducatifs gratuits consultables sur Internet, et en faciliter l’accès et l’utilisation pédagogique, notamment par l’élaboration de guides pour les enseignants, en tenant compte des aspects éthiques de l’usage de l’Internet, s’agissant notamment de la protection des enfants ;
38 - Décidés à aider TV5Monde à renforcer pleinement le rôle éducationnel qu’elle assume, nous veillerons, à cet effet, à faciliter l’accès à la chaîne sur les réseaux hertziens dans les pays du Sud qui le souhaitent et à encourager l’intégration, le cas échéant par la voie législative, de la diffusion de TV5, en sa qualité de vitrine de la diversité culturelle, aux côtés de celle de nos chaînes nationales, dans les offres des diffuseurs locaux par câble, par satellite et autres ;
48 - Nous réaffirmons le droit à l’autodétermination des peuples sous occupation étrangère et demandons aux puissances occupantes de se conformer au droit international, et de respecter dans les faits le droit international humanitaire, notamment la 4e Convention de Genève de 1949 ;
55 - Nous approuvons la décision prise par la Conférence ministérielle d’Antananarivo (2005) sur l’engagement de nos pays dans les opérations de maintien de la paix. Nous nous félicitons des initiatives prises par la Francophonie en faveur d’une présence renforcée de nos pays dans ces opérations ;
DÉCLARATION DE QUÉBEC (2008)
3 - Déterminés à accorder à la langue française toutes les conditions requises pour lui garantir sa pleine reconnaissance sur la scène internationale comme au sein de chacun de nos pays ;
7 - Rappelant que la langue française constitue l’un des éléments fondateurs de la Charte de la francophonie et que le Cadre stratégique décennal en fait l’une des missions prioritaires de l’action francophone ;
Nous nous engageons à :
10 - Renforcer la place de la langue française dans nos systèmes éducatifs tout en développant un enseignement public et privé de qualité et en tenant compte de la répartition des compétences au sein des États dans ce domaine ;
12 - Veiller à faciliter la diffusion et l’accessibilité de TV5 Monde, aux côtés de nos chaînes publiques et privées, en prenant les dispositions appropriées. Par là même, nous réaffirmons notre attachement à la chaîne multilatérale francophone, à son rôle essentiel pour le rayonnement international etl’apprentissage du français, et comme illustration de la diversité culturelle ;
13 - Prendre des mesures adaptées à nos moyens respectifs, pour valoriser le statut et l’usage de la langue française, langue vivante et utile, dans les domaines économique, social, culturel, touristique et scientifique de nos sociétés ;
Nous demandons à l’OIF et aux opérateurs :
15 - D’accroître leurs ressources humaines et financières consacrées à la langue française et de mener des actions énergiques en vue de mettre en oeuvre la résolution jointe à la présente déclaration.
DÉCLARATION DE MONTREUX (2010) [DEVRAIT SE DEROULER A ANTANANARIVO]
45 - Nous réaffirmons notre attachement à la chaîne multilatérale francophone TV5, à son rôle essentiel pour l’apprentissage et le rayonnement international du français. À cet effet, nous entendons faciliter la diffusion et l’accessibilité de TV5, vecteur de la diversité culturelle.
DÉCLARATION DE KINSHASA (2012)
3 - Nous réaffirmons la spécificité de la Francophonie, fondée sur la langue française et les valeurs qu’elle promeut : la diversité culturelle, le multilinguisme, la paix, la démocratie, l’État de droit, les droits de l’Homme, l’égalité entre les hommes et les femmes, le développement durable, l’éducation et la solidarité.
34 - Nous réaffirmons l’importance du développement de la Justice pénale internationale et de son rôle dans la protection des droits de l’Homme, le rétablissement de l’État de droit et la lutte contre l’impunité. À cet égard, nous saluons la signature de l’accord de partenariat entre l’OIF et la CPI. Nous appuyons également les efforts engagés par l’OIF pour définir une position francophone en matière de justice, vérité et réconciliation pour soutenir les États francophones en crise et en transition.
41 - Nous engageons les groupes d’ambassadeurs francophones à promouvoir l’usage et le développement du français dans les organisations internationales et régionales auprès desquelles ils sont accrédités. Nous appuyons les actions mises en place par l’OIF avec les États et gouvernements concernés pour former au et en français les diplomates et fonctionnaires qui n’ont pas la langue française comme langue officielle. Nous réitérons la pertinence du Vade-mecum relatif à l’usage de la langue française dans les organisations internationales et veillerons à sa diffusion et à son application effective.
44 - Nous saluons la création du Réseau des associations professionnelles francophones (RAPF) qui vise à promouvoir le français comme langue technique, scientifique et économique dans les contextes professionnels.
47 - Nous réaffirmons notre attachement à la chaîne multilatérale TV5, opérateur de la Francophonie, vecteur essentiel pour l’apprentissage et le rayonnement international de la langue française, vitrine de la diversité culturelle. Nous entendons en favoriser la diffusion et nous efforcerons d’en faciliter la présence sur nos principaux supports de distribution, notamment sur la télévision numérique terrestre (TNT), en garantissant son accessibilité par les dispositions appropriées.
DÉCLARATION DE DAKAR (2914)
6 - Réitérons notre engagement au renforcement de l’usage de la langue française, véhicule des valeurs portées par la Francophonie, au moyen d’actions renforcées en faveur de sa présence et de sa consolidation sur la scène internationale, notamment par l’application du vade-mecum adopté au Sommet de Bucarest, et dans le respect du multilinguisme. À cet égard, reconnaissons que l’éducation doit rester au coeur de la politique intégrée de promotion de la langue française adoptée au Sommet de Kinshasa et des pactes linguistiques. Demandons à l’Organisation internationale de la Francophonie (OIF) et aux opérateurs de veiller à la réalisation de ces politiques, en application du Cadre stratégique de la Francophonie 2015-2022, adopté par ce Sommet ;
10 - Nous engageons à renforcer notre participation dans les opérations de maintien de la paix, en particulier dans l’espace francophone, à travers une mobilisation accrue de personnels et la promotion de francophones, y compris de femmes, aux postes de commandement. Appelons à une large mobilisation internationale pour accroître la prévisibilité du financement des opérations de paix, notamment africaines ;
28 - Soulignons le rôle important que doit jouer le secteur privé dans la mise en oeuvre de la Stratégie économique pour la Francophonie, notamment dans ses aspects de promotion du français comme langue de travail et vecteur de croissance économique. Demandons à l’OIF et aux opérateurs de se mobiliser, aux côtés des États et gouvernements, pour la promotion de cette stratégie auprès du secteur privé et de la société civile afin de contribuer à son appropriation et à sa mise en oeuvre. Soulignons la nécessité d’instaurer des conditions favorables à l’investissement ;
Vaovao manerantany tamin'ity herinandro ity ny fifidianana amerikana sy ny nahalany an'i Donald Trump izay lazaina fa tsy nampoizina saingy ho an'ny manampahaizana sy ny fampitam-baovao angamba izany, fa fanararaotana toe-draharaha kosa ny tetika fampanginana na fanakanana ankolaka tsy hanaovan'ny Ben'ny Tanànan'Antananarivo intsony ny asam-panadiovana eto amin'ny renivohitr'i Madagasikara. Izaho izay anisan'ny nifidy azy kosa tsy manaiky izany tetika maloto itadiavana izay hanjakan'ny saritaka sy ny gaboraraka eto amin'ny tanàna itoerako izany. Antony voalohany nifidianako azy io fanadiovana io. Ianareo mpamaky aza moa efa mahafantatra ny hevitro hoe aleo esorina eto Antananarivo sy atao lavitra azy amin'izay izany tsena ankalamanjana izany.
Tsy azo lavina fa tsy maintsy misy ny fibolisarana amin'izany asam-panadiovana izany, sady tsy vitsy ny fihantsiana avy amin'ireo tsy tia manara-dalàna, saingy tsy izany kosa no amoahana miaramila iray toby hanaovana fahirano ny lapan'ny tanàna sy hitakiana ny amoahana miaramila iray sy ny vadiny bevohoka nifampigidraka tamin'ny polisy kaominaly teny am-pivarotana amoron-dalana na anaty lalana. Efa mihabetsaka rahateo no nihevitra fa velam-pandrika nataon'ny fitondrana foibe io toe-javatra io matoa tsy ampy adiny iray taorian'ny fisamborana dia efa tonga nitaky ny famoahana ny miaramila namany nivarotra amoron-dalana sy nihevi-tena ho mafy sy mahay miady noho ny polisy kaominaly, ireo miaramila misatro-mena tarihin'ny lefitra faharoan'ny Lehiben'ny Etamazaoron'ny Tafika misalotra ny grady Jeneraly izany.
Etsy ankilan'izany dia mody fanina tamin'ny fisian'ny fitakiana famoahana ny namany ny Jeneraly minisitry ny fiarovana ka milaza araka ny loharanom-baovao avy amin'ny gazety iray eto an-toerana fa hampanjaka ny filaminana no nahatongavan'ireo miaramila ireo ary ao anatin'ny asany mihitsy iny fanafihana iny, mba tsy hisy ihany koa ny fihoaram-pefy avy amin'olon-tsotra mety hanafika ny lapan'ny tanàna ary ny hiaro ny lapan'ny tanàna no nahatongavan'ireo teny... fa angaha tsy ny miaramila no manafika ny lapan'ny tanàna?... dia mieboebo moa hoe tsy nisy naratra na maty.
Efa mihabetsaka moa no mihevitra fa tetika hanaisorana ny Ben'ny Tanàna no tanjona farany tamin'ireny fihetsika ireny, saingy maro loatra ireo mpankasitraka ny asam-panadiovana dia ny fandemena ireo mpanao ny asam-panadiovana voalohany, amin'ny fitondrana ny polisy kaominaly eny amin'ny fitsarana no atao aloha mba hihemoran'ny kaominina. Izahay kosa mitaky hoe aza mihemotra intsony fa tohizo hatramin'ny farany. "manara-dalàna loatra" ianareo ka manaiky itondrana ny polisy kaominaly hohadihadian'ny zandary fa toa tadiavina tsy asiana tohiny kosa ny fanafihana lapa nataon'ny miaramila? Akaiky ity ny faran'ny taona ka tian'ny sasany tahaka ilay miseho ho mafy sy tsara mpiaro avy amin'ny lehibeny nampaniraka ny namany "hanavotra" azy ny hanomezana alalana ny fanaovana gaboraraka hampandeha ny bizina eny amin'ny lalan'Antananarivo. Koa asakasaky ny kaominina fa eto ny kihon-dalana ijerenay nifidy anareo izay fanapahan-kevitrareo. Ho ekenareo ve ilay gaboraraka amin'ny fametrahana ny tsenan'ny noely eny an'arabe?
Hatreto, nanomboka alakamisy alina ka hatramin'ny asabotsy, tapaka jiro tanteraka ny tanànan'Ambositra iray vohitra, araka ny fitarainan'ny mpiara-miasa amin'ny tena. Tsy fantatra moa izay tena zava-misy: izay tokoa ve no izy? Aiza tokoa moa ny olona tapaka jiro no afaka mampita ny fitarainany rehefa tsy misy ny herinjiro hamelomana vatoaratra ohatra?
Mariho fa efa nisy tranga tahaka izao ihany koa ny faritra Analavory, Imerintsiatosika ary Tsiroanomandidy tany alohaloha tany. Tsy mampino anefa izay zava-misy izay. Tsy mahagaga raha nisy ny fitroarana tany Farafangana tany ka nandoroan'ny olona ny biraon'ny JIRAMA.
Tezitra tamin'izany fandoroana fananana izany ny ankamaroan'ny olona, eny fa na izaho izay manoratra io aza, saingy tsy hainao ary tsy takatrao ny zavamisy iainan'ireo mponina ireo mahatonga an'izany fanapahan-kevitra faratampony izany. Fantatry ny mpitondra tsara izany fahatezerana izany ka nahatonga ny fandefasana mpamelona angovon'aratra tany an-toerana. Rehefa mandoro fananana ve ny olona vao mikorapaka?
Manoratra aho satria alina fanindroany izay no tapaka maharitra ihany koa ny jiro eto amin'ny misy ahy eto Antananarivo renivohitra. Ny resaka nifanaovako tamin'ireo izay nifampitafa tamiko any amin'ny toeran-kafa ato anatin'ny Kaominina ihany no nahafantarako fa faritra maro no miaritra izany tsy fisian-jiro maharitra amin'ny alina izany.
Ny Zoma maraina tamin'ny efatra ora, no niainako ihany koa ny fitarainan'ny olona tamin'ny radio hoe rehefa tapahana dia tapaho tanteraka fa aza velomina telo segondra dia vonoina iray minitra dia velomina telo segondra dia vonoina iray minitra misesisesy fa tamin'ny dimy maraina vao novonoina tanteraka tsy niverina intsony ary tsy fantatro izay ora niverenany fa lasa niasa aho.
Manoratra ihany koa aho, satria tapaka hatramin'ny 3G (fanaovako avotra farany hiseraserana ankoatra ny ADSL fampiasa) amin'izao fotoana anoratako izao... Toa zary karazana fanampenam-bava izato izy, ary fanelingelenana tanteraka amin'ny asa mifandraika amin'ny aterineto... milaza fa tena tratra aoriana tokoa isika ary voasembantsembana ihany koa ny hoavin'ny asa fihariana. Raha tsy tsapanao ny halalin'ireo resaka ataoko ireo dia aza gaga raha mahita ireo hadalana ataon'ny Malagasy malaza ho hendry sy tia milamina tsy tia korontana.
Nivoaka tamin'ny 3 oktobra tany Londra renivohitry ny Fanjakana Mitambatra ny tatitry ny Tondro Ibrahim Mo taona 2016 manadihady ny fahaiza-mitantana eto Afrika amin'ny ankapobeny. Voalohany amin'izany i Maorisy manana ny isa 79,9 ary nitombo isa +2,3, faharoa kosa i Botswana manana isa 73,7 (-0,5) ary fahatelo amin'ny isa 73,0 (+1,9) kosa i Cap Vert. Nasongadin'ity tatitra ity fa i Cote d'Ivoire no nahazo isa be indrindra tamin'izany (+13,1), arahin'i Togo (+9,7) sy i Zimbabwe (+9,7), ary i Liberia (+8,7) sy i Rwanda (+8,4).
Araka io tondro navoakan'ny Orina Mpanasoa Ibrahim Mo io dia mitana ny laharana faha-33 mitovy amin'i Togo i Madagasikara amin'ny firenena 54 nampilaharina amin'ny isa 48,5 ary very 7,6 isika amin'izany fampilaharana izany eo amin'ny sehatry ny fitantanam-panjakana ankapobeny eto Afrika hatramin'ny nanombohan'ny fanangonana lahatahiry tamin'ny taona 2006. I Libya no nanary isa be indrindra teo amin'io fitantanam-panjakana io, satria very 18 isa be izao, i Libya izay fantatsika fa nopotehin'ny firenena tandrefana tanteraka, ary lohalaharana amin'izany i Frantsa nentin'i Sarkozy. Firenena faharoa nanary isa be indrindra manaraka azy kosa i Madagasikara amin'ny isa 7,6 be izao, izay firenena "tsy nisy ady" akory.
Afa-baraka tanteraka isika eto Madagasikara!
Filaminana sy Fanjakana Tsara Tantana
Eo amin'ny filaharana ankapobeny dia i Botswana no mitana ny laharana voaohany amin'ny isa 81,9 ary very isa (-1,1) izy amin'izany. Maorisy kosa no mitana ny laharana faharoa amin'ny isa 80,8 (-0,3) ary i Cap Vert no mitana ny laharana fahatelo amin'ny isa 77,1 (-2,3). Araka ny tatitra dia nihemotra avokoa tsy misy anavahana ireo firenena rehetra tratran'ny fihemorana araka ny isa azo eo amin'ny sehatry ny Filaminana sy ny Fanjakana Tsara Tantana.
Cote d'Ivoire (+17,3) manana isa 55,1 sy Liberia (+14,8) manana isa 57,2 ary i Sierra Leone (+9,6) manana isa 59,9 no telo voalohany nahazo isa tsara indrindra tao anatin'ny folo taona. Libya kosa no very isa be indrindra (-34,1) manana isa 16,3 arahin'i Repoblikan'i Afrika Afovoany (-16,2) manana isa 15,7 sy i Burundi (-12,0) manana isa 32,6.
Sokajy Fiarovana ny olon-tsotra
Roa ny refy napetraky ny Afrobarometer momba ity fiarovana ny olon-tsotra ity, eo amin'ny fisian'ny heloka bevava eo an-toerana sy eo amin'ny manodidina. Nahitana fihatsarana izany tamin'ny ankapobeny tao anatin'ny folo taona. Laharana faha-40 no misy an'i Madagasikara (-15,3) manana naoty na isa 37,8/100. Ataoko fa manaiky tsara izany tatitra izany isika na dia tsy haintsika aza ny fomba fandrefesana nataon-dry zareo.
Laharana faha-28 no misy an'i Madagasikara eo amin'ireto sehatra roa ireto, amin'ny isa 55/100 ary very isa 8,3 kosa hatramin'ny nanombohan'ny fanangonana lahatahiry tamin'ny 2006.
Sokajy Fiarovam-Pirenena
Firenena 30 no nahitana fihemorana teo amin'ity sokajy ity ka i Libya (-54,7) no nihemotra indrindra tamin'izany, arahin'i Nigeria (-28,6) sy i Ejipta (-27,2). Firenena 20 kosa no nahitana fihatsarana tamin'izany ka Ongadà (+29,8) sy i Liberia (+29,0) no nihazakazaka indrindra ho amin'izany amin'ny fitomboan'isa ambany kely noho ny +30. Ny fidiran'ny governemanta amin'ny fifanandrinana mitam-piadiana sy ny herisetra ataon'ny mpiantsehatra tsy miankina amin'ny Fanjakana no tena miteraka izany fiharatsian'ny fiarovam-pirenena izany.
Laharana faha-20 amin'ny naoty 86,4 no misy an'i Madagasikara (-9,3) eto amin'ity sehatra ity.
Sokajy Tamberin'andraikitra na Mangarahara (Accountability)
Ny mangarahara ho ahitana ny naoty ambany indrindra ankapobeny (35,5/100) amin'ireto zana-tsokajy tantaraintsika ireto ary nahitana fiharatsiana (-1,0) ihany koa tao anatin'ny folo taona. Ny anton'ny fihemorana amin'ity tamberin'andraikitra ity manerana ny kaontinanta dia vokatry ny fihasimban'ny tondro valo andrefesana azy: Kolikolin'ny Fanjakam-birao (-8,7), Kolikoly ataon'ny manampahefanan'ny Governemanta sy ny mpiasam-panjakana (-2,8), kolikoly any amin'ny sehatry ny famotorana (-1,9), ny tamberin'andraikitra ataon'ny Manampahefana ara-panjakana (-1,1) ary ny fanodikodinana ny Vatsim-Panjakana (-0,3).
Laharana faha-26 i Madagasikara (-8,3) amin'ny isa 36,3/100. Madagasikara (-78,1) ihany koa no nahitana fiharatsiana indrindra eo amin'ny sehatra iadiana amin'ny kolikoly tao anatin'ny folo taona.
Sokajy Fampiharana ny lalàna
Firenena 33 no nahitana fihatsaran'ny fampiharana ny lalàna hatramin'ny taona 2006. Nijotso ny mason-tsivan'ny Fanasaziana (-5,5), ny Famindram-pahefana (-3,7) ary ny Zo hanam-pananana (-2,3) raha nisonga kosa ny Fombam-Pitsarana (+5,3) sy ny fahaleovantena ara-pitsarana (+4,3) tao anatin'ny folo taona. Firenena 34 no nisitraka izany fahaleovantena ara-pitsarana izany ka i Maorisy (94,6), Afrika Atsimo (93,9) ary i Namibia (92,9) no tsara toerana indrindra sady nivoatra indrindra tamin'izany.
Laharana faha-16 (59,4/100) no misy an'i Madagasikara (-0,7) eo amin'io fampiharana ny lalàna io.
Marihin'ny tatitra fa ahitana fifandraisana eo amin'ny Filaminana sy ny fampanjakan-dalàna sy ny fahafahana mirona mankany amin'ny fanorenana toekarena maharitra.
Ny Fandraisana Anjara sy ny Zon'olombelona
Ny 78 isanjaton'ny Afrikana no monina any amin'ny firenena nahitana fihatsarana tao anatin'ny folo taona ny Fandraisana Anjara sy ny Zon'olombelona. Firenena 37 no misitraka izany. I Tonizia (+22,4) no nahitana fihatsarana indrindra mitana amin'izany. Cap Vert (+0,6) no lohalaharana amin'ny naoty 82,0/100 arahin'i Namibia (+0,6) amin'ny isa 76,1/100 sy Maorisy (+0.8) amin'ny naoty 76,0/100. Mitana ny laharana faha-13 kosa i Madagasikara (+0,1) amin'ny isa 64,7/100.
Laharana faha-18 (65,9/100) i Madagasikara (-0,1) eo amin'ny sokajy fandraisana anjaran'ny olom-pirenena ahitana ny mason-tsivan'ny zo ara-politika, fandraisana anjara ara-politika, fifidianana malalaka sy ara-drariny, ary ny fananan'ny eo amin'ny fitondrana fahefana hitondra.
Laharana faha-21 (52,5/100) kosa i Madagasikara (-10,7) eo amin'ny fampanajana ny zo, fahaefatra niharatsy isa indrindra. Mason-tsivana nahitana fijotsoana ankapobeny eo amin'ny sehatra afrikana ny Fahafahana ara-tsivily (-5,1), ny fahafahana hivory sy hanangana fikambanana (-4,4), ny fanitsakitsahana ny zon'olombelona (-4,3) ary ny fahafahana hiteny (-2,7).
Nahitana fihatsarana kosa teo amin'ity fampanajana ity zon'olombelona ity na dia mbola ambany aza naotiny azony i Tonizia (+26.3), arahin'i Côte d’Ivoire (+19.3), Zimbabwe (+16.3), Guinea-Bissau (+14.8), Togo (+12.5) ary i Nizera (+10.7).
Laharana fahaefatra (75,7/100) mitovy amin'i Cap-Vert (+2,1) kosa i Madagasikara (+13,9) eo amin'ny miralenta na fampitoviana ny zon'ny lahy sy ny vavy. I Rwanda kosa no sady nahitana fihatsarana indrindra (+24.6) no tsara naoty indrindra (90.3/100) manerana ny kaontinanta. Ny fihatsarana amin'ny ankapobeny dia avy amin'ny Fitoviana lenta eo amin'ny toeram-piasana (+11.5) sy ny lalàna eo amin'ny herisetra atao amin'ny vehivavy (+9.5).
Fahafaha-manorina Toekarena Maharitra
Nahitana fihatsarana ny Fahafaha-manorina Toekarena Maharitra (+1.8) taona anatin'ny folo taona saingy mbola ambany ihany ny isa ankapobeny eo amin'ny Afrikana 42.9/100. Nihatsara ny fotodrafitrasa (+6.5) sy ny sehatr'asa ambanivohitra (+2.6), raha nijotso kosa ny Tontolon'ny Fihariana (-0.8) sy ny Fitantanam-Panjakana (-1.1). Firenena 38 no nahitana fihatsarana eo amin'ny Fahafaha-manorina Toekarena Maharitra ka i Maraoka (+13.0) no firenena nahitana fivoarana indrindra, arahin'i Nizera (+10.8) sy i Ejipta (+10.7).
Libya (-22.4) kosa no nahitana fiharatsiana indrindra, arahin'i Madagasikara (-9.8) sy i Eritrea (-5.6). Laharana faha-41 isika amin'ny isa 33,1/100. Faha-49 isika (16,6/100) eo amin'ny fananganana sy fikojakojana fotodrafitrasa (-7.1).
Faha-44 i Madagasikara (-8.8) eo amin'ny fitantanan-draharaham-panjakana (34.1/100). Na dia mbola mitana ny laharana faha-40 koa aza dia i Madagasikara (-21.7) no niharatsy toerana indrindra teo amin'ny tontolom-pihariana (28,2/100), Madagasikara (11.2/100) kosa no ratsy toerana indrindra teo amin'ny famoronan'asa, arahin'i Zimbabwe (14.6), Tonizia (19.8), Cap Vert (22.6) ary i Sierra Leone (23.0).
Laharana faha-25 (53,6/100) i Madagasikara(-1,3) eo amin'ny sehatra ambanivohitra
Fampivelarana ny maha-olona
Ny fampivelarana ny mahaolona no nahitana naoty tsara indrindra teo amin'ny sehatra Afrikana amin'ny ankapobeny. Firenena 43 no nisy fivoarana tao anatin'ny folo taona ary mahasahana ny 87 isanjaton'ny olompirenena afrikana izany. Voalohany (84,2/100) i Seychelles (+5.2), arahin'i Maorisy (83,7/100) (-0,8) sy i Botswana (78,5/100) (+3,9). I Rwanda kosa no nihatsara fampivelarana mahaolona indrindra (+14.4), arahin'i Ethiopia (+13.9) sy i Angola (+11.2). Madagasikara (41,1/100) faha-50 kosa no faharoa avy any amin'ny farany (-13,5) manaraka an'i Libya (58,1/100) faha-19 eo amin'ny fiharatsian'ny (-15,7) fampivelarana ny mahaolona.
Faha-39 (38,4/100) i Madagasikara (-3,5) eo amin'ny fanabeazana raha nahitana fihatsarana teo amin'io lafiny io ny firenena 41. Faha-51 (49,6/100) i Madagasikara (-20,5) eo amin'ny sehatry ny fahasalamana ary nahitana ny fiharatsiana indrindra tamin'izany. Faha-45 (35,3/100) i Madagasikara (-16,5) eo amin'ny fanasoavana (Welfare/Bien être) ary mbola mitana ny telo farany amin'ny fiharatsian'io tontolo io.
Toy izay sy toy izay amin'ny ankapobeny ny tatitra (108 pejy) navoakan'ny Orina Mpanasoa Mo Ibrahim taona 2016 ka miresaka an'i Madagasikara.
Raha misy indray izao ny resaka malaza dia izao Shinoa, Shinoa izao foana. Shinoamahamanina, hono, fa tsy Soamahamanina, sao diso famaky ka hoe Shinoamahamahana indray na Shinoamahimahina no voavaky... Rehefa mahita Shinoa dia mahana na mahina avy hatrany, mailo avy hatrany. Alefa daholo ity tsaho sy fanaratsiana Shinoa ity. Dia misy tsy menatra miteny fa Shinoa no tao ambadiky ny fandoroana ny rovan'Ambohidratrimo satria te-hividy iny tany iny, hono, ny Shinoa sasantsasany. Izany ka rediredy.
Miresaka rova ihany fa dia nisy gazety iray namoaka fa misy ampahan-tany ao amin'ny faritry ny Rovan'Ilafy, hono, nisy nividy. Vahiny, hono, ilay nividy; dia raha vao manoratra fotsiny hoe 'vahiny' dia lasa avy hatrany ianareo mieritreritra hoe: "Shinoa indray izay!" Tahaka ny tsy misy vahiny afa-tsy Shinoa eto Madagasikara. Efa misy moa ny mahasahy miteny fa rehefa kelikely dia ny Shinoa indray no hampanofa ny tany amin'ny Malagasy eto Madagasikara. Dia efa lasa lavitra loatra ry zareo ity fankahalanareo Shinoa ity. Manjary mampanonofy ratsy ka any anaty nofy avy no manonofy Shinoa.
Nofy ve moa hita hotantaraina fa aleo ihany ampitaina, fa misy finoana izay manko milaza hoe raha tantaraina, hono, ny nofy iray dia lasa tsy tanteraka, fa raha tsy tantaraina dia mety ho tanteraka. Nanonofy, hono, aho fa ny namindrana ity "tobim-piantsoanan'Ambodivona ity mankeny amin'ny tany malalak'Andohatapenaka lasan'ny Frantsay "Total Madagascar" ity, anie, hono dia satria efa voavidin'ny Shinoa koa ny ampahany be amin'io Ambodivona io. Tsy maintsy itadiavana, hono, noho izany ny hamindrana ireo fiara fitaterana maro dia maro miantsona sy ireo mpivarotra isan-karazany mameno azy ka ny vahaolana haingana indrindra dia ny tany eny Andohatapenaka. Izany, hono, no nahatonga an-dRavalomanana Marc hampitandrina ny Shinoa...
Dia nofy tokoa moa izany, soa fa toa Karana no tompon'ilay tany eny amin'ny Fasan'ny Karana fa tsy Shinoa. Soa fa Frantsay avy amin'ny Total no nampiandraiketana ny fanamboarana ny tobim-pitaterana nasionaly etsy Andohatapenaka na dia Shinoa aza no manao ilay lalana ao ambadika. Soa fa Malagasy, malaza mpanankarena sady mpanolotsainan'ny Filoha izay sarotra ny hieritreritra hoe hivadihan'ny filoha tampoka, no tompon'ny Microcred, ny Cotisse, ny Ranjatiana ary mbola Total (Oadray! vitan'ny Total tokoa ve ny nanamboatra ny fiantsonan'ny fiara teo Ambodivona sa tsy nisy fifanarahana an'izany?) an'ny Frantsay kosa ny ampahany sasany fa raha tsy izany ianareo dia hino io nofy notantaraiko tsy ho tanteraka io ho marina. Aleo aho hatory amin'izay fa alina ny andro!
Efa zary fiainana isan'andro ny fifanenjehana eo amin'ny mpivarotra amoron-dalana sy ny mpiasan'ny kaominina Antananarivo Renivohitra. Efa nandeha moa tany alohaloha tany hoe ho hita eo ihany izay reraka aloha eo amin'izy roa tonta. Ny azo lazaina kosa, raha amin'ny endriny toy izao dia tsy hahafoana ny mpivarotra amoron-dalana mihitsy ny zavamisy ankehitriny. Ho sasa-poana ny Kaominina, indrindra fa efa misy mpampirisika ihany koa ny mpivarota amoron-dalana, ary misy mpiray tsikombakomba amin'ny sasany amin'ireo mpivarotra amoron-dalana ireo ihany koa ny sasantsasany amin'ny mpandrava ny varotra ataony.
Eo amin'ny sokajin'olona ivelan-dry zareo dia mizara roa ihany koa ny fisainana. Ny sokajy voalohany dia ireo efa resy lahatra hatry ny ela fa tsy handroso sy tsy hivoatra mihitsy ny tanàna raha tsy miala ireo mpivarotra amoron-dalana ireo. Ny sokajy faharoa kosa dia ireo be fitserana fa tena tsy rariny kosa ny atao amin'ny mpivarotra amoron-dalana fa mba mamelom-bady aman-janaka ihany koa izy ireo. Sabatra roa lela noho izany no eo am-pelantanan-dRtoa Ben'ny Tanàna Rakotonirainy Lalao. Maro kokoa ireo mankasitraka ny ataony amin'ny tsy-fandeferana manoloana ny lalàna nefa mahay vava loatra ireo mpifanandrina aminy ka hainy ny mamadika io hetsika tsara io ho lasa fieritreretana fa fanenjehana sy famonoana ny 'mahantra' no ataony fa tsy misy fifampitsinjovana mihitsy. Manana haino aman-jery daholo ireo mpanenjika azy fa izy kosa dia lalan-tokana ihany no azony ampitana ny seraserany dia ao amin'ny media sosialy. Efa hery io saingy tsy ampy velively noho ny tsy mbola fahafehezan'ny rehetra ireo fitaovana ireo.
Inona ary no atao? Tohizana amin'izao endriny izao ve ilay asam-panadiovana sa tadiavina ihany koa ny fomba ambadika ahafahana manongotra ihany koa ireo mpivarotra amoron-dalana ireo? Tsara noho izany ny mijery ireo mpamatsy entana ireo mpivarotra ireo sy mitady ny fomba hanasaziana azy ireo fa tsy ireto olona hitamaso ireto ihany no atao mihamafy fo isan'andro.
Mba atao fakan-tahaka ny nataon'ny Filohan'ny Tetezamita fahaefatra niaraka tamin'ny lehiben'ny Madarail, sady mpinamana rahateo ry zareo ireo, nanaisotra amin'ny fomba mihaja ny kianja filalaovana baolina lavalava hiala teo Antanimena ho lasa any Andohatapenaka. Ilay tany malalaka teny amin'ny anaran'ireo sampan'orinasan-dRavalomanana Marc ihany no nakana hanaovana ilay lazaina ho kianja manara-penitra, nomena anarana manasohaso, mba hahafinaritra ny mpijery sy andresena lahatra azy ireo fa efa tery ny eo Antanimena ka eny indray no hanaovana ny lalao isaky ny faran'ny herinandro. Nahomby ny famindrana satria tsy narary fo tamin'ny famindran-toerana ny mpankasitraka baolina lavalava nefa voaaisotra tanteraka tsy hilalaovana baolina lavalava intsony ny kianjan'ny Malacam.
Voalohany, ataovy ao an-tsaina fa 'tsy mahantra' velively ireo mpivarotra amoron-dalana ireo. Izay mahafantatra ahy dia mahalala fa efa niasa teny Soarano-Ambodifilao aho, ary tsy vitsy amin'ireo mpivarotra ireo, indrindra fa ireo mihoatra ny efa-taona no niasana teny no mahalala ahy na ny endriko farafaharatsiny. Mahafantatra ny sasany amin'izy ireo ihany koa aho ary misy ny efa niresaka tamiko ny isan'ny trano natsangany tamin'ny fivarotana amoron-dalana teny amin'io faritra io. Tsy mino ianareo fa tsy latsaka ny telo izany trano izany sady mijoalajoala avokoa fa tsy hoe trano tsy misy rihana na trano zara fa vita. Nahita ny fitomboan'isan'izy ireo aho ary nahatsikaritra fa ry zareo efa mivarotra eo mihitsy no miantso ny namany avy any ambanivohitra na faritra hafa hanampy azy ireo sy hiara-hihary amin'izy ireo.
Raha izay tsikaritro izay no iaingana dia tsy ireo hitanao maso ireo ihany no mahazo volabe fa mitavana ihany koa ireo mpamatsy entana azy ireo, samy tsy mandoa hetra ary azo ahiahiana fa tsy nandoavana fadin-tseranana koa ny entana nampidirina matoa tsy voakaonty, tsy voatery ho entana avy any amin'ny faritra afa-kaba naodina noho izany ireo entana amidy ireo fa betsaka ny nohafarana. Sady tsy mandoa hetra izany ireo mpivarotra ireo no azo ahiahiana ho tsy mandoa hetra ihany koa ny mpamatsy entana azy ireo.
Ka raha te-hanafoana haingana ny mpivarotra amoron-dalana dia izay atao amin'ireo mpamatsy entana azy ireo eritreretina sy jerena ny fandikan-dalàna ataony. Azo atao ihany koa ny mametraka lalàna manasazy ny mpividy entana amin'ny mpivarotra amoron-dalana ho manao tsikombakomba amin'ny fanakorontanana ny filaminan'ny tanàna. Manjaka loatra ny gaboraraka ka tsy maintsy misy ny tanjona lavitra ezaka amin'ny alalan'ny fanabeazana, saingy mbola fanamby hafa ihany koa izany fa ireo mpamatsy sy mpividy izao no tanjona fohy ezaka itadiavam-bahaolana.
Raha ny marina dia tsy te-hiditra politika politisiana, na politika miresaka na manonona anaran'olona intsony aho. Fa indraindray dia tery ihany ny hanoratra sy hanoro hevitra. Tsy voatery ho marina izay soratako fa mba eritreritra fotsiny ihany. Efa mba noteneninao ihany fa tsy ekenao ny resaka fanonganam-panjakana, itovizantsika hevitra ny amin'iny zavatra iray iny. Fa na inona na inona hevitra tsy itovizana dia tsy mety amintsika ny fanonganam-panjakana afa-tsy amin'izay fomba eritreretiko mbola tsy holazaiko izay, fa avelako eo ny amin'iny.
Misy ny andian'olona miezaka mafy hanao izay hamaranana ny fitondrana ankehitriny, nefa ry zareo ihany no niezaka mafy ny hametraka azy teo tamin'ny fomba rehetra na tsara izany na ratsy, efa tsy niteny loatra intsony izahay tamin'ny fomba famoahana ny valim-pifidianana izay miharihary fa fanamboaran-tsaina fotsiny fa efa vita lamina ny hala-bato tamin'izany fotoana izany. Koa na tena tsy ankasitrahana mihitsy aza ny ataon'ny eo amin'ny fitondrana amin'izao fotoana izao, ny kiantranoantrano ataon'ireo olombitsy, ny fanafihan-jiolahy ataon'ireo tompon'ny fitaovam-piadiana eto amin'ny firenena, dia tsy hahatonga ahy hiantoraka any amin'ireo nahazo toerana tamin'ny tetezamita vokatry ny fanonganam-panjakana tamin'ny taona 2009 velively izany.
Raha misy andrakandrana fidinana an-dalambe nanehoan'ny mpitondra ny heriny tamin'ny fandefasana mpitandro ny filaminana an'arivony teny amin'ny araben'ny fahaleovantena, dia efa manana tetipanorona ireo vondron'olona ireo. Tanjona voalohany ny isintonana ny fon'ny olona hoe ry zareo no mitarika ny mpanohitra ny fitondrana amin'izao fotoana izao. Mety mahafantatra tsara ihany koa ireo olona ireo fa tsy haharesy ny eo amin'ny fitondrana mihitsy raha vao fifidianana izany no resahina eto Madagasikara. Koa tsy maintsy ampîasaina ny loha amin'ny hahazoana indray ny fitantanana ny fitondrana amin'ny fomba rehetra na tsara izany na ratsy. Noho izany, tsy ho fantatrao mihitsy izay tena tanjon'ireo vondron'olona ireo ary, amiko manokana, dia fandrika mety ahafahana mandoto anao ny fanarahana azy ireo na fanatevenan-daharana azy ireo. Afaka miditra na manatevin-daharana ianao raha hainao tsara ny tanjony ka ahitanao tombontsoa ao anatin'izany, fa lasa sorona avy hatrany kosa ianao raha tsy hainao akory izay kendreny amin'izao fihetsiketsehana ataony izao (Sady efa malaza ho tsy tia anao daholo ireo olona ao rehetra ireo).
Koa dia izay no hamaranana ny hafatro hoe: Sao voafandrika ao ianao raha mijabajabaka ao?
Indray mandeha, rehefa namakivaky soratra teny ho eny, tsipalotra tamin'ny hevitr'olona iray fa ny lisea (frantsay) no fototry ny fijoroana maha-firenena azy. vantany vao namaky izay soratra sy fanehoan-kevitra izay aho dia nilaza tao an-tsaiko tao hoe: "akaitò fa tena mitovy hevitra aminy aho". Ny tanora no hoavin'ny firenena ary ny fanefena ny tanora no fananganana ny hoavin'ny firenena. Ny toerana mora hita indrindra amin'izany fanefena ny tanora sy fampijoroana hatrany ny firenena izany anefa dia tsy aiza fa any an-tsekoly indrindra. Mora miray ny firenena rehefa politika fampianarana sy fanabeazana maharitra iray maharaka andro no ampiharina amin'ny sekoly rehetra ao amin'io firenena io.
Manao ahoana tokoa moa izany firenena frantsay izany? Na dia samihafa fiaviana aza ny olona ao aminy, misy ny teratany tao, misy ny taranaka mpiavy faharoa na fahatelo na mihoatra, misy ny avy amin'ny zaratany frantsay hafa mba tsy ilazana hoe mbola zanatany frantsay, misy ireo mpitsoa-ponenana avy amin'ny kaontinanta hafa sady tsy nozanahan'ny frantsay fa ireo rehetra ireo no mandrafitra ny maha firenena frantsay azy.
Firenena lahika anefa ny firenena frantsay, ka tsy ho ny fivavahana na finoana velively no hampiray azy ara-kolontsaina fa avy amin'ny fampianarana ny ankizy sy ny tanora. Na manana ny lohany sy ny eritreriny aza ireo mpitsoa-ponenana maro dia maro miditra ao aminy, na manana ny fivavahany sy ny kolontsaina tiany mbola hotohizana any amin'ny firenena vaovao onenany aza ireo ray aman-dreny ireo, rehefa mianatra any an-tsekoly ny zanany, dia mahazo antoka ny mpitondra frantsay fa hanana ilay kolontsaina sy fomba fisainana frantsay koa ireo zanaka mpiavy ireo.
Nanana ny fahombiazany ilay rafi-pampianarana tany amin'ny faramparan'ny taonjato faha-20 tany ho any, rehefa tafiditra tsara tao an-tsain'ireo zanaka ireo fa tena Frantsay tanteraka ry zareo na dia tsy teratany tao aza ny razambeny. Tsy vao tamin'izao fotoana izao ihany no nalaza izany fampihorohoroana izany fa efa nisy koa tamin'ny fotoana nandresen'ny FIS (Front Islamique du Salut) tany Alzeria kanefa naongan'ny miaramila tao sy noravany tanteraka ilay antoko matanjaka. Tsy mora anefa ny famoretana ilay antoko natanjaka vao nahazo fahefana, fa nanana rantsana hatrany Frantsa. Nisy fanapoahana baomba tao Frantsa saingy tankina tanteraka izany avy eo satria nanana fahatsapan-tena ho Frantsay kokoa ireo tanora nifanakaiky tamin'ilay vondrona lasa mampihorohoro ary firenena efa anankinany ny hoaviny rahateo.
Mandraka ankehitriny rehefa ny mpianatra no nianatra amin'ny lisea frantsay, dia manana ny fahatsapana maha-frantsay azy, na farafaharatsiny akaikin'ny fony ny kolontsaina frantsay, akaikin'ny fony kokoa i Frantsa na dia azo heverina ho tsy manadino ny tanindrazany aza izy. Matetika anefa ny olona mivoaka avy amin'ireny lasitra ireny ihany no lasa sangany ao amin'ilay firenena, na mahazo ny toerana ambony, mpanapaka ara-politika ao amin'ny firenena niaviany, ka tsiverimandeha izy na ho any Frantsa na ho ao an-tanindrazany, indrindra fa hoe zanatany frantsay taloha izay firenena niaviany izay. Ny fanontaniana miselontselona ao an-tsaina kosa rehefa mieritreritra izay toe-javatra izay dia hoe politika manao ahoana no ho ampihariny ary fandresen-dahatra avy amin'iza no hanandanja kokoa eo aminy rehefa lasa mpanapaka tokoa izy? Eritreritra fotsiny ihany ireo rehetra ireo fa tsy voatery hoe ireo no marina.
Tsy te-hiresaka ady politika loatra aho na dia mankafy io taranja iray io aza. Mampizarazara izy io ary mampiady ny olona mpifanerasera sy tokony hifandray isan'andro noho ny asa aman-draharaha. Fa misy kosa ny tanjona izay tsy tiako mihitsy ny kendreny satria dia fanakorontanana ankitsirano ny fampandrosoana ny tanàna.
Misy fahitalavitra malaza amin'ny fanoherana ankehitriny ary manambava tokoa. Sady tsy tiany ny filoham-pirenena no tsy tiany ihany koa ny Ben'ny Tanànan'Antananarivo. Mampiditra tsikelikely ny fanakorontanana sy ny fandranitana io fahitalavitra iray eto Antananarivo io. Gaga ny tena raha nanaraka tsy fidiny ny vaovao an-tsariny tamin'ny 19 aogositra 2016 lasa teo mahita ny famoahany ny heviny amin'ny alalan'ny feon'ny mpivarotra amoron-dalana. Te-ho mpitondratenin'ireo mpivarotra amorony sy anaty lalana ireo angamba izy no tena marina.
Fa inona no nataony tamin'ny 19 aogositra 2016? Raha tsy maharaka ianao dia tamin'io fotoana io no niantsoan'ny antoko iray te-hiseho masoandro antsoina hoe Antoko Fanavotam-Pirenena na AFP ny olona hidina eny Analakely hanala ny Filoha fa "izay ihany no vahaolana tokana amin'izao toe-java-misy izao". Raikitra ny fifanasana vangy talohan'io daty io. Tsilian-tsofina no nandrenesana fa 3000 any ho any ny mpitandro ny filaminana nahetsika teo Analakely hanosehana izay mpanao fihetsiketsehana hoavy eo. Tankina teo ny amin'iny resaka iny. Fa ny tohim-baovao no nahaliana:
Naka ny feon'ireo mpivarotra amorondalana na anaty lalana ity fahitalavitra, inona ny hevitra nivoaka? Firaisana tsikombakomba eo amin'ny fitondrana Rajaonarimampianina sy ny Ben'ny Tanàna Lalao Ravalomanana izao fanakatsakanana ny asan-dry zareo tsy hivarotra eny amoron-dalana izao. Saribakoly fotsiny io Lalao Ravalomanana io fa lohan'i "Dada" ihany no tena mitondra. Ny nampihomehy irery ahy moa dia ilay resaka tsy misy ifandraisany dia raikitra ny famelezana ilay Ben'ny Tanàna. Inona no idiran'ny Ben'ny Tanàna amin'ny fihetsiketsehana tsy nahazoana alalana sakanan'ny mpitandro ny filaminana?
Andro vitsivitsy taty aoriana, omaly talata, niditra fiara fitateram-bahoaka, dia nandre resaka tamin'ny radio iray tarika sy anarana amin'ilay fahitalavitra nitatitra ny resaka teo ambony ihany. Fandraisana vahiny sy fanehoan-kevitry ny mpihaino no fizotrany fa dia kapoka iray tamin'ilay resaka mpivarotra amoron-dalana ihany. Ny mahavariana dia mody feon'ny mpihaino na olona anontaniana hatrany ilay izy fa dia mitovy ny hafatra, tsy rariny mihitsy ny sakatsakana ataon'ny Ben'ny tanàna amin'ny mpivarotra amoron-dalana: "Fa maninona no eo Analakely sy Ambodifilao sy Soarano irery ihany no enjehin'ny Ben'ny Tanàna nefa feno eran'Antananarivo?", "Raha tsy zakan'ny Ben'ny Tanàna ny isian'ny Mpivarotra Amoron-dalana dia mialà fa aza ny vahoaka madinika no atositosika!"
Tsy mahagaga ianareo raha nandre na nahita amin'ny vaovao androany alarobia itakian'ny mpivarotra amoron-dalana tarihan'ingahy antsoina hoe Filohan'ny Mpiaro ny Mpanjifa ny fialan'ny Ben'ny Tanàna. Indray fotsiny no niserana ny masoko ilay fahitalavitra, ary indray no niserana ny sofiko ilay radio fa ireo no tena nisongadina. Tsy azo visavisaina noho izany ny fandrisihana sy ny fanasana atidoha nataony nandritra ny fotoana maharitra hatramin'ny fikendrena hanesorana ireo mpivarotra tsy manara-dalàna ireo. "Izahay mpivarotra no nametraka ny Ben'ny Tanàna eo ka anjaranay mpivarotra ihany no manaisotra azy eo!" hoy ny hita sy re androany. Tsy mivoaboaka foana izany teny izany fa raha izaho manokana dia sahy milaza fa tsy nisy nifidy an'i Lalao Ravalomanana ho Ben'ny Tanàna izany ireo na ny iray aza fa ilay kandidà nilaza ny hamerina ny tsena eo Analakely no nofidiany tsy misy hambahamba.
Izany no ohatra iray ataon'ny fampitam-baovao iray eto Antananarivo sy azo renesina sy jerena any amin'ny faritra sasany amin'ny alalan'ny fantsona fahitalavitra andoavam-bola. Tsy atao mahagaga loatra noho izany raha mandeha any amin'ny tsy izy ny fisainan'ny olona omena vahana eto an-drenivohitra. Soratra natao ho vavolombelona izao soratako etoana izao.
Mitohy tsy be resaka ny fampitantsika ny fampirantiana nototosaina tao amin'ny Tahala Rarihasina tamin'ny volana jona lasa teo.
Afisy fahaenina. Toa vahiny lehiretsy no lohalaharana nolazainy?
Ka ry zareo kosa no nahafahana nampiditra ny Abidia Latina hanoratana ny teny malagasy koa!
Efa nisy namoaka ho amin'ny teny latina kosa e! Ry Lazarista tany Faradofay!
Avy amin'ireto olona ireto kosa indray ireo nianatra nanoratra sy namaky teny voalohany ankoatra ny mpanjaka Radama Rainy.
Ity koa mbola misionera vahiny fa Katolika Frantsay kosa. Fantatrareo moa fa Frantsay no tena tian'ny mpanjaka Radama Rainy nifandraisana voalohany, noho i Robin izay nampianatra azy, fa napetrapetrak'ireo tokony ho manampahefana frantsay tokony hifampiresaka aminy izy. Nivadika fironana tanteraka nankany amin'ny Anglisy izy noho izay toe-javatra izay.
Mazava loatra raha resaka fandikana lahatsoratra ny famantarana ny dikan'ny voanteny anglisy (na frantsay) ho malagasy no asa lehibe hafa taorian'ny nandikana ny baiboly ho amin'ny teny malagasy.
Anisan'ny olona ambony ny mpitandrina tamin'izany fotoana izany, satria olona tsy maintsy nianatra izy ireny. Izay koa no nahatonga azy ireny hanana ny toerana hitam-bahoaka.
Ankoatra ny mpitandrina dia ny mpampianatra ihany koa no manampahaizana sy nanana fandalinana tamin'izany fotoana izany. Fantatrareo moa fa tamin'ny andron'ny faha-mpanjaka tokana teto Madagasikara, ireny fiangonana protestanta tranainy hitantsika ireny dia sady sekoly rehefa andavanandro no fiangonana rehefa alahady na andro fivavahana lehibe? Politikan'ny mpanjanatany Frantsay ny nanerena ny fanasarahana ny sekoly tamin'ny fiangonana. Nitondra takaitra lalina dia lalina tamin'ny sekoly protestanta teto Madagasikara tamin'ny fanombohan'ny vanim-potoanan'ny fanjanahanantany izany ankoatra ny tsy maintsy hampianarana ny mpianatra amin'ny teny frantsay.
Lala sy Noro, raha atao fampitahana dia karazany "methode Boscher" malagasy izany raha ny taonany saingy Lala sy Noro malagasy efa tsy fantatry ny taranaka ankehitriny intsony, fa ny "methode Boscher" iky? Ifampitadiavana hatrany nefa efa firy taona?
Tsy tsikaritrareo va? Toa ireo mpamoaka fampianarana teny malagasy ve no tian'ilay mpanatontosa ny fampirantiana sa tena nanana hetaheta ny hampita fahaizana tamin'ny taranany ny manampahaizana fahiny?
Boky fianaran'ny ankizy ambaratonga faharoa, tamin'ny repoblika roa voalohany, na repoblika voalohany sy tetezamita voalohany miampy tapatapaky ny repoblika faharoa izany takelaka notsongaina izany. Ny ankehitriny no tsy fantatro.
Izay vao tena mpanoratra madiorano!
Afisy fahavalo
Raha tsy fantatrao ity mpanoratra ity dia... mbola Malagasy nianatra ihany ve ianao?
Na dia Malagasy mpandala ny teny malagasy aza ianao dia mety mba nisy olona tsy fantatrao ihany tamin'ireo izay nolazaina ary misy koa ireo izay tokony nampidirina nefa tsy tafiditra. Ireo andrarezina ihany no navoaka fa tsy ireo mpanoratra fanta-daza rehetra tsy akory.
Nandeha tao amin'ny fampitam-baovaon'olon-tsotra ny fiampangan'ny masoivoho tiorka ny fikambanan'olon-tsotra tiorka roa eto Madagasikara ho manana fifandraisana na mahazo famatsiambola avy amin'ny fikambanana lazaina ho mampihorohoro. Ny sekoly Light International sy ny Ivontoerana kolontsaina sy ifanakalozan-kevitra Ravinala ireo fikambanana roa voalaza ireo. Tsy mbola nisy zavatra toy izao mihitsy hatramin'izay, hoy ny jeneraly Ramakavelo, hoe ny masoivoho avy any aminy ihany no miampanga ireo toeran-kolontsaina mba manana ny laza tsarany ho tohanan'ny mpampihorohoro.
Ny fahafantarana ny toe-java-misy anefa no ahafahana mamoaka fa fifandroritana ara-politika no ao ambadik'izao fiampangana, nahatafintohina ny fikambanana avy any aminy izao. Mpiara-dalàna ara-politika tamin'ny fitondrana ry Fethullah Güllen teo aloha, fa tsy miankina amin'ny fitondrana. Manana tambajotra mampiroborobo ny fanabeazana sy ny fifanakalozan-kevitra io tambajotra io ao amin'ny "fisantaran'andraikitra Hizmet".
Noho ny kazarana tanjona tsara dia tsara, sady tanterahin-dry zareo avy hatrany tsy voatery haka fahefam-pitondrana ara-politika izany, dia ahian'ny eo amin'ny fitondrana ho takona ny ezaka fampivoaram-pirenena tanterahin-dry zareo izay tena misy tokoa sady tsy takona afenina. Lasa misy noho izany ny faminganana, nefa inona no atahorana raha samy mikaroka ny mahasoa ihany?
Na dia vahiny aza ilay fikambanana, dia nalahelo ihany ny tena ka niezaka ny hamonjy ny famelabelaran-kevitra niarahana tamin'ny mpanao gazety nataon-dry zareo tao amin'ny foiben-toerany tao Andavamamba. Tsy nahatratra ny fanombohany aho fa izay hitako ihany, sy tsikaritro no ampitaiko aminareo, tsy manana fandraisam-peo aho, ary hita any amin'ny haino aman-jery ihany ny votoatin-dresaka tamin'izany fotoana izany.
Inona no mahaliana ny ivontoerana Ravinala?
Ny hevitra sy ny tetikasa miompana amin'ireto lohahevitra ireto no mahaliana azy ireo: - Mari-panondroana sy Fidirana tsy manankorontana ny firindran'ny fiarahamonina - Fanabeazana, tontolo ara-piarahamonina - Zon'olombelona sy fahalalahan'olom-pirenena - Fifampiresahana eo amin'ny kolontsaina samihafa sy antokom-pivavahana samihafa - Famahana olam-pifandirana, fandriamapahalemana ary fanelanelanana - Fanatontoloana sy fahasamihafana ara-kolontsaina.
Araka ny efa nambarako tetsy ambony dia te-hampiely ny taratra avy aminy eo amin'ny fireneny sy ny sehatra manerantany ireo fikambanana mpanara-dia an'i Fethullah Güllen. Tsy miafina amin'izany izy ireo fa ny tsy ankasitrahany dia ny filazana ny tambajotran'i Fethullah Güllen ho fikambanana mpampihorohoro na mpamatsy mampihorohoro.
Avadika ny resaka, avadika ny taria fa mba hilaza kely ny lahatsoratra tany ambadika tany aho. Hoy ny nolazainy hoe mizaka ny fahadisoana ara-politika nataon'ny Britanika tamin'ny faran'ny taonjato faha-19 isika amin'izao fotoana izao satria notadiavin'ny Britanika ny fomba rehetra hamotehana ny taratra Ottoman (niavian'i Torkia). Ilay Kalifà tamin'izany fotoana izany no nopotehina, efa nanana fisokafana ho amin'ny modernisma anefa ny kalifà tamin'izany.
Rehefa potiky ny Britanika ny Kalifà tao Torkia dia vondrona tery saina tanteraka avy ao Arabia Saodita tamin'ny wahabisma nentiny no nandrombaka ny toerany teo amin'ny tontolo silamo. Io wahabisma io no nentin-dry Al Qaeda, ry Taliban, ry Boko Haram ary ry ISIS ireny. Noho ny fikarohana tombontsoa ara-toekarena, noho ny solika, tamin'izany fotoana izany no namotehana ny Kalifà fa ny vokatr'izany dia ny fahateren-tsaina araka ny fijery tandrefana sy izao fampihorohoroana mieli-patrana izao. Tadidio fa ny fomba fitsarana ao Arabia Saodita ireny tanterahin'ny vondrona islamista manapa-doha ireny.
Naharesy lahatra ahy ihany izany lahatsoratra izany, na dia tsy hitako aza ny fatiny, ka izay no nahatonga ahy hanoratra izany etoana.
Hiverina amin'ny resaka voalohany teo indray aho. Ny andrasan'ireo fikambanana roa mpiara-dia amin'i Güllen afvy amin'ny masoivoho Tiorka Volkan Turk Vural dia ny porofo avy amin'ny fitondrana Tiorka entin'ny AKP fa mampiofana mpampihorohoro ry zareo. Any an-tsesintany any Etazonia kosa i Fethullah Güllen, izay nampangaina ho tao ambadiky ny fanonganam-panjakana tsy nahomby tamin'ny 15 jolay 2016, mangataka ny hananganana vaomieram-pamotorana iraisampirenena tsy mitongilana. Nolazainy fa raha misy porofo mazava ny maha-tao ambadiky ny fanonganam-panjakana azy, izay nomelohiny, dia vonona izy ny hiatrika ny vokatr'izany.
Ny zavamisy ny betsaka ny olona voaroaka tamin'ny asany, na tao amin'ny miaramila, na polisy, fampianarana (an'arivony ny sojabe voaroaka), fitsarana, fahasalamana, fampitam-baovao ary orinasa tsy miankina hafa. Mariho fa fantsona fahitalavitra miisa 16, izay akaiky ny vondrona Gülleniste no nesorin'ny Vaomieran'ny haino aman-jery tsy ho ao amin'ny Türksat intsony ary mpanao gazety 24 no nosamborina. Izany no mahatonga ahy somary nitodika kely tany amin'ny 2009 teto Madagasikara ary hieritreritra fa nahomby ilay sarinadim-panonganana nataon'ny miaramila hanilihana izay rehetra mpanohitra ny fitondran'Atoa Racep Tayyip Erdogan tsy ho ao amin'ny asam-panjakana rehetra.
Mbola mitohy ihany ny fitaterana ny fampirantiana ny tantaran'ny teny malagasy notontosaina tao amin'ny Tahala Rarihasina. Teo aloha isika niresaka ny loharano nipoiran'ny teny malagasy. Eto kosa isika miresaka ny satan'ny teny malagasy araka izay voasoratra eo amin'ny lohateny rahateo. Ankafizo indray ary
Tahaka ny ahoana moa ireo sokajin'olona liana tamin'izany fampirantiana izany. Nisy koa ireo mpianatra avy amin'ny Lisea teo akaiky teo, izay azo inoana fa notarihan'ny mpampianatra azy. Izaho moa mba efa mahalala ihany izany tantaran'ny teny malagasy araka ny aseho etoana izany fa ry zareo kosa tsy mahalala mihitsy hoe inona ny anaran'ny gazety voalohany indrindra amin'ny teny malagasy izany. Ianao koa ve mahafantatra?
Ny afisy fahateo aseho anareo. (Ny roa voalohany naseho tao amin'ny lahatsoratra teo aloha).
Voasoratra eto moa hoe faha maro andriana, saingy mba efa nahafehy faritra lehibe ihany anie ny Sakalava, ary nihorohoro hatrany ny teto Imerina rehefa hoe ho tonga izay ny Sakalava haka vary sy omby sy olona izay tratrany eny am-pandalovana eny. Nahasamihafa ny Merina sy ny Sakalava izay. Ny Sakalava nandalo fotsiny fa ny Merina kosa nametraka ny antsoina hoe Voanjo.
Ny Fanjakana teto Imerina no nahazo fankatoavana voalohany avy amin'ny Hery Vahiny voalohany manerantany tamin'izany fotoana izany ka nahatonga ny fametrahana ny Mpanjaka teto ho Mpanjakan'i Madagasikara na dia tsy voafehy manontolo aza i Madagasikara sy ny nosy manodidina azy.
Vanim-potoana namonoana voalohany ny teny malagasy tsy ivelarana. Nitahiry izany tany an-tranony kosa ny isan-tokantrano. Ny Gazety amin'ny teny malagasy tamin'izany fotoana izany koa tsy mahazo miditra politika loatra (ankoatra ny fandokafana ny firenena frantsay!)
Mety ho tsy tsapan'ny ankehitriny loatra fa ny mpitondra tamin'ny Repoblika voalohany anie ka teny frantsay no teny nampitany ny kabariny tamin'ny vahoaka nentiny. Ny fampitam-baovao tokana ihany (RTM na Radio Televiziona Malagasy) no hany mpampita vaovao ho amin'ny teny malagasy sy ho amin'ny teny frantsay ho an'ny vahoaka manontolo. Azo lazaina fa nifanahatahaka tamin'ireo firenena Afrikana mpiteny frantsay hafa i Madagasikara tamin'izany fotoana izany. Izay fahaizana teny frantsay tamin'izany fotoana izany izay no nilazana ny olona ho mahay na manampahaizana... Fanadinana tamin'izany fotoana izany dia tsy maha afa-panadinana ny tsy fahazoana salanisa tamin'ny taranja teny frantsay.
Ny afisy fahaefatra
Mila fanazavana kely angamba eto. Ny fitakiana tamin'ny tolona 1972 dia hoe fampifanarahana ny fampianarana hifanaraka amin'ny zavamisy eto Madagasikara, betsaka ihany ny ray aman-dreny nieritreritra hoe ho amin'ny teny frantsay no hanaovana izany fampianarana izany. Nisy tsy fifankahazoan-kevitra ihany tamin'io lafiny iray io.
Voasoratra any ho any moa hoe "taranaka natao sorona" izahay. Tsy resy lahatra loatra aho ny amin'izany fa ny tsy nanohizana ny fampianarana amin'ny teny malagasy hatrany amin'ny Ambaratonga Ambony no fandrika namelezana ny mpianatra tsy haharaka ny fampianarana tamin'ny teny malagasy teo aloha ho amin'ny teny frantsay tampoka. Nahafantatra mpianatra nahay dia nahay ny matematika sy ny fizika tamin'ny teny malagasy aho fa very tanteraka rehefa tonga teny amin'ny Oniversite satria tsy misy fantany ilay voambolana amin'ny teny frantsay ireo nianarany tany amin'ny SFF, SAFF, SAFM (Lisea). Nifanotofana koa ny fampianarana ankapobeny... nefa inona no tombony ho an'ny firenena tamin'izany? Lasa mpiasan'olona hatrany ny malagasy!
Namolavola fampianarana milaha-droa ihany ny Filoha Ravalomanana hampianarana ny ankizy ho amin'ny teny Malagasy sy ho amin'ny teny Frantsay (Ary ho amin'ny teny anglisy) fa misy ny hery anatiny sy ny hery vahiny tsy nahazaka izany famolavolana izany. Vao voahongana izy dia nangonina sy nodorana avokoa ireo boky efa mba nanaovana fikarohana manokana izay.
Araka ny fantatrareo moa dia fanaon'ny politisiana ny fampanantenana fa dia ho hitantsika ihany ny tohiny.
Ny afisy fahadimy.
Ny fandoroana ny Lapan'ny tanàna ve no tena nisongadina tamin'ny tolona 1972?
Anaram-birao mbola amin'ny teny frantsay ihany!
Hany ka sady tsy mahafehy teny frantsay no hafahafa rehefa mandre teny malagasy madio ny ankamaroan'ny ankizy mpianatra.
Aleo ianao mba entina kely any amin'ny tantara indray. Fampirantiana iray naharitra vetivety no itondrana anao. Sombiny ihany ireto sary ireto ho fitarihan-dalana anao. Mazotoa indrindra ary!
Araka ny fitantarana dia i Di... na Rahaingoson Henri no nanomboka ny roa andron'ny teny malagasy voalohany, nitarina ho iray volan'ny teny malagasy izany taty aoriana. Izy ihany koa no niandohan'ny fitenenana hoe "Andrianiko ny teniko, ny an'ny hafa koa feheziko". Raha mijery ny zavamisy ankehitriny anefa aho dia toa "Andrianiko ny an'ny hafa, ny teniko indray tsy raharahako fa mety ho haiko ho azy eo!" Miala tsiny masiaka fa fijeriko manokana izay amin'ny fihazakazahana amin'ny sekoly miteny frantsay. Tsy aleo ve tonga dia sekoly frantsay no ihazakazahana raha te-ho any Frantsa ihany?
Ny afisy voalohany
Amin'ny Afisy voalohany no ilazany ny loharano.
Maromaro ireo loharano nipoirany fa tsy voatery ho iray: Karibo! teny soahily milaza ny hoe mandrosoa fiteny any avaratra. Fanitsiana: Sanskrit no fanoratra fa tsy voamarika loatra ilay fahadisoan-tsoratra hoe Sasnkrit.
Mifanila ary ny Sorabe sy ny endritsoratra Latina eto.
Ny Afisy faharoa
Radama Rainy no nandidy ny hanaovana ny abidia malagasy.
Tsy azo lavina fa ny fandrafetana ny teny malagasy avy amin'ny baiboly no nakana ny endriky ny fanoratana teny malagasy ankehitriny.
Ireo kosa ary ny endriky ny fiteny malagasy isankarazany eto amintsika. Teny iray, fiteny maro!
Dia hatreo ny anio fa sao lava loatra aminareo. Fitarihan-dalana ihany no nataoko sy fampitana azy aminareo rehetra!
Ity lahatsoratra ity dia eritreritro manokana momba ny hoe fitiavan-tanindrazana ka raisiko ho raharaha manokana Ralaimongo. Misy zavatra tsy azoko tsara manko ny amin'ny antony nampidirana azy ho tia tanindrazana nefa tsy reko loatra ho niady ho amin'ny fahaleovantenan'i Madagasikara izy. Ny notakiany dia ny hanaovana ny teratany Malagasy rehetra hizaka ny zom-pirenena Frantsay, mba hitovian'ny Frantsay sy ny Malagasy eo anatrehan'ny lalàna sy ny fitsarana amin'ny zo rehetra.
Fony aho namaky ny tantara dia karazam-panesoana ny Frantsay mpanjana-tany na mpiasam-panjakana miseho ho manambany Malagasy no tena fanaony, vasohany hitam-bahoaka ireo mpiasam-panjakana manindry fiteny any amin'ireny biraom-panjakana ireny. Ny tena nahatonga saina aho tampoka dia ny anaran'ny fikambanana nisy azy ho Ligy Ho amin'ny Fizakan'ny Malagasy ny Zom-pirenena Frantsay. Endrika fitiavan-tanindrazana tamin'izany fotoana izany tokoa ve no notakiany?
Inona no nampidirana azy ho ao anatin'ny Tantaram-pirenena ho Maherifo? Noho izy nitaky ny fitovian-jò ve fa tsy ny fahaleovantena? Raha tontosa tamin'ny andron'ny Krizy lehibe tokoa (1929-->)ary ny fitakiany ka nizaka ny zom-pirenena Frantsay ny Teratany Malagasy rehetra, moa ve nisy intsony ny fitakian'ny fikambanana hafa nolazaina ho tia tanindrazana? Ka sao dia maherifon'ny fitovian-jò no toerana misy an-dRalaimongo fa tsy maherifon'ny firenena malagasy?
Fa iza no tena nampiditra azy ho ao anatin'ny Tantara noho izany?
Nosembanin-drahona indray ny fiainam-pirenena Malagasy, indrindra fa ny teto an-drenivohitra. Taorian'ny fanafihana fiara tsy mataho-dalana sy fiara fitaterana Bilomalaza tany Beroroha toa tsy mba nandrenesam-peo avy amin'ny mpitondra fanjakana dia nisy nanapoaka zavatra indray tao Mahamasina, tsy fantatra marina ilay napoaka na grenady na baomba namboarin-tanana. Mba noheverina ho mailo fatratra ny mpitandro ny filaminana saingy tratra ihany ny gaboraraka nataony.
Efa natao mahoraka fatratra fa misy mitady hanakorontana ny fetim-pirenena malagasy amin'ity taona ity, efa nandraisana fepetra manokana hitan'ny tena maso mivantana saingy nahoana no mbola nisy ihany iny fipoahana teo Mahamasina iny?
Mba tsy voagadran'ny asa fanao ny tena tamin'ny faran'ity herinandro ity ary nanararaotra nitondra ny ankohonana hilanona kely sy hampifaly azy ireo araka izay tratran'ny tena dia mba nahita ihany ny zavatra tsy mbola fahita teto Antananarivo hatrizay. Hitantara mety ho lavalava ary aho ka araho hatramin'ny farany raha mety.
Avy teny amin'ny tsenambarotra mihaja SMART teny Tanjombato ny Asabotsy 25 jona 2016 tokony ho tamin'ny 4 ora sy sasany hariva no nanapa-kevitra hijery izany Analakely natokana ho an'ny mpandeha an-tongotra izany, niaraka tamin'ny ankizy sy ny zazakely. Rehefa fotoana tahaka izao dia tsy ampoizina ny fihetsiky ny fiara fitaterana ka izay no nandehanana mialoha na dia tsy mbola vita aza ny fampialana voly nataon'ny Okaloo teo amin'io toerana io. Niandry fotoana kely dia tonga ny fiara fitaterana iray izay nilaza mialoha fa hatreo Analakely ihany no andehanany na dia tsy any aza no fitodiany mahazatra. Noraisina satria izay indrindra ny toerana izorana. Mbola vitsy ny olona tao raha niditra izahay fa feno tanteraka izany rehefa afaka fiatoana roa raha be indrindra.
Teny an-dalana dia efa nanahy ihany hoe ho tafahoatra an'Anosy ve? Satria manko raha taona vitsivitsy taloha amin'ny fotoana tahaka izao dia efa tsy azo nidirana fiara intsony izany Anosy sy ny manodidina izany fa te-hijery izany afomanga izany akaiky dia akaiky ny olona. Tsy izaho irery no nieritreritra tahaka izany fa nisy rangahy iray nahateny mihitsy, rehefa afaka ny toby Ratsimandrava ny fiara nandehananay hoe: "Mety ho tafavoaka an'Anosy ve isika amin'izao ora izao?" Tonga moa dia namaly azy ny vadiko hoe aza tenenina mafy izany sao dia ajanony eo Anosy eo ny fiara dia miala eo daholo isika, satria hita fa te-ho any Analakely ny ankamaroan'ireo nandray ny fiara fa vitsy ny niala teo Anosy akaikin'ny Boriborintany fahaefatra hijery Afomanga.
Nanomboka teo no somary efa feno olona ny lalana ary efa nihoatra nankeny an'arabe ny ankamaroany. Tamin'izahay nandalo teo no nahita ny fiaraben'ny Kaominina miloko manga mandrahona ny mpivarotra anaty lalana hanaisotra ny entam-barony. Efa ny ampahatelon'ny lalana tokoa no feno azy ireo tamin'io fotoana io, ary mbola azo nizoran'ny fiara maro ihany ny arabe. Efa tsy taitran'ny afomanga intsony ve ny olona. Marihina kosa fa efa misy dia misy tokoa ireo olona namonjy toerana amin'ny fanatrehana izany afomanga izany fa tsy hahabahana arabe mihitsy ny hamaroany afa-tsy fanahy iniana hanakana mihitsy angaha. Fa teo ihany koa no nahitana ny hamaroan'ny zandary, polisy ary miaramila misatro-mena tamin'ny manodidina ny farihin'Anosy.
Mbola nisy teo am-pilaharana araka ny fanaon'ny miaramila ry zareo tamin'izahay nandalo teo saingy azo notarafina avy hatrany fa raha asaina mifampitantana ry zareo dia hahaodina soa aman-tsara ny farihin'Anosy mihitsy. Efa miatrana ry zareo ary tena tonga amin'ilay fitenenana taloha manao hoe miharihary toy ny tafika andrefan-tanàna. Tsy mbola nahita toy izany aho hatramin'izay nipetrahako teto Antananarivo, mety ho efa nisy tany aloha tany fa izay hitako sy niainako no lazaiko. Na dia tsy tiako loatra aza ny hamaroan-dry zareo teo, tahaka ny hoe ry zareo indray no hijery afomanga fa tsy ny olona loatra, dia mety mba mahazo antoka kosa aho amin'ny isian'ny filaminana sy ny hahahaingana ny valiny raha misy ny mitady hanakorontana. Na dia nitondra fakantsary aza aho dia tsy afaka naka satria mbola nitrotro zaza ary mbola sarotra alaina ny fakan-tsary moa ny fiara mandeha hatrany. Raha hijery afomanga teo akaiky teo aho izany dia nahazo toky soa aman-tsara fa tsy ho lasa lavitra raha misy ny manendaka na mila sotasota... fa tsy nieritreritra mihitsy aho hoe mety hisy ny hanapoaka baomba. Tsy nahita ny toy izany loatra indray anefa aho raha teny Analakely tamin'io fotoana io.
Na tsy teny Anosy sy Analakely aza aho ny alahady 26 jona dia afa-nihevitra ihany fa tsy maintsy henjana ny fisavana tamin'ny fidirana nankao amin'ny kianjan'i Mahamasina ny marainan'ny matso fa tsy mahalala mihitsy kosa aho hoe nisy fisavana kosa ve ny folakandro rehefa vita ny matso? Izay teny ihany no afa-mamaly izany. Tombatombana sisa no heverina hoe efa lasa natao toy ny tao Analakely tsy nahitana mpitandro ny filaminana amim-basy loatra ve ny tao Mahamasina rehefa vita matso sy efa lasa ny olo-manankaja sa mbola nitohy ihany ny fisavana ny hariva nefa dia mbola nisian'ireny fipoahana tao anaty kianja ireny?
Raha hoe eny ny valin'izany fanontaniana izany dia azo heverina fa nisy nanao kitoatoa izany ny fitandroana ny filaminana sy ny ain'ny olona ankoatra ny manampahefana, fa raha tsia kosa dia azo heverina ho tsi-firaharahiana tsotra izao ny ain'ny vahoaka ny tsy fanaovana intsony ny fisavana rehefa natao nahoraka ihany fa hisy ny hanakorontana. Any amin'izay nanatrika ny toe-javatra androany, sy ireo natao hitandro ny filaminana androany 26 jona ny valin'izany fanontaniantsika rehetra izany. Koa dia fanehoana fiaraha-miory amin'ny fianakavian'ny maty sisa no azo lazaina satria heveriko manokana fa fanaovana sorona ny ain'olontsotra ihany ny fanaovana kinanga fitandroana ny filaminana amin'ny lanonana tahaka itony ka nahatonga ny lohatenin'ity lahatsoratra ity manao hoe "Rehefa hanao dia ataovy hatramin'ny farany!" fa aza mieritreritra zavatra hafa azafady.
Tohina tanteraka ny tena nahita ity tsanganana iray tao amin'ny Facebook ity. Vehivavy iray efa zokiolona 79 taona, mpampianatra ny asany teo aloha fa tsy nanao Cnaps ny mpampiasa azy tamin'ny sekoly tsy miankina iray. Manana ny diplaoman'ny Bacc ary manana diplaoma oniversitera tamin'ny Lalàna sy ny teny frantsay, araka ny fitantarana, tsy manambady, tsy mananjanaka, tsy misy miahy, tsy misy miraharaha, tsy misakafo rehefa tsy misy vola, tahaka ny tranon'akoho ny tranony nefa ofaina 15.000 ariary. Efa notoriany ny mpampiasa azy fa tsy nahazo rariny izy. Eto Antananarivo renivohitr'i Madagasikara no misy izany toe-javatra izany.
Sao dia heverinao fa tranga maningana eto Madagasikara izany toe-javatra izany? Mahasahy miteny aho fa tsia dia tsia ny valiny. Vokatry ny fanoritana ny fampianarana eto Madagasikara hitodika amin'ny teny vahiny dia lasa tsy mahalala ny harenany voalohany ny Malagasy fa jamban'ny fitodihana any ivelany. Fa raha tafavoaka eto Madagasikara ianao toa "avotra" ihany, fa raha tsy tafavoaka eto kosa dia gejain'ny vahiny sy ny mpiara-misaosy aminy eto an-tanindrazana. Notezaina ho mpiasa isika Malagasy, niniana tsy hahay na hahasahy mihary izay nandalo fianarana, tsy mahagaga raha ireo "tsy tafita" tamin'ny fianarana indray no nahay nihary satria tsy tratran'ny fandemen-tsaina ireny olona ireny.
Eto Madagasikara ve? Efa misy avy hatrany ny sokajin'olona ry zareo ihany no toa mahazo alalana hanao fihariana goavangoavana, dia lovain-janaka aman-jafy ilay fihariana. Ry zareo irery no afa-mindram-bola any amin'ny Banky sy mahasahy manorina. Isika kosa eto ankilan'izany efa nopotehina ny fahasahiana sy ny finiavana ho mpitarika sy mpitari-dalana. Efa malaza ihany koa moa ny hoe isika Malagasy ihany no mifaninana manintona hidina izay mitady hisandratra. Efa ela aho no te-hitabataba hoe tsy rariny izao mahazo ny Malagasy mpiasa izao fa matahotra ny haninkeliny daholo... "mbola kely ny zaza sao tsy misy mpiahy!"... Noadinoina tanteraka ilay hoe izay mahasahy maty no mifono lambamena, fa heverina ho adala ianao raha manao izany fihetsika izany. Tena marina ve ilay hoe taitra ny olona tsy mba taitra ka taitra irery vao mamaky takotra? Fa toa izaho irery no taitra fa ny hafa tsy mety taitra? Sa taitra tsy miteniteny?
Ry Malagasy ô! Raha tsy izao dia rahoviana? Amin'ny fotoana rehetra anie e: mila mijoro amin'izay ho'aho ianao, tohero ny tsy rariny atao aminao, tsy mbola mila herisetra izany fa mila herimpo, tsarovy fa raha itsahiny indray mandeha ianao no tsy miteny dia hohitsahiny hatrany amin'izay satria tsy manana ny lanjany intsony. Tsy misy lehibe tahaka ny vatolampy fa rehefa tsy miteny dia angeren'ny vorona. Aza gaga atsy ho atsy raha misy tantara renao atsy ho atsy.
Jentilisa, androany 3 jona amin'ny 23:30 ora Antananarivo
Rehefa tsy takatry ny besinimaro ny hevitra ao anatinao ao dia lasa mihevitra anao ho adala ny olona. Ny hafa faly mampita ny vaovao alefan'ny frantsay midradradradra fa tonga eto Madagasikara ny Zika, aretina azo avy amin'ny moka, lazaina fa miampita amin'ny alalan'ny firaisana ara-nofo ihany koa.
Izaho kosa, sy izay mety ho vitsy dia vitsy any ambadika any, mahasahy milaza fa tsy misy izany Zika izany eto Madagasikara na mety mamely eto aza ny tazo. Tsotra ny antony ary araka ny efa nosoratako tany amin'ny Facebook ihany: Mba zavatra malaza aty amin'ny sarambambem-bahoaka kosa aloha ilay vaovao dia mivoaka amin'ny onjampeo vao tokony hikorapaka ny masoivoho sasany fa toa finiavana hanapotika hatrany ny toekarena Malagasy, amin'ny alalan'ny famotehana ny fizahan-tany, no tsikaritra. Tsy nisy akory na dia tsaho aza teto Madagasikara hoe tonga eto Madagasikara izany Zika izany fa tonga dia teren'ny sasany hisy fotsiny.
Tsy tokony apetraka mangingina mihitsy ny raharaha toy itony fa ny voninahi-pirenena hatrany no tiana hopotehina. Manoratra aho sao lazaina fa tsy misy na dia Malagasy iray akory aza mijoro manohitra izao fanasoketana izao. Mipetraka ny fanamby vaovao eto: Mba firy amin'ireo nampiely ny fahatongavan'ny Zika ary izao no hanitsy ny teniny?
Fanampim-baovao farany:
Dia niarahan'ny rehetra nahita fa niova ny votoatin'ny fanazavana ao amin'ny France Diplomatie, ary nanitsy ny vaovaony ry zareo Frantsay. Izaho kosa milaza fa fandresen'ny bilaogera iny, satria bilaogera no nahasahy nanohitra iny filazana nataony iny na dia tsy manampahaizana momba ny fahasalamana aza izy.
Ny mpanao gazety tamin'iny indray mitoraka iny mety ho tsy nahasahy nanohitra fa nanaraka ambokony ihany. Ankehitriny saika ny filazam-baovao rehetra no nilaza ilay fanitsiana... Filazana avy amin'ny Minisiteran'ny fahasalamana teto Madagasikara mbola tsy tena nahasahy nilaza ny olona satria tsy dia inoin-teny loatra fa rehefa Frantsay mihitsy no nilaza vao nanaiky Ra-Malagasy fa hay tena diso tokoa ilay fampitam-baovao...
Zoma maraimbe 29 avrily 2016, nisy lozam-pifamoivoizana nahafatesana olona teny amin'ny vahilavan'Andohatapenaka. Fiara fitaterana roa no nifandona tamin'izany loza izany. Noheverina fa mba hitandrina ny mpitondra fiara fitaterana raha mandre izany loza izany kanjo tsy izay no nitranga. Zoma harivan'io ihany, nahafatesana zaza maro indray tamin'ny lalampirenena fahaefatra, teny Mahitsy. Mpianatra 6 tamin'ny sekoly iray eny Ambohimanarina no maty tamin'izany loza izany, fiara fitaterana nivarina tany amin'ny hantsana indray ity loza faharoa ity. 12 ny isan'ny maty tamin'ireo loza notononina ireo ary zaza 7 na 8 taona ny enina maty tamin'ireo loza ireo.
Tohina avokoa izay nandre, indrindra fa tia zanaka ny Malagasy ary maro ireo ray aman-dreny no tsy mahazaka nandre ilay vaovao fahafatesan-jaza satria mieritreritra ny zanany avy hatrany. Tao anatin'izany fanafintohinana izany no namoaka sata tao amin'ny Facebook tao amin'ny vondrona Fifamoivoizana eto Madagasikara (FEM) ny mpiserasera iray antsoina hoe Serge Rabetrano.
Ho eo Ambohijatovo, afovoan-tanànan'Antananarivo, hiakanjo mainty sy hitondra sora-baventy izy, hanaitra ny tompon'andraikitra handray fepetra faran'izay henjana momba ireo taxibe ny Asabotsy amin'ny sivy maraina ary nanentana ny hafa hanatevin-daharana.
Tonga ny Asabotsy tamin'ny sivy ora, efa ny mpitandro ny filaminana misahana ny fihetsiketsehana sy ny rotaka no tonga aloha teo an-toerana, ho avy ve izy ary hijoro? Ho sahy hitana ny teniny manoloana ireo EMMO-Reg ve izy? Tsy ela anefa fa indreo izy nijoro ampita anoloan'ny tsangambaton'ny maherifo. Nahasahy nijoro izy! Hipetraka ho tantara sahady ny anarany, olon-tsotra izy ary vao ora sivy izay no nanoratany sata tao amin'ny Facebook.
Nanao ahoana ny isan'ny mpanaraka?
Na dia nahazo sitraka mihoatra ny arivo aza ny sata nosoratany dia tsy ampy folo akory ireo nahasahy sehatra fa matahotra an-dry zalahy be baoty avokoa. Fohy loatra ny fotoana niomanana, hoy ny tsikera fa asio fanindroany.
Tapakevitra ihany na dia efa nihaodihaody aza ny bebasy
Tsy nisy miaramila na zandary nihazakazaka avy hatrany hisambotra kay. Fa ahoana?
Dia ry zareo irery ve no ho eo hatramin'ny farany?
Indry ny mpakasary iray nilaza fa hanatevindaharana izy.
Indro koa ny fianakaviana kely iray fa nanatevin-daharana. Efa nilaza ny ho avy mihitsy koa i Madama kely.
Hatreo ny sary azoko tamin'ity andro ity fa tsy maintsy nanohy ny asako aho. Nisy ny lahatsary noraisina fa nisy fahasimbana ilay izy (tsy nety navoaka tao amin'ny fakantsary hatramin'izao!) izay niresadresahana tamin'ny tompon-kevitra.
Tapaka indray fa amin'ny alakamisy ny fotoana manaraka, andro tsy iasana io ary atao avokoa ny taratasy fangatahana ilaina hanaovana diabe mangina. Alahady tamin'ny roa ka hatramin'ny telo ny fotoana omena ireo hanao sonia fangatahana eny amin'ny ambaratongam-pahefana ary eny Ankorondrano akaikin'ny fiangonana Jesosy Mamonjy no toerana ihaonana amin'izany.
Alatsinainy maraina, radio tsy miankina iray, RDJ manana ny fandaharana rivotra no nandrenesana avy amin'ny mpanentana iray sady mpanao hatsikana, Eric, ny hisian'ny hetsika diabe hotontosaina ny alakamisy. Tsy mbola vita ny fangatahana tamin'izany ora sy andro izany. Nandrenesana kely hatrany na ny talata na ny alarobia momba ilay hetsika.
Mpanentana iray fantatra amin'ny hoe Goth nilaza fa hiainga avy eny Talatamaty handeha an-tongotra izy no hizotra ho eny Analakely birao misy ny RDJ, hanentana ireo taxibe, ary hiaraka amin'ny diabe koa ny alakamisy amin'ny iray ora folakandro. Ela ny ela, tonga ihany ilay fotoana. Ny azo lazaina dia iray izy no niainga fa nihoatra ny zato kosa no nanao ilay hetsika tamin'ny andron'ny alakmisy andro fiakarana 5 mey 2016. Aleo ny sary sy ny lahatsary no hilaza azy.
Ireo nanentana tamin'ny radio tsy miankina iray.
Fantatry ny mpanao gazety avy hatrany ilay nitarika ny hetsika tamin'ny Asabotsy heriny.
Ireo vitsy mpikambana ao amin'ny Wake Up Madagasikara, fikambanana hafa mpanao hetsik'olompirenena tahaka izao ihany koa.
Nisy fotoana niaraka nitolona politika, dia nisy fotoana ihany koa niaraka teny amin'ny hetsiky ny Wake Up Madagascar noho ny resaka angovo. Dia tafahoana teto indray!
Skoto vonona ny hanao diabe, fa aiza ny hafa?
Mpanentana sady mpanao hatsikana roa, Global Voices roa, Wake Up ny hafa...
Mpaka sary alaina sary maka zoro mbola ho hitantsika angamba
Miaraka amin'ny politisiana iray
Ireo mpitarika ny hetsika
Zokiolona iray nanolo-tena hitari-bavaka mialoha ny hiaingana
Ankohonana iray nivonona ny hanao diabe
Niainga ny Diabe
Lasa izao!
Fa mba iza izany no lasa tompon'ity tokotany malalaka be voafefy ity? Azafady fa Hors sujet!
Lahatsary somary mamehy ny fizotran'ny diabe. Nahagaga ny mpamangy ny nandre hira tany ambadika tany. Toa hira fihantsiana. Tsy azo natsahatra kely ve? Sao dia manody?
Efa tsy izaho intsony no naka ny sary noho ny asa tsy maintsy tanterahina indray!
Ataoko fa nisy ireo nanatevin-daharana teny antenatenan-dalana.
Mimenomenona daholo ianareo tamin'ilay loza roa misesy tamin'ny ilany andrefan'ny tanànan'Antananarivo nitranga androany 29 avrily 2016 fa inona ny fepetra tokony raisin'ny tsirairay manoloana izany rehetra izany? Aza miandry ny hafa sy ny heverinao ho tompon'andraikitra hafa any fa izaho sy ianao aloha no tokony anontaniana amin'ny maha-olompirenena anao.
Vao nanoratra aho tamin'ny maraina ary dia io resaka gaboraraka io indrindra no noresahiko, ary heverin-dry zareo fa zavatra norma mihitsy ny zavatra ataon-dry zareo mato nilefitra ny fitondrana. Aza miandry izany fitondram-panjakana izany fa efa fahazarana eto an-tanàna ny mihenjana tapabolana dia tsy hita intsony ny tohiny avy eo fa very an-javony.
Rehefa namaky ireo fanehoan-kevitra isan-karazany aho dia hita ihany fa tena manao toetran-jiolahimboto mihitsy, hono, ny saofera sasantsasany. Gaga ihany koa ny betsaka fa mbola tanora kely daholo koa ny ankamaroan'ireo saoferan'ny fiara fitaterana. Mimenomenona ny maro fa tsy dia nahita fianarana ireo mitondra fiara sy mitondra ny hafa, hany ka tsy mahatsapa ny adidy mavesatra amin'ireo fitondrana olona ireo. Be ihany koa ireo saofera no misotrosotro satria mitondra mpitsangatsagana, hany ka miseho ho mafibe sy tsy manaiky gisitra daholo avy eo.
Fa talohan'ireo loza ireo iza no nahasahy niteny, tena nisy tokoa ny niteny fa voavaly boraingina, fa betsaka amin'ny mpandeha no tsy miteny manampy ny mpandeha nahasahy niteny voalohany rehefa mirimorimo ny mpamily. Fa raha miara-miteny sy mandrahona ny mpamily ny mpandeha rehetra mbola hizizotra ve ny mpamily? Efa manana porofo azo lazaina amin'ny mpamily ianareo mpandeha izao, efa nisy loza noho ny fandehanana mafy ve ny maraina dia mbola midrikina mandeha mafy ihany ianareo? Sa ianareo no tsy mety maty? Mety tsy ho faty ianareo fa izahay kosa matahotra na dia ny haratra aza satria vidin-dafo ny fahasalamana eto amin'ny tanàna amin'izao fotoana izao. Aza miteny hoe tsy maka lagy amin'izany aho fa tokony haka lagy amin'ny toe-javatra tahaka izao mihitsy ny rehetra... indrindra fa manan-janaka ianao ka rehefa misy ny loza tahaka itony dia any amin'ny zanakao avy hatrany ny sainao voalohany. Dia mba eritrereto fa mba samy mieritreritra ny zanany avokoa isika rehetra izao.
Tokony hisy ny hetsika tsy mila alalana amin'ny toe-javatra tahaka izao saingy izay tian'ny lehibe ihany io. Tokony hisy ny hetsik'olompirenena fampahafantarana amin'ny saofera fa mitondra ain'olombelona izy ireo. Tokony hahay hiray hina ny olom-pirenena mandeha manao hetsika hita maso amin'ny tsy fankasitrahana izao toe-javatra izao hoe niara-nitokona ry zareo mpamily dia nahazo rariny tamin'ny fanafoanana ny CIR. Dia mba aseho azy ireo ihany koa fa mahay mivondrona ny mpandeha ka tsy tokony hanaikinaiky ny resaka hoe hatreo an'anona ihany fa tonga dia valiana hoe tsy izay no andraikitrareo nahazoanareo hampiasa io zotra io.
Adino: raha nanoratra aho tamin'ny maraina dia tsy voasoratro tao ny hoe tamin'ny fitokonana nataon'ny fiara fitaterana ny fandraisana andraikitra tokony nataon'ny bebasy dia ny nanolotra vonjimaika fiarabe hitaterana ny vahoaka ho any amin'ny asany na hodiana fa tsy nijery afomanga tsy akory no nandehanan'ireo taty an-drenivohitra fa nanao ny adidiny izay mipaka ihany any amin'ny firenena na dia fitadiavana aza no nataony.
Dia soratra fanindroany androany 29 avrily 2016 sahady izy ity.
Mafampana ny toe-draharaha noho ny fahasorenam-bahoaka mihamipoitra tsikelikely. Mivoaka ihany koa ny nitaizana azy izay mahamenatra, fa tsy fantany intsony hoe mahamenatra anie izany zavatra takiany izany. Toa lasa izy indray no manana ny rariny satria izy no avo vava. Resaka fitateram-bahoaka no lazaiko eto amin'izany.
Akory ny hagagana tamin'ny alatsinainy 25 avrily 2016 raha nisy fiara fitaterana maromaro nitokona tamin'ny ilany atsimo sy andrefan'Antananarivo. Ny andro nitokonana no mitovy fa toa samy manana ny olany, nefa toa iray ihany no fanazavana mipaka eny amin'ny vahoaka. Vao maraina dia tsy nisy hita ny nalehan-dry zalahy. Ny zotra mampitohy an'Ampitatafika amin'Analakely no hitako tsy nisy niasa tamin'io maraina io. Ny fototry ny olana re tamin'ny tsahotsahon'ny olona, izay tsy maintsy inoako hoy ny jeneraly zandary mpifehy ny boriborintanin'Antananarivo izay, dia ny fanerena ny fiara fitateram-bahoaka rehetra avy any andrefana, na avy aty afovoan-tanana hitodi-doha hiverina eo Anosizato Andrefana eo: tsy maintsy mandeha any amin'ny lalana rarivato mizotra mankany amin'ny Sam Run iny avokoa ny fiara fitaterana rehetra fa tsy mahazo tonga dia manaraka ny lalam-pirenena voalohany, ka eo amin'ny tobin-dasantsy eo Anosizato Andrefana ihany izany lalana izany no mivoaka.
Ny fiara rehetra avy any andrefana, na avy any Ampitatafika na avy any Ambatomirahavavy dia lazaina fa tsy maintsy manaraka io lalana io avokoa na dia tsy misy olona hiala sy horaisina mihitsy aza. Ny zandary mihitsy no manakana ny fiara fitateram-bahoaka mitady hidify izay tondro izay, ary araka ny tsaho sy ny resaka ataon'ny olona dia teren'ny ao amin'ny kaominina ireo zandary ireo hampandoa sazy hatramin'ny 90.000 ariary izay fiara mitady tsy hanaiky izay fepetra izay. Eo amin'ny sary dia ilay tsipika volontany io izany lalana tsy maintsy andehanana izany. Ny fiviliana menamena eo ankavia no mankao amin'ilay toera-pialamboly Sam Run, ary ny tondro mena eo ankavanana ambany kosa no lalana mankany Isoavina, hivoaka Tanjombato koa, raha te-hiala fitohanan'ny fiara.
Izay ny amin'iny fa ny fitokonana tany Andoharanofotsy no nampiaiky. Nitaky ny fahazoana miodina an-tenatenan-dalana tsy voatery ho tonga eny amin'ny terminus ireo mpitatitra ireo. Tany ireo saofera ireo no tena nitabataba fa ny tary Ampitatafika tsy hita fotsiny izao ry zalahy sy ny fiara. Notakian-dry zalahy ihany koa ny hanafoanana ny CIR izay tsy azo ifanarahana, hoy ry zalahy. Inona ny dikan'ilay hoe tsy azo ifanarahana? Tsy azo hanaovana risoriso andoavana ekôlazy ve? sa inona? Ary ny tena nahagaga dia nekena ilay izy... Izany hoe manana ny rariny ve ry zalahy? Inona ilay rariny amin'izay fotoana izay? Na dia tany amin'ny toeran-kafa aza ilay lozam-pifamoivoizana nahafatesana olona izay samy fiara fitateram-bahoaka no nifandona dia vokatry ny gaboraraka nitaizana ireo saofera ireo amin'ny ekôlazy isa-maraina izany, reheefa voaloa ny ekôlazy dia afa-manao izay tiany atao amin'ny vodihazo sy ny bahambahana sy ny karazam-pahadisoana mety ho tsy voatanisanao intsony ry zareo. Dia soratana aloha izay zavamisy izany.
Araka ny efa hitantsika dia tsy malaza loatra intsony ny bilaogy, na dia tokony hanana ny anjara toerany hatrany aza, indrindra raha te-hametraka ny dian-tananao eo amin'ny sehatra nomerika ianao. Efa ho folo taona sahady izay ny taona volamenan'ny bilaogy malagasy, raha nanana ny lazany izy tamin'izany fotoana izany ka tsy mbola nahazo vahana ny tambajotra sosialy. Nahafinaritra tokoa ny fiarahan'ny bilaogera teto an-tanindrazana sy tany am-pitandranomasina, nahatsagana bilaogy niraisana mihitsy aza tamin'izany fotoana izany, ary nisy ihany koa ny "karazana fifaninanana" izay efa nivalona ho tantara sisa.
Fa tamin'izany fotoana izany ihany koa anefa no andro volamenan'ny namana serasera sy ny karajia mbamin'ny dinika tamin'ny serasera. Mahafinaritra sy mahatalanjona ny mamaky indray ireo nosoratana taloha, indraindray aza dia vaka ianao fa efa nanoratra zavatra tahaka izao na tahaka izany, nefa tadidinao ihany fa nosoratanao tokoa ilay izy. Embona sy tsiahy fotsiny izany fa avy amin'ireo nosoratanao teo aloha ireo ihany no ahafahana mijery todika ny lalam-bita sy ny fotoana nivialiana na ny tokony ivoarana. Tsy maty ny serasera fa efa lasan'ny tambajotra sosialy ny olona rehetra tao aminy, nahazo vahana ny tena anarana raha solon'anarana no tena nanjaka taloha.
Dia miverina amin'ny resaka tsy tokony hitohy intsony aho, any ampitan-dranomasina betsaka ny mpanao gazety no bilaogera ihany koa na raha amin'ny vanim-potoana ankehitriny dia manana kaonty Facebook na/sy Twitter mbamin'ny tambajotra hafa ihany koa. Fa ny teto amintsika no somary nisy nifandaka kely teo amin'ny roa tonta na dia tokony hifameno tanteraka aza izy ireo. Tsy zakan'ny bilaogera fotsiny ny mangalatra ny asa-sorany natao tamim-pitiavana ka ny mpanao gazety izay kingalahy amin'ny fanoratana no lasa mangalatra asa... satria mampietry voninahitra amin'ny maha-mpanao gazety izany. Fa taloha izany, satria efa tsy manjaka intsony ny bilaogy, fa amin'ny tambajotra indray no hakana votoaty mbamin'ny sary ary hevitra isan-karazany. Mety ho tezitra ny tompon-kevitra fa tsy ho hita ny fahatezerany fa safotra ao anaty fanehoan-kevitra isan-karazany, nefa mety ho faly ihany koa satria i ranona mpanao gazety aza mba mitovy hevitra aminy ihany koa. Sady tombony izany no fatiantoka amin'ny fisian'ny tambajotra sosialy: nivoaka ny hevitra saingy lasa olon-kafa no tompony.
Fa misy kosa ny aretina hafa mahazo ny mpanao gazety sasantsasany. Tahotra ny sao dia voaroaka ve satria io no kapoaka sa tsy fahatsapana fa raha mandainga ianao na minia manafina ny marina sasantsasany dia tsy ny mpamaky ihany no fitahinao fa ny taranaka manaraka rehetra ihany koa ka mahita na mandre ny nosoratanao na noteneninao? Efa mahazo vahana ny lahatahiry ka hipongatra ihany ireny any aoriana any. Ny ohatra amin'izany dia ny anjara toeran'ny ambaratongan-drafitra sy fahefana tsirairay amin'ny fikarakarana ny fotodrafitr'asa toy ny lalana izany, ohatra, na ny toekarena amin'ny ankapobeny. Manao ny ataony ny politisiana amin'ny fiarovana ny sezany na te-hamely ny hafa hakana ny sezany, fa ho voninahitrao sy ny hasin'ny asanao, raha mbola mety, dia aza manaiky ny ho fitaovana mandainga fa toy ny salaka ny lainga ka ny tompony ihany no afatony. Izaho na dia nanana fironana sy lazaina ho fanatika aza dia tsy nikasa ary tsy hikasa mihitsy ny handainga amin'ny mpamakiko, satria araka izay soratako ihany no itokisana ahy na tsia, fa tsy menatra kosa mihitsy indray aho ny namoaka ny hevitro na dia mety hahatezitra ny maro aza izany hevitro izany.
Ny politisiana no avelao hitabataba fa nanome vola izao miliara ariary hanaovana an'izatsy na izaroa, nefa miharihary izao fa tsy volany io fa volam-bahoaka no ampiasainy hakana voninahitra. Tezao ny olona hiteny kokoa fa volambahoaka io fa tsy avy aminao izay nanolotra rehefa mitana andraikitra ao anatin'ny fitantanam-panjakana ianao. Aza faly ny hanenjika na hanoso-potaka an-dranona satria tsy mitovy firehana aminao na amin'ny patiraonao izy. Asandrato indray ny hasina maha-mpanao gazety mitaiza sy manabe fa tsy manasa ati-doha sy mampiasa fihetseham-po. Ampianaro hahay handalina ny olona ary ampianaro ihany koa hahay hitsikera anao fa tsy hoe ianao akory no tapi-pahaizana.
Hoteneniko ohatra, fa hatreto aho dia kivy amin'ny fampihenana ny anjara lalan'ny mpandeha an-tongotra, na amin'ny fampifangaroana ny lalan'ny mpandeha an-tongotra amin'iny manamorona an'iny Soarano iny. Ny hakelin'ny lalana ho an'ny mpandeha an-tongotra no tena mahatonga ny fitohanana eo Behoririka ankoatra ny fahamaroan'ny mpivarotra tsy ara-dalàna, nefa dia toa tsy takatry ny ambaratongam-pahefana rehetra angamba hoe mba tokony hitovy kosa ny haben'ny lalana hoan'ny mpandeha an-tongotra sy ny lalan'ny fiara. Jereo iny Petite Vitesse Tsaralalàna iny, tsy ny hakelin'ny lalana ho an'ny mpandeha an-tongotra ve no lasa mampirona ny mpandeha an-tongotra ho ny arabe ho an'ny fiara indray no fandiavan-tongony? Nefa vao midina amin'ny arabe ny mpandeha an-tongotra dia mora ho an'ny mpivarotra tsy ara-dalàna ihany koa ny mmamelatra entana eny amin'ny arabe. Inona anefa no tena anton'izany? Toa ho fandraisana ny "Francophonie" eto Antananarivo fotsiny, dia ho lasa gaboraraka hifangaro tanteraka ny mpandeha an-tongotra sy mpandeha fiara avy eo, sa ve hoe avadika ho sisinabon'ny mpandeha an-tongotra indray ilay arabe? Toa tsy mino aho an!
Zavatra nahaliana ahy hatry ny fahazaza ny politika. Mety hahagaga anao angamba izany teny izany hoe fahazaza nefa dia izay no marina. Tamin'izaho folo taona no efa nentin'ny raiko hanatrika fiantsoan'ny Monima (antoko mpanohitra ao anatin'ny Mandatehezana Miaro ny Tolom-Piavotana) ny vahoakan'Antananarivo tao amin'ny Coum 67ha. Tamin'izany fotoana izany no nahalany depiote teto Antananarivo an'i Monja Jaona, izay indrisy moa fa nanenjika Merina taty aoriana. Antananarivo hany mijoro eo anatrehan'ny fitondrana foibe tamin'izany fotoana izany. Ilazako aminao izany fa novolavolaina tao anatin'ny fikatrohana politika ivelan'ny antoko politika aho ary efa nanana ny hevitro manokana ihany koa. Dia marihina eto fa hatramin'izay ka hatramin'izao aho dia tsy mbola nisoratra anarana tamin'ny antoko politika na fikambanana politika na iza na iza. Tsy adinoina ihany koa ny nitondrana ahy teny amin'ny Catalanes, nefa tsy azo itondrana zaza hoe ny famangiana manjò eo amin'ny fomba malagasy, tamin'ny nahafatesan'ny kolonely Ratsimandrava filoham-panjakana tamin'izany fotoana izany... Vao efa-taona monja aho tamin'izany fotoana izany.
Henjana dia henjana sy tsy mbola zakan'ny besinimaro amin'izao fotoana izao ny fihevitra sy fomba fiasa ara-politikako raha izay no azo ilazana azy. Tsy misy mahafapo ahy ihany koa ireo antoko politika rehetra misy eto Madagasikara amin'izao fotoana izao fa izay manakaiky indrindra amin'ny fototra na firehan-kevitro no nofidiako na be aza ny tsy itovizako amin-dry zareo. Raha heverina tsotra dia manana firehana henja-piheverana aho, revolisionera fa tsy mpisolelaka mamitaka mpitondra fanjakana. Tsy hisy hanaiky izany hoe esorina eto Antananarivo renivohitra ny tsena ankalamanjana rehetra izany, na isa-potoana iray ao anatin'ny herinandro aza, nefa dia izay no tadiaviko (ohatra ny tsena alakamisy eo Mahamasina).
Raha amin'ny zavamisy eto Antananarivo dia ataoko fa efa miharihary aminao ny fanohanako ny asam-panadiovana amin'izao fotoana izao. Sarotra dia sarotra io sady mandeha ambony hoditr'akondro ihany koa. Ny nandrafetana ny tanàna mihitsy no olana fototra ary amiko, ohatra, dia tokony nosaziana, na iza na iza, izay nanome alalana tamin'ny fananganana ireo trano fivarotana eo Behoririka amin'ilay antsoina hoe Gauloise taloha eo. Ety dia ety loatra ny lalan'ny mpandeha an-tongotra, na navela hanao ny danin'ny kibony ny nanangana ny trano. Tokony nohalalahana ny lalana na ho an'ny fiara na ho an'ny mpandeha an-tongotra. Tsy tokony ho fiatoana fa fijanonan'ny fiara fitateram-bahoaka ihany koa eo.
Ireo tsena namboarina rehetra teto Antananarivo ihany koa, amiko dia tsy misy mety fa toy ny manenjika hampiditra isan'olona amin'ny toerana kely velarana, manome vahana ny mpangaro-paosy avokoa. Rafitra toy ny mitaiza ny olona hirona amin'ny kivarobarotra fa tsy mametraka ilay olona ho tena mpivarotra mandoa ny patanty sy ireo hetra sy haba rehetra tokony aloa fa tsy mihevi-tena ho madinika tsy mahaloa izany hetra izany. Tsy mety ihany koa ny toe-tsain'ny mpivarotra mamela ny hafa hivarobarotra eo anoloan'ny fandraharahana ataony, izay miteraka fibahambahanana avokoa, mety hahatezitra anao angamba izany fa hoe tsy misy fitserana ny mahaolona mihitsy ve? Amiko dia misy sandany izany fipetrahana sy fiasana eto amin'ny renivohitra izany. Fa raha ny fampidiran-ketra eto Antananarivo aza tsy voafehy dia ahoana ny ifehezana ny fampidiran-ketra manerana an'i Madagasikara? Tsy mahagaga raha manjaka ny kolikoly. Ny endrika tsena ho an'ny daholobe misy eto Antananarivo manakaiky indrindra amin'izay heveriko dia io Pavillons Analakely io, nefa io aza mbola tery loatra ny lalan'ny mpiantsena fa tokony hahatafiditra fiara na dia tsy azon'ny fiara aleha aza, izany hoe amin'ny ankapobeny dia lalana manana sakany efatra metatra raha kely indrindra fa ahafahan'ny fiarabe mpanadio tsena amin'ny alalan'ny fanasana azy amin'ny rano izany. Tokony hanintona olona indrindra ihany koa, tahaka ny taloha ny endrika tsena feno arcades na karazana lalana sy vavahadin-tsena iray mananan karazan'entana manokana amidy.
Arcades natao ho lalan'ny mpandeha an-tongotra irery ihany, tsy azon'ny fitaovana rehetra misy kodiarana andehanana afa-tsy amin'ny sasakalina ka hatramin'ny efatra maraina, fotoana ampidirana ny entana amidy ao an-tsena, soritana fa tafiditra amin'ny fampidirana na famoahana entana eto ihany koa ny fanadiovana sy fanangonana ny fako aterak'izany famindran'entana izany. Voafaritra ao anatin'ny fitaovana misy kodiarana avokoa ireo mandeha motera na voizin-tongotra na voizin-tanana, na apetaka amin'ny kiraro, fa ny hany karazana fitaovana misy kodiarana tokana azo entina dia ireo fitaovan'ny tsena, atosi-tanana, itondran'ny mpiantsena ny entany raisina sy ajanona eo am-bavahady efa misy itoerany manokana. Ireny ihany koa no itondran'ny mpivarotra ny entana amidiny rehefa tsy nahatratra ny ora fampidiran'entambarotra izy. Ny mpivarotra rehetra dia manana velaram-pivarotana sivy metatra tora-droa raha kely indrindra, tsy misy mpivarotra entana mijorojoro an-dalan'ny miantsena miaraka amin'ny zavatra amidiny fa heverina avy hatrany ho mpijirika sy jiolahy izay manao izany ka omena sazy henjana dia henjana. Ny tsena dia misokatra manomboka amin'ny dimy sy sasany maraina - izany dia noho ny sakafo maraina indrindra indrindra - ary ny fikatonan'ny tsena aloha indrindra azo ekena ankoatra ny fotoana manokana dia amin'ny valo ora alina, ny fisokafana farany azo ekena kosa dia amin'ny sivy sy sasany maraina. Azon'ny hafa atao kosa ny mivarotra hatramin'ny sasakalina. Fanadiovana faobe ny tsena ataon'ny mpitantana kosa manomboka amin'ny telo ka hatramin'ny dimy maraina, fandraofana ireo fako nangonin'ny mpivarotra tamin'ny fampidirana entana sy fanasana ny tsena iray manontolo.
Tsy azo leferina ny halatra sy ny fandrobana, ny fanendahana sy ny haro-paosy ao an-tsena ka hatramin'ny 50 metatra manodidina ny tsena fa heverina ho fananihana lapam-panjakana ahazoana ny sazy ambony indrindra, tahaka ny tamin'ny andron'ny Ombalahibemaso. Tsotra ny antony: iankinan'ny ain'ny mpiantsena sy ny mpivarotra, ny aim-bahoaka sy ny fandraharahana ary ny toekarena iray manontolo ny tsena ka miteraka fatiantoka goavana na ho an'ny tsirairay na ho an'ny tanàna sy ny firenena ny fanohintohinana ny fampandehanana ny tsena. Amin'ireo fitantarana sy fanazavana rehetra ireo dia sainina fa tsy kivarobarotra no atao fa tena fandraharahana mihitsy, tsy asan'olon-tokana fa olona maro mifandimby sy mifampita raharaha, tsy maintsy misy ny famoronan'asa. Efa lava loatra sahady nefa zavatra hafa mihitsy no saiky hosoratana fa dia tsakotsakoy aloha izay!
Eto ampanombohana dia miarahaba ny rehetra indray nahatratra ity taona vaovao diavina ity. Ho taom-pahombiazana sy ho taom-pifaliana ho antsika anie ity taona ity. Tsy ho lava taria aho fa hiditra amin'ny anton-dresaka amin'izay.
Toy ny hafahafa ihany raha tsy tohizana ny fitantarana izay niainana tamin'ny volana desambra lasa teo. Tsy misy intsony ve izany ny tohin-dresaka? Sa nisy zavatra nitranga dia lasa ankamantatra amin'izay hoe mba nanao ahoana? Sa ve hoe efa taona vaovao izao no iainana ka aleo mba zavatra tsara aloha tantaraina voalohany? Izay angamba no nahatonga ny lohateny manao hoe :"Ny taona no miova..."
Minia tsy manoratra ny malaza amin'ny tambajotra sosialy toy ny fanasana olona hihinambe eny Iavoloha na hianoka ny fofona maimbon'Antananarivo feno fako aho fa resaka fiainam-piarahamonina hatrany izy ity na izany aza. Seha-piarahamonina mihatra mivantana amin'ny tsirairay ihany koa satria karazany mihatra aman'aina na mihatra amin'ny mahaolombelona. Karazana tombana no soratako etoana.
Vita ny fety, nisy ireo voatery niasa hatrany na krismasy na taombaovao. Nisy ireo afaka nifandamina ka izay tsy niasa krismasy no miasa taombaovao ary ny niasa krismasy kosa no tsy niasa taombaovao. Tsy ilaozam-pifamaliana anefa izany toe-javatra izany rehefa mitontona andro iray ny safidin'ny rehetra tsy iasana. Nisy ireo nahasahy nilaza fa sady tsy hiasa izy krismasy no tsy hiasa taombaovao saingy azo isaina amin'ny rantsa-tanana izany na efa naka congé mialoha (raha omeny!). Tsikaritra fa misy ireo karazana mpiara-miombon'antoka amin'ny fanomezana toerana ivarotana ho an'ny orinasa, afaka manao fampilazana mialoha rehefa tsy ho afaka ny hisokatra, no nahatsapa ny ngidin'ny manjò ny mpiasa ka nanapa-kevitra ny hikatona mihitsy tamin'ireo andro roa ireo, mba ahafahan'ny mpiasa miara-mifaly amin'ny ankohonany (latsaky ny atsasany izy ireo). Misy kosa ireo mpiara-miombon'antoka ireo no tsy miraharaha izany mahaolombelona izany fa ny vola miditra aminy ihany no fantany (mihoatra ny atsasany izy ireo). Manana fahafahana feno tsy azo teriterena loatra ireo mpiara-miombon'antoka ireo rehefa amin'ny tranga tahaka izao. Voamarika mazava tsara amin'izany fa mbola ezaka manokana hoan'ny Malagasy amin'ny ankapobeny ny fitsinjovana ny hafa.
Zavatra iray nahavariana ihany koa dia nisy tamin'ny mpiasa ihany koa no nitalaho tamin'ireo mpiara-miombon'antoka mba hisokafan'ny toeram-pivarotany fa tsy misy atao, hono, izy amin'ireo fotoana ireo. Mbola tanora loatra angamba ka tsy mahatsapa ny hamamin'ny fiainam-pianakaviana sy ny fiarahana indrindra rehefa amin'ny andro fety. Mety ho eo ihany koa ny matimatin'ny mahazo ravin-taratasy iray rehefa miasa andro fety tahaka ireny, izany hoe atakalo ravin-taratasy misy sandany ny fiainam-pifaliana ao anaty. Mety ho antony iray hafa ihany koa ny te-ho tsara naoty eo anoloan'ny mpampiasa ka mety hiakatra voninahitra vetivety, tsy nisy fampanantenana ny amin'izany loatra anefa. Ny andro iasana andro fety anefa dia tsy soloina andro hafa tsy iasana... ankoatra ny an'ireo "nanery" hivarotra tsy niasa mangingina ny ampitson'ny andro fety.
Nenjakenjanina fatratra ihany koa ny fifampifehezana tamin'ny faramparan'ny taona teo ka raha nomena saran-dalana ho an'ny taxi ny mpiasa-mpivarotra manatitra entana sy fitaovana eny amin'ny foibe (fanao tsy mahazatra fa tsindraindray ihany) dia nandrasana tamin'ny fakantsary avokoa ry zareo ka izay tonga tamin'ny taxibe na an-tongotra teo amin'ny foibe dia nahazo sazy avokoa. Ny mampihomehy amin'ilay saran-dalana anefa dia vola tsy ampy mihitsy (indrindra rehefa faran'ny taona) no nomena ary raha sanatria ka very na misy manendaka na dia eo anoloan'ny foibe aza ireo mpiasa-mpivarotra ireo dia soloin-dry zareo (voaendaka) manontolo ny very. Karazana antsojay itadiavana antony amin'ny fanapahan-kevitra atao ao aoriana kely ao angamba no tena anton'io kendritohina io.
Fehiny: ireo heverintsika ho tsy rariny hitantsika mivandravandra rehetra ireo, toy ny fako misavovona, ny fanasana olona an'arivony hisakafo, ny fividianana mpividy vaventy miharo fandrahonana raha tsy manaiky fifanarahana mandritra ny fifidianana, ny tsindry eny amin'ny fitsarana dia miainga avy any amin'ny isan-tokantrano na isaky ny orinasa na isan'ambaratongan-drafitra ifotony avokoa. Raha tsy mahajoro amin'ny sehatra ifotony dia tsy mahagaga raha menomenona fotsiny no vita rehefa amin'ny sehatra mahasahana ny tanandehibe iray manontolo na mahasahana ny firenena iray manontolo ihany koa aza. Mifototra amin'ny tahotra izany, dia tahotra manoloana ny fahefana afa-mamelona na afa-mamono anao. Izay angamba no mahatonga ahy tsy niresaka loatra ireo olana atrehin'ny firenena raha misy ireo manao danin'ny kibony tsy voakitikitika na aroarovana any amin'ny sehatra kely na antonony any amin'ny misy azy any. Rehefa mahavita miray hina ny voatsindrihazolena rehetra any amin'ny misy azy ka mametraka fifandanjan-kery tsy manan-tahotra na dia amin'ny heverina ho tsy azo toherina aza dia ho tara loatra ny fanapahan-kevitry ny fanjakana mahefa hiaro tena rehefa mahatsapa ny heriny ireo voatsindrihazolena iharan'ny tsy rariny rehetra ireo. Ka tsy aleo ve mampihatra ny ohabolana milaza hoe "gouverner c'est prevoir" ny mpitondra fanjakana ambony sa mbola ny fitadiavam-bola ihany aloha izao no laharam-pahamehana?
Misaritadritaka ny ato am-piasananay amin'izao fotoana izao. Ny hafa rehetra miomankomana sy somebiseby avokoa amin'ny fikarakarana ny fetin'ny faran'ny taona fa ny ato aminay kosa mikorontandrotana sy feno tebiteby amin'ny hoe hiasa ve krismasy ary hiasa ve taombaovao. Efa mahazatra ny orinasanay ihany ny mampiasa anay rehefa andro fety, indrindra fa ny ao amin'ny departemanta misy anay miasa paska sy alatsinainin'ny paska, pentekôsitra sy alatsinainin'ny pentekôsitra, fetin'ny mpiasa, fiakaran'ny Masina Maria... izany hoe izay andro fety tsy iasana rehetra ho an'ny daholobe nefa andraisan-karama. Ho anay kosa dia toy ny andavanandro ireny fotoana rehetra ireny.
Ny departemanta hafa, maro an'isa tsy miasa ny alahady fa ny anay kosa misokatra tsy misy fitsaharany ny toera-pivarotana sy ny masoivohom-barotra rehetra manerana an'i Madagasikara. Izahay no tsy maintsy mifandamina ka indray mandeha isam-bolana no mahazo alahady fa ny andro hafa kosa no ahazoana solon'alahady iray isan-kerinandro tsy nahazoana fialan-tsasatra alahady. Ny anay manokana dia tsy maintsy mihoatra hatrany, tsy ahazoana tambiny na ariary aza ny 173,33 ora isam-bolana, ka rehefa mitaraina amin'ny fihoaran'ny ora dia mahazo valinteny hoe manaova fônksiônera [mpiasam-panjakana] fa any no misy an'izany. Tsy fantatra intsony hoe ho an'iza tokoa ilay lalàna sosialy fa toa tsy mihatra aminay velively izany. Ary amin'izay ny andro alahady no mafy sy betsaka indrindra ny asa (mariho fa toy ny andro tsotra io aminay "birao" ka tsy ahazoana tambiny na ariary aza satria izay no voalazan'ny fifanarahan'asa).
Hatramin'izay nitsanganan'ny departemantanay izay misokatra isan'andro io dia ny andron'ny krismasy sy ny taombaovao irery ihany no mikatona ny toeram-pivarotana, efa folo taona mahery izao. Taona vitsivitsy ihany koa izao ny departemanta hafa no tsy niasa intsony koa amin'ireo andro ireo. Tamin'ny nitsanganany voalohany tokoa dia niasa tamin'ireo andro ireo rehefa mitontona andro fiasana ny andro fety, nefa ny andro niasana tamin'izany fotoana izany dia ny alakamisy sy ny asabotsy ihany, niampy talata afaka volana vitsivitsy dia niampy zoma taona vitsy taoriana ary alarobia nanaraka avy eo.
Nivadika tampoka ny toe-draharaha tamin'ity taona ity, voatery nofoanana tamin'ny ora farany ny saika hisokafana tamin'ny fetim-pirenena sy tamin'ny andron'ny fifidianana ben'ny tanàna. Taloha tsy nisy fisokafana andro fifidianana mihitsy fa vao kinasa tsy tanteraka kosa tamin'ity taona ity. Ny tato amin'ny orinasanay no fantatro voalohany indrindra nanery ny mpiasa tsy maintsy miasa amin'ny andro fandalovan'ny rivodoza na dia vehivavy aza no maro an'isa tany alohaloha tany. Ary mety ho nahatsikaritra izay monina teto Antananarivo fa tamin'ny fandalovan'ny rivodoza farany teto Antananarivo tamin'ity taona ity dia maromaro ihany koa ny orinasa hafa nanaradia anay tamin'ny fampiasana ny mpiasa hiasa tamin'ireny andro ireny. Tamin'ny fotoana nandalovan'ny rivodoza, izay mpiasa tsy nanaiky ny hamonjy ny toera-piasany nefa mbola mpisolo toerana dia voaroaka tsy misy hatakandro, nahazo sazy kosa ireo efa mpiasa raikitra nandà tsy hiasa.
Ireo andro roa, fetim-pirenena sy fifidianana ben'ny tanàna, ireo no nolazaina ho antony nampiasana ny mpiasa krismasy sy taombaovao tamin'ity indray mitoraka ity. Io fanapahan-kevitra nivoaka ofisialy valo andro alohan'ny krismasy io no niteraka ny saritaka tato am-piasana. Tsy nitombina tamin'izay fety sy fikarakarana azy intsony ny saina fa lany tamin'ny fahakiviana sy ny lonilony. Hany andro saika hiarahana mifaly sy misakafo am-pilaminana miaraka amin'ny ankohonana na/sy ny fianakaviana. Maty tanteraka ny programa. Maro no tsy ho afaka akory hamonjy ny fotoana fiderana maraina any am-piangonana ary efa hariva (amin'ny telo ora) vao ho afaka hisakafo ao an-trano amin'ny olona efa tapi-nihinana, ho an'ny miasa maraina. Ny departemantanay indray, afaka mitondra ny ankohonana any am-piangonana ihany izay tsy voatendry hiandry birao maraina fa tsy maintsy efa mahalany ny sakafo rehetra kosa alohan'ny hiaingana hiasa amin'ny iray folakandro. Efa nolazaina tokoa manko fa tsy maintsy misy olona avokoa ny birao rehetra amin'ireo andro roa efa voalaza ireo.
Setrin'izany dia misy ihany ny valy bontana malemy dia malemy. Misy ireo mitabataba fa tena efa tsy rariny intsony kosa izao toe-javatra izao, tsy manana andro ifaliana intsony ny mpiasa. Efa rava sy simba tanteraka aloha izany fety izany na dia mety hisy aza ny fiovan-javatra amin'ny ora farany. Efa nisy aza ny fitakiana hihaona amin'ny tompon'andraikitra voalohany tompon'ity fanapahan-kevitra ity. Sambany koa tsy nisy resaka mihitsy ny "prime" faran'ny taona hatramin'ny ora anoratana ka mbola mitambesatra manampy trotraka amin'ny tsy faharisihana hiasa mihitsy koa izany. Maro dia maro kosa anefa ny mikombom-bava tanteraka satria ato ihany no fidiram-bola ary aleo miaritra fa rehefa tsy mahatanty mipitika. Ary hitanareo ihany fa sarotra dia sarotra ny toe-javamisy eto Madagasikara, ary hitanareo ihany fa mbola raiki-tapisaka ilay foto-pisainana malagasy manao hoe: "aleo mahazo kely toy izay mandry fotsy, ary aleo maty rahampitso toy izay maty anio."
Efa nisy ihany anefa ireo fitadiavam-pifanarahana toy ny fampitambazana hoe hoheverina ny isian'ny prime rehefa avy miasa krismasy sy taombaovao soa aman-tsara. Nisy ihany anefa ireo niteny hoe tsy fantatra akory izay mety ho sandan'ny prime mety ho azo fa aleonay tsy miasa mihitsy dia tsy mahazo prime toy izay miasa mety ho tsara fitapitaka tamin'ny zavatra tsy voasoratra an-taratasy. Dia nisy ary ny fitsapan-kevitra natao tamin'ny departemanta be mpiasa indrindra sy be indrindra no mahasahy manohitra ity fanapahan-kevitra nialohavana tsahotsaho ity saingy tsy mazava mihitsy ny fandehan'ilay fitsapa-kevitra.
Tantara hafa mihitsy ity fitsapan-kevitra ity satria samy manana ny filazany ny mpiasa nanontaniana na samy manana ny nanontaniana azy. Misy ny milaza fa nanontaniana izy raha afaka miasa na tsia amin'ireo andro ireo. Raha matahotahotra ny ho voaroaka na ho tratran'ny antsojay any aoriana any dia mamaly tsy satry fa mety ho afaka miasa ihany, ireo izay tonga dia mahasahy miteny fa tsy afaka miasa kosa dia mila na omena permission izy amin'io fotoana io... permission andro fety. Misy indray ireo nanontaniana hoe raha afaka miasa dia mitondra ny fitaovana alaina any amin'ny foibe sy ny lakilen'ny kiôska ve? Izany hoe niampy kely indray ilay asa fa mamonjy maka fitaovana any amin'ny foibe aloha vao mamonjy ny toerana iasana raha tonga dia mamonjy ny toerana iasana kosa amin'ny andavanandro.
Hamaranana dia tsy fantatra intsony izay ho tohin'ity resaka ity fa mety ho mazavazava aminao kokoa amin'izay ny dikan'ilay lahatsoratra teo aloha manao hoe "Mivavaha ho anay!" Azoko natao tsara ny nindrana olon-kafa handefa ity lahatsoratra ity saingy aleoko izaho ihany no namoaka azy sao lazaina ho mandainga na tsy mino ilay ampindramina ka tsy ho avoakany ity lahatsoratra lava dia lava loatra ity. Tsy haiko intsony na tokony hirary fety sambatra ho anareo aho na tsia, raha eo amin'ny toerako na toeranay ianareo, fa ny fety tsy maintsy mandalo fa izahay no mety ho malok'endrika. Tsy ho tia tena akory sanatria fa omena anareo ihany ny firariantsoa hifalianareo fa mangataka hatrany izahay manao hoe : "Mivavaha ho anay!"
Mivavaha ho anay raha tsy ho afaka ny hamonjy fotoam-bavaka lehibe miaraka aminareo izahay. Mivavaha ho anay fa aza manenjika anay ho mpanota gaigilahy sy gaigivavy ka tsy mahalala mitondra ny vady aman-janakay any amin'ny toeram-pivavahana sy fankalazana an'Andriamanitra, tsy safidy ny anay fa an-tery nefa izahay tsy te-ho very, tsy te-ho tafasaraka amin'Andriamanitra, nefa toa mahatsiaro ho tsy finaritra. Toa tsy avela hiara-mifaly sy hiara-misakafo amin'ny fianakaviana intsony, toa tavela irery any lavidavitra any ho manimanina ny hira sy ny vavaky ny daholobe, toa tsy ho anay intsony ny hitondra ny ankizy hijery na hanao tsianjery sy ny kilalao any am-piangonana. Ny tena manahirana dia hotsaroan'ny zanakay fa tsy mba mety hiara-mifaly aminy izahay fa hoe sahirana miasa sy mitady vola. Nefa anie ka tsy fidiny ho anay izany. Tena very izahay eo anatrehan'ny fianakaviana sy ny fiarahamonina. Indrisy manko fa raha fantatra ho tahaka izao ve tany alohaloha tany dia mbola niroso ihany izahay? Izao ve no antsoina hoe lalan'ny fahaverezana?
Mivavaha ho anay ry zareo mba ho isan'ireo mpiandry ondry manirery tany an-tsaha, nisehoan'ny anjely koa izahay, nilazan'ny anjely fa teraka ny Mpamonjy ka mba ho afaka ny hifampitaona izahay hijery izany Mpamonjy teraka ho antsika ao antanànan'i Davida izany. Mivavaha ho anay fa toa tafavoaka ny vala izahay. Mivavaha ho anay fa aza manenjika anay. Mivavaha ho anay fa aza maneso anay. Mivavaha ho anay fa na mety hisy aza aminay no efa manadino an'Andriamanitra dia mbola mikaroka ihany koa ny fiadanana izahay, mikaroka ihany koa ny fitoniana izahay ary mikaroka ihany koa ny fifaliana iarahana amin'ireo olon-tiana dia ny vady aman-janaka, ny havana aman-tsakaiza. Mivavaha ho anay ary aza manadino anay. Manaova tonombavaka ho anay. Toa zary lasa vavaka asandratra ho anareo amin'izao sasakalina izao... Toa sasakalina santatra sahady amin'ilay sasakalin'ny krisimasy na noely.
Alina indroa misesy aho izay no tratran'ny tsy misy fifandraisana iraisampirenena tampoka ny aterineto tao amin'ny Telma-Moov. Teo ampanaovan-javatra mihitsy anefa tamin'izany fotoana izany, ary mila raketina izay vita fa raha tsy izany dia very maina izay natao. Ny Alin'ny Zoma hifoha Asabotsy aho naka ny tsofoka orange fanaoko "backup" dia natao ny fandraketana. Ny alin'ny Asabotsy nifoha alahady kosa tsy tohako intsony ka dia nopihana izay sary azo atao ary noraisina ny lahatsary hanaporofoana ny tsy fetezana.
Fanamarihana: Izaho dia mihevitra fa matoa mahazo tsara ny Moov.mg sy ny Orange.mg dia afaka miserasera tsara ny samy eto Madagasikara, fa vantany vao miditra iraisampirenena, indrindra fa ny Facebook ohatra, dia misy marika anamarihana ihany fa tokony handeha ilay fifandraisana fa iniana tapahina ilay izy satria mety misy mampiasa azy amin-javatra hafa any amin'ny sehatra ahafahana manao izany NA mandeha ny "tsy fahazoana miserasera amin'ny aterineto" manomboka amin'ny 11 ora alina any ho any ohatra, saingy tsy ambara ampahibemaso izany. Mihodikodina miloko manga matevina fotsiny manko ilay tsipìka miendrika kodiarana ankilan'ny toeran'ny rohy io nefa tsy mivoaka ny tranonkala, heveriko fa mahita ny lohamilina misy ny rakitahirin'ny Facebook ny fifandraisana avy aty amiko fa sivanina tsy ho tonga aty amiko kosa ny setriny ahafahako miditra amin'ny Facebook ohatra. Hafa manko raha ilay mitady tsy mety mahita milaza fahatapahana tanteraka iny.
Dia hotehiriziko io fa ho hitako indray rahalina raha mitovy amin'ny indroa alina nisesy teo ny zavamisy. Efa miandry fotsiny aho io izany!
Kihondalana tsy tokony avela handalo foana eto amin'ny amin'ny tontolon'ny serasera ny faran'ny herinandron'ny 13-14-15 novambra 2015. Tratran'ny fanafihan'ny mpampihorohoro indray i Paris, ary soa fa tsy tafiditra tao anatin'ny kianjan'ny Stade de France ireo mpanao vivery ny ainy. Saika handefa mivantana ny fanafihan-dry zareo nandritra ny lalao nifanaovan'i Frantsa sy i Alemaina niafara tamin'ny fandresen'i Frantsa tamin'ny isa 2 noho ny 0 ry zareo, tahaka ny tamin'ny 11 septambra 2001 tany New York, fa tsy tontosa izany. Nivadika tanteraka manko ny toe-javatra raha sanatria tontosa izany ary mety saritaka tsy nifankahitana no niseho teo amin'ny mpijery.
Nivarahontsana ny maro raha nandre fa nihoatra ny 128 ny isan'ny maty tamin'ny fanafihana nitranga tamin'ireo toerana vitsivitsy tao Parisy. Haingana dia haingana ny hafatra avy amin'ireo mpitondra lehibe manerana izao tontolo izao ho fiaraha-miory ary nivoaka ny "SafetyCheck" Facebook narahina fahafahana manova ny sarintavanao hiravaka ny sainam-pirenena frantsay ao anatiny fotoana voafetra. Niteraka fifanasana vangy teo amin'ny Malagasy teto an-toerana sy tany ampitan-dranomasina anefa io fihetsika nataon'ny Facebook io. Tsy mbola nahare ny akony tany amin'izay firenena andalam-pandrosoana hafa aho fa ny an'ny Malagasy aloha no nahitana fifamaliana sy fanesorana ho namana Facebook, ary nilaza fa izay ry zareo vao mahalala ny tena namana na mahalala ny tena toetran'ireo namana virtoaly ao amin'ny Facebook.
Vanim-potoana nanamarika ny tontolo virtoaly malagasy noho izany io fotoana io ary tsy mba tamin'ny lafiny tsara fa tamin'ny lafiny ratsy ary ahitana taratra ihany koa hoe hatraiza ny fandraisan'ny Malagasy ny zavatra iray mitranga. Manana fifamatorana ara-tantara akaiky loatra manko ny Malagasy sy ny Frantsay, maro ny Malagasy no efa manana havana Frantsay ary efa an'aliny rahateo ny Malagasy no mizaka ny zom-pirenena Frantsay, an'hetsiny no efa nianatra tany Frantsa na firenena miteny frantsay any ampitan-dranomasina, ary an-tapitrisany ny Malagasy no efa nianatra tamin'ny teny Frantsay satria amin'ny teny frantsay no ampianarana ny zaza sy ny tanora malagasy mandraka ankehitriny. Samy manana ny rariny ho azy ary samy mihevitra ho ambony fisainana kokoa na ireo mpanandratra ny sarintavany voaravaka sainam-pirenena frantsay na ireo mitsikera ny fanaovana izany ho famadihana ny tanindrazana (Madagasikara).
Filazana soritr'aretina eo amin'ny Malagasy anefa ireo fifandirana sy fifanakianana sy fifanasana vangy teo amin'ny samy Malagasy ireo, ary tsorina fa na izaho koa aza tsy nanaiky gisitra tamin'ny fifandresen-dahatra. Tsy ho ary voaangona avokoa ireo teny sy fomba filaza nitranga tamin'ity faran'ny herinandro ity fa rehefa any aoriandriana any samy mitsakotsako sy mieritreritra hoe ahoana tokoa moa ny hevitro sy ny nolazaiko tamin'ireo mpiserasera tao amin'ny Facebook?
Ny andron'ny 16 oktobra indray no "Andro Ikatrohan'ny Blaogy" na antsoina hoe "Blog Action Day" #BAD2015 araka ny ahafantaran'ny maro azy eo amin'ny sehatra iraisampirenena. Raha nangina am-bolana vitsy ny blaogiko teto dia fotoana izao ihetsehany indray ka amoahany izay hevitra mpanohariana ato amiko ato.
Ny ankamaroan'ny olona eto Madagasikara raha mitaraina dia toa mivantana any amin'ny fitondram-panjakana avy hatrany ny fitarainana rehetra ary toa tsy dia manaraka an-tanantohatra ilay izy fa avy hatrany dia any am-bovonana araka ny fiteny. Rehefa jerena anefa dia ireo ao antenantenany no tena mihoa-pahefana na manao ny tsy mety sy ireo izay mihevi-tena fa manana mpitondra ambony hiaro azy na dia tsy ao anatin'ny an-tanantohatry ny fitantanan-draharaha aza.
Izaho kosa rehefa nandia izay fotoana lava niainana izay, dia mahatsapa fa na dia manana ny andraikiny tokoa aza ny mpitondra fanjakana dia ireo rafitra tsy miankina toy ny eny an-tsekoly na ny eny amin'ny birao na ozinina na eny amin'ny tsena (fifanakalozana ara-barotra) ihany no tarafin'ny mpitondra fanjakana. Izay tsy rariny rehetra heverintsika fa itarainantsika amin'ny mpitondra fanjakana dia tsy rariny ataon'ireo ambaratonga tanisaintsika ireo, saingy sarotra ny itsikerana azy sady mety hahavoaroaka ihany koa nefa mety hihatra amin'ny ain-dehibe raha voaroaka avy any amin'ireny sehatra ireny ka aleo mipirimpirina. Noho ny tsy fihetsehan'ny fitondram-panjakana hiaro ny olom-pirenena ao aminy dia lasa manjakazaka manao izay danin'ny kibony ireny sehatra tsy azo tsikeraina ireny, ary rehefa manao ny tsy rariny ireny sehatra ireny dia ny mpitondra fanjakana ihany no mahazo tsiny ho mpiray tsikombakomba amin'ny fanaovana ny tsy rariny amin'ireo mpiasa... aza mba mpiasa aman'olona ihany...
Satria manko tsy manambola ny fanjakana ary mitady fatratra izay fomba hahazoan'ny olona asa sady tsy manelingelina ny seza fiandrianany dia avela gaboraraka ny lalàna fiahiana mahaolona ireo olona fehezin'ny mihevi-tena ho tompon'ny lalàna rehefa tsy mampihatra ny lalàna tokony ampiharina amin'ireny sokajin'olona iondrehan'ny mpiasa ireny ny mpitondra fanjakana. Ny loza aza dia misy ireo heverina ho solontenam-panjakana hanelanelana eo amin'ny mpiasa sy ny mpampiasa rehefa amin'ny vanim-potoana manahirana no izy indray no misolovava ny mpampiasa. Efa niaina izany manokana ny tena, hoy ilay "Inspecteur d'Etat" tao Antsahavola izay rehefa nametraka ny fitarainako tamin'ny asa tamin'ny maha-delege aho hoe: "Tsy hitako izay itarainanao amin'izany fa be dia be ireo ny olona mitsiriritra ny asanareo fa mahaiza mipetraka, rehefa tsy zaka dia mialà fa aza be taraina" (Tamin'ny andron-dRatsiraka nitondra fanindroany izany fotoana izany!) Tena tezitra aoka izany aho tamin'izany valin-teny izany fa fitarainan'ny mpiasa no entiko ary misahana ny asa ny raharahany ka tsy mahagaga raha be no mihevitra hoe efa nosisihan'ny mpampiasa vola ireny "Inspecteur d'Etat" ireny matoa mahavita miteny toy izany ka tsy mahagaga ny mpiasa raha lasa manaonao foana rehefa tsy hita izay heveriny hiahy azy rehefa tsy misy miraharaha izy nefa mahatsapa ho ianjadian'ny tsindrihazolena.
Noho ny toe-javatra tahaka izany indrindra no nahatonga ahy namoaka tao amin'ny facebook (ary efa mivoaka ihany koa ato amin'ny blaogy.com) hoe Tiavo ny asanao fa aza mitia ny orinasanao. Io orinasa io tsy hiraharaha izay momba anao raha azony atao ihany koa fa ny tombontsoany ihany ny azy no fantany. Io orinasa io tsy maika amin'ny resaka sosialy hitsinjovana ny mpiasa fa mahavita manapa-kevitra haingana dia haingana rehefa hitany fa misy tataka ny fitoeram-bolany. Fa dia inona loatra ary no anandratana feo amin'izao fotoana izao? Nisy mpamaky ahy taloha nahatsikaritra fa rehefa hilaza zavatra iray atao lohateny aho dia mbola ilaozako miresaka zavatra hafa aloha vao mitodika any amin'ilay lohahevitra rehefa any amin'ny farany. Mbola manaraka izany firafitra izany angamba ity firafitra ity raha mbola mamaky ity tsanganana ity indray izy. Izay no ela fa horesahintsika amin'izay ny olana tsy sahin'ny mpiasa aboraka ampahibemaso fandrao mahavoaroaka araka ny fiheverany.
Efa nipetraka hatramin'ny repoblika faharoa ny fe-potoam-piasan'ny mpiasa isan-kerinandro ho 40 ora fa heverin'ireo vahiny "mpampiasa vola" eto amintsika fa ny mpiasam-panjakana irery ihany no misitraka izany zon'ny mpiasa izany fa izy ireo kosa mampiasa anao amin'izay ora tiany na ho 60 ora na ho 70 ora isan-kerinandro aza izany (izaho aza efa nisy fotoana niasa 76 ora isan-kerinandro ary mbola betsaka no manana ora mihoatra noho izany niainako izany). Raha miresaka izany ianao ny ao an-tsain'ny olona voalohany dia hoe saosy be izany asa mafy ataonao izany, fa heveriny ho mandainga ianao raha mamaly azy fa tsy misy tambin-karama azo avy amin'izany ora be dia be mihoatra izany na dia ariary aza satria efa "cadre" na mpifehy ianao dia tsy voafetran'ny ora intsony ny asanao fa izay amitanao ny iraka ampanaoviny anao no ataonao. Raha asam-pitiavana manokana sy fanolorantena ilay izy dia tsy hitako izay itarainana, ary toy izany ihany koa raha mba mifanaraka amin'izany ny karama, saingy karama herinandro dia vita tanteraka! Tsy mahagaga raha misy ireo mitady vady an-tserasera na an-gazety ireo no mitady "cadre superieur" fa tsy "cadre" (fametrahan-tsary) satria iharan'ny fanandevozana ankolaka amin'ny karama kely, ary mety mbola kely vola raisina noho ny "employé" ao amin'io orinasa iray io ihany aza izany "cadre" tsotra izany. Ho anareo izay mbola hiasa, tandremo tratran'ny fandrika toy io nosoratako io. Sarotra ho anay mpiasa ny hitaraina amin'ny mpitondra fanjakana rehefa hitanay miharihary fa hay mpiara-komana amin'ny mpitondra orinasa mety ho manao tsinontsinona ny mpiasa ao aminy ianareo rehefa hitany fa mpiray fikambanana any amin'ny "fikambanana mpanao asasoa" na fikambanan'ny mpanankarena any ianareo, saingy mbola alefa ihany ny fitarainana mba ijerena lalàna iarovana ny mpiasa amin'io fitaka ataon'ny mpampiasa ao amin'ny fifanarahan'asa io.
Faramparany dia misy ihany koa ireo tsy manaja ny andro fiasana sy ny andro tokony hialan-tsasatra ary misy ireo mpitantana orinasa (misy hoy aho fa tsy izy rehetra) no izy indray no tezitra rehefa lazaina aminy fa tsy azo atao ny miasa 26 jona ohatra eto Madagasikara... satria malalaka loatra amin'izay ataony izy fa tsy raharahiany mihitsy ny hiasan'ilay mpiasa "tsy mahazo tambin-karama" noho ny fiasana andro fety na alahady noho ilay fifanarahan'asa izay voalazako etsy ambony etsy ihany. Efa tsy fantany intsony fa efa voasoratra ao amin'ny lalàna ny mba hananan'ny mpiasa fialan-tsasatra 48 ora ao anatin'ny herinandro. Noho ny tsi-fieritreretana fa misy ireo mpiasa miasa alahady mba mangataka andro hafa ho solon'ny alahady niasana (izany hoe 24 ora isan-kerinandro no tadiavina) no mbola mahazo valinteny fa tsy zon'ny mpiasa izany fa fitiavana manokana avy amin'ny orinasa ("faveur") raha omena "day off" izy, ilay fitenenana "day off" manko no mamitaka fa solon'alahady no tena izy.
Farany, satria manko tsy manankaleha intsony ireo mpiasa, indrindra rehefa mahazoazo taona izy, no anaovana toeran-tsy zaka ka tsy raharahiana na 10 na 15 na 20 taona niasana izy fa raha vao manao fahadisoana indray mandeha, toy ny fahatarana ohatra, dia sady omena sazy no iniana afindra toerana hafa izay efa miharihary fa tsy ho tian'ilay mpiasa ka rehefa tsy manaiky dia terena hametraka fialana, dia maro ireo manampim-bava ny tenany fandrao tsy homam-bary ny vady aman-janaka. Tsy manan-kitarainana intsony no sady tsy maharo azy izay rafitra rehefa natao hiahy azy ny mpiasa. Satria manko be loatra ny tsy an'asa ary be ny mpitady asa araka izany, dia anaovana izany karazam-panandevozana izany nefa ny karama omena amin'io ilay karama sahaza ny mbola ipetrahan'ilay mpiasa any amin'ny tranon-dray aman-dreniny ihany.
Hafatra ho anareo tanora: Aza mba mpiasa ihany fa raha azonao atao dia mitadiava fihariana tsy eo ambany fahefan'olon-kafa, sarotra izany fa aleo miasa mafy ahitam-bokany toy izay ampiasaina mafy amin'ny karama tsy mahavita tapabolana... Raha mbola tanora ianareo dia matanjaka tsara na saina na hery fa rehefa mihalehibe ianareo dia mihaosa avokoa na ny saina na ny hery.
Zoma 16 oktobra 2015 amin'ny iray ora sy sasany maraina...
Efa namaky na nandre izany filazana izany angamba isika. Efa misy io lalana io ary efa nizorako na dia efa ela aza fa raha ny marina dia fanatsarana sy fanalehibeazana azy no sisa. Diso tanteraka noho izany ny finiavana hilaza azy ho fanokafana na famakiana lalana. Efa misy ihany koa ny lalana Ivato-Sabotsy Namehana na Ivato-Isahafa-Lazaina ary Isoavimasoandro-Ankadikely Ilafy saingy mbola lalatany avokoa ireo.
Fampanantenana nipoapoaka tamin'ny fifampiarahabana voalohan'ny taona 2013 nataon'i Andry Rajoelina, Filohan'ny FAT, tsy nanokafana tetibola manokana nolanian'ny Parlemanta, ny fanamboarana io lalana io saingy nangoronan'i Rajabali, Karana iray malaza ho mpanankarena, ny tany rehetra tamin'iny manodidina an'Isoavimasoandro iny. Kisendrasendra sy fifanandrifian-javatra ve sa nisy firaisana tsikombakomba tao ambadika?
Niara-nandre ny kabary ny maro fa nisoko mangina kosa ny fampiantsoan'i Rajabali izay manantany rehetra tamin'ny manodidina io Isoavimasoandro io tao amin'ny sekoly FJKM Paul Minault hividianany ny tany araka izay anombanan'ny milaza ho tompony azy tsy misy adivarotra fa ny ividianany ny tany ihany no fantany. Moa mba fantatry ny besinimaro izany zavamisy izany? Anontanio ny mponina eny fa nalaza teny izany. Fantatsika ny tohiny fa fampanantenana poakaty no nitranga ary lasan'ny Karana avokoa ny tany ka Malagasy maro dia maro no nivarotra ny tanindrazany tamin'izany nefa dia efa nodradradradraina ho tena ratsy indrindra izany mivarotra tanindrazana izany.
Tonga ny Repoblika fahaefatra fa dia mbola niverina indray ilay fampanantenana ary dia mbola tsy tanteraka ihany fa Rajabali indray no malaza ho nanamboamboatra ny lalana izoran'ny kamiao mitatitra tany hanotofana izao ao Mahatony izao. Fa tsy mahatezitra ny maro akory hay ilay mivarotra tany amin'ny vahiny fa mba mody tabatabaina eo. Lasa nanombatombana no niafarako hoe mety ho lasa lalana an'olona manokana no iafaran'io lalana efa nisy hatramin'ny Repoblika voalohany io fa mody fanina fotsiny ireto mpitondra mifandimby ireto.
Raha tena hanao dia ataovy fa aza mivarotra amin'olona ny lalana efa nisy hatramin'izay. Aza gaga raha lazaina ho Autoroute andoavambola ny fandehanana aminy rehefa kelikely nefa tsy fanjakana no tompony fa Rajabali raha izao fihetsika ataon'ny mpitondra izao no mitohy.
Raha ny tontolo eto Madagasikara, eto Antananarivo indrindra indrindra, dia tokony ho niresaka politika mafana vay aho. Tsy nanao izany mihitsy anefa ny tena ary niniako natao iny tsy hiteny na inona na inona. Efa fantatry ny mpamaky ny fironana politika misy ahy ary tsy mbola miova amin'izany aho. Aoka kosa anefa hotsorina fa mila mitandrina fatratra izay te-handresy amin'ny fomba madio araka izay tratra amin'io fifidianana io fa tsy ao amin'ny biraom-pifidianana ihany no ilaina ny fanaraha-maso amin'io fotoana io fa eny amin'ny zato metatra na mihoatra manodidina ny biraom-pifidianana... ary tsy izay ihany, fa efa nisy lahatsoratra iray manontolo nataoko momba io raharaham-pangalaram-bato io. Fividianana olona no mety hanjaka eo raha mbola tsy misy fiovana avy amin'ny tsikaritra nolazaiko tamin'io lahatsoratra io.
Efa sehatra nasionaly ny politika noresahina teo ambony fa misy ihany koa ny politika tena mihatra amin'ny tsirairay manokana ary tsy voatery ho nasionaly fa maningatsingana any amin'ny toerana lazaina fa efa olondehibe mahalala ny tokony ataony daholo no ao. Anisan'ny lohahevitra eo amin'ny resaka politika ny fahafahana sy ny sivana ary ny fanampenam-bava, fa tsy voatery ho avy amin'ny governemanta na avy amin'ny mpitondra ara-politika ihany no misy ny fanampenam-bava fa mety ho avy amin'ny sehatry ny asa ihany koa, ary niharan'izany indrindra ny tena.
Ela tokoa ny ela fa dia tonga tamin'ny tena koa ireo zava-mitranga any amin'ny firenen-kafa amin'ny fanakanana tranonkala sasantsasany izay nadika tao amin'ny Global Voices Online. Ilay Global Voices Online iray manontolo mihitsy no nosakanana tao amin'ilay toerana ary rehefa notsapatsapaina avokoa ny tranonkala hafa dia toa izy irery hatreto no niharan'izany fanakanana izany. Raha mitohy anefa izao ataoko izao dia mety hanara-dia ihany koa ity blaogy.com ity. Nefa tsy hay aloha izay ho tohiny. Raha ny lahatsoratra be mpamaky ao amin'ny GVO teny malagasy dia resaka manodidina ny vetaveta no tena mahasintona ny mpamaky sasantsasany, ka izay ve no mety antony? Jerena anefa hoe misy tranonkalam-betaveta voasakana ve? toa tsy misy...
Nosakanana ve ny media sosialy toy ny Facebook na Youtube izay fandanian'andro mahakely ny asa vita sy ny vokatra azo? Tsia... Efa nilaza am-bava ny lehibe tale jeneraly teo aloha, fony fahavelony, tao amin'ity toera-piasana ity fa tsy ankasitrahany mihitsy ny idiran'ny mpiasa miserasera amin'ny Facebook fa tsy nisy mihitsy ny fanakanana tsy ahazoana miditra aminy ara-teknika... dia rehefa tsy tratra eo am-piseraserana moa izany ny mpiasa dia tahaka ny hoe tsy niditra Facebook. Tsy nanakana ny fisian'ny mpitsikilo manokana ireo mpiasa midikiditra amin'io sehatra io any amin'ny misy azy any amin'ny fotoana fiasana izany tsy fisian'ny fanakanana ka raha tsy mahay manidy ny fikarajiana (Chat) dia mety ho voateny. Fa ity nanjò ity kosa toa fikendrena manokana, fa manana ny lazany tahaka ny ahoana ilay Global Voices Online ary inona no nataon'ilay GVO tamin'ilay toera-piasana? Na izaho aza tsy mahavaly ilay fanontaniana.
Raha ireo sehatra mampandany fotoana tsy iasana no notenenina sady nosakanana toy izao ka tsy misy afa-miditra daholo ny rehetra mba hafahafa ihany satria andeha atao hoe azoko ekena hoe manan-jò ny hanakana ireo tranonkala mampandany hery sy ora tsy iasana ny toeram-piasana. Raha tranonkalam-baovao mety tsy hampandany anao atsasakadiny mihitsy na hoe folo minitra akory aza dia mivandravandra fa resaka fanakanana tsy mitombina velively. Raha misy ny manana andraikitra hanakana tranonkalam-baovao dia tokony avy amin'ny governemanta, tsy mahazaka demaokrasia sy fahalalaham-pitenenana, mihitsy izany fa tsy avy amin'ny toera-piasana iray loatra. Tsotra ihany ny zavatra ambarako, enga anie izao mihatra izao tsy ho fihoaram-pefy na fanararaotam-pahefana!
Rehefa fakafakaina marivo sy lalina ny toe-draharaha dia tokana ihany no antony: Fialonana sy Tahotra (F&T). Tsy hitako loatra anefa izay antony mampialona fa efa ananany avokoa izay ananako ary manana betsaka mihoatra noho izaho aza izy ary tsy hitako izay hampatahotra satria olona ratsy naoty indrindra eo amin'ny lehibe tale jeneraly amin'izao fotoana izao aho satria efa niteny taminy ny tokony hanajana ny zon'ny mpiasa eto Madagasikara ary efa tsy tsara naoty tamin'ny lehibe ambony nodimbiasin'ity farany ity ihany koa ka tsy hisy fahafahako hiakatra ambaratonga fa fanetrena aza no mety hihatra kokoa. Tamin'ny teo alohan'ireo olona roa ireo ihany aho no tsaratsara naoty fa efa tsy ao intsony ihany koa moa izy amin'izao fotoana izao. Tsy ho afaka ny haka ny toerany na oviana na oviana aho, noho izany, ary tsy afaka ny hitovy laharana aminy mihitsy.
Ho setrin'izany F&T izany anefa anefa dia lasa mitady ny F&T ahy koa aho: ny "Fahafahako" miditra hatrany ao amin'ilay sehatra ho "Tohitr'ilay" fanakanana atao mangingina satria tsy misy ny filazana ofisialy fa tsy azo idirana ny tranonkalan'ny Global Voices Online. Fa raha mbola apetraka ny hidim-baravarana dia apetraho naoty amin'ny fomba ofisialy izany ho hitan'ny rehetra dia tsy hiditra aho rehefa any am-piasana fa raha ny hanakana hoe tsy mahazo mandray anjara amin'ny GVO intsony ianao dia tsy azonao sakanana amin'izay ataoko aty an-trano aho.
Voalohany indrindra dia tsy maintsy mampahatsiahy ny rehetra hoe harendrina no fanoratra azy fa diso ny fanoratra ny hoe arendrina, na dia maro aza ny haino amanjery manoratra tahaka ity farany ity. Manaraka izany, azo lazaina ihany koa hoe fanilo ny anarany. Fahatelo dia hiditra amin'ny resaka manafintohina ny mamaky azy nefa efa maro an'isa no efa manana eritreritra tahaka izany ao anatiny ao fa tsy mamoaka ampahibemaso ny heviny fotsiny izy ireo: tsy misy ilaina azy intsony ny harendrina, indrindra fa raha eto Antananarivo renivohitra no jerena. Aza tezitra na misendaotra fa mamakia anie hatramin'ny farany dia ho hitanao fa ny zavatra nataonao ihany no nanafintohina anao fa tsy ny nanambarako izany taminao.
Eto Antananarivo renivohitra no lazaiko fa tsy mbola miresaka tanàna hafa aho. Tao anatin'ny taona vitsivitsy izay dia tsy misy intsony ny toerana ifamontoanan'ny ankizy iray fokontany na atao tsotra fotsiny hoe mpiray tanàna. Mety hoe ny mpiara-mianatra any an-tsekoly indray no tena mpinamana amin'ny ankizy ka lasa tsy dia misy ny fifandraisana eo amin'ny mpiray tanàna, nefa tombatombana ihany ity farany ity fa tsy voatery ho marina any amin'ireo faritra betsaka olona mahantra. Ny olondehibe ihany koa tahaka ny tsy marisika ny hifampitaritarika amin'ny zanany na tsy te-hifampihosinkosina amin'ny mpifanolobodirindrina ve? Raha izany no izy dia potika tanteraka ny fiainam-piarahamonina araka ny dikany amin'io teny malagasy io hoe miara-monina. Toa zary mifampiolonolona fa tsy miara-mionona. Mifampijerijery eny an-dalana raha mijerijery fa amin'ny ankapobeny toa samy mody fanina. Efa niova tokoa ve ny fiainana an-drenivohitra?
Rehefa tsy marisika loatra ny hifampitaritarika ary dia lasa toerana iray no ihazakazahana sy ifanontofana itondrana ny ankizy, fa ny zaza raha kely loatra lasa tahotra indray no manjaka ao aminy noho ny fipoapoaky ny afomanga. Mivoaka mialoha eny an-tanàna hamonjy ny toerana ambonimbony hahatazanana ny farihin'Anosy, toerana iaingan'ny afomanga, na amin'ny toerana manodidina ahatazanana azy akaiky indray no lamaodin'ny ray aman-dreny fa tsy mahalala na inona na inona ankoatra izay raha resaka lanonana ankalazana ny fetim-pirenena no heverina. Fandrik'izany toe-javatra izany anefa dia mihamihena ny fandraisana anjaran'ny olom-pirenena fa ny hijery fampisehoana indray no mahaliana. Mijery fa tsy mandray anjara. Tsy mahagaga raha sarotra ny mandafo ny harendrina taratasy fa mora kosa ny mandafo ireo haingo mipendrapendrana amin'ny alina fitondra amin'ny alina vitan'ny shinoa.
Fahadisoan'ny mpitondra fanjakana tanteraka anefa no nahatonga izany fiovam-pihetsika teo amin'ny olom-pirenena zary tsy mpandray anjara fa mpitazana izany. Raha raisina pratika dia miharihary ny finiavan'ny mpitondra fanjakana hampanao ny olom-pirenena ho mpitazana fa tsy mpandray anjara eo amin'ny fiainam-pirenena tahaka ny hita amin'ny fetin'ny fahaleovantena izay atrehintsika amin'izao fotoana izao. Maika HIJERY afomanga fa haingon'entana ny Haingo sy Ravaka mipendrapendrana shinoa. Tavela eo izay ankizy tsy misy mitondra hijery afomanga raha mbola mankany amin'ny fivelomany ny ray aman-dreny. Raha mividy harendrina taratasy indray dia ny kelikely mahamay ny tanana satria akaikin'ny afon-dabozia loatra, raha lehibe loatra indray tsy maharaka ny haben'ny ankizy mitazona azy ka mitongilangilana ny fitondra azy.
Zavatra iray mahavariana ihany koa dia manify loatra ny labozia ka vetivety dia lany. Ny fitoeran-dabozia ao anatiny ihany koa dia kely loatra sa efa fantatry ny mpivarotra ve fa ny haben'ny labozia tafiditra eo ihany no zakan'ny fahefa-mividin'ny Malagasy? Rehefa mitondra azy mivoaka sy mirehitra amin'izay moa dia fianakaviana iray na roa na telo, fito raha be indrindra no miarakaraka sy mihirahira eny, hoan'ny eto Antananarivo renivohitra no ambarako eto, dia vita. Raha izaho manokana dia tsy misy "feeling" azoko amin'ny toe-javatra tahaka izany ary tsy mahatsapa tena mihitsy aho fa mankalaza ny fetim-pirenena.
Inona ary ny andraikitry ny mpitondra fanjakana na mpitondra eto Antananarivo ao anatin'io famotehana ny fiaraha-mifaly amin'ny fanaovan-javatra tahaka ny milahatra manao harendrina fa tsy faly ny ho mpitazana fotsiny io? Eto no manana ny anjara toerany indray ny fokontany sy ny mpitondra eo aminy. Tsy misy ve ny baiko midina rehefa tsy mahatsapa mandray andraikitra amin'ny tokony anentanan'ny isam-pokontany sy ikarakarany ny fampilaharana ny ankizy hanao harendrina avy amin'ireo filoha na [hay moa toa tsy misy intsony izany komitin'ny fokontany izany]? Izay tokontany filalaovana somary nalaladalaka taloha koa moa izao lasa misy mamariparitra fa efa lasany ny tany na dia tokony natokana ho toeram-pilalaovana izao aza ilay toerana. Tokony natao ny fanentanana mialoha isan-trano fa amin'ny 25 jona dia misy toerana vitsivitsy iaingan'ny ankizy milahatra manao harendrina ka hifamotoana amin'ny toerana voatokana na toerana malaladalaka iray eo amin'ny fokontany eo dia mba mifaninana manao fampisehoana eo ny isaky ny zana-paritra ohatra.
Efa nisy ny zavatra sy fiomanana tahaka izany teto Antananarivo tamin'ny fahakely (1980, 1985,...) ary ny tanora teo amin'ny fokontany no nitarika ny ankizy na nampianatra ny ankizy amin'izay hatao amin'ny takarivan'ny 25 jona. Karazana afondasy no atao fa tsy mila lampihazo na podium, ny podium amin'ny fijeriko manokana dia sehatra nataon'ny mpitondra fanjakana ireharehana hoe mahavita mindrana mpanakanto andoavam-bola fotsiny, izay mety midika any ambadika any hoe vola mihodina ka mety misy ny vola diso lalana hanatevenana ny fananan'ny tena manokana. Samy finaritra ao anatin'ny lanonana isaky ny fokontany izany na ny ankizy mandray anjara fety vetivety, na ny tanora nampianatra ireo ankizy ka faly fa misy zavatra nataon'ny tena hahatsiarovan'ireo zandry ireo anao, na ny ray amandreny mahita ny zanany manao amin'ny fony madio ny fandraisany anjara amin'ny fetim-pirenena. Ataoko fa mbola tsy lavitra an'izany ireo tanàna maro hafa eto Madagasikara raha tsy fantatra intsony kosa izany eto Antananarivo Renivohitra.
Mifanindran-dalana amin'izany kosa dia foanana ny afomanga fa fandoram-bola fotsiny na raha tsy maintsy atao ihany dia afindra toerana hotontosaina ny alin'ny 26 jona fa tsy amin'ny alin'ny 25 jona intsony satria manimba tanteraka ny ambiansin'ny fety. Any vao miara-mitazana ny rehetra, efa vita ny fanaovana ny fety eo amin'ny ambaratongan'ny fokontany, feno ny fandraisana anjaran'ny rehetra isam-pianakaviana tamin'ny sakafo tao an-trano, niara-nihinana sy nisotro tany amin'ny lapam-panjakana ireo olo-manankaja isan-karazany vao amboaram-pamaranana ny fety ny afomanga. Efa misy fifankafantarana na dia tarehy fotsiny aza farafaharatsiny eo amin'ny mpiara-monina sahirana amin'ny fitadiavana isan'andro na isam-bolana, maresaka ny ankizy vao mijery ny fialamboly atolotry ny fanjakana ireharehany. Fehiny: tsy tokony natao hamonoana ny fanaovana harendrina mihitsy ny afomanga fanatao hanampy azy amin'ny farany fotsiny. Natao ho ambin'ny harendrina ny afomanga fa tsy lasa mivadika toy ny hita ankehitriny ka lasa ambin'ny afomanga indray ny harendrina ka mahatonga azy ho anaran-tsy very araka ny hita amin'izao fotoana. Dia miarahaba anareo rehetra amin'izay nahatratra ny Asaramanitra ka trafonkena ome-mahery izay nolazaiko toe ka am-bava homana am-po mieritra
Efa tsy te-hiresaka adilahy politika intsony aho, fa tsy hanary ny resaka politikam-pandaminana sy fandalinana fotokevitra politika, saingy tsy avelan'ny toe-draharaha eto amin'ny firenena hipetrapetraka sy ho zary mpitazana fotsiny, na dia maharikoriko aza ilay izy.
Iray volana teo ho eo izay dia nisy ny zaikaben'ny fampihavanam-pirenena. Anisan'ny nivoaka tao, na tsy voatery arahina aza, ny fandravana ny andrim-panjakana rehetra ankoatra ny Filohan'ny Repoblika. Lasibatra manokana amin'izany fangatham-pandravana izany ny antenimieram-pirenena izay nampikoropaka ireo mpikambana tao anatiny sy nampanaovan-dry zareo valan-dresaka hitsipahana izany fikasana izany. Efa namaly ankolaka izany ihany ny tao amin'ny presidansa saingy tsy mbola maty lolo ireo depiote ireo. Manantomotra ny fisokafan'ny fotoam-pivoriana ara-potoanan'ny antenimiera indrindra io fotoana io ka alaim-panahy ihany ry depiote hivondrona.
Mifanindran-dalana amin'izany dia naka fanapahan-kevitra, hanaisotra ny hitsivolana nandidy ny fiambenana an-dRavalomanana amin'ny toerana manokana noho ny "fidirana an-tsokosoko" teto an-tanindrazana, ny filoha Hery Rajaonarimampianina. Nahatezitra tanteraka ireo nanongam-panjakana tamin'ny 2009 izany fanapahan-kevitra izany, satria ny fototra ijoroany voalohany tsy azon-dry zareo anaovana adivarotra dia ny famafana tanteraka izany anarana Ravalomanana izany amin'ny sehatra politika. Bala faharoa hiantefa any amin'ny filoha Hery Rajaonarimampianina ihany koa io fanapahan-kevitra io satria ilay tolona nimatesaka tamin'ny fiandohan'ny taona 2009 mihitsy no montsana tanteraka. Nanomboka teo dia napoapoaka fa fitondrana hvm-tim izao fitondrana mijoro izao rehefa hiara-miasa amin-dRajaonarimampianina Atoa Ravalomanana.
Tamin'ity herinandro mamarana ny volana mey ity anefa dia tontosa tampoka ny fivorivorian'ny depiote hanongana ny filoham-pirenena. Ny gazety vahiny mitabataba ny "destitution" moa ry mpanao lalàna sy ny eto an-toerana miezaka ny miteny ny "déchéance". Fa na "destitution" io na "déchéance" toa voahongana ihany no dikan'izany amin'ny teny malagasy fa tsy haiko loatra indray raha amin'ny teny frantsay. Ny niantefan'ny eritreritra voalohany raha vao tontosa ilay izy dia hoe ny Mapar no nitarika io fombafombam-panonganana io noho ny nanonganana ny Birao Maharitra voalohany nibahanan-dry zareo ny sehatra, ny nialàn'ny filoha tanteraka amin'ny fiarahana tamin'ny Mapar, ny tsy nahazoan'i Andry Rajoelina na olona hafa ao amin'ny Mapar ny toeran'ny praiminisitra ary ny nanomezana fahalalahana miriaria ho an'ny filoha teo aloha Ravalomanana. Nodradradradraina amin'izay ny taimbava hoe tsy mahay afa-tsy ny manongana ve no ataon-dry Mapar sy ny tariny. Tonga amin'izay ny fanaterana ny fangatahana fanonganana teny amin'ny Lapan'ny Fitsarana Avo momba ny Lalapanorenana vao kepoka ny Zanak'i Dada fa hay anisan'ny nikononkonona mangina tamin'ny fanonganana ny filoha ihany koa ny Tim. Fa inona no nitranga?
Azo heverina fa mora takarina ihany ny fahagagana mahazo ny Olon-tsotra Zanak'i Dada satria raha ny fotokevitra amin'izao dia tsy tia ilay fanonganam-panjakana amin'ny endriny rehetra mihitsy izy ireo. Maharesy lahatra kokoa ny Zanak'i Dada ny hoe mitady fitoniana sy fahamarinan-toerana ara-politika ny firenena fa efa mijaly loatra ny vahoaka. Mandeha ho azy ny fanondroana ireo depiote Tim hita sary nanatitra dosie teny Ambohidahy ho mpamadika, nefa tsy nitsahatra ny hagagana rehefa re fa toa ny depiote tim rehetra mihitsy no nanaiky ilay fanonganana. Tsy manana eritreritra mihitsy ny Zanak'i Dada fa mety hiara-dia izany tim sy mapar izany, aleon-dry zareo aza ilay fiaraha-miasa hvm sy tim no lefitra kokoa fa tsy ilay vondron'olona nanongana ny olona notohananao indray no iarahanao. Hatreto dia vondron'olona tsy hanaiky ny fahalalahan-dRavalomanana izany Mapar izany ary tsy mbola nisy fitenenana avy amin-dry zareo fa avelany ho afa-maina fotsiny amin'izao ny filoha efa nahongany. Amin'izao fotoana aza moa dia esoeso no azon'ny Zanak'i Dada avy amin'ireo mpandrangitra avy amin'ny mpanohana an'i Andry Rajoelina. Mbola maro noho izany no mihevitra fa diso lalana sy diso paika Ravalomanana raha sioka tokana avy aminy no nanaovan'ny depiote tim ny latsabatom-panonganana.
Dia miezaka ny tena hamantatra hoe inona no ahasahian'ny tim hiaraka hanongana amin'ny mapar. Tsy mbola ananana ny antony fa azo atao kosa ny manombatombana. Voalohany, andro vitsy dia vitsy taorian'ny Zaikabe tim no nanaovana ny latsabato ary nisy ny nanoratra fa naroso io zaikabe tim io, ho fanomanana ny fifidianana kaominaly ho avy. Faharoa, mbola nanatontosa ilay teniny tamin'ny fotoana nahatongavany ihany Ravalomanana hoe tsy mahandry ny 2018 izy "hananganana firenena vanona". Fahatelo, tsy hahasahy handrava velively ny Antenimieram-pirenena Rajaonarimampianina, rehefa fantany fa tsy mbola hahazo ny maro an'isa izy, fa ireto vondron'ny nanongana ireto no samy manantena handrombaka ny fandresena raha hisy indray ny fifidianana depiote. Ny mahavariana dia tsy misy fanazavana avy amin'ny depiote tim hatreto ilazany ny antony nanaovany ny latsabato fanekena fanonganana, ka lasa mampihevitra fa mpanara-driandrano fotsiny ry zareo fa tsy tompon-kevitra. Hafa indray ny fandehan-javatra raha hoe hanangana antenimieram-panorenana tendrena fa tsy hofidiana Rajaonarimampianina, saingy amiko manokana dia tsy hahavaha olana velively izany antenimiaram-paorenana hotendrena izany, tsy maintsy ho lalampanorenana sadasada hatrany no hivoaka avy eo noho ny marimaritra iraisana. Raha avy amin'ny fifidianana kosa indray dia azo vinaniana ihany ny fotokevitra tian'ilay voafidy nandritra ny fandresendahatra nataony.
Eto dia miankina tanteraka amin'ny fanapahan-kevitry ny Fitsarana avo momba ny lalampanorenana ny tohin'ny raharaha. Ny tena manokana dia mihevitra fa azo tsipahina tsy amin'ahiahy ity fangatahana fanesorana ny filoha ity satria sady tsy lasa adala no mbola afa-mandeha sy afa-miresaka mitombina tsara ny filoha. Tsy maintsy manova fihetsika sy manova ny ekipa ny filoha raha tafavoaka amin'izao sedra izao, ho hentitra ary tsy hanao kinanga amin'ny fitantanana ireo orinasa tantanin'ny fanjakana na ananan'ny fanjakana malagasy petrabola ampahany betsaka. Mety ny fanapahan-keviny tsy handrava ny antenimieram-pirenena mba tsy hanisy menaka ny afo narehitry ny sasany, ary hitony tokoa ny toe-draharaha rehefa tsy mamaly fihantsiana amin'ny fihantsiana. Hitonitony ratsy araka ny fiteny moa izany fa tsy hoe handry fehizay tsy akory. Hatreto aloha dia miditra anaty savorovoro indray ny fiainam-pirenena ary tsy afa-bela ao anatin'izay ilay toekarena efa marefo dia marefo.
Jentilisa 28 mey 2015, amin'ny 01:05 a.m. ora eto Antananarivo.
Navoaka tamin'ny fomba ofisialy androany 20 mey 2015 ny blaogy iraisana Malagasy iray izay nokendrena hamoaka votoaty amin'ny teny frantsay na amin'ny teny malagasy. Raha ny tambajotra sosialy no ironan'ny besinimaro ary toa efa mihalefy tsikelikely ny blaogy amin'ny ankapobeny, dia fanamby lehibe kosa no atrehin'ny Zarateny amin'ny famoahana izao bilaogy iraisana izao. Hahatonga ny olona ho liana amin'ny blaogy indray ve ny fandraisana anjaran-dry zareo?
Amin'ny ankapobeny dia mikendry famoahana lahatsoratra na/sy votoaty dimy isan-kerinandro ity sehatra iray ity. Mety hisy ny mpandray anjara mavitrika fa ny tena andrasana sy tsara homarihina dia ny fahafahan'ny hafa mandray anjara amin'ny famoahana ny fanadihadiany ka isafidianana ho ao anatin'ny dimy hivoaka isan-kerinandro. Tsy tora-po intsony no andrasana hivoaka raha ny fahazoan'ny mpanoratra azy fa tena fitsakotsakoana sy vokatry ny fandinihana no heverina hivoaka.
Tsy izay votoaty rehetra tiana havoaka anefa no ho hita ao amin'ity bilaogy iraisana ity fa misahana manokana ny politika sy ny sosialy eto Madagasikara. Afa-mandray anjara avokoa na vahiny na Malagasy monina eto an-tanindrazana na ampitan-dranomasina rehefa miompana amin'io lohahevitra io ny votoaty ary mivoaka amin'ny teny frantsay na malagasy ilay izy.
Ny famoahana amin'ny fomba ofisialy no androany fa efa namoaka ny votoaty dimy voalohany izy tamin'ity herinandro ity. Ary tamin'izao voalohany izao dia tamin'ny teny frantsay avokoa ny lahatsoratra. Fepetra takiana raha hamoaka lahatsoratra ao aminy ny tsy maintsy ahafantarana hoe iza no mpanoratra, sy ny filazana fohifohy ny momba azy. Mazava loatra fa te-hametraka fahamatorana ny mpikarakara sy mpikirakira ity blaogy iraisana ity ary tsy hilefitra manoloana ny kitoatoan-kevitra sy fihantsiana bontolo. Hatreto dia tokana ny ahafahana mifandray amin'ireo mpandini-dahatsoratra sy manolotra lahatsoratra na votoaty dia amin'ny alalan'ny mailaka [email protected]
Na izany na tsy izany dia misy ny tsikera manokana avy amin'ny mpanoratra. Ekena tokoa fa tsara ny vokatry ny fandinihana lalina fa tsy maintsy lazaina ihany koa fa kamo ny mpamaky rehefa tsy mahatakatra izay tian'ireo mpanoratra holazaina, ary atahorana tsy hiverina hamaky intsony izy ireo rehefa be loatra ny zavatra tsy takatry ny besinimaro. Hatreto dia aleo tsorina fa somary very ihany ny mpanoratra amin'ireo votoaty nivoaka. Misy tokoa ny mahaliana ka maha-te-hamaky hatramin'ny farany fa misy ihany koa ny ahiako ho lasa misavoan-danitra loatra ka tsy tody hatrany amin'ny farany ny mpamaky avy eo satria tsy ao anatin'ny kapoakany loatra ilay zavatra avoaka. Tsy maninona, azo lazaina hoe tora-po ny fanamarihako, saingy raiso ho tsikera manatsara zavatra dieny ety am-piandohana. Misy manko ny lahatsoratra mety ho vitan'ny rohy tany amin'ny loharano nakana azy, indrindra raha hita an-tserasera izany loharano izany, no toa lasa ao anatin'ny lahatsoratra tanteraka. Azo atao anefa ny manazava azy tsikelikely ka mamoaka ny rohy, dia any ireo liana no manohy ny famakiana sy mijery ny antsipirihan'izay mety hahaliana, fa ny mpanoratra kosa hanasongadina izay tena tiany avoitra sy hanazava azy ho takatry ny besinimaro.
Trafon-kena ome-mahery izao resaka izao, ka am-bava homana am-po mieritra.
Migadona ny voalohany volana mey. Fetin'ny Asa no mahazatra ny fitenenan'ny olona raha vao miresaka io daty io. Raha ny marina anefa dia fetin'ny mpiasa no voambolana mety sy sahaza kokoa fa tsy ilay asa loatra. Ara-tantara (Tandrefana) dia ny fankalazana ny asa vitan'ilay olona mpiasa no tena nasandratra tany amin'ny taonjato faha-18 tany. Izany hoe tsy mijery afa-tsy ny vita ny mpampiasa fa tsy mijery ilay olona nanao ny asa, tsy mahalala ny filan'ilay mpiasa sy ny zavatra mety mihatra aminy. Tsy tamin'ny andron'ny 1 mey ihany koa, no tena nametrahana izany daty izany tamin'ny maha-fetin'ny Asa azy.
Taty aoriana dia efa mazava kokoa ny filazan'ireo tranonkala vahiny ny anarany hoe Andro Iraisampirenena ho an'ny Mpiasa. Eo vao mitodika any amin'ilay olona ny andro fa tsy tamin'ny zavatra nataony sy novitainy intsony. Teo aloha dia ny tombontsoa sy ny vola miditra ihany no fantatry ny mpampiasa fa tsy raharahiany izay manjò ny mpiasa any. Olombelona ihany koa anefa ny mpiasa. Mahalala trotraka ihany koa izy ary mahay manohitra ny tsy rariny avesatra eo amboniny. Toy ny andevo ny fijery ny olona atao ambany na tsy raharahiana noho ny vola miditra na vola tokony omena ilay olona nanao ny asa nefa dia fihinina izany satria hoe "zaranao aza manana asa ianao".
Ny fiandohan'ny nametrahana ny 1 mey dia avy amin'ny fitakian'ny sendikà Amerikana hametra ny ora iasana ho 8 ora isan'andro fa tsy mihoatra. Io no andro ihetsehana, maro ny ra latsaka tamin'ireo andron'ny 1 mey nifandimby ka vao maika nampijoro mafy ilay andro ho sarotra esorina, indrindra fa any amin'ireo tany tandrefana. Andro napetraka hanaovan'ny mpiasa fitakiana izy io amin'izao fotoana izao, saingy anaran-tsy very izany sisa eto Madagasikara, satria tsy azo atao ny midina an-dalambe tsy mahazo alalana. Hahazo alalana amin'ny fitakiana sendikaly ve ny sendikà sa tsy sahy intsony? Sao dia anaran-tsy very ihany koa sisa ny sendikà amin'izao fotoana izao?
Eto Madagasikara, na dia efa natao andro tsy iasana tokony hanaovan'ny mpiasa ny fitakiana any anatiny any aza ny andro voalohany volana mey dia maro ireo orinasa, lazaina fa manaja ny lalàna velona eto Madagasikara, no tsy miraharaha fa mampiasa ny mpikarama ao aminy ho toy ny andro andavanandro ihany. Ary ny tena loza dia misy ireo miasa tsy mahazo tambin-karama, satria hoe efa mipetraka ao anatin'ny fifanarahan'asa eo amin'ny mpiasa sy ny mpampiasa fa tsy mahazo tambin-karama intsony izy. Te-hanangona sy te-hahafantatra ny endrika tsy rariny mahazo ny mpiasa aho fa izay fantatro ihany no lazaiko.
Maro amin'ireo mpikarama no miasa ora maharitra sy mihoatra ny 40 ora isan-kerinandro ka tsy mandray ny tambiny, mifanaraka amin'ny lalàna napetraka, avy amin'ny andro tsy tokony iasany nefa voatery miasa izy. Efa mipetraka anaty lalàna arakaraka ny karaman'ilay mpiasa ny vidin'ny ora iray mihoatra amin'ny ora tokony iasany. Misy anefa dia ora maro dia maro no iasan'ilay mpikarama, kanefa dia ampahatelony na ampahaefany na ampahadimin'ny tambin-karama tokony horaisiny ihany no omena azy. Misy indray dia efa fantatra ny ora mihoatra iasany isam-bolana dia efa apetraka hoe vola -raikitra sy tsy miova- izao isam-bolana ihany no azony na ora firy na ora firy no mihoatra amin'ny andro iasany. Tsy haiko aloha na mifanaraka amin'ny lalàna sosialy izany toe-javatra izany na tsia fa dia misy soa aman-tsara ireo lazaiko ireo.
Fandripandrika omena ny mpiasa ihany koa ny hoe ianao dia mpiasa ivelan'ny sokajy (hors categorie) ka tsy tafiditra ao anatin'ny lalànan'ny asa intsony ny fifanarahanao mpiasa amin'ny mpampiasa. Asainy miasa amin'ny ora tiany ianao fa tsy mahazo ilay tambin-karama intsony satria efa mipetraka mazava ao anaty fifanarahana izany, ary mihevitra ny orinasa mpampiasa amin'izay fotoana izay fa tsy azon'ny lalàna enjehina izy. Rehefa tratran'ny fandroahana na hiala anefa ilay mpiasa dia tsy maintsy faritana ihany hoe sokajin'asa laharana faha-izao na izatsy no mihatra amin'izay fotoana izay. Ny tena manahirana amin'ity fifanarahana ivelan'ny sokajy ity, raha ny fiheveran'olona tsotra amin'izao dia tokony ho ambony dia ambony ny karamany ho sandany saingy tsy izany velively no izy fa mandray latsaka noho ny "ambany sokajy noho izy" aza ireo tratran'ity fifanarahana sadasada ity. Saingy tsy afa-miteny sy tsy afa-mitroatra ny mpiasa tratran'izany satria "zaranao aza ianao manana asa fa jereo ireo tsy an'asa mitsiriritra ny asanao".
Teny an-dalana teny aho dia nahatsikaritra fa maro ireo olona no misinda kely ivelan'ny tanàna satria mba tsy miasa e! izay ilay anaran-tsy very. Efa mihoatra ny zato taona izao no nitakiana ny ora valo isan'andro ary efa maro ny firenena manatanteraka izany, ary anisany i Madagasikara, saingy misy ireo mpampiasa no manao valiboraingina hoe mpiasam-panjakana angaha ianao no hitaky valo ora isan'andro na efapolo ora isan-kerinandro? Mandehana any amin'ny fanjakana raha hitady an'izany fa tsy aty no misy an'izany. Ato amin'ny orinasako dia IZAHO no lalàna. Mila mieritreritra ny sendikà ary mila mijery indray ireo mafiloha afa-mitarika ny fitakian'ny mpiasa an-dalambe amin'ny andro tahaka izao fa na misy aza ny fifanarahana dia tsy maintsy misy ihany koa ny fitakiana mety tsy ho fantatrao avy amin'ny mpiasa tratran'ny tsindrihazolena efa tsy jeren'ny fitondram-panjakana intsony.
Nanana ny lazany ary efa voasoratra teto amin'ity habaka ity ny revolisiona tsy naneken'ny olo-tsotra avy eny Ambalambahoaka intsony ny vola misy scotch sy ny vola rovitra. Efa misy ihany moa ny hafetsifetsen'ny sasany fa misy mahay manambatra amin'ny lakaoly indray ilay izy fa ezahiny tsy ho hitanao mandray azy mihitsy ny fisian'ny lakaoly. Ny maha-henjana azy, raha tsy mitandrina, dia misy ny mahay manambatra ny vola tsy mitovy laharana amin'ilay izy, fa be ny tsy hahatsikaritra izany loatra.
Eto indray dia resaka vola ihany sy ny fampitomboana azy no lohahevitra, mety ho gaga amin'ilay lohateny ianao, nefa dia izay ilay izy. Ny mahasoloky na tsia azy indray dia mbola baraingo na amiko na aminao ihany koa. Tsy azoko mihitsy hatreto hoe inona no tena tombontsoany na kendreny fa ny tombatombana ihany no betsaka. Vao tamin'ny herinandron'ny 19-25 avrily ity no nandrenesako ny momba azy ity, tamin'ny 24 avrily 2015 no marina kokoa.
Olona iray mipetraka sy miasa tena ao Anosizato Andrefana ao no nanontany ahy hoe: "Ahoana indray izany vola ariary zato lasa arivo, roanjato lasa roa arivo izany?". Tsy azoko tsara ny fandehan'ny resaka dia nasaiko nohazavainy. Nitantara amin'izay izy fa ambanin'ny sarin'ny Madagasikara amin'ny vola dia misy soratra bitika dia bitika, ka misy tarehimarika izy io. Izay tarehimarika rehetra miafara amin'ny 5 eo amin'io tarehintsoratra sy tarehimarika mifampitohy io no mitombo rehefa atakako dia lasa ampitomboina folo.
Gaga fotsiny aho fa tsy mbola fandreko izany. Namaly aho fa angamba vola tsy tokony hivoaka izany vola izany no tafavoaka, ka io marika io no porofony. Eo ankilany dia miaiky aho dia misy ny mahadinika zavatra bitika tahaka ireny, izaho tsy nahalala raha tsy vao izay, fa ny vola ariary zato sy roanjato ihany no tena nahitako azy. Tamin'io andro io ihany dia adinoko ny momba ilay fanakalozana mampitombo vola na dia nikasa ny hanontany any amin'ny toeran-kafa aza aho.
Ny ampitso indray, izany hoe ny 25 avrily 2015, mpiara-miasa iray tao amin'ny birao no nanontany hoe :"Ianareo ve efa nandre ilay hoe manakalo vola ariary zato lasa arivo,roanjato lasa roa arivo, dimanjato lasa dimy arivo?" Namaly azy aho fa vao omaly [zoma] no nandre io resaka io ary nanadino azy raha tsy izy no nanombo-dresaka. Dia raikitra amin'izay ny resakay teo. Andravoahangy sy ny manodidina an'Ankatso rehetra iny izany no efa nandre ilay resaka daholo. Namana iray tao Andraisoro aza nilaza mihitsy hoe ny ariary zato tany aminy no atakalo dimy arivo, ka nilaharana amin'izay ny nankeo amin'ilay olona.
Dia lasa indray ny saina nanontany hoe inona no tena tanjon'izany rehetra izany. Mbola vao eto Antananarivo izy izao fa mety hiely manerana an'i Madagasikara avy eo. Hevitra hafa indray no manombana fa mahantra loatra ilay Malagasy ka omena tsirim-panantenana kely hoe ny ariary zato mety ho lasa arivo na dimy arivo ka tongava aty aminay. Mety ho tanjona ara-psikolojia ilay izy tsy hahamora hikorontana ny olona amin'ny fahantrany. Saingy tombatombana fotsiny izany. Dia mitodika aminao mpamaky aho hoe mba inona tokoa no tanjon'izany resaka izany, araka ny eritreritrao?
Rehefa natory nandritra ny efabolana ny blaogy jentilisa dia mifoha indray ankehitriny. Tsy ny hevitra no tsy misy na ny zavatra tian-ko lazaina fa nilaozana nandany jiro tany amin'ny tambajotra an-tserasera tany. Azo atao hoe resaka tsy misy fotony satria very an-javony any fotsiny izay fandresen-dahatra natao, very fotsiny ny andro sy ny fotoana fa rehefa karohina hoe aiza moa no misy ny nanoratako zavatra toy izao dia tsy hita intsony satria natao hiresadresahana sy hampitana hafatra maika fotsiny izy ireny fa tsy natao handinihana lalina loatra.
Na raha misy ny fandinihana somary lalindalina ao amin'ireny tambajotra sosialy ireny dia pejy manokana ao anatin'ny tambajotra no ametrahana azy. Raha be mpamoaka hafatra ihany koa anefa io pejy manokana io dia mbola sarotra ihany ny mitady ilay vontoaty nokarohina. Vahaolana tsotra indrindra hatreto dia ny blaogy ihany. Na fotoana ela dia ela aza no nanoratana azy dia mbola azo atao ihany ny mikaroka azy amin'ny alalan'ny "fitadiavana" ao amin'ny blaogy manokana na amin'ny mili-pitadiavana amin'ny ankapobeny.
Tsy hoe hifoha indray fa hiova anarana ihany koa. Ny rohy itadiavana azy tsy miova fa ny anaran'ny blaogy no vaovao indray. Vita hatreo ny Maharesaka...Veto, tsy hita intsony ilay anarana VETO na Vaovao Eto an-TOerana. Tonga soa indray i Mpanohariana.
Fa maninona no "hevitra MPANOHARIANA"?
Tsy natao petatoko ilay anarana fa natao hampitandrina dieny mialoha fa hisedra ny tsikeranao, hisedra ny hevitrao, hisedra ny fahatezeranao ihany koa aza. Toetra iray tsapan'i Jentilisa ankehitriny fa misy ao aminy ao ny fananana fanehoan-kevitra toa mihantsy sy tia valy boraingona izany. Hatry ny fotoana nahasahiany niteny izay noheverina ho fady no nananany ny "hevitra mpanohariana" ka izay no antony nampisalorana indray izany anarana izany amin'ity blaogy ity.
Hevitra manafintohina voalohany
Nisy gazety iray izay andro maromaro lasa izay, namoaka lahatsoratra manafintohina ny mpamaky amin'ny hoe raharaha politika eto Madagasikara, lohalaharana ny Merina ary tratra aoriana ny Tanindrana. Izany hoe izay tsy Merina rehetra dia noraisina ho Tanindrana avokoa. Ny fahalalana tsy ampy ato amiko anefa no ilazako fa ny hevitra voalohany tamin'ny voambolana hoe tanindrana dia ireo mifanila tamin'ny Merina ka ao ny Betsileo, Bezanozano, Sihanaka, Sakalava... Taty aoriana (mbola tamin'ny androny fanjanahantany) vao nampiasaina tamin'ny ankoatra ny Merina ny voambolana ho Tanindrana fa very anjavony ny anarana Tantsiraka ho an'ireo mponina amorontsiraka rehetra.
Io lohatenin-gazety tamin'ny teny frantsay io ihany koa anefa no ahafahana milaza fa nivadika tanteraka ny kodiaran'ny tantaran'i Madagasikara tao anatin'ny roapolo taona. Hatramin'ny nanomezana antsika ny fahaleovantena ka hatramin'ny fitondran'ny Hery Velona dia fady teto Madagasikara, na ny marina kokoa dia nampinoana ny Malagasy fa tsy hisy na oviana na oviana izany hoe Merina izany ka ho lasa Filohan'ny Repoblika. Na ny Hery Velona tamin'ny 1991-1992 aza dia tsy sahy nanolotra kandidà Merina rehefa natao ny fifidianana filoham-pirenena satria natanjaka dia natanjaka io fomba fihevitra io. Izany no nahalany filoha an'i Zafy Albert tamin'izany fotoana izany.
Tsaroako tsara fa fahazaza, Repoblika Faharoa, dia fady ny milaza tena ho Merina imasom-bahoaka. Ny foko hafa rehetra afa-nanonona ny fiaviany avokoa ankoatra ny Merina. Raha vao misy ny Merina nahasahy niteny fa Merina izy alohan'ny maha-Malagasy azy dia tondroina avy hatrany ho mpanavakavaka sy extremista ary mpanohariana fahavalom-bahoaka. Ny hany alalana azon'ny Merina natao,ary ny Merina tao amin'ny AKFM no tena nampianatra azy dia hoe Malagasy aho, Malagasy isika rehetra. Hafa kokoa ny toe-draharaha raha samy norarana tsy hisy hahazo hiteny ny fiaviany na ny foko nisy azy ny foko rehetra teto Madagasikara.
Revolisiona goavana noho izany no vitan'ny Radio Feon'Imerina sy ny gazety Feon'ny Merina nahafahana nijoro ho sady Merina no Malagasy. Fanamelohana no saika azon'ireo fampitam-baovao ireo tamin'ny olona saingy Atoa Latimer Rangers kosa nahasahy niaro azy ireo imasom-bahoaka na dia tsy Merina aza izy. Vokatry ny revolisiona, tsy nilàna fidinana an-dalambe, no nahatonga fisian'ny Merina lany tamin'ny fifidianana ho filoham-pirenena teto Madagasikara, ny tsy maintsy nanolorana Merina hafa entina hanonganana io filoham-pirenena io ary ny mbola nisian'ny Merina iray hafa voafidim-bahoaka amin'ny alalan'ny fifidianana indray.
Vokatra hafa ankoatra izay dia sady tsy resy tondromaso eo anatrehan'ny hafa intsony ny Merina no tsy afa-mirehareha amin'izany ihany koa satria, toy ny olon-drehetra ihany, sady mety hahavita ny tsara indrindra ny Merina no mety hahavita ny ratsy indrindra ihany koa.
Hafatra voaray avy amin'ny namana ity ka niangavy izy ny hampitaiko azy fa tsy zakany intsony ny tsy rariny ampiharina amin'izy ireo. Efa nosoratako taminy ihany fa tsy dia misy fiantraikany loatra ny famoahana azy amin'ny bilaogy fa tsy maninona izany hoy izy fa ny mba ho lesona ho an'ny hafa, hoy izy, no tiako amoahana azy. Toy izao manaraka izao ny votoatin'ny hafatra izay nampitainy aty amiko :
Amin'ny ankapobeny aho tsy mitantara fiainana manokana izany loatra. Na dia misy aza ny tsy rariny sasantsasany ao anatin'ny fiaraha-monina dia misy ilay fomba fitenin'ny Malagasy manao hoe "Tokantrano tsy ahahaka!" Tsy midika velively izany hoe ao an-tokantrano no misy tsy rariny fa mety ho eo amin'ny mpiara-monina akaiky eo ihany. Eto kosa aho hamboraka ny hatezerako, tsy maintsy misy ny avoaka fandrao manimba ny tena ary efa tapa-kevitra fa tsy haka lagy, rehefa izay no tadiaviny dia aleo tanterahina araka ny sitrapony ka tsy hitsitsy intsony.
Raha misy ny zavatra iray mampikorontana na mampiady indrindra ny samy mpanofa trano dia matetika eo amin'ny resaka jiro sy rano izay. Matetika manko dia mitambatra kaonteran'ny jiro sy ny kaonteran'ny rano ny samy mpanofa ary matetika miaraka amin'ny tompontrano aza izany. Efa torohevitra mialoha sahady hoe rehefa mijery trano hofaina dia aza amaivanina mihitsy io resaka jiro sy rano io, raha vao misy zavatra mampiahiahy na dia kely monja aza dia aleo tsy mijabaka fa mitady hafa mety ho azo leferina na mifanaraka amin'ny rariny.
Raha nifindra trano izahay dia nanambara ny tompontrano hifindrana tamin'izany fotoana izany fa raha be fandanian-jiro dia tsy mety amin-dry zareo satria tsy dia matanjaka ny herinjiro nipetraka ary mety hanapatapaka ny jiro. Nekenay soa aman-tsara izany ary voahaja araka ny sakany sy ny lavany. Nandeha no roa volana, nandeha araka ny tokony ho izy ny lany teo amin'ny jiro sy ny rano sy ny vola naloa. Nilamina sy nisosa soa aman-tsara ny fiainana sy ny filaminana. Niala ny iray tamin'ny mpanofa avy eo fa voatery nifindra tanàna noho ny asa. Nisy mpanofa vaovao tonga fa dia nivadika tanteraka ny zavamisy nanomboka hatreo. Marihina fa lova angamba ny trano ipetrahana ka na dia iray trano lehibe aza no ipetrahana dia samy manana ny mpanofany ny tsirairay. Izay no iray amin'ny maha-sarotra amin'ity raharaha ity na dia iraisana aza ny kaonteran'ny jiro sy ny rano.
Tsy nitsaha-nitombo ny fandaniana nanomboka teo ary dia noterena izahay hoe anisan'ny mampiasa jiro hatrany sy mampiasa solosaina (finday!) ka tokony handoa ny ambanimbany kely noho ny atsasaky ny fandaniana. Noezahina ny fanazavana hoe tsy hitovy mihitsy ny fandanian-jiro na hisy herinjiro lany hatrany aza ao aminay satria zavatra tsy mandany jiro avokoa no ampiasainay fa dia azon'ody angaha ny sasany sanatria fa rehefa mampiasa jiro dia mandany jiro ny dikan'izay. Nohazavaina taminy fa tsy hitovy fandaniana mihitsy ny 4L sy ny kamiao fa ny di-dohany ihany no di-dohany. Efa nanomboka letra ny tena tamin'izany fotoana izany.
Efa nifanarahan'ireo tompontrano amin'ny mpanofany avy fa tsy azo atao ny mampiasa zavatra mihinan-jiro fa nisy ireo nangalatra nampiasa ireo zavatra mandany jiro ireo ihany. Nifanendrikendrika amin'izay fa ranona mampiasa "rice cooker" sy fera fipasohana, tsy hitako anefa izay hakanay mpanampy sy handaniana saribao roa gony lehibe isam-bolana raha mbola handoa ny vidin-jiron'ny sasany ihany. Nilazana ary ry zareo hoe andao samy hampakatra "rice cooker" sy "fera fipasohana" any amin'ny tompontranony avy fa tsy nanaiky ry zareo fa ny fananany ve hoe ampirimina any amin'ny olon-kafa any. Miharihary aminay manomboka hatreo fa mpandany ry zareo nefa dia omen'ny tompontranony vahana amin'ny fampitoviana ny jiro aloa sy ny fampitomboana ny rano aloanay kosa satria izahay no maro kokoa noho ry zareo. Notakianay ny hampiasana ny kaontera mpitsinjara (divisionnaire) ary nolazainay avy hatrany mba hitovy marika sy mpanamboatra izany kaontera mpitsinjara izany ary samy manana ny azy. Tsy nohenoina mihitsy izahay. Ny manahirana dia tsy miteny mihitsy ny tompontranonay manoloana izany rehetra izany satria ny zandry manaja ny zoky.
Ny zavatra mampihomehy dia mahita lainga hoforonina foana ry zareo mpanofa ao ambadika rehefa andro iray mialoha ny hahatongavan'ny jirama manao "relevé". Mody nasainy niantso ny zanakay ny zanany sady miditra ao an-dakozia ihany izy... dia avy eo lasa mihazakazaka any ivelany any sady mitabataba hoe mampiasa "rice cooker" ry zareo. Ny nampihomehy dia tsy nisy izany "rice cooker" izany intsony tao aminay fa efa naterinay tany amin'ny tompon-trano ny zavatra rehetra ahiana mety hiteraka fandanian-jiro betsaka. Savao ao raha mahita izany ianareo satria tsy niala teo amin'ny vavahady ry zareo. Raikitra amin'izay ny fifanasana vangy ary dia hitan'ny fiaraha-monina manodidina mihitsy izany tabataba izany.
Tafakatra in-telo avo heny noho fahitanay mahazatra amin'izay ny jiro. Mazava loatra satria manararaotra mampiasa ny herin-jiro araka ny sitrapony ny sasany nefa izahay toa adala manao fitsitsiana hatrany. Na orinasa kely aza tsy manao izany fandaniana izany, araka ny fijeriko fa efa ny fandanianay iray volana no lany ao anatin'ny telo na efatra andro monja. Gaga ihany hoe ahoana ary izany fandaniana izany. Indray mandeha, nifoha maraina dia maraina aho ary nijery ny kaontera (sady mijery kaontera no maka lagy mahita ny marik'isa voasoratra fa lany). Nihodina dia nihodina tokoa ilay jiro nefa tsy misy hitako mampiasa aminay samy mpanofa (mbola maizimaizina ny andro tamin'io fotoana io). Hiala maraina ao an-trano aho ka nobitsihako ny vadiko fa hotapahiko ny jiro fa mihodina loatra nefa tsy hita izay mampiasa azy. Sady niainga aho no nanapaka ny jiron'ny kaontera. Fotoana fohy monja taorian'izany dia hitako ny tompon-tranon'ny ao ambadika nankeo amin'ny fanasan-damba. Ny tao an-tsaiko voalohany dia hoe ry zareo izany no tena mihinan-jiro ka ny mpanofa no atao izay hampiady azy dia masaka ny tetika. Nisy "fil" iray izay manko tsy mazava aminay mihitsy hoe mankaiza ny lalan'izy iny (efa notapahina tanteraka!)
Fotoana fohy taorian'izany dia raikitra indray fa asiana kaontera mpitsinjara ihany ho an'ny mpanofa trano. Ny nampihomehy dia samy hafa ny marika sy ny mpanamboatra amin'ireo kaontera mpitsinjara ireo, efa niezaka ny nanazava ihany izahay fa tsy nohenoina satria misy tanjona hafa tian-katao manko. Kaontera mpitsinjara telo samy hafa izany no ampiasain'ny mpanofa ka samy manana ny azy. Vao nandeha ny herinandro nampiasaina ilay kaontera mpitsinjara dia hita avy hatrany fa ny anay no kely indrindra tamin'ny lany, izahay anefa tsy nampihena inona loatra tamin'ny jiro fampiasainay fa ny sasany no namoro tanteraka ny zavatra mandeha herinjiro rehetra tao aminy. Ny anay atsasaky ny an'ny mpanofa iray izay tsy miditra "gidragidra ifanaovanay roa tonta", ary ny azy io kosa atsasaky ny an'ilay nanendrikendrika anay ho nampiasa "rice cooker".
Nahagaga fa nandritra ny volana nametrahana ilay kaontera mpitsinjara dia nihena dia nihena ny jiro satria nitombo kely noho ny tamin'ny fotoana nahatongavan'ireto mpanofa farany ny marik'isa nipetraka ary mbola ambany noho ny atsasaky ny lany tamin'ny volana teo aloha. Voalaza indray fa tsy neken'ilay tompontrano manao fitsinjarana ny vola aloa indray ny tondro napetraky ny kaontera mpitsinjara fa mety misy tsy mihodina tsara na lasa mihodina be loatra tsy araka ny tokony ho izy ny kaonteran'ny sasany. Noho izany toy ny teo aloha ihany ny vola tokony aloa ary mbola mandoa ny ampahany be amin'ny jiro ihany izahay. Na dia ny fizarana telo mitovy ny jiro aza dia tsy nekeny satria, nahoana ny mpanofa no tsy ao an-tranony nefa mandoa betsaka noho izahay?
Rehefa nilazana ny vola tokony naloanay izahay (izay tsy mbola nisy vola naloanay toa izany hatramin'izay niainanay!) dia nangataka tamin'ny tompontranonay ny hampidinana ny "rice cooker" sy ny fera fipasohana ary nilaza fa hampiasa izany izahay, hampiasa lafaoro ihany koa izahay manomboka izao fa tsy hitatatra hoan'ny Rainilezafy. Ny tanjona tamin'ity hametrahana kaontera hay dia ny saika hanaporofoana fa izahay no tena mpandany jiro indrindra; kanjo ny mifanohitra amin'izany tanteraka no nitranga. Koa rehefa izay no tadiavin-dry zareo dia hotanterahinay. Mandany vola vidin-tsaribao roa gony isam-bolana fotsiny izahay nefa toa ampandoavina ny lanin'ny sasany zara raha mandany gonin-tsaribao tapany ao anatin'ny roa volana. Ary ampahatsiahivo an-dry zareo amin'izao famaranana ny hafatra izao hoe enga anie tsy amin'ny olona tsy azo anaovan-dratsy no anaovanareo izao tsy rariny izao, tsy hisy dikany ny fitenenanana hoe hanody ny ratsy atao rehefa tsy mataho-tody ilay olona.
Dia izay sy izay ny hafatra nampitaina, ary noezahana mba ho araka ny fomba fitantarako azy no namoahana ny hafatra satria tsy dia tian-dry zareo hiharihary loatra na ny toerana na ny fokontany, eny fa na dia ny tanàna misy azy ireo aza. Ny tsy azoko tsara dia hoe mila domberina avy amin'ny fanehoan-kevitra ve ry zareo sa tsia satria efa nolazaiko azy mazava tsara fa tsy dia misy maneho hevitra loatra intsony amin'ny bilaogiko.
Nalaza vetivety teo amin'ny Malagasy Mpiserasera indray ny fijoroan'ny "Google Translate" na "Google Traduction" amin'ny teny malagasy tamin'ity volana desambra 2014 ity. Tsorina fa efa hatry ny ela ny tena no nitady fitaovana an-tserasera na milina an-tserasera na ivelan'ny serasera ahafahana mametraka dikanteny malagasy ireo teny vahiny fantatry ny tena. Efa nampiasaina ny tahalan'ny "tenymalagasy.org" sy ny "freelang" fa tsy mahafa-po loatra satria samy manan-tompo ireo [misy fizakàmanana manokana] fa tsy mametraka ny teny na dikanteny hita ao ho fananana iombonana iaraha-misalahy na andraisan'ny besinimaro anjara ("crowdsourcing"); mahafinaritra ny zava-bitan'izy ireo fa tsy mahafa-po ahy manokana satria ao amin'ny tahala notononina voalohany dia tsy fantatra hoe nekena ve sa tsia ny tolo-kevitrao nanolotra voambolana iray, ary ao amin'ny faharoa kosa mbola tsy nahita fandikana ny teny anglisy ho amin'ny teny malagasy aho. Nihevitra manokana aho fa tsy manaraka andro loatra ny votoaty ao amin'izy ireo.
Nitady milina an-tserasera na ivelan'ny serasera ahafahana mampiasa indray ny dika efa vita
Mitady fivoarana haingana dia haingana aho ary avy amin'ny tahala ahafahan'ny besinimaro mandray anjara mavitrika ihany no fomba ahafahana manajary izany fivoarana haingana izany, ahafahana mampiely haingana sy mampiasa ireo voambolana teknika sy teknolojika na an-tserasera hitan'ny mpiray tanindrazana na mpakamamy ilay tenindrazana iombonana, na ireo teny sarotra ho an'ny mpiray tanindrazana ny mitadidy azy. Tsy manampahaizana sady tsy manam-potoana hananganana rindrambaiko ahafahana mitahiry ireo voanteny vaovao na mahazatra, eny fa na mety ho tsy fampiseho masoandro noho ny fitaizana napetraky ny misionera vahiny ny tena ka ny tao amin'ny "google translate" ihany no tena nikirizako itadiavako lalana hoe ahoana no ahafahana mitahiry ireo teny nandikana ireo teny vahiny lasa gasiana fotsiny matetika.
Ny tena tao an-tsaiko voalohany raha nikaroka rindrambaiko na milina aho dia hoe ahoana ny fomba ampiasàna indray ireo lahatsoratra ao amin'ny Global Voices Online teny malagasy ho amin'ny fandikanteny avy amin'ny teny anglisy ho amin'ny teny malagasy farafaharatsiny. Mbola ny teny anglisy aloha no teny iraisampirenena voalohany sy maharaka [ny toetr'] andro ka rehefa voadika amin'io teny io ny tenintsika Malagasy dia mora kokoa ny handikana azy ho amin'ny tenim-pirenena maro dia maro na mba efa fantapantatra ratsy eo ny tian-kolazaina. Tsy mbola nahita aloha aho hatreto ary tsy mbola nisy nilaza fa dia hanomboka na hanohy miaraka amin'ity "google traduction" amin'ny teny malagasy ity aloha no akaiky indrindra hatreto.
Lalana izorana hanatsarana ny dikanteny ao amin'ny google
Sahirantsaina ihany ny tena rehefa mahita fa izay teny rehetra sarotsarotra dia voadika ho zavatra daholo na inona na inona. Hitako hatreto amin'ny fotoana nanoratana fa ny dika mandeha ho azy rehefa hamadika pejy iray ho amin'ny teny malagasy amin'ny "application" dia "zavatra" [mariho fa mamadika pejy iray ho teny malagasy no lazaiko hatreto fa tsy ilay fafana fampiasantsika izay ahitana ny "fampiharana" nefa mety hahaliana ihany koa ny "rindranasa". Ny voambolana "application" anefa tokony tsy ho azo gasiana fotsiny amin'izao noho ny fisian'ny litera "c" izay tsy tafiditra anaty abidia malagasy amin'ny fomba ofisialy, tahaka izany ihany koa ny mi-"tweet", mi-"facebook" sns. Noho izay toe-javatra izay dia tsorina fa tsy mifanaraka amin'ny toe-tsaina mamatam-bonona mihitsy ny tokony handraisana ity "google fandikanteny" ity fa mbola vao mandavaka sy mametraka ny fototra isika, izany hoe mbola lavitra dia lavitra ny lalana. Tsy maintsy misy fandraisana anjaran'ny daholobe manana fahalalana momba ny teny adika sy ny vokatra mivoaka izany rehetra izany. Mariho izany fa tsy maintsy mandray anjara amin'ny fanatsarana ianao raha tianao ny hahahaingana ny fivoaran'ity milina ity. Tsy manampahaizana aho fa izay efa hitako sy nataoko ihany no tantaraiko aminareo.
Voalohany: miditra na manangana kaonty google vaovao
Mety misy ihany ny fahafaha-manitsy ireo fehezanteny nadika sy ny fehezanteny nivoaka fa ny tsaratsara kokoa, araka ny fihevitro manokana izay mety ho diso, dia entina ijerena ny mahamatotra ny firotsahana an-tsitrapo ho amin'ny fandikana nataonao ny miditra amin'ny kaontinao ao amin'ny google. Mba mety ho hitany ihany koa ny fahavitrihanao na mba mety ho faly amin'izay vitanao ihany koa ianao amin'ny fametrahana an-tserasera ny fandikanteny ho amin'ny na avy amin'ny teny malagasy.
Faharoa : miditra amin'ny pejy "google translate" na "google traduction"
Tsy maintsy miditra amin'io pejy io ianao raha hijery ilay fandikanteny. Azonao atao ny manao fandikana kapo-batana eo amin'ny fafana fa misy lalana iray hafa azo atao ihany koa, sady toy ny lalao ilay izy no mila saina mieritreritra ihany koa. Aza asiana na inona na inona eo amin'ny fafana ankavanana sy ny fafana ankavia. Eo ambanimbany eo somary afovoany misy fanamarihana hoe "Google fandikanteny ho an'ny orinasa..." eo ambonin'io misy soratra voaravaka loko mavomavo manao hoe "Please help Google Translate improve quality for your language here". Miloko hafa ny voambolana "here" ka io no tsindrio fa ho tafiditra ao amin'ny "Community" ianao. Eo amin'izay misy lohateny hoe "My languages", tsindrio io raha tsy efa misokatra avy hatrany ilay izy. Nasaina nisafidy teny moa aho ka telo no notsindriako dia ny Anglisy, ny Frantsay ary indrindra indrindra ny Malagasy. Vita izay safidinao dia "tehirizo" (Save na Sauvegarder).
Sady lalao no fanitaran-tsaina ilay "Improve Google Translate"
Zavatra telo no azonao atao rehefa tafiditra ao ianao, na mandika teny (soratra) na mitsara na manamafy, na manao ny roa amin'ireo telo ireo na manao azy telo mitambatra mifandimby. Rehefa mahavita maromaro ianao dia azonao jerena ny antontanisan'ny vitanao amin'ny fanindriana ny rohin'ny "My Answers". Raha mandika ianao ka mahita teny mbola tsy fahitanao dia azonao atao ihany ny mijery amin'ny ankihy - kiheba (onglet -tab) iray hafa ny google translate dia mijery ny ambaran'ny rakibolana eo ambany eo na mijery ny dikany amin'ny teny frantsay na teny hafa manavanana anao (ankoatra ny teny malagasy kosa angamba an!)
Na dia mety ho tsotsotra aza ireo nambarako ireo dia efa lavalava ihany ary mety mampihazakazaka mankany amin'ny fanatsarana ny dikantenin'ny milina koa dia mazotoa daholo ary!
Na dia tamin'ny alalan'ny facebook ihany aza no sehatra voalohany nampitàn'ny mpiombon-kevitra tao amin'ny #wakeupmadagascar ny hetsika milaza fa hanomana tohivakana ataon'ny olompirenena ry zareo, ary herinandro teo ho eo no nanapahana sy nilazàna tao amin'ny pejy ny fotoana, dia nisy akony ihany ilay tohivakana nokarakarainy sady tsy nohamaivanin'ny mpifehy ny tanàna na oviana na oviana sy ireo vondro-tafika mpiaro azy ny ho fiantraikany fa efa niomana fatratra ry zareo. Noheveriny fa hisy ny fidinana hanitsaka io arabe io, noheveriny fa hisy ny kiakiaka na savoritaka na tabataba, noheveriny fa hisy ny kabary na fivorivoriana tsy amin'antony... saingy tsy araka izay noheveriny ilay zava-mitranga satria tsy azony tsara ny fandehan'ilay resaka.
Mifanindra-dalana tamin'ny fanomanana ity hetsiky ny Asabotsy 6 desambra ity dia hilaza aminareo ny zava-nitranga nialoha izay niainako aho. Nosoratana hahatsapantsika hoe tahatahaka ny ahoana ny zavanisy, na tahatahaka ny ahoana ny niainako ity herinandro ity, ka izay mifandraika indrindra amin'ny tohivakana nomanina no resahiko. Na andeha lazaina hoe izay heveriko fa misy mifampiditra amin'ny fahatapahan'ny facebook tamin'ity herinandro ity fa tsy kisendrasendra mahavalalanina ilay izy. Ny an'ny TGN na izay fantatry ny besinimaro amin'ilay hoe mpanao servisy Telma no resahina satria izay no nahitako ny tsikaritra.
Voalohany, ny alakamisy nanomboka atoandro dia saiky tapaka avokoa ny clé telma rehetra tamin'ny faritra maro, indrindra fa ny teto Antananarivo. Mariho fa tsy mahafantatra ny an'ireo clé hafa aho na dia nisy aza ny nilaza tamiko fa nitrangàna olana ihany koa ny an'ny orange ohatra, tsy dia nino izany loatra aho fa izay hitako ihany no tantaraiko. Nisy tamin'ireo sampana nampiasa clé telma (roa na telo) no namadika ny azy ho clé orange na clé airtel ahafahana mifandray amin'ny lohamilina (serveur) fa tsy nahavaha olana izany fa ilay telma ihany aza no nety nifandraisana tamin'ny farany. Toy ny tsy nisy intsony izany olana voalohany notantaraiko izany rehefa nanomboka ho maizina ny andro.
Faharoa, nifoha maraina aho ny zoma ary dia niditra facebook. Akory ny hagagana fa ela dia ela vao tafiditra ary lasa ratsy endrika ny tao anatiny rehefa nahatafiditra ny tenimiafina. Tsy afa-naneho hevitra tany amin'ny satan'ny olon-kafa na tao amin'ny satako aho fa ny "like" sy ny "share" kosa azo natao ihany. Azo natao kosa anefa ny nametraka sata hafa. Ny azo marihana ihany koa dia tsy hita intsony ny mari-panondroana ahafahana mivoaka amin'ilay tambajotra Facebook fa dia akatona amin'ny "X" mena etsy ambony fotsiny. Raha misy anefa olon-kafa hiditra facebook aoriako dia ho tafiditra avy hatrany ao amin'ny pejiko izay tsy azoko nakatona izy. Mampidi-doza izany amiko fa soa fa tato an-trano ihany no niserasera.
Nivadika tambajotra an-tserasera aho taorian'izany izay ahafahako mikirakira ihany koa ny votoatin'ny facebook-ko sy ny tambajotra an-tserasera hafa fa dia tafiditra soa aman-tsara tsy misy olana... misosa soa aman-tsara. Talohaloha tany anefa raha nanao izao fomba izao aho ka idirako avy ao ny facebook dia milaza aminao fa tsy afa-miditra ao amin'io "tambajotra" facebook io ianao. Taoriana kelin'izany olana tsy fahazoana miditra "facebook" na serasera hafa izany anefa dia ahitana hatrany ny vaovao iraisampirenena fa nanana olana tokoa ny lohamilin'ny facebook na tambajotra hafa efa nisedra olana tahaka izany. Teto anefa tsy nitranga izany karazana olana izany fa tena tafiditra soa aman-tsara aho. Tsy iraisampirenena noho izany ny olana raha misy fa anatiny, izany hoe eto Madagasikara ihany. Efa nampieritreritra.
Tamin'io andron'ny zoma maraina io dia ny facebook ihany no toa manana olana fa ny hafa kosa toa misokatra vetivety ihany, indrindra fa ny habaka iraisampirenena. Nony tonga ny atoandro dia niditra YouTube indray aho fa raha mandeha ilay izy amin'ny voalohany dia manodidina ny 10-30 segondra ihany no misosa ny fijerena sary fa mihantona avy eo ary tsy mihetsika intsony. Efa nanahinahy aho fa hisy fahatapahana ity raharaha ity. Kanjo inona tokoa...tokony ho tamin'ny dimy ora hariva teo ho eo (mety ho alohany na mety ho aorianany ihany koa!) dia nihanihisatra tsikelikely avokoa ny tranonkala (habaka) iraisampirenena rehetra ary tsy tafiditra intsony izay [.fr] na [.com] na [.org] rehetra avy eo fa mbola nisokatra tsy misy olana kosa ny habaka [.mg].
Nandefa fampilazana ny tao amin'ny TGN fa manana olana eo amin'ny hosina anelanelan'Ihosy sy Ambalavao. Ny tsikaritra anefa tamin'io fotoana io dia mbola afa-nifandray tamin'ny lohamilina avokoa ny sampana rehetra nanerana an'i Madagasikara na clé no nampiasainy na Adsl fa toerana iray tao Toliary ihany no tsy afa-nifandray tamin'ny lohamilina... tsy nanana olana toy izany anefa ny faritra hafa tao Toliary tao ihany. Fantatsika fa avy ao Toliary no miditra eto Madagasikara ny Hosina ampiasain'ny Telma. Misy fahatapahana tokoa ve ny hosina teto Madagasikara? Mila manampahaizana aho hamaly satria mety ho tsy takatry ny lohakeliko ny tena fandehan'ny raharaha sy ny mahalôjika izao fandehan'ny raharaha izao. Tsy tafiditra habaka iraisampirenena intsony ny tena na dia ny alimben'ny zoma hifoha asabotsy aza.
Tonga ny Asabotsy maraina. Nivaha avokoa ny olan'ny habaka iraisampirenena rehetra fa mbola nitoetra hatrany ny "olan'ny facebook" efa notantaraiko tetsy ambony. Afa-manoratra sata sy manao "like" sy "share" fa tsy afa-maneho hevitra amin'ny sata na pejin'ny olon-kafa. Rehefa tontosa kosa anefa ny hetsika nataon'ny #wakeupmadagascar dia niverina tamin'ny laoniny soa aman-tsara ihany koa ny facebook ary tsy nisedra olana ihany koa ireo habaka iraisampirenena hafa. Dia azo heverina fa tena kisendrasendra mahatalanjona ve ny fahatapahan'ny facebook tao anatin'ny telo andro raha niaina ireo toe-javatra ireo ianao? Aleo ny mpamaky ihany no hamoaka ny tsoa-kevitra.
Hatry ny ela dia ny dahalo no malaza amin'ny resaka fampijaliana olona sy ny fampirohorohoana. Fa misy ihany koa ireo olona any amin'ireny toerana anjakan'ny dahalo ireny no milaza fa misy koa ireo lazaina ho mpitandro ny filaminana no mihoatra amin'ny fahefana ataony ka mamaky trano sy mandroba ny fananana kelin'ny olona ary mamono na midaroka ihany koa. Nanokatra fahalalàna bebe kokoa momba ny toe-draharaha teto Madagasikara ny fandaharana iray tao amin'ny fahitalavitra tamin'ny faran'ity herinandro ity. (rohy youtube)
Tao amin'ny fanavazavan'Atoa Latimer Rangers, mpanao gazety fanta-daza tamin'ny fandaharana iray tamin'ny onjampeom-pirenena nandritra ny repoblika faharoa antsoina hoe "Tanàna, lalana sy havoana mena masoandro" izay matetika tratran'ny sivana mahery vaika ka nandefasana io fandaharana io ho amin'ny alimbe heverina fa tsy misy mihaino intsony no nahafantarako ny lanjan'ity lahatsary iray eto ambany ahitana ny fampijalian'ny miaramila ireo olona mirahalahy noho ny fitondrana ody sy ny tsy fitondrana pasipaoro ity: (rohy youtube)
Hampisy ny fahazoan-dresaka tamin'ny fanamafisana nosoratan'Atoa Latimer Rangers hoan'ny gazety nasionaly iray eto an-tanindrazana fa tonga dia azo tondroina ho dahalo, na malaso, avokoa ny lehilahy rehetra mitondra moara, ody, rojo, fehin-tanana. Dia indro porofoin'ny sary ihany fa dia mahazo daroka mandritra ny famotorana azy ireo ny olona nitondra moara na ody any amin'ny toerana tsy misy andriamanitra (lavitr'andriana hoy ny fiteny efa tokony ho ntaolo saingy mbola azon'ny besinimaro mandraka ankehitriny). Fanendrikendrehana miteraka fanosihosena ny zon'olombelona sy ny hasiny. Anisan'ny mampihoron-koditra indrindra ihany koa ny fandrenesana fa isak'izay hivoaka ny tananany ny olona any amin'ireny faritra ireny dia tsy maintsy maka pasipaoro any amin'ny lehiben'ny fokontany, na dia hamonjy tsena fotsiny aza, voahosihosy tanteraka ao anatin'izany toe-javatra izany ny zo hivezivezy malalaka eto amin'ity tanindrazantsika ity. Misy ve noho izany ny sokajin'olona voafetra tanteraka ny fahazoany mivezivezy?
Ny lahatsary farany atolotra antsika dia fijoroana ataon'ireo olona niharan'ny antsojay nataon'ny miaramila nolazaina fa nanatontosa "opération" na izay soratanay amin'ny teny malagasy hoe "bemidina" hanakanana ny asan-dahalo nefa toa lasa mibolisatra tamin'ny iraka nampanaovina azy ireo. (rohy youtube)
Taorian'ireo natolotra anareo ireo dia tsara ny mijery amin'ny zoro hafa ny momba ireo lazaina fa "dahalo niova fo, kotro tonga saina, dahalo milavo lefona" ireo.
Raha mahatsikaritra ny Malagasy mpanara-baovao indrindra ireo mpanohana an-dRavalomanana Marc dia misy karazan'olona mpamerimberina io fiteny io. Fomba fitenin'ny sasany amin'ireo lohandohan'ny mpisorona na akaiky ireo lohandohan'ny mpisorona amin'ireo heverina ho mpanohana io olona voatonona anarana io izany fanombohana fehezanteny izany hampandresena lahatra ireo sarambaben'ny mpanohana na hanapahana hatreo ny adihevitra amin'ny dingana manaraka tokony atao.
Hoy Ravalomanana hoe... Tahaka ny hoe nifampiresaka manokana ry zareo nefa tsy fantatra hoe taiza no nifampiresahana sady tsy misy finday ifampiresahana intsony any amin'ilay olona nolazaina fa niteny. Na iza na iza miteny toy izany dia karazany efa milaza mialoha sahady ny ao an-tsaiko ao hoe inona indray ny lainga holazain'ity olona ity? Tsy manana fomba hafa entina hanamarinana ny heviny sy izay tokony atao ireo karazan'olona ireo dia lazaina fotsiny ilay fanombohana fehezanteny.
Hoy Ravalomanana hoe... Tsy mandeha irery ny lainga fa misy tanjona ao ambadiky ny lainga apetraka mba handehanan'ireo mpanaraka ny mpomba an-dRavalomanana Marc any amin'ny lalana tsy izy mihitsy sy sarotra ivoahana ary natao hahapotika tanteraka ny lazan'ilay olona. Raha tsorina dia araka ilay fomba fiteny iray manao hoe "mampidi-kizo". Amin'izao fotoana izao dia ezahana fatratra ny hanadinoana tsimoramora ilay gadra atokan-toerana tsy avela hifandray amin'ny hafa.
Hoy Ravalomanana hoe... Ny mpamerin-teny matetika dia ireo efa manana toerana eo amin'ny fitondrana, na ao amin'ny iray amin'ireo andrim-panjakana ijoroan'ny firenena, tsy ilay toeram-boninahitra voalohany fa ilay eo ambanimbany kely eo. Mifikitra mafy amin'ny sezany, tahaka ny hoe votsotra io seza io raha vao tsy manao izay fitapitaka izay. Efa dridran'Ingilo anefa ilay fitenenana ka efa tsy mahataitra ny olona intsony, na izay koa no tanjona hoe tsy henoin'ny olona intsony izay lazain-dRavalomanana avy amin'ilay fanomboham-pehezanteny "Hoy Ravalomanana hoe..."
Hatreto ny teny farany nataon-dRavalomanana azon'ny rehetra hamarinina dia ny nandritra ilay valan-dresaka irery ihany tamin'ny fotoana nahatongavany teto Madagasikara. Tsy misy ny ankoatra izay. Famadihana tanteraka ny tolona ilay mbola mifikitra amin'ny fanohanana ilay fitondrana nefa fitondrana managadra sy manosihosy tanteraka ny zon'ilay olona nataonareo tohatra fiakarana hahazoanareo seza ny anarany. Tsarovy fa tsy noho ianao loatra no nifidianan'olona anao nandritra ny fifidianana fa noho ilay anaran'olon-kafa isaloranao. Mba hatraiza moa hatreto ny fifampiraharahana vitanareo tamin'ilay fitondrana mpanatanteraka efa zatra mametrapetraka sy mampiesona anareo? Fa dia inona loatra ny fifamatorana misy ao aminareo ao no dia mandrimandry manana aretina ianareo? Hiandry ny hanehoan'ny olona (mbola tsy miala amin-dRavalomanana) ny fankahalany tanteraka anareo ve ianareo vao ho taitra?
Hatreto dia fitakiana ny hamerenana ny fitsarana 7 febroary 2009 sy ny raharaha nialoha azy dia ny 26 janoary 2009 no takiako satria ao anatin'izany ny takian'ny filoha Ravalomanana. Tadiavina amin'izany fotsiny ilay hoe meloka tamin'ireo raharaha roa ireo ve izy? Tsy ilaina ny miampanga olona hafa ao anatin'izany fa ny ifandraisan-dRavalomanana amin'ny raharaha 7 febroary 2009 fotsiny no takiana. Dia takiana ihany koa ny itsarana an-dRavalomanana amin'ny raharaha 26 janoary 2009. Ankehitriny manko atao siosio tahaka ny "Hoy Ravalomanana hoe..." fa ilay fidirany teto Madagasikara lazaina fa "an-tsokosoko" ihany no itsarana azy.
Rahatrizay ka raha mbola ao anatin'ny fe-potoana azo ametrahana fitoriana ireo raharaha roa ireo, ka mivadika tampoka indray ny kodiaran-tsarety dia toriana amin'izay ireo olona nitarika ny hafa handroba sy handoro ny haino aman-jerim-panjakana sy ireo nitarika ny hafa hovonoina ao anaty fandriky ny araben'Antaninarenina manoloana an'Ambohitsorohitra. Tsy toy ny tamin'ny 1991 ny tamin'ny febroary 2009 ka efa nilazana mialoha ireo mpitolona rehetra fa hanao diabe hankany amin'ny Lapan'Iavoloha ka ireo mpitolona no mieritreritra na tokony handeha na tsia, fa ny tamin'ny 2009 nofitahana tamin'ny hoe hanafana ny fotoana hihira ao i Rossy. Ny sarambaben'ny olona no nofitahina fa ireo mpanentana ao amin'ny haino aman-jery tamin'izany fotoana izany no nampita ny hafatra miafina hoe "Operation Miraflorès". Fa inona ilay "Operation Miraflorès" na ataontsika hoe Bemidina Miraflorès? Lapam-panjakana iasan'ny filoha Venezoelana ny resaka ao ambadika ary ny raharaha nitranga tao tamin'ny 2002 no tena tiany hahatongavana. Tsarovy fa tsy adinonay ny tantara, raha raha tsy azonareo mpamaky moa ny tiako lazaina dia mety hanaovana lahatsoratra manokana ihany koa izany.
Jentilisa 1 novambra 2014
PS: toa efa nanoratra io Miraflores io aho fa mbola hokarohiko.
Amin'ny fotoana anoratako ity lahatsoratra ity dia mbola tsy nahita izany gazety izany aho. Na voalaza an-gazety na tsia dia tsy maintsy tahirizina ihany ny raharaha na dia manjavozavo tanteraka aza tamin'ny fotoana nanoratana. Tonga teto an-tanindrazana ny filoha teo aloha Marc Ravalomanana. Nanao valandresaka tamin'ny mpanao gazety izy ary nalaina an-keriny tao an-tranony noho ny filazana fa nanao teny fihantsiana izy nandritra izany valan-dresaka izany : "Tsy mahandry izany 2018 izany aho...". sns...
Navezivezy amin'izay ilay filoha teo aloha, ho fiarovana ny tenany, tsy nomena raha tsy efa ora maromaro aty aoriana ny toerana hametrahana azy. Tamin'ny voalohany dia noheverina fa natoka-monina tetsy Arivonimamo na tao Mantasoa na tany Ambatolampy ny filoha teo aloha, saingy nisy ihany ny nahatsikaritra fa nandeha niakandrefana, lalam-pirenena fahaefatra, ilay fiara nitondra azy. Avy eo nisy ny nitantara fa noraisin'ny angidimby tao Maevatanana ilay olona ary nentina tao Mahajanga, tao no nameno solika ilay angidimby ary niato kely tao Antsohihy ary niafara tao Antsiranana ny takariva. Nisy nanoratra avy eo fa natodi-doha ho any Morondava indray ny dia rehefa tonga ny ampitso maraina, toa miandry fankatoavana ny hamerenana azy any Afrika Atsimo, saingy niverina nankany Antsiranana ihany nony farany, tsy nanaiky ny hamerenana azy any Afrika Atsimo ny tany. Teo ny fianakaviana isoloan'ny vadin'ny filoha teo aloha tena sy ny zanany lahimatoa nanapa-kevitra ny hijery azy any amin'ny toerana anokana-monina azy ao amin'ny tobin'ny BANA ao Antsiranana.
Nanokana fotoana handehanana any ary izy mianaka voatonona teo, saika hiainga ny folakandro saingy voalaza fa mbola tsy ara-dalàna ilay fiaramanidina saika handehanana. Voatery ny ampitso maraina indray vao manainga. Tonga tany dia nisy ny fihaonana, voalaza fa indray mandeha ihany no mahazo mihaona. Tsy fantatra ny fahamarinan'izany fa dia izay no lazain'ny fianakaviana. Voalaza ihany koa fa efitra tokana sady ahitana fandriana no ahitana toera-pivoahana sy fisasana no nametrahana ilay filoha teo aloha ary mihidy avy any ivelany ny efitra misy azy. Nanambara izany ireo olona nandeha tany fa hanao valan-dresaka ho an'ny mpanao gazety rehefa tody eto an-drenivohitra indray. Miteraka olana ho an'ny mpitondra izany toe-javatra izany, andro zoma mialoha ny asabotsy no anatontosana ny valan-dresaka. Na ny mpanohana na ny ao amin'ny fitondrana dia samy mahafantatra ho azy, noho ny zavanisy teo aloha fa ity andro asabotsy ity no andro saropady indrindra ho amin'ny fitohizan'ny tolona na ijerena ny laza sy ny fanarahana ilay olona nohidiana atoka-monina.
Noho ny fitandremana be loatra ve sa noho ny fanambarana amin'ny onjam-peo niantsoan-dRamatoa Ravalomanana ny vahoaka malagasy hijoro noho ny tsy fametrahana amin'ny tokony ho toerana sahaza azy ny vadiny, izay azo raisina ihany koa ho fiantsoana ny olona hidina an-dalambe, fa dia tsy navela hitody eto Antananarivo ry zareo. Mody nolazaina tamin'ny Malagasy mpanara-baovao fa ny fiaramanidina no tsy afa-mandeha nefa tsy voafitaka amin'izany i Tojo niantso mpanao gazety tany Afrika Atsimo tamin'ny finday : "Tafahitsoka eto Antsiranana izahay. Tsy gadraina izahay fa arahin'ny miaramila maso - manao fanamian'olon-tsotra ny sasany amin'izy ireo." Tsy tian'ny fanjakana hanatontosa ilay valan-dresaka ho an'ny mpanao gazety nomanina ny atoandro ry zareo dia mody any amin'ny zavatra hafa no lazaina misy fahasamponana. Nilaza mivantana ny Inner City Press fa voarara tsy mahazo mody an-drenivohitra ireo ao amin'ny fianakaviana nitsidika ny filoha teo aloha.
Tranonkala iray eto an-tanindrazana indray, sady mitondra ny anaran'i Lalao Ravalomanana rahateo, nahasahy niteny fa tsy mahazo alalana hifandray amin'ny any ivelany (amin'ny hafa?) ry zareo tamin'ny telo latsaka fahefany folakandro [zoma] rehefa nahavita ilay antso tao amin'ny radio Antsiva nandritra ny vaovao amin'ny iray latsaka fahefany ary tsy mahazo mivoaka ny tanànan'Antsiranana. Niala izany fandrarana rehetra izany rehefa tonga ny tamin'ny enina ora hariva ary afaka mandray ny zotram-piaramanidina mahazatra ry zareo. Dia izay no fitantaran'ny sasany io andro zoma 17 oktodra io.
Nigadona teto an-tanindrazana omaly, tampotampoka, ny filoha teo aloha voahongana, Marc Ravalomanana. Samy baraingo ho an'ny rehetra ihany nandritra ny tontolo andro omaly ilay fomba fahatongavana fa efa misy tara-pahazavana kely ihany azo heverina hatramin'ny fotoana nanoratana.
Fantatra aloha fa tsy ho niafina ny nandehanany teto Madagasikara raha ny lafiny hoe toy ny mpangalatra ny nidirany teto fa tsy maintsy nisy firenena vahiny nandray anjara tamin'izany fampidirana azy teto Madagasikara izany. Raha raisina ny antsafa nifanaovan'ny filoha Ravalomanana tamin'ny mpanao gazety dia nisy ny filoham-pirenena saiky hanatitra azy saingy tsy nekeny izany fa izy tenany samirery ihany no tiany ho tonga teto. Raha raisina amin'izay lafiny iray izay dia azo heverina fa efa fantany tsara ny mety ho fomba rehetra hanakanana azy tsy higadona teto raha nisy ny filazana izany ankarihary teo imason'ny rehetra. Efa sosotra ihany ny tena tamin'ny Asabotsy alina raha nandre azy niteny hoe tsy ho ela intsony dia ho tonga izy, saingy hay tonga tokoa ranamana ny alatsinainy manaraka ny antso an-telefonina nataony. Tonga eto an-tanindrazana izy dia izay aloha aloha ny zavamisy, "eto aho izao!" hoy ny ambentin-teniny.
Efa fantatry ny rehetra ihany fa ankoatra ny tsy fahazoany ny pasipaorony dia tsy avelan'ny Fitsarana Afrikana Tatsimo hivoaka ny sisintaniny ihany koa ny filoha Ravalomanana noho ny fitoriana napetraky ny AV7 hoe nandripaka vahoaka izy. Tsy maintsy ho nahagaga ihany noho izany raha navelan'ny fitondrana ao Afrika Atsimo hody eto an-tanindrazana izy raha toa manana ny heriny ilay didim-pitsarana tsy mamela azy hivoaka raha tsy misy ny alalana manokana. Re (andeha atao hoe siosio) fa efa nakaton'ny Fitsarana Afrikana Tatsimo ity raharaha ity satria tsy nety nanome ireo singa fanamelohana ny mpitory ary tsy navela higadona eto an-tanindrazana ireo te-hanao famotorana ilay raharaha. Efa fantatra rahateo fa paika hitazonana azy tsy ho tafavoaka ao Afrika Atsimo io raharaha io ary niniana natao izay hampitarazoka ilay raharaha. Ankehitriny, re (siosio satria tsy manana fanampim-baovao ny tena!) fa nakaton'ny fitsarana tamin'ny herinandro ilay raharaha, tsy hay izay antony fa mety noho ny fiheverana hoe fitoriana tsy matotra satria tsy misy na inona na inona natolotra ary tsy misy na inona na inona eo ampelatanan'ny fitsarana ahafahana mampandroso ny raharaha ho any amin'ny fanadihadiana sy ny fotoam-pitsarana. Fotoana izany nohararaotina hanafainganana ny dia hodiana an-tanindrazana. Dia io izy tonga tsy nisy "fifampierana" io! Mariho hatreto fa tsy izao voasoratro izao no marina fa famakafakana avy amin'ny zavamisy fotsiny no atao.
Rehefa vita fotoana vitsivitsy moa ny antsafa nifanaovana tamin'ny mpanao gazety dia re fa efa nosamborina tamin'ny fomba mahery vaika ny filoha Ravalomanana, notifirina tamin'ny basy ny vavahadin'ny tranony hamohana azy. Notadiavina eran'ny trano izy ary nosakelehana sy nambanana basy rehefa nampidirina anaty fiara. Ny fandrenesana izany fitantarana izany dia ahatarafana fa tsy hoe fisamborana no natao, ary hatreto dia marina ny kabarin'ny filoha Rajaonarimampianina, fa fakana an-keriny, iny indray no tsy tafiditra anatin'ny kabary. Tsy nisy fotoana nandrenesana hoe :"Miangavy anao izahay hanaraka anay ianao!" na ny mifanahatahaka amin'izany fa dia ilay fihetsika voatantara teo no nalaza. Izay fakana an-keriny izay no nahatezitra ny maro, fihetsika tsy mendrika mihitsy, nefa ahatarafana sahady ny fihetseham-pon'ny mpitondra manoloana ity rangahy anankiray ity.
Raha vita ary ireo fihetsika ireo dia manao ahoana no tokony ho tohin'ny tantara, araka ny fahita hatramin'izay? Voalohany, raha tena resy lahatra amin'ny politikany fa tsy jamban'ny fitadiavan-tseza ireo vaventiventy tao aminy notolorana fahefana, indrindra fa hoe minisitra izy, dia tokony miala avy hatrany amin'ny governemanta tsy misy fifampierana, tsy mila fanontaniana na amin'iza na amin'iza. Manaraka izany ireo solombavambahoaka voafidy kosa tokony hanao fanambarana fa tsy ao anatin'ny sehatry ny fanohananana ny mpitondra intsony fa efa mpanohitra ny fitondrana noho ny fihetsika tsy mendrika natao tamin'ny mpitondrany. Ny ambiny, anjaran'ny tsirairay indray iny.
Na ho inona na ho inona dia maro no mitovy hevitra amin'ny fahasahian'ity filoha teo aloha ity nody na dia miandry azy aza ny didim-pitsaran'ny nandresy efa manameloka azy. Vitsy ihany no manana izany fahasahiana izany, satria efa hitan'ny rehetra ihany fa tezitra amin'izao fodiana amboletra izao ny ao amin'ny fitondrana. Sarotra ihany anefa ny hieritreritra fa tsy hisy tohiny ity raharaha ity ary efa niakatra ny soratra (amin'ny sarimihetsika) araka ny filaza fony tanora.
Fony fahatanora aho no liana ihany, toy ny maro tamin'izany fotoana izany, ny hanaraka telenovela. Raha ny fitadidiako dia Marimar no telenovela narahin'ny rehetra voalohany teto Madagasikara tao amin'ny matv. Ireo telenovela nalaza dia saika avy any Amerika Atsimo avokoa ary raha niserana tany amin'ny firenena iray tany Amerika Atsimo ny tena dia nahita mihitsy fa maro ny telenovela any. Raha ny fijerena fotsiny amin'izao tsy misy fandalinana lalina dia ny Breziliana sy ny Meksikana no tena malaza amin'ity telenovela Amerikana Latina ity na dia mety ho tsy ambaka izany aza ireo firenena hafa.
Efa ho lava moa ny andian-tantara telenovela no sady lavalava avokoa ny ankamaroany ka dia tsy te-hanaraka intsony aho. Raha te-hijery sarimihetsika aho dia sarimihetsika hitako ny voalohany ka hatramin'ny farany no tiako fa tsy lasa indray hitaintaina hoe hanao ahoana ny tohiny, ny tohiny izay mety ho tsy hita noho ny firavana taratara, na tsy ho tratra ny fanombohan'ilay tohiny fa misambotra antenantenany eny. Noho izany toe-javatra izany dia tsy miraharaha intsony izay hijery andian-tsarimihetsika aho. Izany akory tsy midika fa raha misy sarimihetsika indray mipalaka (hita ny fanombohany ka hatramin'ny farany) dia iny fa hijery.
Tena tsy maharaka sarimihetsika toy ny taloha intsony aho na frantsay izany, fa tena mahagaga ahy fa tsy tiako mihitsy ny sarimihetsika frantsay ka tsy mampihomehy toy ny tamin'ny taompolo 1960 ireny. Tsy maharaka sarimihetsika amerikana ihany koa aho na dia somary mirona kokoa amin'ny Amerikana aza. Tsy marisika loatra ny hijery ny sarimihetsika malagasy ihany koa aho, na dia atao hoe ireny aza ny vokatry ny tany : asa vokatry ny lazan'ny "tantara gasy" koa angamba fa raha mijery dia tena tonga tokoa amin'ilay hoe mba hanala azy tokoa angaha fa tsy haka lagy amin'ilay dokambarotra aharihary tampoka eny antenantenany eny.
Fa ny nahagaga ahy dia voasarika indray aho ny hijery telenovela tamin'ity taona 2014 ity, na ny marina kokoa tamin'ny volana lasa teo raha naka "fialan-tsasatra noho ny asa" aho. Io nataoko lohateny io ny lohatenin'ilay andian-tantara ary tantara filipiana izy io. Mandeha ao amin'ny tv record izy io amin'izao fotoana izao. Tsy haiko loatra izay ora fanombohany, fa efa eny an-tenantenany, na efa any amin'ny dokambarotra manasaka ny tantara hatrany aho vao tonga ao an-trano. Io telenovela io no arahin'ny ato an-trano (vavy no maro an'isa) ka tsy afa-manaraka ny fanombohan'ny vaovao hatrany aho ankoatra ny hoe ny vaovaon'ny tv record indray no andrasana rehefa vita ny ampahan'ilay andian-tantara. Fa inona no nanintona ahy tamin'ilay tantara?
Voalohany angamba noho izy avy any Azia (nisy andian-tantara koreana heveriko ho mitondra ny lohateny hoe Kiss izay koa mba nahafinaritra ahy tao amin'ny Dreamin'tv fa efa vita izy io). Endrika tantara hafa indray no hita ao na dia tantaram-pitiavana aza no manjaka aminy. Rehefa mitsiritsirika sy mitady ato amin'ny siniben-tserasera ato dia tokony ho tamin'ny taona 2012 tany ho any no nivoahany. Amin'ny teny frantsay moa no anarahana azy amin'ny fahitalavitra fa ato amin'ny aterineto izy dia teny filipino misy fangaro anglisy no henonao. Efa nisy firenena vitsivitsy, Aziatika sy Afrikana, nandalovan'ny Broken Vow ary malaza ho azy ny hira famantarana azy. Mety ho liana tsy fidiny ihany koa aho angamba noho ny fanarahan'ny ato an-trano azy, na dia fantatra amin'ny fanetsehana karazana fihetseham-po rehetra toy ny alahelo sy ny ranomaso, fifaliana sy fahatezerana ary fahasosorana aza ny ankamaroan'ny telenovela.
Nandritra ny fialan-tsasatra teo ary dia nisy fotoana nosikiriko tsirairay tao amin'ny YouTube tao ny ampahany maro tamin'io andian-tantara io na dia misy ihany aza ny dingadingana fa tsy namelako raha tsy vitako hatramin'ny farany indray, na dia niareta-tory nandritra ny alina tontolo aza ka efa mazavaratsy vao nijanona sy nitady torimaso. Dia lasa amin'izay ny hetaheta hoe andeha alahatro ilay tantara haseho anareo mpamaky izay liana ihany koa, fa sahirana ihany. Noho ny fitadiavana tamin'ny alalan'ny mili-pikarohana matanjaka ananan'ny aterineto anefa dia voavaha ihany ny olana ary azo lazaina hoe tsara vintana ihany raha afa-mijery indray azy manontolo, na dia amin'ny teny tsy fantatra aza; tena tsy ahitantsika mihitsy ny teny anglisy na teny frantsay.
Misy lalana roa omeko anareo: ny voalohany ezaka nataoko ihany araka ilay efa nosoratako hoe nasesiko araka izay hitako tao amin'ny Youtube tao fa tsy tena feno izy io. Ny faharoa kosa feno fa ny loharano nakako azy kosa dia mbola tamin'ny blaogy iray hafa amin'ny teny anglisy ihany.
Ny lalana voalohany :
Ny lalana voalohany ary dia ny fomba nahitako azy tao amin'ny Youtube rehefa nametraka ny lohateniny. Voamarika fa tsy nisy tamin'ny anaran'ny lohateniny avokoa ny anarany fa karazan-tsoratra sy laharana 1 ka hatramin'ny 5 hatrany matetika no hita. Raha nikaroka azy aho noho izany dia niainga antenantenany teo amin'ny BFRVDA1 saingy afa-nihemotra nankeo amin'ny BARVCD1 (tonga izany dia io mihitsy no apetraka eo amin'ny fikarohan'ny YouTube) dia manaraka ho azy eo ankavanana eo ny laharana 2-3-4-5 izany hoe BARVCD2 , BARVCD3 , BARVCD4 ary BARVCD5 izay vao miditra amin'ny BFRVDA1-2-3-4-5. Toy izao manaraka izao ny fitohizany narahiko indray alina :
BARVCD1-2-3-4-5 BFRVDA1-2-3-4-5 BRAFVXC1-2-3-4-5 BRSGCA1-2-3-4-5 BTYTHGV1-2-3-4-5 BFRVGA1-2-3-4-5 BRAFCVF1-2-3-4-5 BYAHFA2 mety ho diso lalana angamba aho teto fa ny tao amin'ny tantaran'ny niseraserana no nijereko BHVGJV1 BHVGAD2-3-4-5 BHSTRBA1-2 BDKENV1-2-3-4-5 BXRBDV1-2-3-4-5 BMSXEV1-2-3-4-5 BRCFIV1-2-3-4-5 BFUWWV1-2-3-4-5 BDHDTSV1-2-3-4-5 BGLKWDV1-2-3-4-5 BMOSBCYV1-2-3-4-5 BDEBDV1-2-3-4-5
Vita hatramin'ny farany ny nanarahako azy tontolo alina na dia mety misy dingadingana aza eny antsefatsefany eny.
Lalana voalohany fanampiny :
Rehefa tapa-kevitra ny hizara azy aminareo aho dia hitady indray teo amin'ny mili-pikarohana google ka nahita ity fifampitohizana lahatsary sady tsy hita ny lohany no tsy hita ihany koa ny farany saingy efa azontsika jerena eo amin'ny lalana voalohany etsy ambony ihany ny tohiny satria nifarana teo amin'ny BXRBDV5 fa azontsika tohizana amin'ny BMSXEV1 araka ny natondroko tetsy ambony ihany. Ny maha-hafa ity fanampiny lazaiko ity dia efa vitsy kokoa ny fahasahiranana hitady ny tohin'ilay andian-tantara.
Ny olana moa dia miainga antenantenany efa manomboka fantatr'i Melissa amin'izay hoe ity Felix ity no rain-janany, izany hoe anisan'ny nanolana azy, ilay olona tokony ankahalainy indrindra nefa efa lasa notiaviny.
Ny lalana faharoa :
Azo lazaina ho feno kosa indray ity fanoroana faharoa ity ary afa-miainga hatramin'ny voalohany mihitsy isika. Mariho hatrany fa tsy misy lahatsary amin'ny teny anglisy na amin'ny teny frantsay ity telenovela ity fa amin'ny teny filipino misy fangaro teny anglisy kely, ary mety ho misy teny espaniola ihany koa fa tsy mahafantatra ilay teny espaniola manko ka mety tsy hahatsikaritra izany. Noho ny fanarahana ity andian-tantara ity no lasa nitodihana ny tantaran'i Phillipines ka nahitana fa hay zanatanin'i Etazonia io firenena io rehefa avy zanatany espaniola. Somary gaga tamin'ny fahenoana teny anglisy teny antsefatsefany eny manko no nahatonga hikaroka ny tantaran'ilay firenena.
Tondro voalohany omena anareo dia ny famintinana ny tantara ao amin'ny blaogy FROM TIME TO TIME. Hita ao fa nozaraina ho 93 ny tantara. Tsy ahitanao lahatsary mivantana io blaogy io fa rohy no omeny. Ny tondro voalohany nomeko anareo eto dia famintinana isaky ny fizarana amin'ny teny anglisy.
Tondro faharoa kosa dia ny rohy rehetra, na ny rohy tsirairay amin'ireo fizarana natao 43 kosa indray fa tsy 93 tahaka ny etsy ambony. Raha efa nanaraka kely ny tetsy ambony ianareo dia hahita fa misy lavalava sy misy fohikely ny tantara isaky ny fizarana ka mifanahatahaka amin'izany ihany angamba ny rohy avoakan'ilay blaogy:
Ato ny rohin'ny fizarana 20 voalohany araka ny ataon'io blaogy efa notononina anarana indray mandeha io. Somary midina ambanimbany kokoa isika ao dia hita tsirairay ao ny rohy fa tsy ilay lahatsary avy hatrany.
Ato kosa ny rohin'ny fizarana natomboka tamin'ny faha-20 ka hatramin'ny faha-40. Izany hoe misy miverina in-droa kely izany ilay fizarana mba tsy hisian'ny fifandisoana angamba.
Any antsefatsefan'ny fanazavana ny tantara amin'ny teny anglisy kosa no ahitana ireo rohin'ny fizarana manomboka amin'ny faha-40 ka hatramin'ny faha-43 miaraka amin'ny Akhir izay mety hoe fizarana farany angamba no filaza azy amin'ny teny malagasy.
Efa lavalava ihany izay soratra izay fa na izany aza dia ireo daholo izy rehetra raha liana ihany amin'ilay tantara ianao koa dia mazotoa mijery tsy mahazo izay ambaran'ny mpilalao.
Raha nisy fotoana nalaza ny fitokonan'ny mpianatra teny Ankatso sy ny gidragidra fifampitorahana teo amin'ny mpianatra sy ny mpitandro ny filaminana, noho ny gafigafy nataon'ny heverina ho olon-kafa voakarama hanakorontana sy eritreretina fa hamadika ilay tolon'ny mpianatra ho politika, tsy hita intsony ny lavenon'izany ankehitriny satria nisy ny vatsim-pianarana nozaraina. Nisy ny gidragidra toy izany ihany koa teo amin'ny mpianatra any amin'ny farintany fa tsy henoheno loatra ny momba izany amin'izao fotoana izao. Tsy mba toy izany kosa ny an'ny mpampianatra FRAM hatreto. Toe-draharaha mifanohitra amin'izay heverina no hita.
Amin'ny ankapobeny dia mora milefitra ny mpiasa, na ny tsy mpianatra intsony, satria efa mamelom-bady aman-janaka, mbola kely anaka, efa manana fandaniana. Rehefa mihatra hatrany amin'ny tsy fahazoana karama intsony manko ny tolona dia tsy hanana hery hanoherana intsony ny mpikarama. Raha eritreretina tsotra toy izany ny zavamisy dia hatramin'ny volana oktobra no tena ho hita ny herin'ny tolona ataon'ny mpampianatra FRAM mitokona. Efa mba nandre resak'olona ihany aho fa tsy mpampianatra FRAM eto an-drenivohitra no tena mikiribiby manohy ny tolona fa ireo an-tany lavitra ka izay lafiny izay no tsy hanaikinekeny fotsiny izao ny ho resy. Manana olom-pantatra ihany ny tena nanao io asa io fa tena fadiranovana ireo olona ireo, satria mba mampianatra taranaka Malagasy dia manana fahamenarana tsy hangataka an-dalambe fa karazany mitety ireo olona antenainy ho malala-tanana mahatsapa ny andavanandron'izy ireo. Fa tena ontsa dia ontsa ny fo rehefa mieritreritra hoe olona efa lasa "mpangataka" (tsy ankarihary) ve no mpampianatra ny zanakao? na mpampianatra ny maro an'isa amin'ny zanaky ny mpiray tanindrazana aminao?
Noho ny fahitana izany toe-javatra izany dia tsy afaka ny hieritreritra hanesoeso na hanohitra izay fitakiany ny tena. Mariho fa efa an-taonany ireo olona ireo no nitolona ka nahatonga hatrany amin'ny drafitra hampidirana ho mpiasam-panjakana ny 10.000 amin'izy ireo saingy mazava loatra fa tsy hahafa-po azy ireo izany raha miohatra amin'ny isany amin'izao fotoana izao. Hatramin'ny nanombohan'ny fialan-tsasatra ireo no nihanavitrika satria izay no fotoana tsy ampianarana sy tokony hanaovana ny tolona. Efa nisedra baomba mandatsa-dranomaso izy ireo ary efa niharan'ny fisamborana sy ny herisetra ny iray amin'ny mpitarika amin'izy ireo. Raha izay mpitarika efa nosamborina sy nampijaliana izay no mbola mifikitra amin'ny fanaovana ny tolona (araka ny nahitako azy tamin'ny fahitalavitra) dia efa vonona hatramin'ny farany izy, na manana fikendrena tokoa ny ho tafiditra ho mpiasam-panjakana mazava hoazy.
Rehefa nanao ny fitakiana teo amin'ny minisitera ary izy ireo no voatosi-bohon-tanana dia mazava loatra raha hitodika any amin'ireo olom-boafidy mivantana eto amin'ny firenena (na tena voafidy tokoa ireo na noho ny halabato no nahavoafidy azy ireo). Tsy tokony hatao mahagaga raha nisy ny fikasana hizotra ho any Tsimbazaza hizotra ho eny amin'ny Lapan'ny Antenimieram-Pirenena. Misy lalan-kevitra mazava tsara ao anatin'izany, ka izay no mampihomehy amin'ny zandary teo Ankadilalana tamin'ny nanakanana ny arabe tsy hizoran'ireo olona ireo hoany. Tsy misy tokony hanakananao ny olona hiresaka amin'ny olom-boafidiny ankoatra ny hoe tsy te-handray azy ireo ihany koa ny olom-boafidy atoniny. Hanakana ny fifampiresahana eo amin'ny mpidify sy ny olom-boafidy ve ianao satria hoe mpitandro ny filaminana? Moa ve tsy izany fanakanana ny tsy ifandraisan'ny mpifidy sy ny olom-boafidy izany indray no antsoina hoe fanakorontanana tsy afaka am-bavan'ireto karazan'olona ireto? Tsy handroba ireo ary tsy hanakorontana ka diso toerana ilay fepetra henjana lazaina, fepetra jadona no anaran'izany fa tsy fepetra henjana.
Ny fivoarana hita tamin'ny nataon'ny zandary kosa dia ny tsy nampiasana ny baomba mandatsa-dranomaso tamin'ity fotoana ity fa ny kobay sy ny ampinga no tena novononina. Mazava loatra fa raha resaka fifanosehana dia tsy hitovy ny hery eo amin'ny zatra fanazaran-tena sy mpikotrana lava sy efa nahazoazo habe sy ny olona efa zatra nihafy, manifinify sy fohy ary mifanakaikikaiky ny isan'ny olona. Fa mahalasa eritreritra ny mpitazana kosa ny mahita izany habe sy halava tsy dia mitovy izany, efa fantatra tsinona fa tsy hahavita herisetra na oviana na oviana ny olona efa manambady aman-janaka sy efa tsy mijery ny hoaviny intsony fa efa any amin'ny taranaka indray ny saina. Ny tena kosa moa eto dia ny manoratra ihany no atao mba hisy ny soratra vavolombelona rahatrizay.
Nisy namoaka ity taratasy misokatra ity tao amin'ny Facebook ka nihazakazaka aho handika azy avy amin'ny teny anglisy araka izay azoko natao satria mety mba ilain'ny rehetra ihany manko izany.
Andriamatoa mpitarika ny Movansa Ravalomanana Andriamatoa Minisitry ny Fambolena Ramatoa Hanitra Razafimanantsoa Ramatoa Filoha-Lefitry ny Antenimieram-pirenena Antananarivo Madagasikara.
Bruxelles, 20 aogositra 2014
Ramatoa, Andriamatoa,
Voalohany, azonareo angamba fa taorian'ny vanim-potoam-pifidianana, dia tsy hampiseho ny anarako aho ary homarihako va ny ato amin'ity taratasy ity dia vokatry ny famotopotorana nataon'ny mpiara-miasa amiko rehetra. Gaga tokoa izahay raha nahita fa amin'ny maha-mpitarika ny movansy anao ka nahazoanao ny toerana maha-minisitra, sy ny toerana maha-Filoha-Lefitry ny Antenimieram-pirenena anareo, dia amin'ny fotoana ahitana trangan-javatra mety hampihozongozona ny sezanareo ihany ianareo vao miteny amin'ny olonareo.
Tsy azonay mihitsy hoe maninona ny mpitarika an-dalambe sasantsasany no tsy azo ekena intsony hiresaka ao amin'ny toeranareo farany tao anatin'ny dimy taona, Ny Magro Ny mamela ny olona hiresaka no fototry ny demokrasia. Faly tokoa izahay raha nanolo-tena hiditra ao amin'ny fitondrana vaovao ianareo hampandroso an'i Madagasikara, saingy efa fantatry ny rehetra fa fametrahana ny fanonganam-panjakana ho ara-dalàna fotsiny ity fitondrana ity. Koa raha te-hanangana fanoherana mahafantatra tsara ny zavamisy araka ny nolazainy ny tena mpitarika anareo, ary fototry ny demokrasia ihany koa izany, saingy mazava hoazy fa tsy hisy intsony ny tombondahiny sy ny tombontsoan'ny tena manokana. Nahoana no tamin'io fotoana io indrindra ianareo no nankao amin'ny Magro na nandefa solontena, hilaza ny mifanohitra amin'izany? Malahelo izahay hilaza aminareo fa tsy manaiky ny tetipanoronareo manohitra ny mpitarika anareo izahay. Ary ankehitriny, ho an'ny olona eny an-dalambe, tiako ny milaza raha misy ny olona ankoatra anareo mety hieritreritra mitovy aminareo, fa tsy afa-mitsabatsabaka ao amin'ny firenena izahay. Fantatray hoe inona no mitranga aminaeo ary manao izay rehetra azonay atao amin'ny fitaovana anananay izahay hanampiana anareo hanova ny toe-draharaha any Madagasikara. Saingy eo ampelatanan'i Madagasikara i Madagasikara na misy aza ireo olom-pahefana sasantsasany mieritreritra fa ho azony avokoa ny zava-drehetra. Miangavy aza miraharaha ny fahadisoana eo amin'ny fitenenana teny anglisy izay tsy tenin-dreninay.
Avy amin'ny olompirenena eoropeana
P.S.: Raha hamaly ny taratasy misokatra, dia ataovy ao amin'ny kianjan'i Magro izany fa hisy ny hanao tatitra aminay.
Rehefa mamaky ity lahatsoratra ao amin'ny Global Voices teny malagasy ity ianao dia ho tsikaritrao avy hatrany fa mitodika bebe kokoa amin'ny tombontsoa frantsay ilay mpanoratra. Tsy azo melohina izany fironana izany fa anjarantsika hafa rehetra kosa ny manontany tena hoe aiza ho aiza kosa ny tombontsoan'ny Malagasy rehefa miditra amin'itony fikambanana iraisampirenena tahaka ny OIF (Organisation Internationale de la Francophonie) itony isika.
Ambaran'ny tatitry ny OIF tamin'ny taona 2010 hita ao amin'ny lahatsoratra fa amin'ny taona 2050 dia hosongonan'ny mpiteny frantsay (mahatratra 750 tapitrisa) ny isan'ny mpiteny anglisy. Fikambanana mpiaro ny teny frantsay kosa ve tsy hanatsara ny azy? Dia roboka daholo amin'izay ny orinasa frantsay manoloana izany tsena azo trandrahina tsara izany hanokana fandaharana ho an'i Afrika. Tsy misy resaka ho an'ny mpandraharaha Afrikana hatreto, fa somary mahatohina ihany ilay famaranana ny lahatsoratra hoe misy tombontsoa Afrikana ao amin'ny resaka fanofanan'asa sy ny tsenan'asa, natao ho mpiasa hatrany ve ilay Afrikana fa ny Frantsay no mpamorona asa?
Eritreritra tsy tana izany fa ilaina fantarina ihany izay voasoratry ny lahatsoratra. Mahatonga saina manko ny mahita resaka TNT amin'ny fomba ankolaka ao ka lasa manoratra tsy fidiny hoe nisy baiko avy any ambadika ve ilay mahamaika ny fitondrana malagasy hiditra amin'ity TNT ity.
Akaiky ny fidiran'ny mpianatra. Misy ireo manomboka ny taom-pianarana amin'ity volana septambra ity, misy kosa amin'ny volana ambony vao manomboka. Rentsika ombieny ombieny ny fitarainana sy ny fitokonan'ny mpampianatra FRAM noho ny fahavitsian'ireo horaisin'ny Minisiteran'ny Fanabeazam-pirenena. Olana politika saro-bahana ny momba an'io satria ilaina sy kitro ifaharan'ny firenena tokoa izay fampianarana izany ary laharam-pahamehana mialoha ny handraisana manamboninahitra miaramila, raha amin'ny fijeriko manokana.
Na dia maro dia maro aza ny isan'ny mpampianatra mpiasam-panjakana dia mbola tsy ampy hatrany satria te-hivangongo eto an-drenivohitra daholo izy ireo fa tsy te-hisahirana ho any ankodahoda any. Misy ihany ireo vonona ny hampianatra any amin'ny toerana saro-dalana saingy lasa toy ny mitady loza raha karama tsy misy dikany tsy mahavelona herinandro akory no omena azy ireo. Misy anefa ireo mpiasam-panjakana omena alalana hitam-piadiana tsy esorina aminy na dia ny hetra tokony aloany amin'ny maha-mpiasam-panjakana azy aza satria izay manam-piadiana no tompon'ny fahefana. Atao ahoana moa fa rehefa tsy te-hiongana ny mpitondra dia arahina ny sitrapon'izy ireny. Saingy tsy any loatra moa ny zavatra tena tiana horesahina fa resaka fampiarana. Ny olana manko rehefa mpiasam-panjakana, na amin'ny sehatra inona io na sehatra inona dia ny roa na telo na farafahabe dia dimy taona ihany no mihafy any amin'ny dezaka fa avy eo amin'izay mitady ny lalana sy ny fomba rehetra hiakarana an-drenivohitra. Tarazo ratsy napetraky ny fahalalana olona izany fa tsy nifototra tamin'ny tena fahaizany tokoa, ary vokatry ny toe-tsaina mihevitra fa aty an-drenivohitra ihany no tena fiainana.
Raha dinihana tsotsotra ny niandohan'ny olana eo amin'ny fampianarana sy ny nipoiran'ny antsoina hoe mpampianatra FRAM, izay fanalavana ny Fikambanan'ny Ray Aman-drenin'ny Mpianatra, dia avy amin'ny fanafoanana ny Fanompoam-Pirenena Ivelan'ny Tafika, Service National Hors Forces Armées (Populaires) na SN tamin'ny taona 1991. Ireo SN ireo, izay tanora vao afaka Baccalauréat, no nahavita ny ampahany betsaka indrindra tamin'ny fampianarana tany ambanivohitra nandritra ny Repoblika Faharoa na dia tsy vitsy aza ireo nikilavaka fa kely ny vola noraisin'ireo tanora ireo. Voasaron'ny hamaroan'ny SN ny fahavitsian'ny mpampianatra noho ny ezaka nananganana sekoly vaovao SFF isam-pokontany, na SAFF isam-piraisampokontany, na Lisea (SAFM) isam-pivondronana. Tsy teo amin'ny fampianarana ihany anefa no ahitana ny SN fa rehefa minisitera rehetra nisy teto Madagasikara dia saika nahita azy ireny avokoa. Noho izany, raha nofoanana ny SN dia tsy maintsy maro sy lehibe ny fahabangana naterak'izany fanafoanana izany ary tany amin'ny fampianarana no tena niantraika lalina ny fahabangana. Fiheverako manokana io fa anjaran'ny tsirairay ny mitsipaka na manamarina.
Dia lasa amin'izay ny kajikajy tsy dia manao ahoana avy aty amiko, 22 taona eo ho eo izany no nipoiran'ny mpampianatra FRAM rehefa nofoanana ny SN. Nantsoina hoe mpampianatra FRAM satria ny FRAM no miantoka ny karaman'izy ireo atao vola na vokatry ny tany misy eo amin'ilay toerana. Mety ho manana ny mari-pahaizana ho amin'ny fampianarana ilay olona na tsia. Raha 20 tamin'izany fotoana izany ilay mpampianatra dia 42 taona izany izy amin'izao fotoana izao. Raha 23 taona tamin'izany fotoana izany ilay nanolo-tena ho mpampianatra dia 45 taona izy amin'izao fotoana izao, nefa tsy eken'ny minisitra ho ampidirina ho mpiasam-panjakana intsony satria hoe efa be taona loatra. Izay mpampianatra FRAM nitozo tamin'io fampianarana io hatramin'ny nipoirany voalohany izany dia vita hatreo ny aminy raha tamin'ny taona 1992 tokoa no nanomboka nampianatra fa tsy "tafiditra" ho mpiasam-panjakana intsony. Raha ny tombatombana avy aty amiko anefa dia any amin'ny 25-26 taona any ho any ilay olona na mihoatra aza no miditra ho mpampianatra FRAM satria tsy mahita asa hafa (natao hitady asa ilay Malagasy!) hatao. Tsy hahagaga ahy loatra noho izany raha misy ireo mitokona satria simba tanteraka ny fiainany niaritra tao. Dia manontany hoe mba mijery izay lafin-javatra izay ve ny ao amin'ny fitondrana sa sao sanatria ny hampiditra ny namana sy ny akama ary izay manaiky hiditra ao amin'ny antoko ihany no ampidirina ho mpiasam-panjakana. Eritreritra tsy tana tsy voatery ho marina fa voasoratra tsy tana ihany koa!
Jentilisa
PS: zavatra hafa momba ny kojakojam-pianarana no saiky hosoratana dia lasa any indray ilay aingam-panahy.
Na dia kelikely ihany aza izay lany dia nianoka tanteraka tamin'ny fihinanana valala ny tena. Natsiro tokoa ilay izy nendasina . Tsy mba nitovy tamin'ny nanandramana nihinana fozaorana izay toa nisy plastika nihevotra izany ny nihinana ilay valala voaendy rehefa noesorina ny elany, fa lany daholo izy rehetra ary mirangorango hatrany. Dia gaga ihany ny tena hoe fa maninona no fendrahana fanafody shimika ny famonoana ny valala nefa ilay fanafody shimika tsy ny valala ihany no asiany fa ny landy sy ny tantely ihany koa. Raha azo atao, sady azo atao mihitsy, tsy aleo ve ajanona any ity hoe mandraraka fanafody shimika amin'ny alalan'ny fiaramanidina na angidimby ity fa fandaniam-bola amin'ny tsy misy dikany fotsiny?
Raha iverenana ny tantara hany fantatra dia nahazoana volabe (sy nandaniana volabe miaraka amin'izany) ity famonoam-balala ity nefa toa tsy mahomby na niniana natao tsy nahomby ilay izy mba ho fidiram-bola mitohy ho an'ireo mpandray anjara amin'ny famonoam-balala. Re siosio fa ny angidimby na ny voromby nofaina handrarahana fanafody, hatramin'ny repoblika faharoa indrindra indrindra, dia mihofa amin'ny ora fa tsy amin'ny velaran-tany vita ary niniana tsy tany amin'ny toerana efa fantatra fa mbola atorian'ny valala no fendrahana ireo fanafody fa toeran-kafa tsy misy na inona na inona, tanjona ny hoe miala eo amin'ny seranana mitondra fanafody ary rehefa mitody eo indray dia efa lany ny fanafody nentina.
Tsy fantatra moa fa mety ho efa nisy ihany koa ny fanaovana tatitra amin'ny hoe nandraraka fanafody tatsy Ananona nefa tsy nisy an'izany akory fa ny faktiora no kopaka ifampisasahan'izay mpiray tsikombakomba amin'izany, ahiahy izany nefa rehefa mahafantatra ilay toetran'olombelona (mba tsy itenenana hoe mahafantatra ny toetran'ny Malagasy) dia azo heverina fa mora tontosaina tokoa. Noho izany dia sady fanariambola am-baravarankely manome tombombarotra ireo orinasa vahiny tsy miraharaha ny fikolokoloana ny tontolo iainana ny fividianana fanafody shimika izay lafo rahateo no tsy mahasoa ny tany sy manimba ireo zavamanan'aina hafa, araka izay efa notenenina teo aloha.
Koa aza atao mahagaga raha misy ny tompon'andraikitra ambony noheverina hanirina vao maika nampivandravandra mody tsy maheno na tsy miraharaha ireo voka-pikarohana, niaraha-iombon'antoka tamin'ny vahiny hafa ihany koa, mandala kokoa ny tontolo iainana nefa tsy raharahiana mihitsy. Tsy mandalo any manko ny lalan'ny fitadiavam-bola mety hahazoana ampahany manokana ho an'ny tena ary sarotra kokoa ny handresy lahatra ireo mpampisambo-bola mety manana ny heviny ihany koa amin'ny fanafody tokony hovidiana nefa raha vao miresaka fanafody dia midika ho tsena-entambarotra ihany koa izany.
Fandrika iray tsy mampahomby ny fandripahana valala ihany koa, rehefa norarahana fanafody shimika ny tsy fahazoana mihinana azy satria poizina ho an'ny olona na biby mihinana azy ihany koa izany. Raha ny marina dia tena mifanohitra tanteraka amin'ny fomba fiheveran'ny Ntaolo malagasy izany fomba famonoam-balala izany, sady tsy ahitana fahafinaretana amin'ny tsy fahazoana mitsakotsako azy... Tsy mampety azy hafa ihany koa ny tsy fampandraisana anjara andraikitra ny sarambabem-bahoaka amin'ny fiadiana amin'ny fianahany izay mety hiteraka fahasimban'ny voly raha be loatra ry zareo fa sampan-draharaha iray ihany no tena misahana izany. Toa manandratra ambony avy hatrany ny vola heverina holaniana fa manao tsinontsinona kosa ny tsy voavidim-bola dia ny mety ho firaisan-kinan'ny rehetra miara-mandroaka na miara-mandraoka valala rehefa maraina.
Taloha raha misy ny andiam-balala dia miara-mirohotra avokoa ny rehetra amin'ny fiadiana aminy na amin'ny fanangonana azy hohanina ary mihinana daholo na olombelona na biby fiompy. Amin'ilay fendrahana fanafody shimika anefa dia tsy misy na inona na inona azo atao intsony amin'ny valala heverina ho efa misy fanafody afa-tsy amin'ny fandoroana fako na fandoroana tanety isian'ny setroka heverina fa hampiverin-dalana ny valala. Politikan'ny tsy mahalala fa fihinana ny valala izany toe-javatra izany ary tratra aorian'ny Malagasy izay mahalala fa be otrikaina sy mampatanjaka io zavamananaina iray io.
Mba fantatrareo mpamaky moa fa anisan'ny sakafo, na laoka, ankafizin'ny Ntaolo Malagasy tokoa izany valala izany? Mba fantatrareo moa fa raha "criquets" sy "sauterelles" [na fohy tandroka sy lava tandroka] (ampiana "grillons") no anaran'ny karazam-balala fiteny an-davanandro amin'ny teny frantsay ary "locust" sy "grasshopper" no anaran'ny karazam-balala fiteny an-davanandro amin'ny teny anglisy dia maro kokoa noho izany no anaran'ireo karazam-balala amin'ny teny malagasy? Misy aza moa no anarana tsy fandre intsony fa mba ampitaina aminareo fotsiny araka izay hita ao amin'ny rakibolana rakipahalalàna malagasy, ny adrisa no vavin'ny aketa ary ny mbola kely amin'izy ireo dia antsoina hoe tsimbotry. Izany no nisian'ilay fitenenana manao hoe "Tsimbotry niaraka ihany koa adrisa vao hifanary?" izay nisy namadika taty aoriana hoe "sola niaraka ihany koa brown [=ngita] vao hifanary?" Karazam-balala ihany koa ny tsingarangadona, ny tsipanga, ny ambolo, ny tsinombina, ny tsindahalakana ary ny valalavao (valala vahiny na valala sisa tavela tsy tafaraka intsony amin'ireo namany nanao andiany): ireo no voatonona ho karazany tena fihinan'ny Ntaolo. Tsy voatonona amin'ireo karazana ireo ny sompanga fa ny mety ho tsy ampoizinareo mpamaky dia ilazana ny filahiana ihany koa ny voambolana hoe valala, raha tsy matoky ianareo dia jereo ny rakibolana rakipahalalàna navoakan'ny Akademia Malagasy tamin'ny 2009. Izany hoe ity lazaintsika ho "Balita" ity izany dia mety hoe valala no niantsoan'ny Ntaolo azy fa ny nampalahelo moa dia tsy mbola hitako (afa-tsy amin'ny kisendrasendra koa angamba) hoe mba inona kosa no niantsoan'ny Ntaolo an'i "Bozy"?
Hamaraparanana dia hitantara ny tsikaritra etsy sy eroa mahatsikaiky na mampalahelo aho tamin'ny fisamborana na tsy fisamboran'ny olona valala teto an-drenivohitra sy ny manodidina. Teo Analakely dia nisy tovovavy nihorakoraka sady nihazakazaka tahaka ny noenjehin'alika raha nipetrahan'ny valala ny akanjony, nihevitra ny manodidina tamin'izay fotoana izay hoe nisy nanendaka izy hay valala no nandosirany. Niaiky ihany koa ny vadiko fa natahotra valala tamin'ny voalohany fa tsy naninona avy eo. Raha nisy ireo ankizy navitrika aoka izany amin'ny fisamborana sady nameno ny tavoahangy plastika tamin'ny valala, dia nisy kosa ireo miangetsana araka ny fiteny ka sady matahotra no te-hisambotra, ny tanana mandroso haka valala moa ny vatana manontolo mihemotra tsy te-hahazo, miaraka amin'ny fonon-tanana misambotra valala. Misy no misambotra valala ny tanany ilany no mitampin'orona amin'ny tanany ilany, misy ihany koa ny sady misambo-balala no mikimpy tsy te-hijery ny zavatra samboriny. Misy ihany koa ireo mpamboly vary no namela ny tanimbariny hatorian'ny valala sady tsy nikitika mihitsy fa sao, hono, valala avy any Afrika ireny ka ifindran'ny aretina "Ebola" eo - tany Ampitatafika no nisy an'izany ary tsy nety noresena lahatra mihitsy ry zareo.
Izay no fohy, izay no lava fa ny fehin'ny resaka dia hoe nahoana no dia fendrahana poizina ity sakafo matsiro ankafizin'ny maro amin'ny olombelona sy ny biby ity? Tena hadalana ankitsirano sy famosaviana ankarihary ilay famonoam-balala amin'ny fanafody shimika fa atsaharo azafady. Fandrisihana sy fampandraisana anjara ny olona amin'ny fandroahana na fandraofana valala no ataovy mba ho sady fialamboly izany no sakafo maimaim-poana avy any an-danitra. Tsy ho vitanareo samirery velively ny hamono valala fa tokony ho raharaham-bahoaka io.
Raisiko ny nosoratan'ny manonona azy ho Taombaovao Malagasy ary avy amin'ny nosoratany no entiko hanoherana azy! Mariho fa izaho izay manoratra dia momba ilay hoe ny Taombaovao Malagasy dia mifanandrify hatrany amin'ny Aid El-Fitr ankalazain'ny Silamo, ary avy amin'Andriamahazonoro sy ny namany noraisin'Andrianampoinimerina no niavian'ilay fankalazana ny Taombaovao Malagasy soratako etoana io.
Ao anatin'ny fanazavana nosoratany moa misy filazana manao hoe: "Efa nentinay ihany koa ny porofo amin'ireo taratasimpanjakana nifanaovan'ireo Governora sy ny Pm Rainilaiarivony sy ireo Governora sy ny Printsy Ramahatra teo amin'ny taona 1894 - 1895 sy 1896 fa nandritra ireo taona ireo dia mifanandrify hatrany amin'ny martsa na aprily ny volana alahamady araka ny fanisan'andro ofisialy ny fanjakan'i Madagasikara, taratasimpanjakana voatahiry ao amin'ny arsivampirenena. Tsy hiroharoa saina intsony isika ny amin'ny tokony hamerenana ny fankalazana ny taombaovao malagasy isaiky ny tsinambolana akaiky ny 21 martsa izay anaty fararano tanteraka satria efa io ny porofo mitohoka amin'ny tendany fa tamin'io vanimpotoana fararano io no miandoha ofisialy ny taona malagasy taloha nahalasa zanatany an'i Madagasikara"
Nolazainy fa nifanandrify hatrany tamin'ny volana marsa na Aprily ny alahamady araka ny fanisan'andro ofisialin'ny fanjakan'i Madagasikara tamin'ireo taona telo notononina: Mariho ary fa ny taona 1894 dia 8 marsa no nanomboka ny volana Ramadany ary ny 7-8-9 avrily kosa no nankalazana ny Aid-El-Fitr ary amin'io daty io ihany koa no nankalazana ny taombaovao malagasy (alahamady)
Mariho indray fa ny taona 1895 dia ny 26 febroary no nanomboka ny volana Ramadany ary ny 28-29-30 marsa kosa no nankalazana ny Aid-El-Fitr izay ankalazana ihany koa ny taombaovao malagasy "araka ny ny fanisan'andro ofisialy ny fanjakan'i Madagasikara, taratasimpanjakana voatahiry ao amin'ny arsivampirenena"
Ny taona 1896 indray dia ny 15 febroary no fanombohan'ny volana Ramadany ary ny 16-17-18 marsa koa ny Aid-El-Fitr... Ny taona 1897 indray dia ny 5 febroary no fanombohan'ny volana Ramadany ary ny 5-6-7 Marsa kosa no ankalazana ny Aid-El-Fitr.
Noho izany, raha misy ny manoratra fa tamin'ireo taona telo notononina ireo dia manakaiky ny 21 marsa hatrany ny volana alahamady dia azo atao tsara ihany koa ny mamaly fa nifanandrify tsara tamin'ireo taona telo ireo ihany koa ny Aid-El-Fitr nampanandrifiana tamin'ny lazaintsika ho taombaovao malagasy... Am-bava homana am-po mieritra.
Ankoatra izay: Aid Mubarak hoan'ny Miozolomana rehetra!
Loharano iray hafa nakana ny datinandron'ireo taona voatonona ato
Taorian'ilay tsy fahafahan'i Neymar milalao dia toy ny misaona sahady ry zareo Breziliana, izay angamba no antony nangatahan'ny Federasiona Breziliana ny hanesorana ny sazy nampiharina tamin'i Thiago Silva hahafahany milalao ka hifanandrinany amin'i Alemaina.
Lahatsoratra iray vao nivoaka vao haingana ao amin'ny SBS "Brazil reaped what it had sown" no misy adikako ho anareo. Britanika ilay ranamana fa monina any Brezila indrindra hatramin'ny taona 1994 ary milaza fa mahafantatra tsara ny baolina fandaka Amerikana Tatsimo. Tim Vickery (jereo ao amin'ny faramparany ny rohy ivelany dia midira ao amin'ny "Tim Vickery's The World Game blog") no anaran'ny mpanoratra ary sombintsombiny nanaitra ahy ihany no misy adikako ho an'ny mpamaky. Tsara raha mamaky ny lahatsoratra nadika fa ho an'izay tsy manam-pahafahana hanao izany no hanoratako sombiny ho anareo.
Lasa fahavalo laharana voalohany eo amin'ny mpijery ilay Kolombiana Camillo Zuniga ary mangataka ny federasiona breziliana ny hanasazy azy henjana (tsy fahazoa-milalao maharitraritra). Ankehitriny moa rehefa hita etsy sy eroa (any an-toerana) ny afisin'ilay ranamana tsy afa-mihetsika dia mivoaka eny am-bavaravarakely ny zavamisy, rehefa mijery malalaka kokoa.
Somary mahavariana ihany, hoy ny gazety miresaka fanatanjahantena iray malaza any Brezila fa i Brezila no imbetsaka namely kokoa noho i Kolombia (31 sy 23), tarehimarika io fa rehefa tena jerena dia efa ao anatin'ny paikady tokoa, io no "paikam-pamelezana": Paika mba tsy hampisosasosan'ny mpifanandrina aminy ny baolina sy ny fitazonana azy ka simbaina amin'ny alalan'ny famelezana hatrany ny lalao. Mitaraina ny mpanazatra Luiz Felipe Scolari fa atao hazalambo i Neymar nefa avy amin'ny ekipany ihany no iandohan'ny hazalambo.
Raha nisy ny mpilalao nohazaina tamin'iny lalao iray iny dia i James Rodrigez avy ao Kolombia izay asian'ny mpilalao afovoan'i Brezila Fernandinho hatrany mba hanindriana azy, ary tsy manao na inona na inona ny mpitsara amin'izany fotoana izany... Tahaka ny misy torolalana avy amin'ny FIFA arahin'ny mpitsara. Mampidi-doza tena mampidi-doza eo amin'ny lalao anefa izany trangan-javatra izany rehefa samy Amerikana Tatsimo no milalao, raha nisy namely ny ekipa iray ka tsy natao na inona na inona dia hamaly koa ny anankiray ary fantatra avy hatrany hoe iza no ho lasibatra amin'izany. Raha lazaina amin'ny fomba hafa izany dia nahazo fampitandremana i Brezila (tamin'ny nilalao tamin'i Chile) - aza mihaza mba tsy hohazaina. Tsy noraharahiany anefa izany fampitandremana izany. Niezaka izy ny namely an'i James Rodriguez tsy ho afa-milalao, ary ny vokany dia i Neymar no tafavoaka tsy hilalao ny Mondial intsony amin'ity andiany ity.
Mampalahelo ilay izy ho azy, ho an'ny ekipany ary ho an'ny fifaninanana. Fa ny mampalahelo sady marina tsy azo idifiana dia nijinja izay nafafiny i Brezila. Voatery nosoratana, hoy ny mpanoratra namarana.
Misy ny tranga manafintohina indraindray ary ny tena koa fantatra fa mba manana hambo ihany ka manala baraka tanteraka izany hoe ho antsoina na hotadiavin'ny polisy ny tranonao hanaovana fanadihadiana anao izany. Toy izao manaraka izao ny fandehan'ny tantara : nisy fivoriana (lanonana) tsotsotra sambany mba nandehanana tamin'ny faran'ny herinandro teo satria noheverina fa mahaliana ny zavatra atao any. Misy zavatra maromaro any : tafatafa na fanoroan-kevitra, fampilalaovana sy fampandihizana ny ankizy, fifanolorana fanomezana, tsakitsaky, fanalana hetaheta... Vita izany rehetra izany dia lasa nody izahay. Izaho moa mbola nisy asa natao ka nanatitra sy naka an-dramatoa ihany no tena natao.
Vita ny sakafo atoandro dia nisy niantso, nilaza fa nisy fakantsary avolenta iray very ka mety ho tonga aty aminay ny polisy hanao fanadihadiana anay. Talanjona tanteraka tamin'ilay toe-javatra fa tena tezitra kosa satria mba sambany tonga ianao no misy toe-javatra tahaka izany no mitsena anao. Tezitra satria tsy miafina fa dia ao anatin'ny ahiahiana izany izahay matoa nandefasana izany teny izany tamin'ny antso. Nisy olona iray fantatro nanatrika tao ihany koa ka nisy fomba nahazoako niantso azy nanontany azy ny amin'ity vaovao ity. Gaga izy raha nilazako ilay izy ary namaly fa tsy naharay antso kosa hatrmin'io ora niantsoako azy io. Tsy fantatra moa izay fomba nataon'ilay tompon'ny fakantsary sady anisan'ny mpikarakara satria raha misy laharana ilay izy dia laharana faramparany ny anay, sa ny laharana farany ve no nantsoina voalohany? raha araka ny laharana izany dia tokony ho voalohandohany izahay na faramparany. Raha araka ny olona ahiahiana sy tsy ahiahiana indray dia mazava izany fa ao anatin'ny ahiahiana izahay. Ny fomba iahiahiana ny anay moa tsy mazava nefa ny hafa tsy nantsoina.
Ny zavatra mahasosotra iray faharoa dia ny fifikirany fa ao amin'ny mpikambana no naka ilay fakantsary fa tsy nisy filazana nataony mihitsy kosa hoe ary raha mba amin'ny mpiara-miasa aminy itodihana voalohany rehefa hiahiahy ihany. Mahasosotra miaraka amin'izany dia ny fomba famalin'ireo mpikambana sasany izay tsy tonga tao milaza hoe ampanantsoina daholo izay rehetra tonga tao hohadihadiana. Raiso amin'ny toeranao ary hoe tonga tao ianao dia ampanantsoina na tongavan'ny polisy any an-tranonao na tadiavina any amin'ny fokontany ny misy ny tranonao. Ny olona ve mahalala izay tena marina fa dia halaza ao amin'ny fokontany iray manontolo ianao hoe tonga ao aminao ny polisy hanao famotorana anao. Dia eritrereto sahady ny fahafaham-baraka mihatra aminao. Mariho avy hatrany fa tsy maintsy misy fihavanana simba sahady eo na nangalatra ilay olona na tsia.
Raha sanatria tonga tokoa ary ny fampiantsoana sy ny karazany, dia raha olona telopolo, ohatra, no ahiahiana sy nampanantsoina, nefa iray na roa no nangalatra. Hanao ahoana moa ny ho fihetsiky ny 29 na 28 ambiny? Misento fa afa-doza? afa-doza amin'inona anefa satria tsy nanao heloka izy? Raha izaho manokana ny ao an-tsaiko dia hoe ity ramatoa ity izany efa niahiahy na nieritreritra ahy ho nangalatra ny fakantsariny, izany hoe eritreretiny fa mpangalatra aho izany ka ny hangalatra no nidirako tamin'io fikambanana io. Tsy ho tonga amin'ny fivoriana manaraka ve aho sa tsy maintsy ho tonga nefa tsy maintsy hilaza ny alaheloko kosa hoe fanimbazimbana ahy kosa ny hieritreretanao ahy ho mpangalatra. Sa ny hametraka fitoriana ho setrim-pitoriana hoe nanao fanalam-baraka ahy? Raha ianao: Ahoana ny hevitrao?
Tsy hiresaka lakile intsony indray aloha fa efa miova zavatra hafa indray izao ny malaza eto amin'ny tanàna, niainga tamin'ny tolona famerenana ny ara-dalàna tamin'ny 2009 iny resaka iny no lasa hira milaza tantaram-pitiavana manambara fa izy no tompon-toerana. Noho ny vanim-potoana sy lazan'ny lakile anefa dia nambarany fa izy no tompon'ny lakile.
Niainga sy nifandraindraika tamin'izany ihany koa ny resaka lakolosy, nifanakaiky fihaino amin'ny voambolana lakile ihany koa ny lakolosy, fa ilazana kosa fa izy no prezidan'ny antenimiera mijoro. Ilay filohan'ny antenimiera, toa mampihevitra hatrany fa izy no tompon'ny fanaovan-dalàna... na tompon'ny lalàna. Toa miharo fanesoana ihany koa anefa ilay tompon'ny lakolosy satria vehivavy no nolaniana ho filohany, toa entina milaza fa lakolosy hafa no tokony lalaoviny fa tsy iny lakolosy maneno ao Tsimbazaza iny. Ankehitriny moa nisy iny fanonganana ny biraon'ny Antenimiera amin'ny fomba ankolaka iny ka misy ny te-handraikitra ny ezaka "lakolosy" fanairana. Ny lakolosy moa mitabataba, ary te-hitabataba amin'ny tsy rariny mahazo azy ilay artista malaza amin'ny tapolaka. Tsy mba izaho aloha no nihira ity hira satira politika manaraka ity an! Revolisionan'ny mpitabataba?
Fa misy revolisiona tsy re tsaika, efa nahazo tsikera tamin'ilay fitiavana hanaisotra ny sary lohan'omby eo amin'ny sary fanevan'Antananarivo, efa nahazo esoeso hoe hosoloina lakroa angaha sa hosoloina osy (ho fanesoana an-dRavalomanana sy tiana ilazàna fa raha Ravalomanana no Ben'ny tanàna dia hosoloiny osy io, toa finiavana handisoana ny tantara fa efa nandalo ny maha-Ben'ny Tanànan'Antananarivo ihany koa io olona io fa tsy nanova inona tsy akory izy!). Ny antsafa nifanaovana tamin'ny PDS Ny Hasina Andriamanjato tao amin'ny tvplus no nahafahany nilaza fa tsy sarina lohan'omby (zébu) misy trafony no nataon'ny mpanjanatany tamin'ny 1950, izany hoe telo taona taorian'ny 1947) fa lohan'omby "taureau" vazaha tsy misy trafony mitandroka an'Antananarivo. Ny endrika tandroka tamin'ny voalohany tokoa dia mitady ho efajoro fa tsy boribory tanteraka araka ny fahita amin'ny omby eto Madagasikara.
Somary nangina moa iny resaka iny fa nahasarika ny saina ihany ny nahita ireo ara-vy (zavakanto vita amin'ny vy) miendrika trondro manemitra ny dobo manatrika ny lapan'ny tanàna. Ny tsikaritra mametraka fa amin'ny lafiny avaratry ny dobo, izany hoe manelanelana azy amin'ny lapa ihany no namenoana iray ara-vy miendrika trondro ireo. Inona tokoa moa no tokony hisy ao amin'ny dobo fa tsy ny trondro, na ny hazandrano? (tsy voatery ho trondro ihany) Misoko mangina ihany ny tolon'ingahy PDS raha izay no tarafina, fa raha izaho manokana ihany koa moa dia ny "fleur de lys" (lisy moa ny anarany amin'ny teny malagasy?) no tiako esorina amin'io fanevan'Antananarivo io, raha tsy hoe raikitra indray ny adihevitra manao hoe: "inona no anaovan'ny skoto ireny "fleur de lys" amin'ny fanamiany ireny?" Manohy ny tolona ingahy PDS mametraka ireo sary trondro ireo ary tsy mbola nahare fanoherana aloha aho hatreto, tolona ara-saimbolika (sariohatra hoy ny dika ao amin'ny baiboly protestanta nahitsy farany) fa sady tokony hitoetra amin'ny dobo ny trondro no marika famantarana kristiana hafa ihany koa.
Dia miverina amin'ny lakolosy indray aho, raha jerena ihany koa manko io lakolosy, vita amin'ny metaly, io dia mitovitovy endrika ihany koa amin'ny vovo entina manihika trondro. Toa kisendrasendra hafahafa fa rehefa nametraka ara-vy trondro ny PDS dia te-hamelona ny ezaka "lakolosy" endrika ara-vin'ny vovo entina manihika trondro kosa i Rossy sy izay mety hiara-dia aminy. Eritreritra sendra mandalo, saingy tsy laitra ny tena fa manoratra rehefa mahita endrika saimbolika (sariohatra) tahaka itony. Miala tsiny raha tsy misy azonao izay lazaiko fa raiso ho rediredy fotsiny ihany fa manahirana ity fiainana ity.
Efa mihoatra ny zato taona izao ny tolona nataon'ny mpiasa tany Chicago, Etazonia, nitolona ho amin'ny fiasana adiny valo isan'andro. Nitolona tamin'ny fanararaotan'ny mpampiasa toa manao danin'ny kibony, mametraka ny mpiasa ho andevo maoderina. Efa nisy manko ny fotoana tsy anavahana na ampy taona na tsia ny mpiasa any amin'ny orinasa lehibe tamin'izany taonjato izany. Niasa nihoatra ny 60 ora isan-kerinandro, enina andro amin'ny fito, amin'ny karama $1.5 isan'andro ny mpiasa nifindra monina tao amin'io tanàna iray any Illinois io. Tamin'ny alalan'ny famoriana ny mpiasa, rehefa nahavita asa, izany hoe amin'ny alina, matetika ny endrika fihetsiketsehana tamin'izany fotoana izany.
Tsy nipetra-potsiny koa anefa ny mpampiasa fa namaly tamin'ny alalan'ny fandroahana ireo olona mavitrika tamin'ny fananganana endrika sendikà tamin'izany fotoana izany, nametraka lisitra mainty ireo mpikamban'ny sendikà, nandroaka mpiasa faobe, manakarama mpandrava fitokonana sy mpitsikilo mpiasa na jiolahimboto mbamin'ny "tafika" tsy miankina amin'ny fanjakana, ary nampiasa ihany koa ny fampiadiana ara-piaviana ireo mpiasa tany Etazonia ireo. Niaro ny tombontsoan'ny fandraharahana ihany koa gazety be mpamaky tamin'izany fotoana izany ka tsy maintsy namelively ny sendika sy ny gazetin'ny mpifindra monina izay tena iharan'ny tsindrihazolena.
Andro niavaka tamin'ny tolon'ny sendikà ny andron'ny 3 mey 1886 sy ny ampitsony, noho ny fifampidarohana teo amin'ireo mpiasa mitaky ny adiny valo isan'andro, sy ireo mpandrava tolona, ka niafara tamin'ny fitifiran'ny polisy ny mpiasa tamin'ny andro voalohany, dia nisy ny antso faobe hanaovana fivoriana teo amin'ny kianja Haymarket ny ampitso. Tamin'ny andron'ny 4 mey 1886 io dia mbola nisy ihany ny korontana noho ny fisian'ny baomba nipoaka sy ny fiampangana niafara tamin'ny fanamelohana ho faty ireo mpitarika ny fihetsiketsehana fito izay anarsista avokoa. Ho antsika rehetra tsy mahalala, noho izany, dia nanana maritiora fito ho amin'ny tolona hiasana adiny valo ny anarsista ka aza atao mahagaga ny mahita isaky ny voalohany volana mey ireo anarsista mifanandrina amin'ny polisy hatrany isan-taona any amin'ireny firenen-dehibe ireny.
Ankehitriny manao ahoana?
Amin'ny ankapobeny efa saika voahaja any amin'ny firenena maro ny ora fiasana adiny valo, saingy mbola mitohy ny tolona sy ny fampivoarana tokony tanterahina. Tsy hiresaka ny fiandohan'ity andro ity aho fa hitodika eto Antananarivo manokana, ary Madagasikara sy ny firenena andalam-pandrosoana amin'ny ankapobeny. Fahatsapana no ahafahana milaza fa toa natao hiveloman'olona iray ny karama raisin'ny maro amin'ny mpiasa ary ampirisihana ry zareo hanao "suppl" raha tiana ny hahazo vola bebe kokoa, io no fomba iray andikana ny ora fiasana adiny valo isan'andro fa mba tsolorana vola kelikely ihany nefa amin'ilay mety hanintona ny mpiasa hiasa mihoatra ny ora feran'ny lalàna. Mahavariana ihany anefa fa mbola mihamaro hatrany ny mpiasa, fa efa mihavitsy kokoa ny zanaky ny mpiasa. Tsikaritra ihany koa fa tahaka ny heverin'ny mpampiasa fa efa manana trano tsy hofaina ny mpiasa, nefa ny mpiasa tsy manana fahafaha-manao hananana izany trano manokana izany. Maro dia maro ny mpiasa no mbola miara-monina amin'ny ray aman-dreniny sy ny mpiray tampo aminy, na dia efa manambady aman-janaka sy manana asa aza. Misy zavatra tsy mitombona ao anatin'izany toe-javatra izany, ary mbola mametraka hatrany fa karazany zary fitazonan'aina fotsiny ny karama fa tsy mahatakatra ho amin'ny fampivoarana mahaolona. Mba te-hahalala aho hoe firy isan-jaton'ny mpiasa malagasy, tsy miankina amin'ny fanjakana indrindra indrindra, moa no afa-manofa na mipetraka amin'ny tranony manokana?
Tsy resaka ora fiasana mihoatra amin'ny fomba ankolaka, na karama ihany no itoeran'ny olana, eo anivon'ny mpiasa, fa eo ihany koa ny fitadiavana ampiasana ny mpiasa any amin'ny lasitra tsy tokony anirahan'ny mpampiasa azy. Efa maro ny mpiasa amin'ny teratany vahiny sasantsasany nandrenesana fa mpanamarim-bola no ao anaty taratasy fifanarahan'asa nefa irahina mankany an-trano hanary ny tavimandry sy hamafa ny trano fidiovana, na hanasa ny atin'akanjon'ny mpampiasa sy ny ankohonany. Tsy ferana ihany koa anefa fa mety misy ihany koa ny Malagasy mety hanao izany fihetsika manivaiva ny mpiasa ao aminy izany. Ny mpiasa ihany koa moa eo anatrehan'izany matin-kaninkely ka aleony manao ilay asa tsy tokony ho anjarany toy izay voaroaka amin'ny asany fa aiza indray moa no hamelomana ny ankohonana raha sanatria voaroaka. Andraikitry ny roa tonta ihany noho izany raha mbola iharan'izao toe-javatra izao ihany ny mpiasa satria tsy mahajoro amin'ny tokony ho asa tanterahiny fa manao na misalovana ny tokony ho asan'ny hafa.
Manana anjara toerana lehibe ihany koa anefa ny fanjakana amin'ny alalan'ireo mpanaramaso ny asa (inspecteur de travail). Tsaroako hatrany ny fotoana nahadelege ahy (folo taona mahery be izay) ka mba saika hakako hevitra amin'ireny solontenan'ny fanjakana amin'ny sehatry ny asa ireny saingy avonavona sy mpanompokelin'ny mpampiasa no toetra nasehon'ireny tamiko. Vao nanomboka namelabelatra sy toetry ny asa aho dia namerina fanontaniana aloha izy: "Aiza tsara ianao moa no miasa?" Rehefa namaly aho ka henony fa orinasa manana ny lazany eto amin'ny firenena ilay izy dia ny azy amin'izay no nataony be : Ianareo ary mahavoa be sy tsara vintana tafiditra amin'ireny asa ireny fa jereo ireo tsy an'asa maro hitanao mihaohao ireo. Tsy aleo ve mihafy amin'izay efa azonareo fa tsy hikaroka izay tsy ho azonareo na oviana na oviana. Tankina aho ary tena vinitra tokoa tao anatiko tao raha nandre ny valintenin'ilay ranamana. Tsy nohenoiny fa tena kely anie ny karamanay nefa izahay tsy afaka ny hanao zavatra hafa ahafahanay miavotena, tsy tadidiko loatra intsony moa izay tena notadiavina fa mety ho karazana endrika tsy fanarahan-dalàna miampy fanararaotam-pahefana ihany ilay izy. Amin'izao fotoana izao moa dia tsy hita sy re intsony izay hetsika ataon'ny sendikà fa dia hoe andro tsy iasana fotsiny no fantatry ny mpiasa amin'izao fotoana.
Mamonjy amin'ny fahafatesana ny Tompo, izany indray no lohahevitry ny FJKM mandritra ny volana Avrily. Ampifanandrifiana amin'ny Paska izany lohahevitra hotsakotsakoan'ny mpino izany. Ny fahafatesana hamonjena antsika voalohany dia ny fahafatesana ara-panahy.
Ny tsikaritro voalohany tamin'ny namaky ny Ezekiela 18: 23 - 32 dia toy ny hoe solosaina izany ny olona. Toy ny hoe raha nandeha tsara ilay solosaina no tafiditry ny viriosy ka lasa manondrana hatrany noho ny nataon'ilay viriosy dia ratsy izay ilay solosaina. Raha solosaina nanondrana hatrany indray no lasa mandeha tsara tsy misy tomika tamin'ny farany dia lasa tsy tsaroana intsony ny olana taminy teo aloha.
Solosaina no endrika nanoratako azy fa raisina amin'ny mahaolombelona kosa? Tamin'ny taona faha-10 tany an-tsekoly, ny finoana Ejipsiana fahagola dia hoe raha maty ny olona dia lanjaina ny soa nataony ataha amin'ny ratsy nataony. Raha ny soa no betsaka kokoa noho ny ratsy nataony dia mankany amin'ny paradisa izy. Fa raha ny ratsy kosa no betsaka nataony noho ny soa dia lasa any amin'ny fikitroha-nify izy.
Tsy toy izany kosa ny nambaran'i Ezekiela momba ny fijerin'Andriamanitra, raha ny voasoratra eto fa na dia fotoana lava aza ilay olona nanao ny tsara tamin'ny voalohany fa nivadika ôrera kosa izy tamin'ny fotoana farany no maty dia ny ratsy nataony tamin'ny farany no itsarana azy. Dia mifanandrify amin'izany indray, raha nanohitra an'Andriamanitra hatrany ilay olona nandritra ny fotoana lava no niova kosa izy tamin'ny farany ka tsy namerina ny ditra nataony intsony dia, araka ny efa voasoratra momba ilay solosaina teo ihany, tsy tsaroana intsony ny olana teo aminy teo aloha. Rariny sa tsy rariny izany fijerin'Andriamanitra izany?
Raha mbola ilay voalazan'i Ezekiela ihany no itodihana dia mifanohitra amin'ny lojikan'ny olombelona mpiara-belona taminy tamin'izany fotoana izany, ary mety mbola ho lojikantsika amin'izao fotoana izao ihany koa, ny fomba fijerin'Andriamanitra. Lasa tokoa ny saina manao hoe fa maninona i ranona efa nanao ny tsy mety nandritra ny fotoana maharitra indray no "avotan'Andriamanitra" rehefa niala tamin'ny ratsy fanaony izy tamin'ny farany fa nahoana indray no ilay nanao zava-tsoa sy ny marina teo anoloan'Andriamanitra nandritra ny fotoana maharitra no "mba nibolila kely fotsiny" tamin'ny farany no voalaza fa matin'ny fahotany?
Saingy izao, izay no maha-Andriamanitra fitiavana azy. Mbola misy ny fanavotana ho ahy, ho anao, ho antsika na dia difotra tao anatin'ny fahotana aza isika no miova lalana hanaraka ny lalan'Andriamanitra, manaiky ny hotarihan'ny fitiavan'Andriamanitra amin'ny alalan'ny fanavotana nataon'i Kristy Jesoa ka ahafahana manova ny lalam-pisainantsika ho marina eo anatrehan'Andriamanitra sy ny olona. Fa Andriamanitra tokoa ninia tsy nijery ny andron'ny tsy fahalalàna; fa ankehitriny Izy mandidy ny olona rehetra amin'izao tontolo izao hibebaka (Asan'ny Apostoly 17: 30)
Sarotra be ve ilay hiova lalana? Indro Jesoa sy ny zava-nataony mampahery fa na dia toa tsy ho vitan'olombelona aza dia vitan'Andriamanitra kosa. Vakinteny faharoa tamin'ity alahady ity tao amin'ny sahan'ny FJKM ny Marka 5 : 35 - 43. Tantaran'ilay zanaky ny mpanapaka ny sinagoga iray izay maty raha mbola naka an'i Jesoa ny rainy. Misy ny olona miteny hoe "Efa tsy avotra intsony fa aza manahirana olona!" Tsy noraharahian'i Jesoa ilay teny fa niteny tamin'ilay mpanapaka ny sinagoga izy hoe :"Aza matahotra, minoa fotsiny ihany!" Finoan'ny rainy no nanatanterahana ny famonjena na dia miteraka fihomehezana ho an'ny olona aza ny tenin'i Jesoa. Nitsangana razazavavy rehefa nibaiko i Jesoa, "ary niaraka tamin'izay dia talanjona indrindra ny olona",nivanàka nahita ny zavatra tontosa amin'ny famonjen'Andriamanitra. Tsy mijanona hatreo ny asa rehefa vita ny "fahagagana" fa omena hanina ivelomany izay "tsy avotra intsony nefa tafatsagana velona indray". Hamaranana dia mba isika tsirairay no hitsakotsako ny voasoratra ao amin'ny Romana 6 : 1 - 7 ny amin'izay toe-piainantsika rehefa navotan'Andriamanitra isika.
Tsy toriteny tany am-piangonana io fa nosotarako tetoana fotsiny ihany. Ho an'Andriamanitra irery ihany ny voninahitra!
Noho ny fahateren'ny lalana eto amin'ny tanàna sy ny haratsiany manampy trotraka izany rahateo dia lasa fitaovana fifamoivoizana ahafahana mitsofotsofoka indrindra ny moto, ary manana ny lazany amin'izany ny scooter. Mora ny scooter ary azo asisika amin'ny lalana maro dia maro, eny fa na dia anelanelan'ny fiara roa heverinao tsy hahatafiditra azy mihitsy aza. Indraindray aho dia miaiky mihitsy hoe henjana ry zalahy scooter ireo raha hanao mazia fa mahatafiditra azy daholo na aiza na aiza. Mahay misompirana tsy ankihetsika ve ry zalahy sa ahoana? Nefa mety ho izaho koa no tsy sahy manao ny ataony ka ny hafa no heverina ho manao mazia. Tsy dia hiresaka scooter loatra aho noho ny antony manokana izay ho fantatrao ihany rehefa manohy ny vakinteny ianao, fa ireo moto misy vitesy no resahiko, sady tsy mbola nitondra scooter mihitsy ihany kosa aho fa efa nentina taminy indray. Maro no efa tafaresaka tamiko fa na dia mora aza ny scooter, ary ahafahana mitsofoka na aiza na aiza, dia mihinana ihany ny lasantsin-dry zalahy ireny ary arakaraka ny andehanana mafy no andaniany angovo. Fa tsy tahaka izany kosa ny moto misy vitesy, arakaraka ny andehanany mafy no mampitsitsy azy, hoy ireo zatra ireo karazana moto ireo.
Noho ny asa dia voatery mampiasa ity karazana fitaovana ifamoivoizana misy vitesy ity ny tena. Niainga tamin'ny Yamaha AG100, io karazana moto io no nianarana voalohany sy nentina voalohany. Somary avoavo fa tena tsy mataho-dalana, tsy matahotra halavirana, ary tsy mifidy toerana ihany koa. Ny ankamaroan'ireo orinasa sy sampan-draharaham-panjakana vahiny teto Madagasikara mpivezivezy mankany ambanivohitra sy ambany ravinkazo tamin'izany fotoana izany dia saiky nividy ity fitaovana ity avokoa. Hitanareo ihany moa fa misy lamaodiny ihany itony fitaovana itony. Marika Japoney, izay miavaka indrindra amin'ity resaka kodiaran-droa ity, ary sangany eo amin'ny sehatra manerantany, nanjary nankafy nitondra moto aho izay matahotra dia matahotra tamin'ny voalohany satria malaza moa ny fitenenana hoe "carrosserie tena". Tsy nitondra moto afa-tsy io aho tamin'izany fotoana izany. Nataon'ny orinasa lavanty (valopy mihidy) ho an'ny mpiasa tao aminy ireo moto rehefa niasa efa ho 15 taona. Nifandrombahan'ny maro izy tamin'izany fotoana izany, nifampiresadresaka teny sy nifanontanintany izay vidiny zakany. Tsy maintsy nifamitapitaka teny ny rehetra, mba hahazoana iray, na teo amin'ny vidiny na teo amin'ny kalitaony. Voafandrika ny tena ka tsy nahasahy avo. Rehefa nivoaka ny vokatra dia maty ampahatelon'ny nahazo azy ny tolotra nataoko, hahazoana ilay iray fitondrako. Tsy nahazo aho izany na dia iray aza.
Nividy karazany hafa indray ny orinasa hanoloana ireo namidy sy nahavita ny adidiny tamin'ny desambra 2010. Novidiana indray ny Yamaha Crux, izay mitsitsy lasantsy kokoa sy natao ho an'ny lalana an-drenivohitra. Somary ivaiva noho ny kodiaran-droa nentina teo aloha, toa maka ny endriky ny moto tranainy izany, araka ny tsilian-tsofin'ireo mpitondra tamin'ny taompolo 1960, 1970 na 1980 tany ho any. Maneno mora fa tsy nitrenatrena toy ny teo aloha. Raha mihaino tsara ianao dia toy ny fanenon'ny fiara citroën izany ny feony. Kodiaran-droa tsy mataho-dalana izany no nosoloina kodiaran-droa ho an'ny tanandehibe. Nojerena ka hita hoe tany India no nanamboarana azy, nihevitra avy hatrany hoe "sous licence" izany ity moto ity ka tsy haharitra ela raha izao fandehany izao. Rehefa nokarohina anefa ny tahirinkevitra an-tserasera dia tena vokarin'ny Yamaha mihitsy io karazana moto io fa nanangana orinasa tany India ry zareo ary mamokatra sy mivarotra ny vokatra avy ao ho an'i India sy ny firenena manodidina azy. Firenena misy mponina hatramin'ny iray miliara kosa ve, izany hoe tsena goavana ho an'izay mahazo azy, koa tsy mahagaga raha manangana sampana any sy mitady ny vokatra sahaza ireo olona ao aminy ireo orinasa goavana mitady lalam-barotra goavana.
Na izany aza dia mampatahotra ihany ity kodiaran-droa ity rehefa mandeha ambony lalantany misy fasika ka manindry ny hisatra aoriana fotsiny tampoka fa mampandihy vody mety hampianjera mihitsy izy raha tsy mitandrina, tsara kokoa raha tonga dia ny hisatra roa aloha sy aoriana avy hatrany no miara-tsindriana . Lesoka faharoa ananany ihany koa fahafatesan'ny fandrefesana lalana vita (kilometrage-mileage) ao aminy, maro an'isa kokoa ny moto maty fandrefesan-dalana vita noho ireo tsy manana izany olana izany tao amin'ny orinasa. Tsy lefitry ny lehibe mpanara-maso ny fandanian-dasantsy sy ny lalana naleha-vita izany toe-javatra izany ka efa nieritreritra ny hivarotra izany avy hatrany indray izy. Tsy tontosa izany famarotana ho an'ny mpiasa ho an'izay mahasahy lafo indrindra izany (valopy mihidy) raha tsy tamin'ny volana marsa teo. Nieritreritra avy hatrany tany anatiko tany aho fa tsy hanaiky ho voafitaka intsony fa izay vidiny eritreretiko sy izay sanda mety ho sahin'ny mahavidy azy lafo indrindra no tao an-tsaiko, tsy maintsy mba mahazo iray kosa aho, hoy aho anankampo. Nifanandrify indrindra tamin'ny tsingerintaona nahaterahako ny namoahana ny vokatra ary roa avy hatrany no azoko, ny iray fitondrako ary ny iray hafa izay anisan'ny nanaovako fiandry raha sanatria tsy azoko ilay fitondrako. Mazava loatra fa be loatra izany moto roa izany ka tsy maintsy amidiko ny iray. Tsy ho ilay mahazatra ahy velively no amidiko fa ilay iray natao fiandry ka azo. Io moto amidy io indray mba velona tsara ny fandrefesana ny lalana vita fa ilay tazoniko moa no maty fandrefesana lalam-bita voalohany indrindra tao amin'ny orinasa.
Tsy ity ilay moto amidiko aloha an!
Niova marika indray ny orinasa saingy mbola marika japoney ihany no nidirany. Nividy Honda Ace hampandehanana ny asa indray. Efa io indray koa moa no lamaody ary azo lazaina fa namelona ny tsenan'ny Honda izay saiky tsy nisy intsony teto Madagasikara. Ny sampana mpanome laharam-piara sy moto misy motera eto Antananarivo moa dia nanambara fa ny marika honda indray no tena be mpividy indrindra amin'izao fotoana izao raha ny moto no resahina. Raha mbola jerena ihany koa ny tahirinkevitra an-tserasera dia natao hoan'ny tsena Afrikanina ity moto honda ace ity ary avy ao Nigeria no mamokatra sy manaparitaka azy. Toy ny lazaiko teo aloha ihany ny "Honda Ace": tsy hoe "sous licence" izy ka orinasa hafa no mamokatra azy fa omen'ny orinasa Honda alalana hamokatra izy fa ny Honda mihitsy no nanorina asa tao Nigeria, firenena be mponina indrindra eto Afrika, ary natao hifanaraka amin'ny tsena Afrikana sy atao izay takatry ny toe-bola Afrikanina amin'ny ankapobeny ny vidiny. Efa tsy any amin'ny hoe vita avy any Eoropa na avy any Japana intsony ny eritreritry ny maro rehefa hividy vokatra tahaka itony fa ny marika sy ny fahafaha-mividy no jereny. Raha efa nanamory ny Honda Ace ny tena tao anatin'izay fotoana vitsy dia vitsy izay dia mora faneno izy, ary mitsitsy lasantsy, mora miakatra ny hafainganam-pandehany raha oharina tamin'ireo izay efa nentiko, ary toy ny maivana dia maivana izany izy rehefa entina, hatreto dia tsara ilay moto... saingy ireo zavatra lazaiko rehetra ireo dia tsy avy amin'ny manampahaizana momba ny moto velively fa ny mitondra ihany no haiko, ny ankoatra izay aza anontaniana ahy fa tsy ho haiko velively ny mamaly azy. Ny tsikaritro fotsiny dia mila ho lasa avo roa heny amin'ny vidiny avy any an-kafa any ny vidin'ireo moto ireo rehefa tonga eto amin'ny tanàna ka tsy hay intsony na ny fanjakana no maka be loatra amin'ny alalan'ny hetra na ny mpivarotra mihitsy no maka tombony be.
Ity hevitra mivoaka eto ity dia niainga avy amin'ny adi-hevitra nataoko tao amin'ny vondrona Facebook iray. Tsy tiako ho very ilay hevitro koa dia nosoratako indray tao amin'ny blaogy sady nahitsy hifanaraka amin'ny maha-bilaogy azy mihitsy.
Misy tahirin-kevitra iray nametraka fa ny anaran'i Madagasikara taloha napetraky ny teratany dia hoe "Madecasse" na "Madecafe". Rehefa tonga ny misionera, nitory tany atsimo (izany hoe taonjato faha-17) dia ilay anarana hoe "Malagasse" no noraisina. Mariho fa ny Misionera tonga tany Anosy dia misionera katolika. Ny Misiona Lazarista no saiky hitory ny Evanjely tany Tolañaro (1648-1674) saingy tsy nahomby izany.
Raha mamaky ity rohy ity isika dia mahita fa toa nifanindran-dalana avy hatrany ilay fitoriana ny evanjely sy ny fanjanahana ilay faritra (Nosoratany hoe Anosse) ary raha tohizana dia hahatsapa fa Frantsay avokoa ireo saiky hitondra ny evanjely ireo. Tsoriko fa tsy nahita ilay voambolana hoe "malagasse" aho [tany amin'ilay antonta-kevitra niadiako hevitra] fa ilay "Anosse" no hitako dia variana ihany aho hoe tsy hain'ny Frantsay intsony ve ny nanonona ilay hoe "Malagasse" ara-panononana fa lasa "Malgache" ilay izy rehefa zanataniny tanteraka i Madagasikara? Dia naninona ilay Anosy no nosoratana ara-panononana hoe "Anosse" fa tsy nataony hoe "Anoche" raha tena lojika ny Frantsay. Fampieritreretana ihany iny.
Etsy ankilany : Ny bokin'i William Ellis mitondra ny lohateny hoe Madagascar Revisited, navoakan'ny Printy John Murray, Albemarle Street, 1867 ao amin'ny pejy faha-6 amin'ny toko voalohany dia milaza ny fanangonan'ny tandapa (mpiasam-panjakana) nianatra teny anglisy ireo "voambolana malagasy sy anglisy nahatratra pejy 300 natao tamin'ny bokikely". Ahitana ny anaram-pitenenana Malagasy eto izany!
Dia averina farany ny fanontaniana hoe fa naninona isika no nantsoin'ny Frantsay ho Malgache fa tsy hoe Malagasse farafaharatsiny?
Tery aho hanoratra izao manaraka izao na dia alahady maraina aza. Tranga mbola tsy reko teto Antananarivo no hosoratana hanairana ny rehetra ho mailo sy haka fepetra mifanandrify amin'izany.
Tery ahw hanuratra izaw manaraka izaw na de alahady maraina aza. Tranqa mbula ci rekw tetw Antananarivu nw husuratana hanairana ny rehetra hw mailw si haka fepetra mifanandrify aming izany.
Omaly tolakandro teny Ankazomanga, teo ampiandrasana bus ho aty Antanimena, nisinisy ihany ny olona teo. Tsy nisy nanampò fa olona efatra nandeha tsiroaroa tamin'ny scooters roa no nijanona tampoka teo anoloan'ny ramatoa iray niandry bus ary nanambana basy azy teo amin'ny firihifana sady niteny hoe ento aty ny poketranao. Tsy misy na inona na inona azo natao afa-tsy ny nanolotra ilay poketra. Ireo olona hafa nijoro teo kosa raha nahita izany dia nihataka tamin'ny alalan'ny fisisihana ilay bus mbola nijanona teo. Natahotra ny ho voaambana basy sy voaendaka tsy ankihetsika eo ihany koa. Vita ny nataon'ireo olona efatra nanendaka dia nirifatra tamin'ny scooters izy ireo.
Umaly tulakandrw teny Ankazwmanqa, teo ampiandrasana bùs hw atih Antanimena, Nisynisy ihany ny Ulwna tew. Ci nisy nanampu fa ulwna efatra nande tsiruarua tamini skuter rua nw nijang tampwk teo anulong ramatuh iray niandry bùs ary nanambana basy azy tew amini firihifana sady niteny hwe entw atih ny poketranaw. Ci misy na ing na ing azw nataw afaci ny nanulwtra ilay poketra. Irew Ulwna hafa nijurw tew kus raha nahita izany de nihatakataka tamini alalani fisisihana ilay bùs mbola nijang tew. Natahutra ny hw vwambana basy si vwaendaka tsi ankyhecyka ew ihany ku. Vita ny natawn'irew ulwna efatra nanendaka de nirifatra tamini skuter izy irew.
Mitodika amin'ny polisy sy ny zandary ny tena eto. Efa betsaka ianareo no mandeha moto sy scooter. Tsy natao hitari-dalana na hanaraka manampahefana irery intsony izany ankehitriny manoloana izao toe-javatra izao fa tsy maintsy mivoatra mampiasa ny fahaizanareo mitondra ireny moto sy scooter ireny manenjika ny karazana jiolahy tahaka itony. Ianareo ihany no manambasy ka ianareo ihany no afaka mifampitana amin'ny andian-jiolahy tahaka izao tantaraiko aminareo izao. Ambava homana, ampo mieritra.
Mitudyka amini polisy si ny zandary ny tena etw. Efa betsaka ianarew nw mande moto si skuter. Ci nataw hitari-dalana na hanaraka manampahefana irery intsuny izany ankehitriny manulona izaw twejavatra izaw fa ci maincy mivotra mampiasa ny fahayzanarew mitundra ireny moto si skuter ireny manenjika ni karazana jiwlahy tahaka ituny. Ianarew ihany nw manambasy ka ianarew ihany nw afaka mifampitana amini andian-jiwlahy tahaka izaw tantaraikw aminarew izaw. Ambava humana, ampu mierytra.
Tsara sy mora notadidiana ny toritenin'ny mpitandrina tao amin'ny FJKM Anjanahary Maritiora androany 9 marsa 2014. Hosoratako eto ny ambangovangon'izany, sady ho tahiry no ho fampitàn-kafatra ihany koa. Misy karazany telo ny fisarihana ataon'ny devoly ny olombelona hahalavo azy, ary nosedrain'i Jesoa ihany koa izany fisarihana izany :
Rehefa noana i Jesoa dia tarihin'ny devoly ianao hanaonao foana. Bitsihiny ianao hangalatra, bitsihiny ianao hamono olona, bitsihiny ianao handroba na zavatra hafa mety tsy ho ampoizinao. Jesoa eto nampirisihany hamadika ny vato ho lasa mofo, izany hoe hanao karazana mazia. Toy ny hoe izay hitanao manodidina anao eto tonga dia hano sy raiso ho anao satria noana ianao. Mety havadikao ho lasa fanararaotra avokoa ny zavatra rehetra eo akaikinao, tianao avadika ho hanina daholo. Tsy niditra tamin'izany anefa i Jesoa fa namaly avy tamin'ny Tenin'Andriamanitra hoe tsy ny mofo ihany, na ny hanina miditra am-bava ihany, no iveloman'ny olona. Ireo efa mahay ny Soratra dia mahalala fa misy tohiny eo manao hoe... Fa avy amin'izay rehetra nivoaka ny vavan'YHWH. (Ny teny rehetra avy amin'YHWH, hoy ny nandikantsika azy!) Satria ny tenin-Andriamanitra rehetra no mamelona antsika.
Tsy azony tamin'ny alalan'ny hanina dia tarihiny indray any amin'ny zavatra hafa karohin'olombelona fatratra ihany koa, ny hita maso ary ny ambony indrindra amin'izany dia ny fahefana faratampony eto amin'izao tontolo izao. Amin'izao fotoana izao dia manintona tokoa ny rentirentin'ny fandrosoana, ka iray amin'izany ny fahafahana sy ny mora fahazoan-javatra amin'izay zavatra karohina amin'ny aterineto. Tsy voatery ho ratsy ho azy tsy akory ireny fa misy fomba hisarihan'ny devoly anao kosa hihevitra fa mahazo manao izay tianao atao ianao, [na dia ny mifanohitra amin'ny nanamboaran'Andriamanitra anao aza, hoy ny mpanoratra eto] . Toy ny mpanjakan'izao tontolo izao ianao manoloana izany toe-javatra izany. Koa indro ary ny fandriky ny devoly : ahy ireo ka omeko izay tiako, omeko anao raha miankohoka eto anatrehako ianao. Na teo aza izany dia mbola tamin'ny Tenin'Andriamanitra ihany no namaliany azy ary nilazàny fa tokana ihany no hiankohofana sy tompoina dia YHWH.
Fantatry ny devoly ary fa tamin'ny Tenin'Andriamanitra hatrany no namaliana azy, dia mba nampiasa ny Tenin'Andriamanitra ihany koa izy hamandrihany an'i Jesoa. Ao anatin'ny fampiasana izany anefa dia misy fanolanana ny teny, na hoe fampiasana azy amin'ny tsy izy. Sady mampiasa ny Tenin'Andriamanitra ny devoly no manaitra ihany koa ny toetran'olombelona mora mirona mankany amin'ny fireharehana sy ny vedetisma. Raha tena voataizan'ny Tenin'Andriamanitra tokoa anefa tsy tokony hiròna mankany amin'ny fisehosehoana sy fireharehana [ho manana an'Andriamanitra] fa mankany amin'ny fanetre-tena kosa. Mariho fa efa maro ankehitriny ny fiangonana milaza tena ho kristiana no efa mihazakazaka mankany amin'izany fireharehana sy ny vedetisma izany koa anjaran'ny tsirairay ny mandinika manoloana ireo fandriky ny devoly ireo. Fa na dia misy aza ny voasoratra ao amin'ny tenin'Andriamanitra dia misy ny mampiasa azy io hamitahana ny hafa hankany amin'ny fahalavoana. Ka ny fanafody tsara indrindra manoloana ireo karazana fitaka mety hiandry anao dia ny fahalalàna sy ny fihinanana isan'andro ny Tenin'Andriamanitra sy mahalala ny sitrapony [mbamin'ny toetrany?].
Tsy mijanona hatreo ny fisarihan'ny devoly anao fa miandry sy mikendry hatrany ny fotoana mety handavoany anao izy. [Lioka 4 : 13]
Indro ny perikopa nakana izany toriteny araka ny fomba nandrafetako azy izany :
1 Ary feno ny Fanahy Masina i Jesoa niverina avy tany Jordana, ary noentin’ ny Fanahy tany an-efitra nandritra ny 40 andro Izy2 ka nalain’ ny devoly fanahy tany. Tsy nihinana na inona na inona Izy nandritra ireo andro ireo, ka rehefa tapitra ireo, dia noana Izy. 3 Hoy ny devoly taminy: raha Zanak’ Andriamanitra Ianao, baikoy io vato io ho lasa mofo. 4 Fa Jesoa namaly azy hoe: Voasoratra fa : Tsy mofo ihany no hiveloman’ ny olona [Deo. 8. 3] .
5 Ary ny devoly nampakatra Azy tamin'ny toerana avo, ka naneho Azy tanatin'ny indray mipi-maso ny fanjakana rehetra amin’ izao tontolo izao. 6 Dia hoy ny devoly taminy: Homeko Anao izao fahefana rehetra izao mbamin’ ny voninahiny, fa efa natolotra ahy izany, ka izay tiako no homeko azy; 7 koa raha hiankohoka eto anatrehako Ianao, dia ho Anao avokoa. 8 Fa Jesoa namaly azy hoe: Voasoratra fa: YHWH Andriamanitrao no hiankohofanao, ary Izy irery ihany no hotompoinao [Deo. 6. 13; 10. 20]
9 Dia mbola nitondra Azy nankany Jerosalema ny devoly, dia nametraka Azy teo an-tampon’ ny tempoly ka nanao taminy hoe: Raha Zanak’ Andriamanitra Hianao, mitsoraha avy eto mankany ambany any;10 satria voasoratra hoe: Izy hibaiko ny anjeliny momba anao hiarovany Anao;11 Lanjain'ireo an-tànana Ianao, Fandrao ho tafintohin'ny vato ny tongotrao [Sal. 91. 11, 12] . 12 Fa Jesoa namaly azy hoe: Voalaza hoe: Aza maka fanahy an’ i YHWH Andriamanitrao [Deo. 6. 16] .
13 Ary rehefa nanao ny fomba rehetra hisarihana Azy ny devoly, dia niala kely mandra-pisian'ny fotoana mety hanaovana izany indray.
Mituhy ve ny rediredi? Tsi hu afa-manuratra lava fa mandrera-masu. Sa ahona? Nanuratra ahu dia nisy nitsu-dranu hue tuhizu ny lalanareu satri tsi ankasitrahany ny fanuratra tahaka izau. Tsi maninuna, huy ahu. Tanjuna iray tiana asehu ny hue rehefa manuratra tahaka izau dia tua mahatsapa hue Tatsinanana kukua ny tena fa tsy Tandrefana. Dia nivoka hu azy avy any an-tsaina ny mariky ny Yin si ny Yang anisan'ny manavaka ny kuluntsaina Tatsinanana.
Dia nijery fampafantarana hue inuna tukua mua ireu Yin si Yang ireu? Ny valiny dia hue zava-drua luha mifanuhitra ireu nefa mifamenu tanteraka mahatunga azy ireu hu zavatra iray lavurary; milaza ny vavy si ny lahy, ny alina sy ny andru, ny atsimu si ny avaratra. Lasa hu azy ilay rediredy!
Yin nu mahasahirana? Ny teny fanuratra Yang.
Yin nu manakana indrindra? Ny Saina Yang.
Yin nu tadiavinau? Manatsutra ny famaky teny Yang e!
Dia lasa fanuntaniana sy valiny ilay Yin sy Yang. Tsy izany futsiny ihany fa mampituny fu kukua ilay vombulana Yiang (=Ihany) izay nutairin'ny Yin. Dia izay indray ny andruany aluha fa mitady hu lasa lavitra avy hatrany izy izany!
Raha lasa lavitra tuku mankw dia lasa tuw izau indray ny tukuny hu fanuratra iu lahatsuratra etsy ambuny iu:
Mituhy ve ng rediredi? Tsi hw afa-manuratra lava fa mandrera-masw. Sa ahong? Nanuratra ahw dia nisy nitsu-drang hue tuhizw ni lalanareu satri tsi ankasitrahang ng fanuratra tahakw izau. Tsi maning, huw ahw. Tanjung iray tiang asehw ng hue rehefa manuratra tahaka izau dia to mahatsapa hue Tatsinang kuku ny tena fa tsy Tandrefang. Dia nivoka hu azy avy ang an-tsaing ng mariky ng Yin si ng Yang anisang manavaka ng kuluntsaing Tatsinang.
Dia nijery fampafantarang ahw hue ing tuku mu ireu Yin si Yang ireu? Ny valing de hue zava-drua luha mifanuhitra ireu nefa mifamenu tanteraka mahatungga azy ireu hu zavatra iray lavurary; milaza ng vavy si ng lahy, ng aling si ng andrw, ng atsimu si ng avaratra. Lasa hw azy ilay rediredy!
Yin ng mahasahirang? Ny teng fanuratra Yang.
Yin ng manakang indrindra? Ny Saing Yang.
Yin ng tadiavinau? Manatsutra ny famaky teng Yang e!
Eeee! Lasa lavitra eeee!
[Marihw fa mandray ni tuerang few mong isaky ni vombulang farang ni "w" sy ny "g" ary ny "y" arakarakw ni tarehintsuratra mialuhw azy nefa manahy mafy ahw fandrau mandika ny fitsipi-panuratang izany! Marihw ihang ku fa azw fuanang tanteraka ny fainggw mihantung ary lasa "gg" nu misulu tuerang ny "g" nanazarang antsika! Farang: Marihw fa tsy teng Filipino iu fa teng Malagasy]
Raha manuratra tuy izau ahu dia aza manahy fa etu amin'ity sehatra ity ihany fa tsy hanau azy any amin'ny sehatra hafa satria te-hanazatra ny masunau futsiny ihany. Ireu zukiuluna sy lazundazuny amin'izau futona izau dia mety hu mahatadidy an'i Manana Jahavaay, efa nanuratra zavatra tuy izau. Efa hatramin'izany futona izany aho no nandray tsara fa ny uluna no tsy nanaiky mihitsy. Nisy ihany ny mpanau gazety no nahasahy niteny fa lasa aluha lotra tamin'ny vanim-putona niainany iny lehilahy iny, fa ny sms amin'izau futona izau no azu anekena fa nisy nanaraka ihany ny zavatra nusuratany ary mbula luza nuhu ny fumba fanurany aza. Dia huy ahu hue maninuna raha tunga dia andramana ny fanavauzana ny fanuratra teny malagasy amin'ity taunjatu faha-21 [ruapulu raika] ity fa tsy hu faly hanuhituhitra befahantany ny mety ho fanatsarana azy? Mety hu tsy tiantsika ny fandravana ny zavatra efa nahazatra antsika saingy futona izau, fandrau tsy misy miaru intsuny ny teny malagasy. Amin'izau endrika izau ihany kua mba miavaka tsara amin'izay ny u sy ny o ary mety hifanakaiky kukua ny teny ofisialy sy ny tenim-paritra!
Tsy misy mahalala izay am-po tsy miloaka, fa na izany aza dia tsapa ihany fa ny fo no tena miasa rehefa miresaka ity datin'andro politika ity nefa odiana tsy fantatra mihitsy ny datin'andro iray mifanakaiky aminy dia ny 26 janoary satria mivandravandra be hoe iza no tompon'andraikitra tamin'ny fandrobana sy ny fandorana toerana maro teto Antananarivo sy nanerana an'i Madagasikara. Miharihary ihany koa anefa fa ataon'i Andry Rajoelina ho fitaovana politika hitadiavan-tseza ilay datin'andro... ary ny sary ahitana ny loko nandravaka ny kianja mitafon'i Mahamasina no mandravaka izay zavatra miharihary izay. Fahatsiarovana ireo nodimandry notifirin'izay mbola nampanontany tena hoe avy aiza tokoa ve no natao sa fanandratana olona iray? Fotoam-pivavahana ve no natao sa famendrofendroana sy fanamelohana tsy mitsahatra an'i Marc Ravalomanana?
Na dia miezaka ny handresy lahatra aza ny ankamaroan'ny haino aman-jery eto Madagasikara fa manamarika andro lehibe teo amin'ny tantaran'i Madagasikara ny andron'ny 7 febroary dia tsy resy lahatra amin'izany kosa ny ankamaroan'ny olona, ary tafiditra amin'izany ny tenako, fa famitaham-bahoaka hanaovana sorona azy hahazoan'ny sasany ny fahefana sy hanalana baraka izay nitondra ny firenena iny andro iny. Na impiry haverimberina amin'ny haino aman-jery isan-taona aza ny 7 febroary sy ny fanamelohana an'i Marc Ravalomanana natombok'i Andry Rajoelina tamin'ny alalan'ny antso an-telefonina an-dranomasom-boay dia tsy hitondra na inona na inona ho amin'ny fampandrosoana ny firenena sy ny fihavanan'ny Malagasy na oviana na oviana ny fankalazana azy ity fa fisaraham-bazana aza no haterany.
Nazava ny tanjona nanaovana ny 7 febroary: hanaovana sorona ny vahoaka ka lohalaharana amin'izany ny PM na Premier Martyr Monja Roindefo saingy soa fa tsy maty ranamana iray io ka afaka nijoro ho vavolombelona taty aoriana fa notadiavina mihitsy ny hahafaty azy tamin'io andro io. Antony nentina handresena lahatra ny olona hataon'ireo nitady ny fahefana ny sorona amin'izany ny hoe halaina hatao biraon'ny praiminisitra ilay lapa satria hoe fananan'ny Kaominina izy io, hoy i Andry Rajoelina. Fanontaniana tampoka: an'ny Kaominina tokoa ve ilay lapa amin'izao fotoana izao? Aza mba manaiky fitapitahana ho'aho rey olona fa voin-tenanareo ny nanaiky ny hangaron-dapa... Teny mivantana mankarary izany soratako farany izany ka izay no amerimberenako hoe raha mbola hankalazaina fatratra toy izao ity andro iray ity dia ho amin'ny fifandranitana sy ny fifanirikiriana eo amin'ny tsy mitovy hevitra amin'ity raharaha ity no tanjona nanaovana azy!
Somary hafa mihitsy ny fizotry ny toe-draharaha politika eto Madagasikara amin'izao fotoana izao. Raha tantara tsangana dia efa tena eo amin'ilay mampitaintaina indrindra izy amin'izao fotoana izao. Heverina hoe ho tapitra ihany ilay tantara nefa toa tsy araka izay niheverana azy araka ny piesy teathraly malagasy (nametahana ilay anaram-panesoana hoe tantara gasy). Ilay kandidà resy tamin'ny fihodinana faharoa tamin'ny fifidianana filoham-pirenena no tena voapetaka ho saribakoly kanjo ity nandresy no tsy manaiky ho atao saribakoly araka ny itiavan'ireo nilaza fa nifidy azy satria io no notohanan'i Andry Rajoelina. Olombelona io ary manana ny maha-izy azy raha eo amin'ny mari-pahaizana aloha!
Tsy teto Antananarivo ny tena noho ny raharaham-pianakaviana fa tany Fianarantsoa tany nandritra ny androm-pianianana sy fametrahana an'i Hery Rajaonarimampianina ho filoham-pirenena tetsy Mahamasina. Niezaka ihany anefa nijery ny vaovaon'ny TVM ny zoma, andro lazaina ho famindram-pahefana, sy ny Asabotsy, androm-pianianana. Tsy nanaraka ny "mivantana" fa ny vaovao hariva ihany no nenjehina mba hamantarana izay ambangovangom-baovao fa tsy hiraharaha kosa izay fomba filazan'ny mpanolotra eo. Ny zoma aloha dia gaga ihany nahita ilay lazaina ho famindram-pahefana nefa fanolorana lakile lehibe sy fideraderan-tena nataon'ilay filohan'ny tetezamita sy ny fanndrahindrana avy amin'ireo mpitolona mafana fo nasaina no tena nisongadina. Tsy haiko aloha fa toa niverina indroa izay ilay vaovao tamin'io alin'ny zoma io tamin'ny resaka teny Iavoloha. Fanasongadinana an'i Andry Rajoelina manontolo ilay fotoana, dia hita mihitsy hoe efa nomanina tamin'ny toerany ireo mpaka sary, fa dia tena sarimihetsika vita, mampiseho ny fahaizana serasera amin'ny vahoaka no hita. Teto no nahitana voalohany fa nisy ny famasohana sahady ny filoham-pirenena vaovao. Vita ihany iny ny andro zoma!
Tonga indray ny Asabotsy, tsy araka izay vinavinako (any amin'ny lahatsoratro nivoaka avy tao akaikin'Ambohimahasoa tao) ny fizotran'ity andro ity. Tsy nahasahy nitondra ny olona teny Mahamasina ireo mpitarika ny ankolafy Ravalomanana sy ny kandidà Robinson. Natahotra ny isian'ny gidragidra ve sa hoe sao manao ny ataony ny mpitandro ny filaminana? Amin'ireny fotoana ireny anefa no tsy ho sahy mihoa-pefy ireo mpitandro ny filaminana ireo, satria maro ny manampahefana manatrika eo, ary tsy azo tsinontsinoavina ihany koa ny fanatrehan'ireo olo-manakaja vahiny. Izay koa anefa no tsy nahafeno ny kianjan'i Mahamasina. Fihetsika tsy mampiasa herisetra anefa no natao teny raha tena nahavita nampiseho ny fahaizany mitarika ireo lohandohan'ny ankolafy Ravalomanana. Ny fijeriko manokana noho izay vita izay no ahasahiako milaza fa efa tsy izy intsony ireo mpitarika ny ankolafy Ravalomanana ireo, miady ho amin'ny tombontsoany amin'ny fitadiavana seza fa tsy mahay mitarika na mandresy lahatra ny olony. Tsy mihaino izay mety ho tolo-kevitra avy amin'ireo olon-tsotra nefa tsy manana paika mahomby sy mahasintona ny tanora izay mety ho nivonona mihitsy ny hanao ilay fihetsiketsehana.
Mifanila amin'izany anefa dia ny mpanohana an'i Andry Rajoelina indray no nanao ilay zavatra nandrasako hataon'ny ankolafy Ravalomanana fa nataony araka izay mahamety ny azy ilay izy. Raha nanoratra aho hoe ny fanoherana ny didim-pitsarana miangatra no asongadina amin'ny alalan'ny sioka sy horaka tsy fankasitrahana, tsy ilaina kosa ny misiotsioka mandritra ny fianianana ataon'ilay filoha vaovao dia hafa kosa no fomba nitondran'ny mpanohana an'i Andry Rajoelina azy. Araka ny novakiako taty amin'ny tambajotra sosialy, satria anterina fa tsy nanatrika ny tena ary tsy nanaraka mivantana tamin'ny fahitalavitra ihany koa, dia itehafana mafy hatrany ny fisehoan'i Andry Rajoelina mivady na/sy ny Pere Pedro avy ery Andralanitra fa novasohana indray tamin'ny alalan'ny rodorodo fivoahana ny kianja vantany vao vita ilay fianianana ilay filoha vaovao. Tiana nampisehoana tamin'ny alalan'ny sary fa i Andry Rajoelina no tena ankasitrahan'ny mpanatrika fa tsy io rangahy napetraka ho filoha io. Amin'iny lafiny iray iny dia mahery sy mahatarika olona hatrany ny avy amin'ny mpanohana ilay filohan'ny tetezamita ary vereziny hatrany ny ao amin'ny ankolafy Ravalomanana.
Dia nisy ihany koa moa iny toe-javatra mampalahelo tamin'ny fanapoahana grenady iny izay na ny ankolafy Ravalomanana na/sy ny kandidà resy tamin'ny fihodinana faharoa, Jean Louis Robinson, no tiana ampangaina eo imason'ny vahoaka (any amin'ny faritany indrindra indrindra) sy izao tontolo izao ho mpampihorohoro sy tsy miraharaha ain'olona. Ivereno jerena, ho an'izay tsy mahatadidy, fa olona mainty fihodirana no tena tratran'ilay grenady (tetika fampisaraham-bazana sy ho fandresen-dahatra fanampiny fa ny ankolafy Ravalomanana tokoa no mety ho niavian'ilay famonoana olona maro), ary tadidio ilay resaka fa olona fotsy fihodirana (tsy hay intsony na vazaha na tsia!) no atao malaza fa nandefa ilay grenady. Mihabetsaka anefa ireo resy lahatra kokoa fa avy amin'ireo malahelo ny seza ho votsotra no azo sainina kokoa ho niavin'ilay famonoana olona (fa tsy fampihorohoroana araka izay efa nosoratako farany). Vao maika moa nanampy trotraka ny fahitana fa tsy ny ankolafy Ravalomanana sy ny mpifidy azy no hametraka olana amin'i Hery Rajaonarimampianina amin'izao fotoana izao na dia tsy levon'ny vavoniny aza ny fisian'ny hala-bato nahavoafidy ity farany fa ireo nilaza ho nanohana indrindra an'i Hery Rajaonarimampianina ka mitady hibaiko azy amin'izay tokony ataony... sy mitady hanohy hatrany ny gaboraraka tamin'ny tetezamitan'i Andry Rajoelina.
Amin'izao fotoana izao, ny hany nahadiso fanantenana ireo tsy nifidy an'i Hery Rajaonarimampianina tamin'ny fihodinana faharoa, dia izay tsy nahalany fotsiny ilay kandidà nofidiany, fa mamela ilay voafidy malalaka kosa hanao izay vitany ary mijery taratra ny ho fizotry ny raharaha. Mety hoe noho ny tsy fanantenana zavatra loatra ihany koa no mahakely ny fahadisoam-panantenana. Saingy ny fihodin'ny toe-draharaha no mety hampivadika ilay faharesena ho fandresena tampoka satria toa maneritery hafahafa lasa mandray ny toeran'ny mpanohitra sahady ny filohan'ny tetezamita. Raha ny antso fanao amin'ny radio sasantsasany no henoina dia maro sahady no diso fanantenana tamin'ireo nifidy an'i Hery Rajaonarimampianina tamin'ny fihodinana faharoa, sady milaza tena ho mpitolon'ny 2009... satria hoe toa mitady hitsipaka ny filohan'ny tetezamita ity filoha vao voafidy ity. Ny hany azo ambara dia hoe raha be loatra ny fanerena na faneriterena an'io kandidà efa lasa filoham-pirenena io dia safidy roa ihany no azony atao: na manaiky izay baiko rehetra omen'ireo milaza fa nampandany azy ka tsy tsy hanana ny mahaizy azy intsony ilay olona ary lasa saribakoly fotsiny na lasa mitady namana hafa asolo ireto olona tsy manaja ny atao hoe fahafahana sy fahalalahana ireto dia mazava loatra fa izay matanjatanjaka hafa no itodihany kokoa iarahany miasa. Tsy ho mora anefa ny ho vokatr'izay fanapahan-kevitra amin'ny safidy natao izay fa mety hihatra aman'aina mihitsy. Raha sanatria sanatria anefa mitranga izay safidy mihatra aman'aina izay dia efa azo vinavinaina ny niaviany nefa mazava loatra fa mbola ho vondron'olona hafa hatrany no hampangaina ho nanao izany dia mety ho avy ny filazana hoe "tsy mahatanty resy dia mamono olona araka ny fanaony!" Enga anie tsy ho tonga amin'izany...
Tohina ny fo ary tsy misy izay tsy tezitra raha nandre ilay baomba nipoaka ny alin'ny asabotsy 25 janoary 2014 teo amin'ny fiantsonan'ny fiara eo amin'ny tsenan'ny voninkazo, ampitan'ny lapan'ny antenimieran-doholona Anosy. Raha kibaombabaomba natao fihomehezana no nisy tao anatin'ny
tetezamitan-d Rajoelina dia mivadika zavatra hafa ilay izy amin'izao andro voalohany nandraisan'i Hery Rajaonarimampianina ny fahefana maha-filohan'ny Repoblika azy izao.
Olon'ny fo ny Malagasy ary malahelo hatrany amin'ny zavatra mitranga toy ireny. Misy ihany koa anefa ny zavatra manahirana sy mahasosotra ny mihaino azy. Aty Fianarantsoa moa ny tena ary gaga ihany nahita ny Emmoreg nifanaretsaka etsy sy eroa sy mahita ny eny an-toby miantrana amim-basy avokoa. Dia nanontany olona hoe fa misy inona? Namaly moa ilay mpitondra taxi hoe ahiana hanao fanakorontanana hoe ny zanak'i dada amin'ity andro fanokanana filoha vaovao ity. Namaly moa aho tamin'izay fotoana izay hoe sady tsy manana saina sy hery hanao izany ho'aho ny zanak'i dada no tsy avy aminy ihany koa ny hery sy fitaovana hahavitany izany.
Eto aho vao lasan'eritreritra hoe matoa izany natao ny fihetsiketsehana hitamaso hitako taty Fianarantsoa dia efa fanomanan-tsaina ny olo-tsotra sahady hoe raha vao misy fanakorontanana sy famonoan'olona tahaka izao nitranga izao dia ny ankolafy Ravalomanana no nanao izay. Manontany isika ary ankehitriny hoe iza tokoa ary no tompon'antoka ary iza no tena tiana ampihorohoroana?
Eto aho dia mitovy hevitra amin'ilay mpanao gazety Rosiana (tsy tadidiko ny anarany fa lahatsoratra vao nivoaka ao amin'ny global voices teny malagasy ao izany fa finday no anoratako izao) naneho ny heviny mazava tsara hoe tsy fampihorohoroana ny tranga toy izao fa famonoan'olona tsotra izao. Ny fampihorohoroana dia misy fanambarana avy amin'ny vondron'olona iray fa izy no tompon'antoka tamin'ilay toe-javatra ary lazainy manaraka ihany koa ny zavatra takiany avy eo. Eto izany dia tsy fampihorohoroana no mitranga fa famonoan'olona fa raha misy ny tena lasibatra tiana ampihorohoroana dia ny zanak'i dada izay. Efa voahoso-potaka avy hatrany anefa ry zareo noho ilay fahaizana manasa ny lohan'ny vahoaka. Nataon'ny sasany sorona ny ain'olona tsotra nefa tsy ny ankolafy Ravalomanana velively no hahazo tombontsoa amin'izany tranga manafintohina izany.
Raha niverina tamin'ilay mpanao gazety nifamaly tamin'ilay bilaogera Rosiana hardungish ihany aho, dia hoy ranamana hoe sampana na vondron'olona avy amin'ny hery manokana miankina amin'ny fanjakana ihany no tompon'antoka amin'ny tranga toy ireny ho famoretana ara-tsaina ny vahoaka ka milamina sy tsy sahy mihetsiketsika ny olona. Tsy haiko aloha na azo eritreretina ho mitovy amin'ilay mpanao gazety izay ny tranga eto amintsika na tsia fa izaho araka ny efa nosoratako dia resy lahatra tamin'ilay filazan'ilay mpanao gazety.
Olona manahy ho very tombontsoa, sady efa fantatsika rahateo fa vao miova filoha mpitantana isika izao, no mety hahavita sy hahatontosa ny toy izao sady mbola eo aminy soa aman-tsara ny fitaovana hahavitany izany. Raha vantanina ny resaka dia tsindry atao amin'ny filoha vaovao ny tahaka izao satria mitady hieritreritra hiara-miasa amin'olona hafa ranamana ka fampitandremana io. Isika rahateo mahalala fa tsy ho afa-miova ao anatin'ny indray mi-pimaso monja ny mpikambana governemanta sy ireo tale isan-karazany any amin'ny minisitera tsirairay any.
Iza no mahazo tombontsoa amin'izao famonoan'olona izao? Izay no fanontaniana. Ny azo heverina avy hatrany ho voa mafy kosa dia miharihary fa Ravalomanana satria azo sakanana na ahemotra ao anatin'ny fotoana tsy voafetra ny fahafahany mody... raha misy ny korontana. Afa-mitanisa indray isika amin'ny hoe iza avy no mahazo tombontsoa amin'ny tsy fahafahan-dRavalomanana Marc kanefa handany fotoana (sy vatoaratra) ho ahy ny hitanisa azy ireo fa efa samy mahafantatra rahateo isika.
Na izany na tsy izany tsy afa-manendrikendrika na iza na iza isika fa dia mitondra ny fampiononana ny havan'ny maty ary mirary fahasitranana ho an'ireo maratra noho ny asa-ratsin'ireo tsy mataho-tody.
Mety hahagaga anareo ny zavatra soratako nefa dia izay mihitsy no lazaiko etoana. Heverinareo ho famadihana ve sa fiovan-kevitra izany resako izany? Aza maika ny hitsaratsara fahatany fa miangavy antsika rehetra hamaky hatramin'ny farany izqay soratako etoana.
Amin'izao fotoana izao aho tsy mahalala izay programan'i Jean Louis Robinson na ny movansy Ravalomanana amin'ny lazaina ho fihetsiketsehana lehibe hotontosainy rahampitso fa hevitro manokana ny holazaiko. Hevitra tsy iraisana na amin'iza na iza. Tsy mahafantatra izay any an-tsain-dry zareo aho (vakio ny lahatsoratra bilaogiko omaly) fa raha izaho no mpanapa-kevitra dia izao no nataoko:
Raha amin'ny folo maraina ny fotoam-pianianana ao Mahamasina dia adiny iray sy sasany na adiny iray mialoha no hamoriako izay mpanaraka ahy any amin'ny toerana mahazatra fa hiaraka rodobe ho any Mahamasina avy eo. Tsy hila ady amin'ny vahoaka efa nandeha mivantana nakany sanatria, satria vahoaka ny olona any ary nasaina ho any ny vahoaka tsy ankanavaka, fa haneho amin'ny fomba tsy ampoizina ny maha-vahoaka ahy ihany koa. Tsy hifandrafy na hampiasa herisetra na oviana na oviana saingy manankambara amin'ilay andrim-panjakana nanasa ahy amin'ny maha-anisambahoaka ihany koa. Rehefa maro sy tafaraka ny mpiara-mitolona dia tsy misy tokony hanakana ahy sy ny mpiara-mitolona amiko tsy ho eny. Manaiky soa aman-tsara ny hosavaina sy hanaraka soa aman-tsara ny arofenitra rehetra afa-tsy amin-javatra tokana monja: hihorakoraka sy hisiotsioka tsy mitsahatra aho mandritra ny fotoana hitenenan'ireo Mpitsara rehetra satria ireny no nanao tsinontsinona ny fitarainako sy ny fitakiako, sady tsy nitandro ny fampanjakana ny lalAna sy ny sazy tokony hifandraika amin'izany fa toa maika ny hampandany olona iray monja. Hangina sy tsy hiloa-bava kosa mandritra ny fianianana satria karazany sata amin'ny firenena demokratika kosa iny. Tsy mila tora-bato sy herisetra koa izany nefa hanana ny akony manerana ny firenena sy iraisampirenena kosa. Tsy misy tanjona hanakanana ilay fotoana izany fa fanehoana alahelo ho fampieritreretana fa misu vondron'olona tadiavina tsinontsinoavina kosa.
Tsaroana eto ny 28 marsa 2009 nanenjehana sy nandravan'ny miaramila ny fihetsiketsehana teo Andohan'Analakely sy Ambohijatovo. Tsaroana ihany koa ny herintaona taty aoriana io, mbola nankeo ihany ny zanak'i dada hitondra voninkazo teo saingy nosakanana satria ny an'ny FAT no apetraka eo aloha ka nampisy ny sahotaka teo ihany satria saiky nisy ny nanao sotasota saingy tsy nanaiky lembenana ny zanak'idada tamin'io fotoana io.
Tsaroana eto ihany koa ny 26 janoary 2009 nampanginana tanteraka tamin'ny alalan'ny fandorana ny tvm sy ny mbs ka ny fotoanan'ny 25 janoary indray no hampitana mivantana ho ren'ny firenena ny feom-bahoaka iniana ampanginina ny feony. Fa atao amin'ny fomba milamina izany satria tsy tia sotasota ny zanak'i dada.
Vinavinako samirery io ary tsy manana radio na tele handefasana izany aho fa revirevy fotsiny io. Tsy misy dikany raha efa fotoanan'ny revy vao ho tonga eny satria ilay saimbolika ihany no tena tadiaviko satria ho filoha hatrany tsinona Atoa Hery Rajaonarimampianina. Heveriko ho familiviliana ny fanehoako ilay hevitro kosa ho henon'ny rehetra ny fotoana hafa.
Revirevy fotsiny io fa tsy fantatro izay hataon'ny ankolafy an! Ka faranako ny lahatsoratra hoe : Andao ho any Mahamasina rahampitso fa mihaona eny amin'ny magro aloha ary tsy misy tokony hanafenana ny hankanesana mankeny.
Antokonam-baravaran'ny fametrahana amin'ny fomba manetriketrika ny ho filoham-pirenena vaovao isika eto Madagasikara amin'izao fotoana izao. Na tsy hita mivandravandra amin'ny fiteny na fihetsika mahery vaika aza dia misy ihany ny fisarahan-kevitra.
Hojerentsika izany toe-javatra izany.
Misy ireo mahatsapa fa nisy ny halabato sy ny faneriterena nampiova be dia be izay ho fizotry ny vokatr'ilay fifidianana, ary resy lahatra amin'izany ny tenako.
Misy kosa anefa ireo manitrikitrika fa na dia misy aza izany halabato izany dia tsy nampiova inona loatra izany fa lany amin'ny fomba demokratika ny filoha, nohamafisin'ny fitsarana manokana momba ny fifidianana izany ary efa mankato izany ny iraisampirenena ka tsy misy dikany intsony izay fihetsiketseham-panoherana ilay voka-pifidianana.
Koa raha eo ary izany rehetra izany, manana paikady hahafahana mandiso izany fiheverana ankapobeny izany ve ireo mpitarika milaza fa manohitra izany voka-pifidianana sa seho ivelany fotsiny izany hitadiavan-tseza maromaro kokoa na ambony kokoa (ny toeran'ny filohan'ny mpanohitra)? Tahatahaka ahoana tokoa ilay lazaina ho paika mahomby iandrasana herinandro fotsiny? Samy hahita izany isika rehetra.
Soratra teny ambony bus moa ity ka tohizana @ manaraka raha mbola misy fotoana.
Tsaroako nisy fotoana, na dia efa ela aza izany, nanoratako tamim-bilaogy ny toe-tsain'ny tafika nandritra ny nanaovana ny fanompoam-pirenena ivelan'ny tafika.
Ampahatsiahivina indray fa mety tsy ho tadidinareo intsony ny hoe i Afrika atsimo no firenena raisina hatrany ho fahavalo. Afrika atsimo no firenena ahiana hanafika antsika. Ny zavatra na fanazarantena rehetra natao noho izany dia ho fiandrasana ny fananiham-bohitra ataon'i Afrika Atsimo.
Mety tsy ho ao an-tsain'ny tafika velively noho izany fa mety ho fahavalo akaiky antsika indrindra io Frantsa mihodidina antsika mibodo ny nosikely tokony ho anjara tanintsika io. Raha misy ny firenena mifandrafy tombontsoa amintsika dia i Frantsa.
Karazana revolisiona noho izany ny tamin'ny andron-dRavalomanana Marc raha nametraka fiaraha-miasa ara-tafika tamin'i Afrika Atsimo io filoha io. Tsy maintsy misy ny tsy mahazaka izay fiaraha-miasa izay tao amin'ny tafika tao ary mihevitra hatrany an'i Marc Ravalomanana ho fahavalo. Mandritra izany fotoana izany mbola mitohy ny fiaraha-miasa tamin'ny Tafika Frantsay.
Mety misy ny mahatadidy ny hafalian'ny tao amin'ny tafika tao rehefa nolazaina ampahibemaso fa tazonina ny ambatatongan-drafitra. Midika izany fa nisy finiavana hanova rafitra ihany tao amin'ny tafika tao fa nilefitra ihany ny filoha tamin'ny farany. Lazaina ho mbola nisy tsy nahazaka ihany koa ny nanaovana ny minisitry ny fiarovam-pirenena ho vehivavy ary lazaina ho anisan'ny nahatonga ny fanonganana an-dRavalomanana ihany koa izany. Raha dinihina anefa dia ny fomba nanazaran'ny cooperants miaramila frantsay ny tao amin'ny tafika tao mihitsy no nanolokoloana ny fankahalan'ny miaramila an-dRavalomanana ka tongany hatrany amin'ny fanonganana azy tamin'ny 2009. Ary mbola mitohy izany amin'ny fankahalana ny "Zanak'i dada".
Gaga sy talanjona manko ny tena tamin'ny fanondroana ny zanak'i dada ho nikononkonona "alatsinainy mainty" raha vao nanomboka kely ny taona. Tsy manana olona hahavita ny toy ny tamin'ny 26 janoary 2009 tsy akory ny zanak'i dada ary tsy hahasarika olona hotarihina hanakonana ireo andian'olona nokaramaina hamaky ny tranombarotra sy ny orinasa fotsiny tsy maka na inona na inona fa ny olona vao nangonina tamin'iny andro iny no asaina maka izay zakany.
Fa raha napetraka tamin'ny andron'ny revolisiona sosialista ny fankahalana firenena vahiny tao amin'ny tafika (miaramila sy zandary) dia efa vondron'olona ato amin'ny firenena indray antsoina hoe zanak'i dada no natsangana ho fahavalo hatramin'ny nijoroan'ny tetezamita.
Ahoana no mahatonga izany fankahalana olona ato anatin'ny firenena izany ary mety ho tonga hatraiza ny vokatr'izany fankahalana izany raha mbola mitohy izao kolokolom-pankahalana olona ao anatin'ny tafika izao?
Rehefa tontosa ny fanonganam-panjakana nataon'ny tafika tamin'ny 2009 dia tsy nanana hery hianteherana ny legalista tamin'izany fotoana izany ka niantso ny SADC hiditra an-tsehatra eto Madagasikara. Vao miresaka SADC anefa dia Afrika Atsimo no ao an-tsaina voalohany, ilay firenena efa notondroina tao amin'ny tafika ho fahavalo mpananim-bohitra. Na dia niova aza ny tantara tao Afrika Atsimo ary efa foana ny Apartheid tany dia tsy nanova na inona na inona tamin'ny fomba fijerin'ny Tafika Malagasy izany toe-javatra izany. Koa raha miantso ny idiran'ny SADC ny legalista dia noraisina ho fahavalo anatiny teo anivon'ny tafika ary iny nahariharin'ny lehibem-paritry ny zandary teto Analamanga iny. Mariho anefa fa tsy fiaraha-miasa ara-barotra ihany ny ao amin'ny SADC fa fiaraha-miasa ara-tafika ihany koa.
Nihamafy ny tolona nataon'ny legalista tamin'ny 2009 ary nitadiavana fomba hamotehana azy. Fomba roa no natao dia ilay resaka baomba hanendrikendrehana hatrany izay mpitarika legalista lasa ankolafy Ravalomanana sy ny fanolikolena ireo mpitarika ireo hamily lalana ny tolona... na dia nahomby aza ireo tetika ireo dia mbola betsaka hatrany ny mpankasitraka ilay fitondrana naongana. Na izany na tsy izany efa nasisika tsimoramora ihany ny fampitoviana ny zanak'i dada amin'ny mpampihorohoro.
Mety ho tonga hatraiza indray ity fametrahana ny zanak'i dada ho fahavalo, na mpampihorohoro, na hoe mpanakorontana ity? Tombatombana no apetraka nefa avy amin'ny zavatra hita ihany no hanatsoahana izany ary ny zava-niseho tany Mahajanga tamin'ny nahasahian'ny emmoreg nitifitra tamin'ny bala tena izy ny mpianatra no mari-panondroana hahafantarana izay hataony.
Nahariharin'iny fihetsika iny fa efa vonona ny handripaka ny mpiray tanindrazana aminy ny ao amin'ny tafika ary azo avoaka tsy amin'ahiahy ny voka-pifidianana izay efa malaza fa feno hosoka iny ary efa nahasahiako niteny fa na izaho izao aza zary mahay tsy fidiny ny fomba fangalaram-bato.
Efa vonona ny tafika hampandry fahalemana ny tany sy tsy hitsitsy an'ireo rehetra tsy manaiky ny voka-pifidianana. Efa natsangany ho fahavalo rahateo ireo ka tsy hananany antra rehefa miseho mamaly. Tsarovy anefa fa tsy voatery ho izay eritreretina ihany no hitranga.
Izany teny izany no atolotra anareo ho fiarahabana nahatratra ny taona 2014 sy hanolorana ihany koa ny firariantsoa tsy ankanavaka ho anareo rehetra. Teny hafahafa toa tsy mifanaraka amin'ny vanim-potoana ve? "Ataoko ahoana no fijery ny loza hanjo ny fireneko?" Mbola teny ao amin'ny baiboly ihany koa, avy amin'ny vavan'ny vehivavy iray, te-hiaro ny mpiray tanindrazana aminy. Hotantaraiko ho anareo ihany anefa ny anton'izany soratra izany.
Nandia fifidianana ho filoham-pirenena fihodinana faharoa sy solombavambahoaka isika tamin'ny volana farany tamin'ny taona 2013 teo. Ankehitriny isika mandingana ny taona 2014. Taona fifampirariantsoa, nefa tsy mety tafandry noho ny toe-draharaha politika eto amin'ny firenena ny tena. Sambatra ianareo izay tsy tratran'ny viriosin'ity politika ity, fa tsy manohintohina ny fanaonareo andavanandro izay mihatra amin'ity firenena ity, ary tsy ataonareo mankarary fo izay zava-mitranga rehetra. Ny anay kosa toy ny ozona fa tsy maintsy manoratra rehefa misy ny manery, tsy ambanana basy sanatria, fa ny ao anaty mihitsy no tsy mahay mamela fa manakana anao hanao zavatra hafa mandrapanoratray sy mandrapampitanay ny eritreritra ao anaty ao. Izay ve ilay hoe tsy mety mandry ny saina?
Efa nanoratra aho fa anjaran'ny ceni-t sy ny ces no manao izay hampilamina ity firenena ity. Tsy hoe sanatria hibaiko azy ka hampandresy izay nofidiana fa mitady kosa ny hanomezana ny mangarahara ho hitan'ny rehetra mba ho eken'ny rehetra ny valim-pifidianana dia hilamina kokoa ity firenena mamintsika rehetra ity. Rehefa mangarahara ny vokatra ary voaisotra avokoa ny hosoka sy ny sandoka rehetra dia inoana ny isian'ny filaminana eto amin'ny firenena. Tsy izany velively anefa no mitranga ka mahatonga ny tena handray penina miaraka amin'ny teny mihalohalo manao hoe "Ataoko ahoana no fijery ny loza hanjo ny fireneko?". Tsy milaza zavatra hitranga eo noho eo izany fa milaza zavatra hoavy. Fa hoavy mandrapahoviana anefa?
Naleoko, raha tena mitady filaminana ho an'ny tanindrazantsika tokoa, manaiky hatrany hanao izay handresena lahatra ny rehetra amin'ny alalan'ny porofo mivaingana fa tsy amin'ny alalan'ny teny manidina hoe efa nataonay mangarahara ny famoahana ny vokatra nefa tsy hitan'ny olona akory izany "ezaka" nataonao izany. Efa ananan'ny fomba fitenenana malagasy ny hoe "ny toky [teny] fitaka fa ny atao no hita", noho izany efa zava-niainan'ny Malagasy ny fisian'ny mpamitaka amin'ny alalan'ny teny sy ny mpandrebireby fa ny fanatanterahana amin'ny alalan'ny asa ihany no ankatoavin'ny rehetra.
Naleoko nandany fotoana kely, raha tena mitandro ny marina tokoa, miara-manisa ny vokatra, sy miara-mijery izay tokony narenina fa tsy mihazakazaka amin'ny tsy antony fa hivarina any amin'ny hantsana. Naleoko afa-po tsara amin'ny zavatra takiany amin'ny fampitahana ny vokatra ny andaniny sy ny ankilany dia tsy miteraka adihevitra lava mety hampisavorovoro ny fiaraha-monina intsony ny vokatra navoaka. Saingy tsy izay no lalana nosafidian'ny ceni-t fa maika ny hilaza hamoaka ny vokatra feno izay tsy misy na inona na inona fantatra amin'ny fikajiana azy fa toy ny avoaka petatoko fotsiny. Tsy izay manao izay hampilamina ny rehetra no lalana nodiavin'ny ceni-t fa lasa mahatonga ny ahiahy hoe tsy ny hanatontosa fifidianana marina sy tsy miangatra no nataony fa ny hampandany izay nobaikoana taminy holaniana.
Tsarovy ry ao amin'ny Ceni-t fa vantany navoakanao ny vokatra feno, ary tsy misy intsony ny lalana hiarahan'ny rehetra manisa ny vokatra marina dia mpandray anjara fototra amin'ny fampiadiana ny olona eto amin'ny firenena ianao, mpandray anjara fototra amin'ny fanakorontanana ny firenena ianao. Saingy heverinao ve fa miaraka amin'ny mahery sy ny manam-piadiana ary ny manam-bava ianao dia ho afa-maina fotsiny amin'izao? Tsy zava-mora ny fihazakazahan'ny fampitam-baovao manerantany mampahafantatra ny vokatra feno ka nilazan'ny fampahalalam-baovao frantsay sasantsasany sahady fa efa misy voafidy ho filoha eto amin'ny firenena, ary fanerena sahady ihany koa ny CES izany hanamafy io vokatra mampisalasala ny maro io.
Mampitamberina ny zava-nitranga tany Cote d'Ivoire ity resaka ity. Namoaka vokatra, feno hosoka sy kajikajy diso, ny ceni tao an-toerana. Nesorin'ny Fitsarana misahana ny Lalampanorenana ny faritra rehetra feno hosoka, dia lasa olon-kafa no nandresy. Tsy neken'ny Firaisamonina Iraisampirenena, ary lohalaharana tamin'izany i Frantsa, izany fanesorana ny hosoka rehetra izany, dia nidrikina ry zareo fa ny vokatra avy amin'ny ceni ihany no izy, nefa ny Fitsarana no mampanara-dalàna azy. Izay toe-javatra any an-kafa izay no inian'ny ao amin'ny ceni-t eto Madagasikara hitranga ary ny tompon'andraikitra voalohany ao no tompon'andraikitra feno amin'ny toe-javatra rehetra hitranga.
Raha ny tokony ho izy dia tsy azo atao intsony ny fampitaham-bato rehefa nolazaina ilay vokatra feno fa dia araka ny fitoriana mipetraka fotsiny sisa ny hanesorana na hanampiana vato hafa, izay tsy dia misy dikany loatra intsony. Ilay lalàna mametraka ny fotoana fitoriana farany mialoha ny ivoahan'ny vokatra feno avy amin'ny mpanangom-bokatra ofisialy ihany koa tsy ahafahana mitory izay mpangala-bato amin'ny sehatra avoavo kokoa sy mahasahana ny firenena manontolo. Mampanjaka ny halabato goavana kokoa, raha izany, ilay lalàna hoe folo andro no fetra farany. Na inona na inona hambaran'ny CES, ary na iza na iza no hotondroiny ho mpandresy, dia efa nampidirin'ny ceni-t tamin'ny krizy vaovao amin'ny endriny hafa kokoa i Madagasikara. Dia faranana amin'ny lohateny manao hoe: "Ataoko ahoana no fijery ny loza hanjò ny fireneko?" (Estera 8:6a)
Hifarana ny taona 2013, hifarana amim-pahakiviana sy amin'alahelo, nefa toa tsy hitondra fanantenana sy hafaliana akory ilay taona vaovao 2014. Tsy hoe resy izay nosafidiana dia kivy sy malahelo fa ilay halatra tamin'ny dingana rehetra sy ny sehatra mihitsy no mahatonga likiliky anaty tsy mampazoto miasa sy tsy mampazoto miresaka, ary mety ho maro ny olona tahaka izany nefa mety tsy hisy ihany koa fa izaho irery no maka lagy eo. Tsorina fa efa nivonona ny hanaiky ny voka-pifidianana aho raha tena avy amin'ny safidin'ny olona tokoa ilay izy saingy ny tsikaritra kosa tsy mamela. Rehefa miresadesaka amin'ny hafa ihany koa dia vao maika zendana amin'ny fitadiavam-pandresena amin'ny fomba rehetra ataon'ny sasany na mendrika ilay zavatra atao na tsy mendrika... fa ny tsy mendrika sy ny tsy rariny no betsaka kokoa. Tsorina ihany koa fa zary mahay ny fomba rehetra hangalaram-bato aho, na dia vao in-droa (in-telo raha miaraka amin'ny referandaoma izay tsy nandraisana anjara) monja aza isika Malagasy no nampiasa ity biletà onika na vato tokana ity. Andeha hoe hosoratana izay tadidy!
Fomba fangalaram-bato
Misy ireo fomba fangalaram-bato mialoha ny fifidianana na amin'ny fanomanana moa izany izay efa nomarihako ihany saingy toa tsy misy miraharaha dia ny avy amin'ny lisitra aloha voalohany indrindra. Efa zatra ny fanaovana ny lisitra araka ny laharan-trano ny Malagasy ka avelao amin'izay ihany. Hafetsena ilay hoe mijery ny anaranao amin'ny lisitra ianao, fa ahoana kosa ny hanamarinanao fa tsy misy mpifidy hafa ankoatra anareo ao amin'ny laharan-tranonao? Tsy mbola nisy namaly io hatramin'izao. Any anefa no miainga voalohany indrindra ny fangalaram-bato raha misy olona hafa miray trano aminao, izay tsy fantatrao, nefa afa-mifidy soa aman-tsara. Nisy olona, noho ny fahazotoan'ny tao amin'ny fokontaniny nanavaka isaky ny laharan-trano sy nizara izany isan-tokantrano, nahazo karatra amin'ny anaran'olona enina tsy fantatra velively nefa dia ao anaty lisitra sy nanaovana karatra.
Manaraka izany ny fahazoan'olona maromaro karatra roa na mihoatra, dia tsotrabe ny olona namerina ireny, nefa tokony norovitina na nodorana ireny tsy ho ampiasain'olo-kafa. Re moa fa nisy ny tany ananonanona tany (tadiavo amin'ny gazety) nizara ireo karatra tsy nisy nandray hifidianan'ny olona hafa azy. Halabato efa henjana koa izay satria mandiso ny isan'ny nandrotsa-bato marina. Izay tadidy eto am-panoratana moa no lazaina fa raha mahita ianao dia tsara ny manoratra izany.
Misy koa ny fangalaram-bato mandritra ny fifidianana izay tsikaritra amin'ny endrika maro ihany koa:
Nisy ny biraom-pifidianana nahitana taratasy fotsy tsy nahitana na inona na inona rehefa nandeha ny fanisana. Hevitra tsotrabe eo noho eo ny hoe vato fotsy iny izany. Saingy ilay biletà misy laharana dia ahafahana milaza fa efa misy fikasana hanao zavatra tsy mety amin'ny fahitana iny taratasy fotsy tsy misy na inona na inona iny. Raha entin'ilay olona mody ny vato dia ataony inona? Nahoana no atakalo taratasy fotsy tsy misy na inona na inona, na mody asiana sary na soratra tsy manaiky fifidianana ohatra dia maninona? Iny taratasy fotsy iny, na ireo taratasy tsy biletà narotsaka tanaty vata ireo dia efa azo ahiahiana fa misy ny fikasana hangala-bato ao amin'io birao io, dia iny ihany no tsy mifanaraka amin'ny laharana tokony ao amin'ny birao raha misy ny fanamarinana ny laharan'ny biletà mirotsaka ao anaty vata. Mahavita zavatra be dia be anefa taratasy (iray monja) iny eo amin'ny sehatry ny fangalaram-bato ka ataoko toy ny tantara kely izany.
Raha tsy mety nahazo vato mialoha tao amin'ny birao iray izay te-hangala-bato dia mividy vato izy. Izao no ataony: entiny ny taratasy manana endrika sy habe A5 iray, satria efa nolazaina mialoha fa habe sy endrika A5 ny taratasim-pifidianana ho filoham-pirenena. Miandry eny akaikikaikin'ny biraom-pifidianana amin'izay ny mpihaza mpifidy. Mikendry olona iray na roa na mihoatra heveriny ho azo vidiana izy (aza atao mahagaga raha hiova ny vokatra eny ambany tanàna!) dia resahiny hoe: ento aty hovidiako 15.000ar na 10.000ar ny vatonareo dia omeo ahy fa ity taratasy ity arotsaka ao. Dia raha manaiky ilay (ireo) olona dia mifanakalo fotsiny ny taratasy sy ny vola dia vita ny dingana voalohany.
Dingana faharoa, asiana marika an-taratasy (feutres no be nampiasa nefa stylos ny tao anaty birao, na stylo mena na manga no nampiasaina raha stylo manga ohatra ny an'ny ao amin'ny birao) eo amin'ilay safidy hofidiana dia mijery izay olona hafa mety ho azo vidiana ihany koa ny safidiny ka ifanarahana fa entiny mivoaka ny biletà tokony arotsany fa ilay nomen'ny mpihaza olona no arotsaka. Rehefa mivoaka avy any amin'ny biraom-pifidianana indray ilay (ireo) olona dia mifanakalo biletà mbola tsy nisy marika sy ny vola nifanarahana. Mandeha noho izay ny bizina amin'iny lafiny iny satria tsy maintsy maka ny anjarany ihany koa ny mpihaza mpifidy.
Raha mahazo olona iray isaky ny adiny iray ilay mpihaza dia nahazo haza folo izy izany nandritra ny tontolo andro. Raha atsasakadiny dia efa roapolo izany. Azo marihana anefa fa saika ny maraina ny olona no nifidy fa somary nihanalalaka kokoa ny folakandro (jereo ny taham-pandraisana anjara) ka mety hahazo hatramin'ny haza iray isaky ny fahefakadiny ny mpihaza iray na isaky ny folo minitra aza,izany hoe efatra isaky ny adiny iray na efapolo ao anatin'ny tontolo andro. Izany hoe raha ny 75% monja amin'ny biraom-pifidianana no nanaovana izay hetsika izay dia manome isan'ny biraom-pifidianana 15.000 izay ka raha io no ampitomboana mpifidy 40 raha mpihaza iray isaky ny biraom-pifidianana iray ihany no kaontiana (fa mety misy mpihaza roa na telo isaky ny biraom-pifidianana io) dia efa manome isam-bato 600.000 na 15%n'ny mpifidy nandrotsa-bato.
Mariho anefa fa tamin'ny fampielezam-peo ihany dia efa nandrenesana fa lany antenantenam-potoana ny biletà, izany hoe raha tsorina dia na ny ceni-t no ninia nanao isam-bato tsy ampy na nisy niray tsikombakomba tamin'ny mpividy na mpihaza mpifidy ny mpikambana miandraikitra io biraom-pifidianana io. Tsy nilaza ny isan'ny bileta rezerva isaky ny biraom-pifidianana moa ny Ceni-t fa raha toa ka tsy ampy noho ny isan'ny mpifidy voasoratra anarana ny isan'ny biletà dia efa be dia be izany ny mpihaza mpifidy mijorojoro ao ivelany ao hividy safidy. Aza atao mahagaga koa noho izany raha mihoatra noho ny isan'ny mpifidy nandrotsa-bato ny isan'ny biletà tafiditra anaty vata satria mety tsy ho hitan'ny mpanamarina akory hoe roa anie ny biletà indray ampidirin'olona iray.
Resaka teny ho eny indray no nandrenesako zavatra toy izao: Naharay antso ny delege iray dia mampita ny resaka amin'ny namany mety ho azo irahina manao hoe, tsy misy mpifidy, hono, letsy izao atsy ananona ka makà ialahy sakafo any amin'ny QG hitondra sakafo ho an'ny namana ao. Resaka tsotra nefa misy zavatra ambadika ambarany, tambatambazana na ahodikodin-doha (diversion) ny ao amin'io birao io hanentsenana vato hafa na hanovana ny vata mihitsy. Meto ho mbola maro ny halatra mandritra ny fotoam-pifidianana, toy ny fividianana delege na birao fa ambadika tsy hita maso moa izy ireny.
Raisina eto ihany koa ny fangalaram-bato mandritra ny fanisam-bato, dia ny manonona anaran'olona hafa nefa hafa ny safidin'ny olona. Haingana dia haingana ny mpanisa vato mampiseho ny vato ka tsy fantatra marina na izay tokoano voamarika na tsia. Nisy nahatrarana ho nanao izany anefa tamin'ny mpanonona vato saingy toa afa-maina fotsiny izy ireny rehefa bedy am-bava.
Endrika fangalaram-bato aorian'ny fifidianana.
Eto no tena betsaka ny fangalaram-bato satria vitsy kokoa ny vavolombelona afa-manara-maso. Izao voasoratra anaty PV ihany no ekena nefa izay tena isa teny amin'ny tabilao sy voakajy tokoa ve? Fa izay tena tiako asongadina kosa dia tsy misoroka ilay endrika fangalaram-bato ahiahian'ny olona mihitsy ny ceni-t fa ny ataony ihany no ataony. Tsy afa-manao kajy indray mitopy maso mihitsy ny olom-pirenena fa tsy maintsy mamadibadika pejy na taratasy natao printy. Maninona no tsy mahasahy mampiseho ny mangarahara? Tsy hita fototra akory ny valiny ankapobeny manerana an'i Madagasikara fa efa nandalovan'ny valiny niseho tao avokoa izany hoe ny isan-jaton'ny anankiray nahazo isa be indray no kely noho ilay iray sy ny isam-baton'ny kandidà iray (fa tsy isan-jato) nihena am-pandehanana. Mandra-pahasahian'ny ceni-t mampangarahara ny vokatra ataony sy mora topazana maso indray mandeha ny vokatra rehetra dia isa petatoko natao hanamboarana ny toe-tsain'ny mpanara-baovao hanaiky ny fampandresena ny kandidà iray fotsiny no ataon'ny ceni-t. Efa hatramin'ny namoahana ny vokatra voalohany indrindra no nanaovany io fihetsika io.
Raha misy anefa ny fampihenana vato ataon'ny CES rehefa foanana ny vokatra farany dia ny isa ankapobeny izay lazaiko fa PETATOKO io fotsiny no anesorana ilay vato foanana fa tsy hiainga amin'ny fanisana hatramin'ny voalohany miainga amin'ny birao, fokontany, distrika, faritra mihitsy izy. Izany no mahatonga ahy hamintina sy nanao ny lohateny hoe "Tsy ilaina intsony ny fampitaham-bato" io satria isa petatoko apetraka fotsiny io fa tsy niainga avy amin'ny safidin'ny olona velively. Ivereno vakiana indray ilay filazalazana nataoko tamin'ny fizotran'ny fivoahan'ny valim-pifidianana tamin'ny fihodinana voalohany dia hazava tsara aminao ny antony namoahako io filazana io.
Dia azo tohizana ihany koa ny lohateny hoe dia miaraka amin'izay ihany koa ny CES na ny Fitsarana Manokan'ny Fifidianana. Hatreto dia ireo sisa no azo antenaina hampilamina tsy misy raorao an'i Madagasikara.
Voalohany, toy ny nanao zavatra tsy milamina loatra ny tao amin'ny kandidà sy ny mpanohana azy ireo tsirairay avy. Niainga izany tamin'ny fivoahan'ny didy hitsivolana tsy fanta-piaviana izay nahafahan'ny sasany nandika lalàna maro dia maro sy nahafahana nampiova zavatra maro dia maro teo amin'ny fampandresen-dahatra ny mpifidy. Dia talanjona ny rehetra avy eo fa vita tanteraka ny fampielezan-kevitra vao nofoanan'ny CES izay didy hitsivolana izay. Mampiahiahy tanteraka mitondra mankany amin'ny tsi fitokisana ny CES izay toe-javatra izay satria moa ve mitarika ho amin'ny fanilihana ny kandidà iny fandikan-dalàna miharihary iny? Tadidio fa ny minisitry ny serasera no nandika voalohany ny lalàna tamin'ny fanatrehana propagandy ampahibemaso dia nivoaka avy eo ny fomba fijery sy didy niaro ny zavatra nataony... dia niitatra tsikelikely izay toe-javatra izay nefa tsy nisy fanamelohana avy any amin'ny Fitsarana.
Faharoa, efa nasehoko teto ny tsy fisian'ny mangarahara mihitsy avy amin'ny voka-pifidianan'ny ceni-t tamin'ny fihodinana voalohany ary tsy niezaka ho amin'ny fanazavana sy ny fandresen-dahatra mihitsy ry zareo fa nanosika hatrany ho any amin'ny tian-kano tsy tian-kano. Dia tsy nisy mihitsy ihany koa ny filazana fahavononana hanao ny tsara kokoa sy ny hampisy ny mangarahara, izay niainga avy amin'ny lisi-pifidianana mihitsy aloha voalohany indrindra, tsy lazaina intsony avy eo ny ahiahy teo amin'ny voka-pifidianana. Tokana ihany no takiana amin'ny Ceni-t mba haharesy lahatra tsara ny olona, avoahy mangarahara ny voka-pifidianana sy ny kajy rehetra. Efa tsy miteny intsony ny nandrafetana ilay lisi-pifidianana izay efa tsy milamina aza aho amin'io fotoana io. Raha tontosa soa aman-tsara io mangarahara io ka mampikombona izay mety ho tsikera rehetra, dia manampy be dia be ho amin'ny fampitoniana ny fon'ny mpanohana tsirairay avy izany ary hahaizany mionona,saingy tsorina kosa aloha fa lavitry ny afo ny kitay amin'izay fotoana izay.
Fahatelo, Efa nofoananareo CES ary iny ilay didim-panjakana niteraka fiovan-javatra be dia be teto amin'ny firenena dia ahoana ny tohiny? Izaho manokana dia mahafantatra fa niainga avy amin'ny vokatry ny Ceni-t ihany no namoahanareo ny vokatra tamin'iny fihodinana voalohany iny fa resaka be fotsiny ny ankoatra izay. Samy mpahay lalàna ianareo rehetra ao ary mahay ilay fomba fiteny hoe "Dura Lex,Sed Lex" izay araka ny nolazaina tamiko ny dikany dia manao hoe "Mafy mafaitra ny lalàna, fa izay no lalàna". Ampiharinareo hatramin'ny farany ve izany sa mbola misy olona heverinareo ho amboninareo ka afaka manome baiko anareo hatrany? Raha manambara ny lalàna hoe "Mihintsana (disqualifé) izay nanao fihoara-pefy nampiova ny safidim-bahoaka" dia hotontosainareo ve izany? Sa manao izay hampandresena izay tian'ny sasany handresy fotsiny ianareo? Nefa raha tanterahanareo hatramin'ny farany ilay "Dura Lex Sed Lex" dia mety hiteraka fanantenana eo amin'ny rehetra ihany izany.
Farany izay nofinofy tsy ho tanteraka, raha vonona tsy manana tahotra mampihatra ny dura lex sed lex ny mpitsara hany mahefa ity fifidianana ity dia tokony hihintsana ny kandidà laharana fahatelo saingy tsy hisy izany raha ny fijery ny zavamisy. Azo nofisina ihany koa ny hamerenana indray ny fihodinana faharoa mba hahafahan'ny tsirairay manarina ny tsy mety nataony saingy lasa nofin-jaza ihany koa izany, satria miankina amin'ny didin'ny mpitsara izany fa hahavita izany ve ireo? Tsy mbola nahita na nahare aho fa mba ilazao ihany raha mahafantatra ianareo hoe naverina mihitsy ny fifidianana fihodinana faharoa rehefa tsy sahy ny manintsana avy hatrany ny nahazo vahana tamin'ny tsy fampitoviana vintana sy lenta ny kandidà roa tonta.
Fehiny, afa-mionona ny resy raha manjaka ny mangarahara fa anjaran'ny ceni-t manontolo sy samirery ny mamoaka ny mangarahara tsy misy pentina sy tsy misy afenina amin'ny voka-pifidianana. Anjaran'ny kandidà tsirairay avy ny mampiray hina ny Malagasy rehetra tsy misy anavahana sy tsy misy fanilikilihana mba hitodika amin'ny fampandrosoana amin'izay.
Hifarana sahady ny fampielezan-kevitra fa hiditra amin'ny fifidianana fihodinana faharoa isika eto Madagasikara. Hiditra amin'ny dingana vaovaon'ny tantaran'i Madagasikara indray ny olom-pirenena rehetra na tiany izany na tsy tiany, na iza lany eo na iza.
Nahitana zavatra isan-karazany tokoa ny fampielezan-kevitra fa ny tontolon'ny bilaogy no mety ho mangina amin'izany. Efa lasan'ny tontolon'ny fitaovam-pifandraisan'ny fiaraha-monina (tambajotra an-tserasera na tambajotra sosialy) tanteraka ny sehatra, saingy ny olana amin'ireny karazam-pitaovana ireny dia, mety tsy ho hitanao intsony ny zavatra nosoratanao vao tapabolana lasa izay. Izany no tombon'ny bilaogy na mety ho heverina ho lany andro aza izy indraindray: Voatahiry sy mora karohina hatrany izay nosoratanao na soa izany na ratsy.
Miara-dalana ny fifidianana filoham-pirenena fihodinana faharoa sy ny fifidianana depiote, izay raha dinihana, dia niniana natao hampizara roa ny safidin'ny olona ary tsy hahazoan'ny mahaleotena vahana mihitsy. Raha izay moa no kinendry dia karazany nahomby sy nety ihany satria, fijery manokana ny ahy, na inona na inona filazana dia mersenera ara-politika izay mahaleotena lany eo, indrindra indrindra ka tsy maneho ny safidiny amin'izay hofidiany amin'ireo kandidà roa farany amin'ny filoham-pirenena izy. Mety hisy ny mahaleo tena,olona efa fanta-daza ka efa fantatra ny fironany, tsy manakiana ireny olona ireny aho fa misy antoko manana ny politikany hanandratra ilay olona kandidà fa somary manakona kosa ny antoko niaviany... ireny no mety ho maro kokoa amin'ireo mahaleotena mirotsaka sarotra kosa ny hahatafita ireo mahaleotena tsy fanta-piaviana eo amin'ny sehatry ny politika. Mahatalanjona tokoa ny mahita ireo mahaleotena sasantsasany tena mandrara-bola sy mandany harena tokoa mba hahalany azy ho depiote, ary tena mahery vaika noho ny fikambanana goavana ara-politika ny propagandy nataony.
Tsikaritra iray nivandravandra tamin'ity indray mitoraka ity ihany koa ny nisian'ny fifaninanana eo amin'ny mpiray ankolafy (indrindra fa ny ao amin'ny ankolafy Ravalomanana). Efa nisy ny tsi-fifampitokisana teo amin'ny mpitarika sy ny mpanaraka, ka tsy fantatra intsony hoe iza amin'ireo mpirotsaka ireo no to-teny kokoa eo anatrehan'ny mpanaraka. Ho hita eo ny fahombiazan'ny samy mirotsaka manoloana ireo kandidà hafa sy mahaleotena manambola be sy miezinezina ny propagandy nataony nandritra ny fotoana nanaovana izany. Arahiko maso manokana ny boriborintany fahadimy eto Antananarivo, faritra azo lazaina fa midadasika indrindra eto Antananarivo renivohitra (mahazo ny faritra avaratra sy atsinanan'ny tanànan'Antananarivo iray manontolo). Roa ny kandidà ofisialin'ny Ankolafy Ravalomanana, tena samy ofisialy, ary hifaninana amin'i MAPAR sy kandidà mahaleotena roa matanjaka sy nanambola nandrakofana haino aman-jery isan-karazany dia i Jaytaxxx, tompon'ny rdj, sy i Veronique izay malaza ho mahazo fanohanana ara-bola amin'ny vondrona mpampiasa vola shinoa (tsy voamarina). Ny mpanoratra, araka ny efa hahafantaran'ny mpamaky azy, dia tsy miala amin'ny kandidà tohanan'ilay sesintany any Afrika Atsimo amin'ny fomba ofisialy, mba tsy hampiparitaka ny vato (iray amin'izy mirahalahy).
Ao anatin'ny fampielezan-kevitra isika eto Madagasikara amin'izao fotoana izao. Efa nananana ny safidy ary tsy miova izany saingy tsy safidy an-jambany fa miaraka amin'ny fampitandremana avy hatrany. Volana imaso tsy mba kilema ary raha mbola azo sorohina ihany koa dia sorohy fa ny nenina tsy eo aloha hananatra fa eo aoriana handatsa.
Tombana ihany noho izany no ilazako fa raha hibata fandresena ny kandidà izay hofidiako (33 JLR) ho filoha dia ho fandresena mangidy izany. Samy maka ho azy ny kandidà ho depiote, misaritaka tanteraka, ho an'ny ankolafy Ravalomanana sy ny mpiara-dia aminy. Efa nahatsinjo ny hanambatra ho amin'ny vato tokana kosa ny avy ao amin'ny ankolafin'ny mibahana ny fahefana amin'izao fotoana izao, ary izay ilay atao hoe fahaizana politika noho ny fahaizana mitsinjo ny hoavy politika sy izay tokony ho fizotran'ny raharaha. Mety ho resy ry zareo ao amin'ny fitondrana mifehy ny tetibola goavana, saingy hahatafiditra depiote maro izy, ary Antananarivo ihany no hifidy azy ireo... na ny marina kokoa noho ny fanasaritahana vato avy ao anatin'ny samy ankolafy Ravalomanana ihany, dia ho azon'ny "Depiote Miaraka Amin'ny Prezidà Andry Rajoelina" ny atsasaky ny seza eto Antananarivo renivohitra (6/12) ary tsy ho latsak'izany ihany koa ny isan'ny depiote eto amin'ny faritanin'Antananarivo. Koa raha ny eto amin'ny faritanin' Antananarivo izay heverinao hahamaro an'isa anao aza moa no ho tahaka izay, moa tsy hanjaka tanteraka ry zareo ivelan'ny faritanin'Antananarivo ? Tsy hisy resaka hala-bato izany fa tena avy amin'ny safidin'ny olona mihitsy.
Noho izany, manoratra izao zavatra manaraka izao aho hampiomanana sahady ny rehetra fa raha mandresy ny kandidà Robinson amin'ny fifidianana ho filoha, ary efa tsinjotsinjo ihany izany, dia amin'izay ihany ihany izy no handresy fa ho lasan'ny hafa kosa ny maro an'isa amin'ny depiote. Nefa raha sanatriavina handresy amin'ny filoha kosa ny fôtôkôpian'ny lokon'ny "tiko" dia sady hahazo ny filoha izy no hahazo ny maro an'isa ihany amin'ny antenimiera... tsy ho voahelingelina loatra intsony amin'ny fomba fitondrana. Ka moa ve tsy mba misy fepetra hentitra azon'ny ao amin'ny ankolafy Ravalomanana sy ny mpiara-dia aminy hanambarana ny vato ho amin'ny kandidà iray isaky ny fari-pifidianana iray? Ananako alahelo manokana ny boriborintany fahadimy izay misy ahy, satria olona telo be izao samy mpitarika ao amin'ny ankolafy Ravalomanana, no hifaninana sy hifanjinja, nefa ny kandidàn'ny sasany eto misoko mangina manao izay handresena ary faly tokoa mahita ireto mpiara-dia lasa mifaninana ireto. Tsy misy mahalefitra ve ireto kandidà ireto... fa dia miady mafy fotsiny ny ho lany? Dia ahoana raha tsy misy tafiditra ianareo na dia ny iray aza?
Raha miresaka kandidà aho eto dia tsy miresaka momba ny kandidà mahaleotena satria raha ny amin'izao fotoana izao ny kandidà mahaleo tena rehetra dia mersenera avokoa, tsy fantatra izay tena safidy politikan'ireny olona ireny ary manao izay tiany ataony afa-mivadibadika loko politika araka izay mety ho ahazoany tombontsoa kokoa.
Voalohany, aza kivy mahita ireo tarehimarika be dia be ireo fa araho fotsiny ny isam-bato sy ny isan-jato azon'ny kandidà lehibe tsirairay isan'andro dia mety ho gaga ianao hoe fa lasa aiza tokoa ny vaton'Antananarivo sy ny manodidina azy. Atoroy aho ho an'izay mahita azy. Vokatra "feno" io satria araka ny nambara tamintsika dia tsy hanova zavatra intsony ny vato avy amin'ny Biraom-Pifidianana 85 ambiny. Tsikaritro anefa fa tena kely tokoa ny isan'ny mpifidy amin'ireo Biraom-Pifidianana (BP) ambiny ireo raha oharina amin'ireto alahatra tsirairay ireto, ka mety hahatonga saina anao ihany koa ny mahita ny toe-javatra. Ny loharanom-baovao na ny tahirin-kevitra rehetra dia izay nomen'ny CENI-T irery ihany fa ny mpanoratra kosa no nanao ny kajy avy eo.
Salan'isan'ny mpifidy nisoratra anarana isaky ny BP: 838,04 Salan'isan'ny mpifidy nandrotsa-bato isaky ny BP: 611,21 Salan'isan'ny vato manankery isaky ny BP: 495,81
Tanelanelan'ireo fotoana roa ireo:
JLR: 92390 na 17,46380688% HERY: 88020 na 16,6377777% HAJO: 53804 na 10,17017713% ROLA: 59646 na 11,27444772% VITAL: 37071 na 7,007260362%
Fanontaniana: Eto no nahitana salan'isan'ny mpifidy betsaka indrindra isaky ny Biraom-Pifidianana, mety hifanahatahaka tamin'Antananarivo, saingy, lazao ahy hoe taiza ho aiza teto no nifanahantsahana tahaka izao ny vato azon'i Jean Louis Robinson sy Hery Rajaonarimampianina?
Salan'isan'ny mpifidy nisoratra anarana isaky ny BP: 1341,57 Salan'isan'ny mpifidy nandrotsa-bato isaky ny BP: 821,11 Salan'isan'ny vato manankery isaky ny BP: 771,70
Tanelanelan'ireo fotoana roa ireo:
JLR: 46241 na 10,45743504% HERY: 79241 na 17,92040852% HAJO: 52416 na 11,85391569% ROLA: 55759 na 12,60993751% VITAL: 39755 na 8,99062153%
Taiza ho aiza re no nisy Biraom-pifidianana be mpifidy tahaka izao ka nitarika i Hery Rajaonarimampianina, Rolland Ratsiraka no faharoa, Hajo no fahatelo ary i Jean Louis kosa any amin'ny fahaefatra vao mipetraka. Mariho fa 573 ilay isan'ny Biraom-pifidianana eto!
Fehiny, ampy ireo antontan'isa ireo ilazako fa karazany misy fanamboamboarana isa ihany ao, izay tsy inona fa fanonganam-panjakana ara-panisam-bato (tsy manonona hoe hala-bato aho eto fa tranga mbola loza kokoa noho ny laha-bato). Ny hitako aloha ireo fa reseo lahatra aho hoe aiza ho aiza no diso aho na ny kajy nataoko.
Samia mamakafaka sy mampitaha!
Antananarivo, 8 novambra (mialoha ny hanambarana vonjimaika ny vokatra "feno") 2 ora sy 36 maraina
Tamin'ny fotoana namoahan'ny ceni-t ny vokatra voalohany dia taitra ny maro maro tamin'ny mpanohana an'i Jean Louis Robinson teto Antananarivo hoe fa maninona foana no ny any amin'ny faritany no mivoaka voalohany ary mivoaka tsikelikely fa tsy mivoaka tambabe ny vokatra eto an-drenivohitra izay foiben-toeran'io rafitra mikarakara ny fifidianana eto Madagasikara io? Nanana eritreri-dratsy avy hatrany ny mpanohana ny 33 fa misy finiavana hanodikodinana ny vato avy hatrany ao. Tsy voatery ho marina avy hatrany izany eritreritra izany fa ahiahy tsy ihavanana araka ny fomba fiteny.
Dia naka fomba fijery hafa aho hoe andao hoe hojerena ny lafiny tsara amin'ny fihetsika ataon-dry zareo. Sao kosa mandanjalanja ny fomba famoaham-bokatra izy ka karazany ampifandimbiasany avoaka ny avy amin'ny vazantany efatra mba hisokatra ny valim-pifidianana ary tsy ho tafakatra ambony dia ambony tampoka ny kandidà iray dia hidina ambany tamboka ny kandidà hafa, izay mety hampisaritaka ny mpanara-baovao. Sao mba kendrena fa raha miakatra ny iray dia miakatra tsikelikely, ary raha midina indray ny isan-jatony dia midina tsikelikely fa tsy ho minifi-tsofa miaka-midina mety hanapaka lalan-drà araka ny fomba fiteny. Dia efa saika hamoaka izay hevitra izay aho hoe mba mitandrina kosa ny ceni-t ny mba tsy hisian'ny korontana eto Madagasikara, ary saika hampandreseko lahatra anareo mpamaky. Saika hanoratra aho hoe aza atao mahataitra fa ho feno amin'ny fotoanany ihany ny distrika nandresenareo dia ho voatazona eo ihany ny isan-jato. Niova hevitra aho taorian'ny fitsidihana nataon'ny lehiben'ireo hery mitam-piadiana eto Madagasikara tao amin'ny ceni-t Alarobia sy ny fitomboan'ny isan'ny mpifidy tampoka izay efa naderadera andro maromaro izay, niakatra 140 619 moa izany omaly raha nitombo 141 993 kosa afak'omaly ka naverina tamin'ny isa nanombohany avy eo.
Miteraka ahiahy tanteraka ny tsy amoahana ho hitan'ny mpiserasera intsony ny valim-pifidianana izay efa nanaovako kajikajy vendrambedrana fa ahafahana mametraka ny isanjaton'ny lah.33 ho any amin'ny 7,60% rehefa tsy omena vato intsony izy, na dia mbola tsy feno aza ny vokatra avy amin'ny distrika sy ny faritra nandresen'i Jean Louis Robinson. Io no isan-jato tokony ho ambany indrindra fa azo atao tsara ny mametraka azy ho 14% hijanona ho laharana fahatelo raha azo akarina ho 15% ihany koa ny laharana fahatelo amin'izao fotoana izao dia ho ny laharana faharoa sy ny laharana fahatelo amin'izay fotoana izao no hifanandrina amin'ny fihodinana faharoa. Fehiny: azo lalaovina tsara io isam-bato azon'ny kandidà io rehefa any amin'ny tany lavitra andriana. Manoratra izany aho miaraka amin'ny fomba fiteny hoe Ny hamisavisana ny ratsy hiavian'ny soa.
Efa nahazatra ny mpamaky ny VETO ny mahita sary rehefa tonga ny androm-pifidianana. Tamin'ny fitsapa-kevi-bahoaka 2010 ihany angamba no tsy nanao izany ny mpanoratra. Niverina indray izany ankehitriny. Ny faritra tsy noraisina an-tsary taloha indray no mba omena ny mpamaky fa tsy any amin'ny boriborintany voalohany taloha hatrany. Tontosa ity fakana sary ity noho ny fiaraha-miasa manokana amin'i News2Dago, raha tsy nisy azy sarotra ny hisian'ny sary atolotra etoana ka tsy maintsy lazaina izay ho fankasitrahana ny nataony sy ny fandavantena lehibe nataony. Mazotoa avokoa ary :
Toa mpinamana ireo delege tato amin'ity biraom-pifidianana Ambohimalaza ity. Hajo, Vital, Edgard ary Radavidson ihany no nanana delege tato.
Hitanareo mihitsy angamba fa misy jiro ao anatin'ny efitra fisainana na dia ivelan'Antananarivo aza no misy ny toerana. Hiditra ny tanànan'Antananarivo isika ka tao Ambatomaro indray no nandalovana.
Izay ny tao Ambatomaro fa nikisaka nankao Nanisana izahay avy eo
Tao izahay no nahita mpitari-tolona iray tao amin'ny Magro ka nitafatafa taminy vetivety.
Vita izay dia niditra tamin'ny toerana vitsivitsy kokoa ny mpifidy hitanay, efa atoandro ningaingaina tokoa ny masoandro tamin'izany fotoana izany.
Avaradoha
Vohibola, anisan'ny be mpanara-maso vahiny nandalo indrindra
Antsahabe, nahitako fa misimisy ihany ny olona tonga amin'ny fiarany manokana handeha hifidy. Dia izay no azo natolotra anareo etoana fa misy ihany koa ireo hafa any amin'ny #mdg2013 sy ao amin'ny Twitter-ko ao.
Misy ireo nitatitra fa nahazo karatr'olona tsy fantatra anarana miray trano amin'izy ireo ary maromaro mihitsy, efa tao anatin'ny fanahiako moa ny tsy fetezan'ny fanaovana ny lisitra ho araka ny abidia satria ahafahana mampiditra olona hafa tsy ampoizina ho lazaina ho miray trano aminao. Tsy dia any loatra ny resako etoana fa mitodika kosa any amin'ireo olona noverezin-jò tsy satry.
Maro dia maro ny olona tsy tafiditra anaty lisi-pifidianana ary antony maro samihafa no nahatonga izany. Ny mampihomehy dia iray trano izao, ary loham-pianakaviana izao, dia tsy tafiditra anaty lisitra, nefa ilay loham-pianakaviana no nanao sonia ny famenoana ny taratasy fa ny ankohonana tao aminy indray no tafiditra soa aman-tsara. Maro ny tsi-fetezan-javatra ka ny vahoaka indray no nomena tsiny ho tsy mandray andraikitra. Efa fanao eto amin'ity tanindrazana ity ilay fanilihana andraikitra.
Niniana ve sa tsia fa efa tratra aoriana mihitsy vao nivoaka avy any ilay lisitra. Mahana tamin'ny nataony ve ny CENIT ka niandrasana ora na andro farany vao navoaka ny lisitra sy ny kara-pifidianana, avy eo indray toa tsy misy ilàna azy indray ilay kara-pifidianana fa kara-panondro dia mahavita azy. Toa vola nolanilaniana foana na nariana foana na navily lalana ho any am-paosin'ny sasany angamba ny nanaovana ireny kara-pifidianana ireny sy ny kojakoja hafa toy ny vatom-pifidianana. Karazana halatra ankolaka ihany ilay tsy famelana intsony ny olona hahazo hifidy satria hoe tsy tafiditra anaty lisi-pifidianana. Efa tsy misy resaka fahadisoana ao anaty karatra intsony eto an! Fahadisoan'ny CENIT ve no hanasaziana ny olom-pirenena? Tsy rariny izany! Omeo ireo olona ireo ny zony.
Tsy vitan'ny teny toy izao anefa ny fitakiana fa tsy maintsy misy fiarahan'ireo olona an'arivony, na an'aliny eny mety ho an'hetsiny mihitsy aza noverezin-jò nefa tsy voasazin'ny fitsarana. Efa nisy ny didim-pitsarana tsy azo nivalozana nefa novàna ihany ka ho tombontsoa ambonin'ny firenena sy hitandroana ny filaminana, noho ny lonilony mety hipoaka raha maro loatra ny very zo ary ahiana ho noho ny safidy noverezina mihitsy aza no nampiova ny valim-pifidianana dia mivantana ilay fitakiana. Avereno amin'ireo olona ireo ny zony rehefa tsy nisazy izy. Itadiavo lalana ny hahafahan'izy ireo mifidy. Raha tsy hita mihitsy ny lalana haleha hamahana izany olana izany dia avereno ny "ordonnance" eny amin'ny fitsarana. Aza saziana amin'ny heloka tsy nataony ny vahoaka.
Raha tsy niomana amin'ny fanaovana ordonnance ny eny amin'ny fitsarana, dia mamoaha haingana tetibola ho amin'izany fa raharaham-pirenena no atrehina fa tsy kilalaon-jaza tsy akory. Sokafy ny Lapan'ny Fitsarana rehetra manerana ny nosy amin'io andron'ny zoma 26 oktobra 2013 io ary avoahy ny filazana fa ekena ny "ordonnance" ahafahan'ny olon-drehetra mifidy, fa tsy tsara loatra ilay hoe amin'ny alalan'ny kara-pokontany indray no ifidianana.
Ho anareo very zo rehetra kosa, tsy dia manan-kevitra loatra amin'izay tokony atao aho fa soso-kevitra fotsiny no apetrako. Mivondròna mankeny amin'ny biraon'ny CENIT akaiky anareo na eny amin'ny lapan'ny fitsarana amin'ny androm-pifidianana. Eny ianareo mahita ny hamaroanareo sy mahatsapa fa vondron'olona tsy azo tsinontsinoavina ianareo. Takio am-pilaminana ny zonareo hahazo mifidy. Antsoy ny mpanao gazety, antsoy ny fampielezam-peo sy ny fahitalavi-panjakana hanaovana fitarainana sy ilazanareo fa efa miandry sy vonona ho amin'ny fandrotsaham-bato ianareo. Ny firaisan-kina no hery. Raha manana hevitra hafa ianareo dia ampitao haingana araka izay azo atao izany. Mampiasà ny teny ifankafantarana #mdg2013 amin'ny tambajotra serasera toy ny Facebook na Twitter fa aza miraviravy tanana tsy hanao na inona na inona na hikaton-trano ao! Hevitra tsotra ny ahy fa raha misy ny tsara kokoa dia raisina an-tanandroa izany. Mankasitraka anareo rehetra!
Miditra sahady amin'ny herinandro farany amin'ny fampielezan-kevitra isika eto Madagasikara. Toa hoe ho ela ihany vao ho tonga ilay androm-pifidianana sy ny fahafantarana ny vokatry ny safidim-bahoaka. Mitaintaina ny rehetra efa manana ny safidiny fa mbola am-pandresen-dahatra ireo feno fisalasalana sy efa kivin'ny krizy nateraky ny tetezamitatra kosa ireo komity mpanohana sy ny kandida tsirairay avy. Eto vao tena tolona am-batolampy, araka ny fiteny malagasy, ka izay tsy mahatandrina sy mibolisatra no vaky loha. Eto no lala-mahitsy farany, araka ny fiteny frantsay, saingy mety tsy fantatry ny maro amin'ny Malagasy ny tohiny, fa tsy vahiny kosa amin'ireo tia hazakaza-tsoavaly mpanao "trot", ka mampihintsana avy hatrany ny fanaovana fahadisoam-pamindra mihoatra ny in-dimy.
Tsy miresaka loatra any amin'ny kandida hafa any aho fa mivantana kosa any amin'ny kandida tohanako sy ny komity mpanohana azy, ny laharana faha-33, amin'izao ankatoky ny fifidianana ho filoham-pirenena izao. Tsorina fa tsy any amin'ny programan'asanao na ny hevitra sy ny fandresen-dahatra avy aminao no nahatonga ny safidiko any aminao fa noho ianao napetraka tsotra izao ho sariohatry (fr: symbole) ny fiandrianam-pirenena manoloana ny fanindriana ataon'ny firaisamonina iraisampirenena, indrindra fa ny manoloana ny firenena nanjanaka ny Tanindrazana teo aloha dia ny firenena frantsay izany. Tsy sanatria fankahalana vahiny izany fa fijoroana ho tsy manaiky hoambaniana sy tsy manaiky hohitsakitsahana kosa. Fa raha lazaina ho fankahalana ny fiheverana hoe tsy zanataninao, firenena frantsay, intsony aho ka manan-tsafidy amin'izay firenena tiako iaraha-miasa sy ny fomba iarahako miasa amin'ireo te-hiasa miaraka amin'ny fireneko sady mampandroso sy mampivoatra ny olom-pirenena malagasy dia tsy maninona fa raiso hoe mankahala Frantsay aho. Tsy ekeko ny fanjakazakam-bahiny eto amin'ny tanindrazako ka antony lehibe izany hisafidianako ilay napetraka ho sariohatry ny fiandrianam-pirenena nefa tsy asiana fankahalana vahiny.
Misy ireo kandida te-hametraka tombondahiny manokana ho an'ny firenena sy vondron'olona vahiny mpanitsakitsaka ny zon'ny Malagasy, efa zatra ny mitavana maimai-poana ny harem-pirenena sy mividy mora toa tsy manome lanja ny hatsembohana sy ny ron-doha malagasy, tsy mankany amin'ireny velively ny safidiko. Misy ihany koa ireo mpanandratra ny fiandrianam-pirenena sy mihevitra fa afa-miolonolona samirery ny Malagasy, andron'ny fanatontoloana anefa izao ka mety ho famitahan-tena ihany ny fiheverana tahaka izany. Tsy tsara ny miakin-doha ary tsy tsara ihany koa ny miolonolona satria mbola tsy mahavita tena samirery ka ilaina ny miara-miasa amin'ny vahiny, ka samy mahazo tombontsoa amin'izany fiaraha-miasa izany fa tsy mahatsiaro ho voambaka tanteraka ohatra. Antony iray hafa hametrahako ny safidiko amin'ny #33 ihany koa izany. Tsy reko ho efa namaly ny momba ireo ianao izay kandida hofidiako saingy izay no apetrako an-tsorokao ankoatra izay efa nahatonga ny maro ho lasa mpanohana anao indray: ny hampody ny sesintany politika rehetra. Ianao irery no nanitrikitrika io teboka farany io.
Hofidiana ianao satria toherinao ny fanonganam-panjakana miaramila sy sivily. Hasehon'ireo mpanohitra ny fanonganam-panjakana rehetra ny safidiny ho aminao, hitambaran'ny vato ho goavana sy tsy azo hozongozonina, ka na misy aza ireo mitovitovy firehana aminao dia ny fanohanana anao no fanainga tsara indrindra ho famerenana ny hasina very taona vitsivitsy izao.
Tsy mbola ilaina loatra araka ny fiheverako ny manao fampanantenana hafa fa ireny indray aza no ho teboka hafa hamelezana anao rejefa kelikely eo. Avelao ireo mpanotrona no tena hamboraka ny ao am-pony fa amin'ny fihodinana faharoa ianao vao manao ny misimisy kokoa, raha sanatria tsy maintsy idirana ihany izany fihodinana faharoa izany; hevitro manokana iny.
Araraoty ny hamadihana ny safidin'ireo mpanohana ny tolona laoranjy lasa kivy tamin'ny fanomezana tombontsoa tafahoatra ny miaramila sy ny zandary, ka lasa tambin-karama ny efa hanakaramana azy ireo hatrizay. Lazao azy fa na ilay mpitarika ny tolona tamin'izany aza lasa nangalatra ny lokon'ny antoko naongany sy ny laharana misy azy ao amin'ny bileta tokana tamin'ny alalan'ny fametrahana solon-kandida, ka ianao koa aza manaiky tsy mifidy fa fidio ny tohanan'ilay ankolafy naongana fa aza mifidy intsony ny mpaka tahaka. Asehoy amin'ny alalan'ny safidinao fa tsy ny miaramila sy ny zandary ihany no olombelona eto amin'ity firenena ity.
Efa lavalava sahady izay ny voasoratro sady sopapa vitsy ihany io ry kandida hofidiako ( #33 ) fa anjaranao no mandray na tsia, anjaranao ny mandamina. Anjara birikiko amin'ny fanohanana anao ihany ireo. Anterina indray fa tsy mbola ny teninao loatra no anohanan'ny maro anao, ka tsy mila be teny ankoatra izay tena hotanterahinao ianao, fa napetrakay ho sariohatry ny fanoherana ny fanonganam-panjakana sy ny mpanongam-panjakana ianao. Sariohatry ny fanarenana an'i Madagasikara indray ianao, ary tsy niray petsapetsa tamin'ireo namotika ny firenena. Sariohatry ny fijery mahitsy sy mitandro ny rariny ianao ka tsy manaiky ny zara vilana manome tombony manokana ny ao amin'ny tafika. Raha voatandrinao izay faniriana anatin'ireo lasa mpanohana anao ireo dia ho heni-boninahitra izy ireo ka tsy ho menatra amin'ny safidy nataony.
Tamin'ny lahatsoratra farany nataoko no efa nampiomanako fa hanoratra zavatra mety tsy hahafaly ny ankolafy Ravalomanana aho. Somary niova anefa ny tantana mandra-pahatongan'ny fotoana nanoratako ilay lahatsoratra manaraka.
Teo alohaloha teo dia natopatopan'ny onja any amin'izay tiany itondrany azy ny ankolafy Ravalomanana, tsy fantany intsony ny lalan-kaleha fa mifandrirotra etsy sy eroa noho ny tsy fananana paika mazava. Nataon'ireo mpitarika leo tanteraka ny mpanohana sy ny mpiara-dia, tonga hatramin'ny fanehoa-pahatezerana sy fitakiana mivantana amin'ny alalan'ny serasera sosialy vao misy zavatra kely nihetsika. Voatery nantsoina ho any amin'ny filoha mihitsy ny mpitarika satria nalaza loatra fa ireo mpitarika ireo mihitsy no mpamadika ny tolona sy mpifikitra amin'ny seza nanendrena azy. Saiky diso lalana tanteraka ilay ankolafy...
Noho ny fahatezerana dia efa niomana mangina fa handeha hifidy na inona na inona holazain'ny ankolafy. Nihevitra manko ny tena fa tsy hahavita na inona na inona intsony amin'izay tolona ataony ny ankolafy raha midongy fotsiny amin'ny tsy fandehanana mifidy nefa tsy mahavanona ny hidina an-dalambe. Heveriko fa amin'ny alalan'ny fandrotsaham-bato ihany no famoahana hevitra tsotra indrindra sy tsy hisy mpanelingelina indrindra na iza na iza manomana azy. Mety tsy hisy dikany izay vato iray saingy manantena ihany fa misy ny maromaro mitovy hevitra amiko ka tsy ho very foana izany safidiko izany.
Soa ihany fa tsy nilaza mialoha izay noheveriko hofidiana aho fandrao lazaina fa nanery na nisintona ny ankolafy hifidy izany kandida noheveriko hofidiana izany. Nieritreritra aho fa izay no vita ny amin'ny ankolafy Ravalomanana sy ny tsy fananany sori-dalana mazava. Kanjo tany amin'ilay olona noheveriko hofidiana no niantefan'ny safidin'ny lehiben'ny ankolafy ka dia masa-bary maito kitoza izany, araka ny fitenin'ny ntaolo fahiny. Tafara-dia tsy fidiny
izany. Olona roa no noeritreretiko hisafidianana dia ny n° 7 sy n° 33 satria tsy fifidianana filoha-pirenena no tao an-tsaiko fa fitsapa-kevi-bahoaka ankolaka.
Mila azavaina bebe kokoa angamba io fehezanteny farany nosoratako io. Raha milaza ny hifidy iray amin'ireo olona ireo aho tsy nihevitra aho hoe io olona io no hofidiako ho filoha fa endrika fitakiana ihany no ataoko amin'izany, mety ho zavatra bitika saingy izay no fanehoako ny hevitro. Raha hifidy aho tsy midika fa mety ilay fifidianana ary ho tontosa hatramin'ny farany io fifidianana io fa misy zavatra "tsy ampoizina" hitranga hampihemotra hatrany ny fifidianana eo. Ny hany azo atao dia avelao ny mpifanandrina hatrany no hanao ny fahadisoana hanemotra na hanafoana ny fifidianana dia ho hita indray ny fanapaha-kevitry ny Iraisampirenena hoe hanasazy tokoa ve sa tsy ilay nokendrena hosaziana no mety ho voasazy ka aleo odiana fanina?
Hafatra indray ho an'ireo milaza ny tsy hifidy satria fifidianana tsy izy io dia mariho izao. Tazony izay hevitrao izay ka araraoty aseho amin'ny fotoa-pifidianana mifidy izay olona tsy tian'ireo mpikarakara ireo ho lany amin'ny fifidianana satria tohanan'ny ankolafy tian-dry zareo ahilika tanteraka amin'ny fitondrana ny firenena. Averiko eto indray ny efa nosoratako tany amin'ny tambajotra an-tserasera any hoe itadiavany hevitra hatrany ny fanemorana na fanafoanana ny fifidianana rehefa tsapany fa ho resy izy. Ahoana anefa no hahatsapany fa ho resy izy? Rehefa miray saina daholo ny iray ankolafy fa hifidy olona iray...
Raha misy ny fotoana maha-menatra ny mijoro ho manohana Ravalomanana ary mihevitra ho ao anatin'ny ankolafy Ravalomanana dia tsy misy tahaka ny amin'izao fotoana izao. Mifanindra-dalana amin'izany ihany koa, ankoatra ilay vaovao malaza nivoaka an-gazety hoe hanolotra olona amin'ny efa tsy fotoanany intsony ny ankolafy Ravalomanana, dia nisy lohatenin-gazety iray naningana nilaza fa tsy mamadika izany ny tenany, hoy i Mamy Rakotoarivelo. Raha ho an'ny mpamaky tsotra dia karazana fiampangan-tena izany fomba filaza izany. Matoa manko mandeha izany fitenenana izany dia reny any ampoto-tsofiny any ihany fa malaza ho mpamadika izy.
Hivadika fotoana hafa aho, raha nanery ny hanaovana ny soniam-pifanarahana tamin'ny FAT ilay lasa minisitry ny fifandraisana amin'ny andrim-panjakana Yves Aimé Rakotoarison, dia nisy nanambara tamiko fa mbola misy mpamadika ihany ao anatin'ny fitarihana io ankolafy Ravalomanana io. Nolazainy avy eo fa tsy ho vita mihitsy ny tolona raha tsy efa voaroaka ao amin'ny ankolafy Ravalomanana ihany koa i Mamy Rakotoarivelo. Tahaka izay zavatra tsy nampino ahy saingy tontosa tamin'ny tolona tapany voalohany (TGV) tamin'ny 2009 dia miha-jeren'ny olona, indrindra ny mpanara-dia an-dRavalomanana, fa toa hafahafa fihetsika ity mpitarika ny ankolafy ity. Mahalasa saina tokoa manko ny fihetsiny faraparany teo ka nahatonga ahy hitendry ny milin-tserasera.
Noho ny zavatra natao manokana dia lasa tsy nahara-baovao loatra aho, no sady tsy te-hanara-baovaon'ny taotaonkafa ka ny omaly tsy miova ihany. Saingy tsy maintsy misy ny zavatra re, noho ny resaky ny olona, ary hita ihany koa na dia andalovana fotsiny aza ny lohateny lehiben'ny gazety. Nanomboka tamin'ny fandavana ny firotsahan'i "Neny" dia nivoaka amin'izay ny fihetsika tsy mety rehetra izay azo niampangana ny ankolafy Ravalomanana ho mpandika lalàna no sady tia manao izany fihetsika tsy mety izany. Efa nivoaka ihany ny fanambarana avy amin'i "Neny" fa tsy tokony hanao fihetsiketsehana mandra-pahavitan'ny fanadinana ara-panjakana (Bacc) fa mbola nisy ihany ny nanentana hanao fihetsiketsehana tetsy Ankorondrano, ilay mpitarika ny ankolafy no tena niantsoantso ny hanao izany, avy eo dia nofoanany indray ilay izy "noho ny tsy fisian'ny olona nanaraka" hoy ny filazan'ny gazety tsy misalasala mihitsy ny hamasoka ny ankolafy Ravalomanana raha vao manana hirika hanaovana izany. Ny tao an-tsaiko raha nahare izany aho dia hoe niniana natao hohitan'ny voanjo mainty avy ao ampita atsinanana ao Afrika ao ny tsy fisian'ny olona nanaraka ho fampandresen-dahatra fa tsy mahazo olona intsony ny ankolafy Ravalomanana. Noheveriko noho izany fa nisy fifanarahana tany ambadika tany mba hamasohana ny ankolafy Ravalomanana. Nitatatata amin'izay ny haino aman-jery mpamasoka ankolafy fa menatra tsy sahy miresaka amin'ny mpanao gazety na manao fanambarana loatra ireo mpitarika ny ankolafy Ravalomanana taorian'iny zavatra nandamoka tanteraka iny. Izay manao izay hahamenatra ny mpitarika tsy hahasahy hilaza zavatra ampahibemaso iza anefa no tena tanjon'ilay izy rehefa tena nodinihana lalina.
Izao indray tratran'ny namasobasohana ny PHAT ho nametraka firotsaha-kofidiana "ninja" ny ankolafy Ravalomanana araka ny filazan'ireo mpifanandrina manao hoe : "taitra ny olona tsy mba taitra ka taitra irery vao mamaky takotra!". Dia iniana atao izao indray ny fangatahana handrotsaka kandidà fisolo hafa amin'ny fotoana efa ivelan'ny nifanarahana. Kepoka tsy mahateny indray ireo nanesoeso an'i Andry Rajoelina satria izay nihomehezana tamin'ny volana mey no nalaina tahaka rehefa hifaraparana ny volana aogositra, izany hoe telo volana taty aoriana. Mbola paika hafa hamasohana ny ankolafy ihany izany toe-javatra izany. Koa lasa ho azy ny saina mitodika any amin'ny hoavy any hoe mbola ho avy ihany koa ny ratsy kokoa sy mahamenatra kokoa noho ny saina mivadika taorian'ny kabarin'i Andry rajoelina iny dia ho vasoka tanteraka indray ny mpanara-dia ny ankolafy.
Soso-kevitra vitsivitsy no efa naroson'ny maro fa tsy nisy nihaino moa dia ny mba hialan'izay olom-boatendry avy amin'ny ankoafy Ravalomanana rehetra hiala amin'ny rafitra tsy nahazoana na inona na inona ankoatra ny fankatoavana ny mpanonga-panjakana dia handroso tolo-kevitra mila fahasahiana hafa ihany koa aho hiarahan'ny mpitarika rehetra ao amin'ny ankolafy Ravalomanana manao fanambarana iraisana fa sady tsy mpitarika ny ankolafy Ravalomanana intsony i Mamy Rakotoarivelo no roahina tanteraka tsy ho ao anatin'ny ankolafy. Raha tsy mahavita izay fihetsika izay ny mpitarika hafa ao amin'io ankolafy io dia vita tanteraka ny amin'ilay ankolafy ary nandresy tanteraka ny teti-panorona napetraky ny Frantsay...
Izay angaha aloha ny amin'iny fa mety hilaza ny hevitro izay tsy hifanaraka amin'ny hetahetan'ny mpanara-dia ny ankolafy Ravalomanana koa aho amin'ny manaraka...
Miarahaba ny mpamaky rehetra indray amin'ity anio ity.
Mandingana herinandro vaovao isika, niova ihany koa ny volon'andro eto
an-drenivohitra amin'izao lohataona izao. Raha nangatsiaka fatratra ny andro
nandritra ny herinandro dia niova kosa izany nanomboka ny zoma farany teo.
Nifanontona indrindra tamin'ny fankalazan'ny ao amin'ny finoana Islamo ny "Eid
El-Fitr" izany fiovam-bolonandro izany. Tsara andro ry zareo, araka ny fomba
fiteny fa teo vao nanomboka nihanafana ny andro taty anivontany. Izay tokoa
angamba vao tena lohataona ny eto amin'ny tanàna.
Etsy ankilan'izany, nankalaza ny taombaovaony ihany koa
ny vondron'olona sasantsasany eto Madagasikara, vondron'olona mpandala ny
nentin-drazana manana fotoam-pankalazana mitovy amin'ny an'ny Silamo isaky ny
Eid saingy tsy afa-misitraka kosa ny fahafahana tsy miasa nefa mandray karama.
Eny Anosimanjaka no foiben'ireto mpandala ny nentin-drazana malagasy ireto.
Tsindraindray ihany aho no mba mahara-baovao fa ny hitako dia tsy mba misandoka
ny fetiny sy ny taombaovaony ho taombaovao malagasy ry zareo eny amin'ny haino
aman-jery rehetra eny. Tsy tahaka izay nitranga tamin'ny volana marsa izay
milaza ny taombaovaony ho taombaovao malagasy fa nahay nanetry tena na dia maro
dia maro aza ny itovizana amin'ity taombaovao ity sy ny tamin'ny volana marsa.
Raha mijery ny tantara dia ity taombaovaon'Anosimanjaka ity no nahazatra sy hita
tamin'ny fanisan'andro (navoakan'ny teny Imarivolanitra aza) ary be mpanaraka
kokoa fa somary vao haingana kosa vao miezaka ny mampandresy lahatra ny azy ny
Trano Koltoraly malagasy.
Ankoatra izay, nifanindry tamin'ireo fotoana roa efa
voatonona ireo ihany koa ny fanaovan'ny maro ny famadihan-drazana, indrindra fa
ny eto anivontany hatrany, ka azo heverina fa tamin'iny faran'ny herinandro iny
sy izao fanombohan'ny herinandro izao no faratampony tamin'ny fanaovan'ny olona
mpanao izany raha ny amin'ity taona ity. Na dia samy manana ny androny aza ny
mpanao famadihan-drazana dia efa azo vinaniana izay fahamaroan'ny fanaovana azy
izay satria tsy maintsy nisy ny fijerena andro tany amin'ny mpanandro (na mpanao
hatsarana, hoy ny anganon'ny Ntaolo nangonin'i Lars Dahl izay) amin'ny
hanatontosana ny fomba ka eo no anisan'ny andro tsara indrindra. Fotoana hakana
ny tso-dranon'ny Razana, toa ahatsiarovana indray ny fandroana faha-mpanjaka sy
ny fitsofan-drano ataon'ny mpanjaka ho fanombohana ny taona indray.
Ny itovizan'ireo fety telo nolazaiko teo ireo dia
fotoam-piravoravoan'ny rehetra ao amin'ny fiaraha-monina ilay izy. Izay any
amin'ny faritra hafa dia miezaka mody any an-tanindrazany (ambanivohitrany) ary
mandeha avokoa ny fianakaviana rehetra tsy misy anavahana. Fety fanaovana sakafo
mafilotra ihany koa eo ary anisan'ny nahatonga ny hanim-pitoloha na dia vary be
menaka aza no tena ahafantarana ny sakafon'ny famadihan-drazana. Maro ihany koa
ny maka fanapaha-kevitra goavana amin'io fotoana io. Indraindray aza
mampieritreritra ahy manokana fandrao avy amin'ny fety iray no nipoiran'ny roa
farany. Mariho fa Habib no anaran'ny nampiditra ny fandroana, ary azo lazaina fa
nampifanandrifiany tamin'ny Eid ilay fandroana (tetika hanasilamoana tsikelikely
ny teto anivontany saingy tsy tontosa hatramin'ny farany noho ny
fanapaha-kevi-dRadama rainy hirona ho amin'ny fampiasana ny soratra latinina).
Raha vao mandre izany anarana Habib izany anefa dia anarana Arabo avy hatrany no
ao an-tsaina. Mba erirteritra tsy tana ny ahy!
Farany, mba nanao fiarahabana ireo olom-pantatro aho
tamin'ny sehatra nahafahako nanao izany fa Miozolomana iray ihany no faly sy
nihoraka tamin'ny arahaba nataoko fa ny hafa nihanahana sy tsy mahazo izay
lazaiko angamba (ka afa-nihevitra ahy ho toy ny adala!).
Efa nanoratra aho ny fankasitrahako ny fomba fihetsiky ny vondron'olona ato amin'ny Facebook amin'ny fahaizana mihetsika milamina sy tsy mikorontana sady tsy hiteraka korontana raha ny tokony ho izy, afa-tsy tena fanahy iniana avy amin'ireo nirahina hanakorontana mihitsy. Ny tena mahafinaritra dia tsy hita ho manana fironana politika izy fa tena olom-pirenena te-handray ny andraikiny tokoa. Avy amin'izay ihany no ahafahany mahazo olona be indrindra izay samy mitady ny hanatontosana ny fifidianana avokoa ohatra. Tahaka izany no nampazoto ahy nanoratra ilay lahatsoratra vao andro vitsivitsy lasa izay ka iandrasana ny fotoan-dehiben'ny "fifidianana amin'ny 24 jolay 2013".
Nivoaka ny fanazavana vitsivitsy voalohany, amin'ny ankapobeny dia tsara ny fotoana sy ny hanaovana ilay hetsika, fa nahita indrokelin'ny mpandrafitra aho no nahatery ahy hanoratra indray na dia tena efa sasakalina aza ny fotoana anoratana. Averina, mety ilay fotoana atoandro amin'ny 12 ora sy sasany satria tokony hanana io fotoana io avokoa ny rehetra fa tsy voatery handeha lavitra ihany koa. Ny andro moa efa saimbolika rahateo fa efa niheverana hanatontosana ny fifidianana filoham-pirenena eto Madagasikara. Ny olana kely, nefa azo vahana vetivety rehefa manana ny fitaovam-pifandraisana ihany isika dia ny fanomanana ny fandaminana hampivaingana ho hitan'ny olona ny zavatra atao.
Ny soratako eto noho izany dia tolo-kevitra ho fanatsarana, afaka miandry fotoana manaraka, efa azo tanterahina ihany koa raha vonona satria ilaina ihany koa ny halakin'ny zavatra atao nefa mahomby. Tolo-kevitra ny hoe raha hivoaka ihany dia tsy midina an-dalambe fa manao hendry tsara eny amoron'arabe. Tsy manelingelina ny fifamoivoizan'ny fiara, mety ho tapaka an-tenatenany ny rojo nefa tsy natao hampaninona izany. Ankoatra izany moa dia tsy tiako loatra ilay izy handalo tsena na tsenam-barotra fandrao misy manararaotra, izay ihany koa ilay maha-tompon'andraikitra. Raha hivoaka ihany maninona raha ny lalana iray mamakivaky ny tanàna no hanaovana azy? Azo atao ihany koa ny manamorona ny Lalampirenena ho an'izay manomorona ny lalampirenena fa raha azo atao dia tsy ampandalovina tsena sy be tangoron'olona loatra fa mora ny fanakorontanana amin'ireny faritra ireny. Lalan'i Baltika (fr: Voie Baltique sy en: Baltic Way) no anaran'ilay hetsika tiako hanatsarana azy. Fa ny tena tsikaritra ho manao azy ity dia ny firenena tany amin'ny nofehezin'ny Sovietika teo aloha (sady tany koa no nahitana azy voalohany)
Ahoana ary raha ny eto Antananarivo ohatra? Lalana lehibe iray isaky ny faritra no ifamotoana, mora indrindra ohatra ny an'Ambohimanarina satria iny lalana fandehanan'ny fiara fitaterana iny dia efa mety. Toy izany ihany koa ireo faritra hafa tsy manana lalana afa-tsy tokana toa an'Itaosy sy ireo akaiky lalam-pirenena. Fa ny anaty tanana somary mivelatra kosa no manao ahoana? Ny firaisana voalohany, noho ilay petra-kevitra hoe tsy mandalo tsena sy be tangoron'olona loatra dia manaraka ny lalan'ny 119 fa eo amin'ny paositra 67ha (telma) no manomboka dia mitomandavana manaraka an'Andriatany sy Ampefiloha ary Anosy fa mibirioka mandalo ny Boriborintany fahaefatra (Andrefan'Ambohijanahary) dia mizotra mankany mankany...
Ny boriborintany fahatelo kosa azo atao miainga amin'ny paositra Antanimena tahaka ny lalan'ny 160 sy 166 rehetra iny fa rehefa eo Ampandrana kosa dia miakatra mankany amin'ny EPP (SFF) Ankadivato mivoaka mankany amin'ny Espace Medicale (Mascotte) ary mifampitohy mankany amin'ny Score Antsahabe (fa tsy miditra ny tonelina Ambanidia) mandeha Ankazotokana mivoaka eny amin'ny terminus 186 dia afaka mizara roa ny lalana fa ny tiako fotsiny dia mamonjy ny paositra Ambanidia indray ny tondrozotra ary dia manaraka ny lalan'ny 116, 192 mankany Mandroseza. Azon'ireo mpiasa manodidina an'Analakely ny manao valalamanjohy tsy mihetsika manaraka ny zaridaina ilany atsimo, ilay lalana tsy voatapaky ny fefin'ny Lapan'ny tanàna ka mitodika manoloana ny paositra Analakely dia afa-miakatra mamonjy an'Antaninarenina hatrany Ambohijatovo. Mety ho lava loatra ny 5mn amin'izay fotoana izao fa mety ho fohy ihany koa fa mba mila fahefakadiny ohatra. Rehefa mivoaka amoron-dalana dia amin'ny ilan'ny sisindalana ihany fa tsy manao andaniny sy ankilany. Dia izay ilay resaka, revirevy ihany ny ahy nefa toa mora tontosaina raha maro ny olona vonona. Tsy mila mihogahoga fa mba mifampitsiky sy mifampiarahaba amin'ireo olona mitovy fitakiana aminao.
Tsorina fa tsy mpikarakara aho, nefa manao izao fandraisana anjarako izao ho fampieritreretana ny rehetra, azo tontosaina ny toy izao sa tsia. Maro ny rohy azonareo hieritreretana fa izay kely fantenako koa tsy ambaka angamba. Tsy mila mihogahoga mameno arabe sy mandehandeha tsy fantatra hoe mankaiza fa mba mitazatazana hivoaka sy haka rivotra kely e! Raha mbola mahita anaparitahana olona amin'izany moa ny mpitandro ny filaminana dia voatery hilahatra hanemitra ny sisindalana ihany koa, nefa tsy vao maika ve moa ho amin'ny fandraisana anjarany izany?
Jentilisa 22 jolay 2013 na roa andro mialoha ny "fifidianana"
Fampahatsiarovana ny rehetra: firenena tena nanjakan'ny fanapenam-bava no nanaovana io karazana hetsika io voalohany nefa niteraka fiantraikany goavana teo amin'ny tantaran'izao tontolo izao!
Mandeha dia mandeha ny fotoana, ary mihazakazaka toy izany koa ny andro fa i Madagasikara ihany no tafahitsoka tsy mety tafavoaka amin'ny krizy mahazo azy. Misy ny tsy manaiky intsony ny toe-draharaha saingy tsy afa-nitroatra, satria mbola miandry tarihina hatrany, na tsy mahita ny hevitra ho entina hanehoana izany fanafintohinana izany.
Misy kosa ireo miezaka ny mifamory ka niainga tamin'ny media sosialy (Facebook) haneho sy hanandratra ny feony amin'ny alalan'ny fihetsika atao am-pisainana. Nanangana ny vondrona tamin'ny alalan'ny Facebook ry zareo ary efa nanao ny hetsika ihany koa. Hetsika notontosaina ny andron'ny fankalazana ny famerenana ny fahaleovantena, nifanindry tamin'ny fotoana nanombohan'ny matso. Wake Up Madadascar no anaran'izany vondrona izany. Nahazo fanamarihana manokana avy tamina tranonkala mpisolelaka ny fitondrana io hetsika io ary avy tamin'ny anarany amin'ny teny anglisy no tena namelezana azy. Nolazaina ihany koa ho saribakolin'ilay mpanolotsaina avy amin'ny masoivoho vahiny iray teto amin'ny firenena ihany koa moa ireo vondron'olo-tsotra te-handray andraikitra maha-olo-pirenena fa tsy hijanona ho olo-pehezina (vahoaka no nosoratany!) na valalabemandry! Mbola maro hafa ihany koa ny kiana nataon'ny olona sasantsasany manana sehatra itenenana amin'ny mpihaino maro saingy tsy nahakivy ireto vondron'olom-pirenena ireto izany.
Niditra tamin'ny dingana faharoa ry zareo ny andron'ny 18 jolay nentina hilazalazana an'i Nelson Mandela ary naka toerana anaty trano afovoan-tanàna iray nanaovana izany. Tetsy amin'ny Tahala Rarihasina io ary natao hamohazana ny olona hifoha amin'ny torimasony sy haka ny sata maha-olompirenena manana andraikitra hanarina an'i Madagasikara azy. Nihanivaingana kokoa ny hetsika niainga tamin'ny aterineto tamin'io fotoana io, satria tsy vitsy ireo olona nandalo teny. Taorian'ny hetsika ankalamanjana notandremana fatratra tsy hisian'ny fihoara-pefy dia naharitra ora maromaro kokoa indray ity fotoana ity. Tsorina fa midera izay fomba fiasa izay ny mpanoratra. Tsy mahalala aho raha nisy ny fanentanana tamin'ny haino aman-jery fa nafana kosa ny fanentanana tamin'ny alalan'ny tambajotra sosialy. Ho avy indray ny dingana manaraka ary amin'io herinandro io izany!
Ny andron'ny 24 jolay 2013 no nokasaina hanatontosana ny fifidianana filoham-pirenena teto Madagasikara, nitsaha-ketrika tampoka anefa io fotoana io rehefa noforonina ny olana eo amin'ny tontolo politika. Hanamarika izany amin'ny fombany anefa ry zareo ao amin'ny Wake Up Madagascar, heveriny ho toy ny hisy ihany io fifidianana io ary efa mampiomana ny rehetra sahady ry zareo hanaraka tsy tapaka ny pejiny hamoahan-dry zareo amin'ny antsipirihany ny karazam-pifidianana hatao amin'izany andro izany. Raha namaky ny lahatsoratry ny namana iray anefa ny tena dia afa-mitarataratra sahady hoe tahaka ny ahoana no mety ho atao amin'io fotoana io. Karazana hetsika hitondrana hetaheta izay miompana amin'ny hoe "Satria tsy avela hifidy isika". Tena mandeha isan'ambaratongany ny zavatra tontosaina, ary mihevitra aho hatreto fa tena manao azy am-pisainana ry zareo mpikarakara. Ny mampiavaka azy ity dia ilay hetsika niainga manokana tamin'ny tambajotra sosialy fa tsy avy amin'ny haino aman-jery loatra nefa dia irariana sahady ny ho fahombiazany.
Nahoana tokoa no tsy hirary ny fahombiazany raha mitondra ilay hetahetan'andian'olompirenena ry zareo [Valalabemifoha]? Hatreto ankasitrahako ny zavatra ataony sady mitandro hatrany ny tsy isian'ny fandrobana na vakitrano ry zareo. Nanoratra izao aho ho fampahafantarana anao mpamaky fa misy ny fandraisana andraikitra ataon'olompirenena eo anivon'ity krizy ity ka sao mba mahaliana anao ihany koa ny zavatra ataony. Karazam-panoroan-dalana hamoahanao ihany koa ny hevitrao, ny hetahetanao, ny tsikera avy aminao ho hitan'ny besinimaro tsy ilàna herisetra na korontana. Entina hamaranana, karazana torohevitra ihany: aza miankina amin'ny sms ianao fa mety ho ora dimy na enina, eny, mety ho ny ampitso na andro maromaro mihitsy aza vao mety ho tonga any amin'izay iantefany iny fa antso mivantana atao. Efa fantatry ny mpikarakara ny Wake Up Madagasikara angamba izany ka izay no nandrisihany ny olona hanaraka hatrany ny pejy ofisialiny fa tsy amin'ny toeran-kafa! Mirary soa ho an'ny Wake Up Madagascar, mirary fahendrena sy fahombiazana... Ho anao olom-pirenena manana kaonty Facebook kosa: raha ankasitrahanao ny ataon'ireo mpikarakara ny Wake Up Madagasikara dia tsindrio ny "J'aime" na ny "Like" ao amin'ny pejy Facebookn-dry zareo...
Hiresaka tena revolisiona avy amin'olo-tsotra, mety ho tsy mahalala akory ny asan'ny tambajotra an-tserasera, aho. Revolisiona tsy manimba zavatra na mandroba fananan'olona fa revolisiona ho amin'ny fivoarana tokoa mba hilaharan'i Madagasikara tsikelikely amin'ny firenen-kafa ka tsy ho menatra amin'ny azy intsony afaka fotoana vitsivitsy raha henatra hatrany no nentina nandritra ny fotoana maro.
Fa araka ny mahazatra dia hiresaka zavatra hafa tsy misy idirany vetivety aho fa sao lazaina ho tsy te-hiresaka ny politika eto Madagasikara. Nisy manko ny fampihaonana ireo filoham-panjakana voafidim-bahoaka teo aloha sy ny filohan'ny tetezamita, napetraky ny miaramila nanongam-panjakana ho amin'izany voninahitra izany, nokarakarain'ny FFKM ny andron'ny 3 jolay 2013. Raha ny tokony ho izy dia ny filoha voafidim-bahoaka mbola velona rehetra no nihaona tamin'ny filohan'ny tetezamita, saingy nandamoka moa izany fampihaonana izany, na dia mbola notanterahina ihany aza, noho ny fanakanana ny iray amin'ireo filoha teo aloha voafidim-bahoaka nanao ny sesintany ny tenany tany Afrika Atsimo, tsy hiditra eto Madagasikara. Ny fanakanana dia avy amin'ireo mpitariky ny tafika eto Madagasikara fa mpanatanteraka fotsiny ihany ny sivily eo amin'ny fitantanana, toy ny filohan'ny tetezamita na ny lehiben'ny ACM (Aviation Civile de Madagascar).
Hevitra tsotra ny ahy raha manaraka ny toe-java-misy aho. Nataon'ireo lehiben'ny tafika izay hampandamoka io fampihaonana io ho fampandresen-dahatra fa tsy lalana mankany amin'ny vahaolana velively ny fampihaonana kasaina hotanterahina na aiza na aiza eny fa na eto Madagasikara aza. Ny tsikaritra anefa dia tsy tena izay fampandresen-dahatra izay no midona any amin'ny vahoaka fa ny sarin'ilay tafika malagasy matahotra olona iray, matahotra ny vali-fingika fingàka avy aminy, satria efa andala-pahafantarana ihany ny olona hoe ny tafika no tena mitondra fa saribakoly mahafatifaty ihany ilay aderadera vahoaka. Misy moa ny miteny fa ny Renimalala indray no ao ambadiky ny miaramila, ka asa na resy lahatra amin'izany ianao na tsia. Koa eritreritra ihany ny ahy fa raha ny tafika hatrany no mampametraka olana dia ny vahaolana tsara indrindra "andrasana" dia avy ao amin'ny tafika ihany koa ny vahaolana, fa ny tsy mbola hitako tsara dia ny hoe mila fanomanana henjana sy fiaraha-miasa avy amin'ny sivily mahatarika ny olona hidina an-dalambe, tahaka ny any Ejipta ve izy ity, dia ry zareo ao amin'ny tafika no mamita ny ambiny? Na olo-tsotra ao an-toerana sy iraisampirenena aza dia misy mihevitra fa mety ho lasa tahaka ny any Pakistan na Alzeria (vakio ato[1] sy ato[2] ary ato[3] ny globalvoices teny malagasy miresaka momba izany) ny toe-javatra amin'izay fotoana izay, izany hoe tsy mitsahatra intsony ny krizy na naharitra taona maromaro niteraka fampihorohoroana avy amin'ny mpanohana ny FIS. Risika tsy maintsy raisina izany fa raha tiana sy tsy mampaninona moa ny toe-draharaha ankehitriny eto Madagasikara dia tsy ilaina mihitsy ny fidinana an-dalambe (sady tsy maintsy hisy ihany ny fanararaotana ataon'ny sasany handroba sy hanimba rehefa tsy manana fifehezana ny maro).
Izay no ela fa ilay revolisiona nisoko mangina saingy nahery vaika amin'izay no lazaiko. Nahery vaika satria avy amin'ny saranga ambanimbany na antonontonony tsy voatery ho liana politika no niaviany. Resaka vola izany, ilay ravi-taratasim-bola iny e! Iza indray no tsy mahalala fa malaza amin'ny haratsiam-bola taratasy ny eto Madagasikara. Maro amin'ireny vola ireny, indrindra fa ireo sanda ambanimbany, no tsy hita intsony izay endrika tsara maha-vola azy fa dia rehefa hita hoe tahaka ny vola tokoa izy izany dia raisina ilay izy ary mivezivezy eny rehetra eny. Ny eto afovoan-tany no tena malaza ratsy amin'io vola ratsy sy maloto io fa mba efa nisy ny fotoana nidinana tany Toamasina, folo taona mahery lasa izay, fa mba tsara endrika ihany ny any amin'ny tanàna toy ireny. Ny dingana voalohany moa, araka ny fantapantatra avy amin'ireo niresadresaka amin'ny tena ihany, dia tany Antsirabe no niavian'ity revolisiona milamina nefa mahery vaika ity no tonga teto Antananarivo avy eo. Rehefa teto Antananarivo indray dia teo amin'ny tsenan'Anosibe no niaingany ka niely tany amin'ireo ambany tanàna hafa vao nanerana an'Antananarivo renivohitra. Nanao ahoana ny fizotry ny revolisiona? Tsy manaiky vola rovitra nasiana scotch intsony ny mpivarotra sy ny fiara fitaterana ary ireo toera-pihinanan-kanina mahazatra ny olo-tsotra miavo-tena. Na aiza na aiza alehanao amin'ireo toerana voatonoko ireo dia vitsy sisa ny olona mandray vola misy scotch na dia mbola tsara endrika aza ny volanao. Moa va tsy revolisiona tsara izany ry zareo?
Mbola vao dingana voalohany ihany io fa efa mandeha tsikelikely ihany koa ny dingana faharoa, mbola mandray vola malazo dia malazo ihany manko ny maro hatreto rehefa tsy rovitra na tsy misy scotch ilay izy, saingy efa manomboka tsy mety handray vola malazo sy ratsy dia ratsy endrika ihany koa ireo mpivaro-madinika (tahaka ny mpivarotr'anana) noho ny fanahiana mahamora rovitra ny vola ka sao tsy raisin'ny mpanjifa eo. Raha izao no mitohy dia mety ho avy ihany koa ny tsy fanekena ny vola maloto na miforiporitra (na dia tsaratsara endrika aza) ary hiafara amin'ny tsy fanekena vola miforitra indroa na in-telo. Dia hiafara amin'ny fahatsaran'ny vola malagasy sy ny fahadiovan'endriny ihany izany fizotry ny toe-javatra izany ary, raha izaho manokana dia faly amin'izany satria efa ho roapolo taona izay no tsy nanekeko io endri-bola malagasy maloto sy rovidrovitra ary miforiporitra io. Fa ny fanontaniana dia izay mety ho tena nahatonga ity revolisiona ity. Ny nalaza tany Antsirabe dia nisy ireo tsy manaiky ilay vola misy scotch fa hoe raisiny atsasa-bidiny io raha raisina ihany. Ny ahy kosa tombatombana fa noho ny fahamaroan'ny Malagasy tsy mahay mamaky teny sy manoratra ka tsy mahita ny fahasamihafan'ny laharam-bola nefa tsipahin'ny hafa no nandraisany fepetra tsy handray izay vola rehetra misy scotch. Ekena tokoa fa misy tsy mahamety ny fitsipahana ilay vola tokony mbola miasa sy manan-kery nefa misy lalana hafa azo aleha ankoatra izay mitranga amin'izao fotoana izao ve? Izay no zavamisy eto Madagasikara ry zareo fa ny faniriana dia ny hahatontosa izany haingana dia haingana ho hatramin'ny farany...
Tany am-piasana aho no niantso ramatoa, nanontany raha azoko atao ny mody raha tena tonga ny fanairana farany hankanesana any amin'ny toera-pahasalamana, nilaza izy fa nipoitra ny fambara voalohany. Tsy nanan-kavaly aho satria tsy hanan-tsafidy loatra fa miankina tanteraka amin'ny mpiara-miasa ihany izany. Tsy tonga dia toy ny hoe zo ka ahafahana mandidy hoe handeha hody izao aho fa mihetsiketsika ramatoa fa miandry ny hamoram-pon'ireo mpiara-miasa mivantana, izay tsara fanahy sy mahatsapa ny halalin'ny problema. Milaza fotsiny aho hiomanana, hoy izy, fa miantso ihany aho rehefa tena tsy zakako. Toy ny teny tsotra izany fa mavesa-danja, tsy maintsy lasa ny eritreritra hoe iza no olon-dehibe azo antsoina hiandry azy akaiky.
Nefa etsy ankilany tsy tiany aho hiantso olon-kafa sao manaitaitra amin'ny tsy antony eo, hoy izy namepetra mafy. Rehefa misy tokoa manko ny fanairana ka miantso ramatoa, tsy mana-kosarangotina afa-tsy ny miantso izay olona akaiky afaka mihazakazaka mankany aminy aho raha mbola tsy afa-miala eo amin'ny asako. Fantany tsara io asa io, ka raha miantso izy, dia mikorapaka aho ka miantso izay olona heveriko fa mana-potoana hankanesana any aminy. Izy indray no tezitra hoe tsy dia misy olana lalina loatra nefa mampisahirana olona aho, izay no mahatonga ny fameperana fatratra fa izaho ihany no ilainy hody avy hatrany rehefa tonga tokoa ny tokoa.
Tsy niantso anefa izy mandra-pirava ka nihevitra aho fa tsy dia naninona izy izany. Nony nandodona ny varavarana anefa aho dia gaga fa ny rahavaviny no namoha ny trano. Hay niantso olona hafa izy noho ny fanahiana. Efa tao an-trano ihany koa ny anadahiny faralahy. Efa niandry ahy ry zareo vao nierireritra hoe antsoina ve radoko sa tsia? Sao manko dia manaitaitra olona amin'ny fambara tsy mbola any amin'ny mampanaitra ka mahatezitra olona. Tsy mana-kambara loatra aho, hoy aho nitsotra noho ny tsy fahalalana na tsy fahatsapana, ianao no tena mahalala ny toe-tenanao. Nanontany izy raha misy fahana ny findaiko na tsia, efa tao an'eritreritra ilay hividy fahana fa ilay fotoana mihitsy, na ny asa no marina kokoa, no tsy namela, tsy azo ilaozana, nefa iza moa ny olona azo irahina? Misy ambiny ihany, azo iantsoana fa ahiana tsy ahavitana resaka noho ny halafon'ny sarany. Teo izaho sy razaodahy no tapa-kevitra hijery mpivarotra mbola tratra alina sao mba misy fahana azo hovidiana. Tonga teny amoron'arabe izahay ary nahita mpivarotra iray nisokatra, mpivaro-toaka, fa dia hoe tsy mivarotra fahana ry zareo. Tsy mba misy mitady zavatra hafa ve izany ato amin'ity ranamana mpivarotra ity fa toaka ihany no tadiavina? mampieritreritra na izahay koa moa no tsy mahalala na inona na inona! Nody maina izahay.
Rehefa nitohy elaela teny ny dinidinika dia tsy nety nahatapa-kevitra hiantso dokotera. Ny andro efa alimbe, efa amin'ny folo ora alina, ka aleo aloha matory fa tsy maintsy hitady fiarakaretsaka ihany rehefa misesisesy ny fivonkonana (contraction). Henjana aloha isika Malagasy amin'ity fomba fisainana eo am-pandrasana mahita ny atiny ity. Tsy dia nanahy loatra aho fa diavolana ny andro ka ahatsinjovana ny lavidavitra ihany. Efa nanazava ihany anefa Ramatoa fa raha mbola mitohy ny fisehon'ny fambara dia mety any amin'ny maraimbe any no tsy ho tana intsony ny raharaha, amin'ny efatra ora na amin'ny dimy ora maraina. Tsy nisy loatra ny fitaintainana fa mba efa niomana ihany tsinona. Marihina fa manana fiantso an-taroby izahay fa tsy fantatro mihitsy ny aretiny. Isaky ny fotoana tsy misy ilana azy dia maneno tsara milaza fa malalaka afa-miantso, fa rehefa te-hiantso dia tsy mandeha mihitsy izy io, ary ny olona miantso anay ihany koa tsy mahazo anay ka mihevitra anay ho mamono telefonina indraindray, izay tsy fanaonay loatra. Hita fa tsy azo nianteherana io fiantso an-taroby io tamin'ity alina ity.
Tsy fantatro loatra na tsy nopizin-tory aho na tsia fa rehefa tonga ny sasakalina dia niarina aho fa poritra. Avy any aho dia niarina ihany koa ramatoa ka nanala fahaporetana. Nanontany azy aho raha nahita tory izy na tsia? nihivingivina ny lohany ho entiny milaza ny tsy nahitany tory mihitsy. Nilaza izy fa mihamisesisesy mitohitohy ny mangotika ao an-kibo, fambara fa efa mihamanatomotra ny fotoana. Teo izy no tapa-kevitra hiantso dokotera amin'izay satria hita fa tsy hahatratra ny andro maraina intsony izy ity. Nantsoina tamin'ny laharana voalohany fa tsy nandeha io, nantsoina tamin'ny laharana faharoa fa naneno, noraisin'ny dokotera ny antso. Rehefa nambara ny soritsoritra fambara dia nasainy namonjy ny toera-pahasalamana izahay. Lasa indray izahay sy Razaodahy nivoaka ny trano nitady fiarakaretsaka. Misasak'alina tamin'izany fotoana izany.
Lasa izahay namonjy ny fihaonan-dalana sy arabe falehan'ny olona. Vao niandry kelikely dia indro nisy fiara iray tamy, efa nisy olona teo aloha eo anilan'ny saofera fa raikitra ihany ny adi-varotra. Ny tena moa tsy mana-tsafidy loatra fa ny nampihomehy rehefa vita ny adi-varotra, raha nilazana izy hivily kely fa misy olona alaina, dia novelominy ny fiara, nafindrany ny vitesy dia lalany avy hatrany no notohizany. Gaga fotsiny izahay miaotra nefa afaka ny haninona moa? Mety ho matahotra ry zareo na dia miasa alina aza, na heveriny fa mandany fotoana izany mbola hivily izany (mihevitra angamba ry zareo fa mety mampatahotra ny lalana andehanana ka aleo mailo).
Niandry elaela teo indray fa tahaka ny tsy hisy izy izany. Lasa izahay roalahy somary namonjy fihaonan-dalana hafa heverina fa maro kokoa ny fiara mandalo saingy toa herimpo very maina. Tsy nisy na fiara iray aza niseraana. Tsia, nisy fiaran'ny fivondronana mpaka fako iray nirimorimo tsy hay loatra naninona. Nihodidina nanaraka ny arabe mihitsy izahay fa tsy nisy mihitsy ny fiarakaretsaka nandalo. Nizotra tsimoramora fa mbola eny lavitra eny ny alika no mivovo. Tsy maintsy nizorana ny lalana na dia manaraka akaiky toa handramatra aza ireto alika roa sahala ny tsy matahotra nefa rehefa miherika ianao toa mihemotra ihany ry zalahy nefa dia mbola manohy mivovo hatrany mandra-pahaleony tanteraka na efa nihoatra ny toerana iambenan-dry zareo ny dianay. Tsy nisy niteny izahay miaotra, tsy nisy natahotra loatra fa izy nieritreritra hoe tsy haninona ireo alika ireo satria alika gasy; izaho indray nihevitra fa rehefa tsy manao fihetsika manampoka dia tsy hanao na inona na inona ireo.
Tonga nanakaiky ny tsena izahay fa tsy nankany, somary mampihomehy ihany moa ny amin'izao fotoana izao, ny toerana bebe olona no tena atahorana indrindra rehefa amin'ny alina noho ny fifampiahiahiana sao dia mpanendaka miandry haza ireo olona mitanin'afo tsy manan-kialofana ireo. Efa nahita moa ny tena raha miteny izany satria tsy menatra mihitsy ireo olona ireo ny manendaka rehefa hitany fa mandeha irery ianao na hitany fa ho be noho vitsy ka tsy hahovoka raha misy ny fifampisintonana. Na dia maika sahala amin'inona aza, tsy fanao ny mitonatonana tahaka ny lolofotsy manatona afo hahamay azy. Lasa indray namonjy ny toerana voalohany niandrasana fiara. Mety hampihomehy ihany moa raha ny biby mety handramatra indray no atahorana noho ny olona saingy noho ny fahafantaran-javatra sy noho ny zava-misy iainana no antony. Efa nisy niherikerika aza ry zalahy fa nifampitazan-davitra ihany no natao.
Nizotra tsimoramora izahay nananika ny vohitra mangina tsy nisy tapikan'olona ankoatra anay sy ny fandrenesana vovon'alika any ambadika any an-tananan'olona any. Vao lavidavitra tsy ahatongavana teo amin'ny toerana niandrasana fiarakaretsaka voalohany izahay dia nahatsipalotra jirom-piara nipendrapendrana. Nampisy fanantenana teo aminay ny fahitana jiro tahaka izany. Somary nandeha mafimafy izahay fandrao mba fiarakaretsaka azo iresahana. Maherihery ihany ny jiro ka azo novinaniana fa tsy izay notadiavina io, fiaran'ny polisy ilay izy. Hita ihany anefa fa misy fiarakaretsaka iray teo akaikiny. Natoninay ilay izy. Mbola niresaka tamin'ny polisy tao anatin'ilay fiara tsy mataho-dalana ny saofera sy ny iray amin'ireo mpandeha tao anatiny. Natoninay sy nanontaniana raha afa-mitondra olona mankany amin'ny toera-pitsaboana fa namaly ilay saofera hoe izahay aza mbola sahirana be tamin'izay nanjo anay koa.
Teo dia toy ny nifampiandriandry kely teo. Naka laharam-pinday tamin'ny polisy ilay saofera. Nihevitra izahay fa tsy ho afa-mitondra anay ireto ka naleonay nihataka teny am-pita. Heno ihany anefa ny tenin'izay mety ho lehiben'ireto polisy manao fisafoana amin'ny alina ireto tamin'ny olona sy ny saoferan'ilay fiarakaretsaka nanao hoe andao ary araho tsimoramora avy ao aoriana izahay. Nitodika taty aminay ihany koa ilay mpibaiko sady niteny taminay hoe :" Mandehana mody any an-trano sao dia voatifitra eo ihany koa". Mba nahagaga anay ihany izany fitenenana izany satria misy antony anie matoa voatery mivoaka alina tahaka izao.
Raha mbola teo am-pijerena ny fandehanan'ireo fiara roa nidina tsimoramora izahay no naneno ny kiririokan'ny finday. Ramatoa no niantso raha efa nahita fiara izahay na tsia. Mazava loatra ny valin'ny fanontaniana. Nilaza izy avy eo ny hiantso ny rahalahiko ara-panambadiana iray manana fiara, monina tsy lavitra anay. Noho ny tsy hanelingelenana olona amin'ny torimasony loatra no tsy niantsoana azy hatrizay fa rehefa sehatry ny tsy azo anoharana tsy maintsy miditra amin'izay ihany. Vantany vao vita anefa ny resaka dia indro nisy fiara nisosososo avy any. Notsinjovina ka indro hita fa fiarakaretsaka. Nosakananay avy hatrany. Nisy olona anefa tao anatiny ka saiky hihemotra izahay satria tsy ho antonona anay raha hifampisisika eo. Nilaza ny saofera fa efa tonga indrindra ny mpandehany ka azo atao tsara ny miady varotra. Raikitra moa ny fanondroana toerana sy ny fanombanana ka rehefa tsy dia manararaotra loatra dia tsy mampaninona anay fa nilazana ilay saofera hoe misy olona tsy afa-mandeha lavitra tsy maintsy alaina ka azo atao ve ny maka azy. Nanontany izy raha misy azo ihodinana any dia novalianay hoe misy mihitsy moa izany. Dia nanaiky izy ka lasa izahay, nantsoina ramatoa hiomana fa efa nahazo fiara sy hilaza amin'ilay nofohazina alina hiverina hatory sy hankasitraka azy saiky hanatitra anay.
Eto angamba no hanao fonon-teny kely momba ilay fiarakaretsaka sy fiara tsy mataho-dalan'ny polisy aho. Azo atao tsara manko ny manombana fa ry zareo tanaty fiarakaretsaka ireto ilay notantarain'ny gazety, raha jerena ny andro sy ny toerana nitrangan'ny voina, fa voafitaka sy voatafika ry zareo tany Ampasapito tany. Nanakana teny an-dalana toy ny mpandeha tsotra ry zalahy hay mpanendaka, ka lasany avokoa ny teny amin'ireo mpandeha sy izay mba zavatra nentiny. Noho izay toe-javatra izay no nanakanan-dry zareo ilay fiara tsy mataho-dalan'ny polisy saiky hisongona azy ireo hitantaran-dry zareo ny zava-nanjo azy. Tombatombana ihany anefa ny ahy fa tsy naharaka loatra ny resaka izahay tsinona. Mifarana ny fononteny.
Izahay mivady ihany no nandeha ho any amin'ny toera-pahasalamana. Teny an-dalana indray dia nisy fiarakaretsaka iray nijanona afovoan-dalana ary miresaka amin'ny ao amin'ny fiara tsy mataho-dalan'ny polisy indray koa ny saoferany. Zotran'ny hifanena aminay ilay fiaran'ny polisy. Tsy tandriandriko na ilay efa hitako teo ihany ireto na hafa indray. Eo amoron-dalana akaiky dia akaiky eo anefa misy dabam-pako sy olona vitsivitsy misomokotra ao anatiny ary misy afo arehitr'ireo olona ireo hamindroana angamba. Nasaiko hisongona hatreo ankavanana moa ilay saofera sao manko mbola ho lava ny resaky ry zareo nefa ny tena ao anatin'ny hamehana ihany koa. Mba nitantara ilay zavatra vao niainana efa notantaraiko tao alohaloha tao aho.
Ela ny ela tonga tany amin'ny toera-pahasalamana ihany izahay rehefa somary nanivaka niakatra tamin'ny lalana tokony ho fidinana ihany ny fiarakaretsaka nitondra anay. Novohan'ny mpisahana ny fiambenan'ny tobim-pahasalamana ny vavahady rehefa nanontaniany ny anton-dia izahay ka namaly azy ireo tsotra ny saofera. Nijanona ny fiara, nivoaka izahay mbamin'ny enta-kely efa niomanana dia notarihan'ny mpiambina ho any amin'ny sampan-draharaha tokony andehananay. Natondrony anay hoe ao amin'ny farany ao ny mpampivelona dia lasa izy niverina nankany amin'ny toerana misy azy indray. Lalantsara fotsiny no misy anay, ary tsy misy olona hitanay mba azo natonina. Toa mihidy avokoa ny varavarana ka tsy misy azo nanontaniana. Saika natao ihany ny handodona teo amin'ny efitra fandroana (zazakely) satria io ihany no somary mitanilanila saingy feno fisalasalana tanteraka ny tena. Noteteziko indray ny lalantsara ary nidina thatra mihitsy aza fa mbola tsy nahita na iza na iza ihany. Nifanena tamina mpiambina hafa nanara-maso ny fanorenana lehibe indray aho ary mbola ny toerana ihany no natondrony. Dia nihazohazo nandritra ny fahefatr'adiny teo, miandry izay olona hafa afa-manondro tsara izay olona tokony handray anay.
Fotoana vitsy taorian'izany, indro tokoa fa nisy ramatoa iray lasa namonjy toera-pidiovana, angamba, dia izy no nandrasana ka hanontaniana rehefa miverina avy any raha mbola tsy misy olona hafa miserana. Efa nantsoina ihany koa ny dokotera hoe efa tonga izahay. Nilaza izy ny hiandrasana azy eo amin'ny rihana voalohany. Efa eo indrindra izahay fa ilay olona handray mihitsy no tsy hita. Ela ny ela fa nipoitra avy any ihany ilay ramatoa nandrasanay mba hanontaniana. Rehefa nanontany azy izahay dia tsy nisalasala izy ny hanampy ka tsy niahotrahotra nandondona tsimoramora teo amin'ilay varavarana somary mitanilanila efa voalaza etsy ambony ihany. Notenenin'ilay ramatoa amin'ilay namoha ny varavarana fa misy olona mitady azy. Nojeren'ilay namoha trano izahay ary nasainy hiroso any amin'ny efitrano fanaraha-maso (monitoring) somary ao amin'ny lalantsara ankilany. Nampidirina tao an'efitra izahay ary nakarina ho eo am-pandriana ramatoa ijerena raha tena akaiky dia akaiky ny fotoana na somary miandry ora vitsivitsy. Rehefa narahina teo dia hita fa efa mananontanona ny fahatongavan'ny vahiny ary nasaina nifindra tao amin'ny efitra fampiterahana izahay.
Tonga tao izahay dia nasaina novononina avokoa ny fitafiana rehetra handraisana ny vahiny. Efa eo amin'ny toerana misy azy ihany koa ramatoa, matory eo am-pandriana avoavo. Maherin'ny amin'ny roa sy sasany izay fotoana izay, nasiana serum ramatoa ary nametrahana oksizena ihany koa ny orony. Tonga avy any ihany koa ny dokotera, izao izany ho'aho ny asan'ny dokotera fa antsoina andro dia andro, antsoina alina dia alina. Misy ihany koa ny fampakarana ny tongony roa eo amin'ny andry roa fasiana tongotra andaniny sy ankilan'ny fandriana fampiterahana, dia misy fehiny hoditra roa miaraka amin'izany tsy hialan'ny tongotra amin'ireo andry avo fitoera-tongotra roa ho an'ny mpiteraka ireo. Manontany hatrany ny mpampivelona raha efa poritra na tsia. Nasainy niteny ramatoa rehefa mahatsiaro poritra hiomanany, miandry avokoa ny rehetra. Miandry ny tenin-dramatoa, indray mandeha no niserana ny fahaporetana fa teo amin'ny faharoa vao tena izy amin'izay.
Nohodidinin'ny mpitsabo manatrika eo anoloana, ny mpampivelona eo ankavian'ny mpitsabo ary ny mpanampy mpitsabo na mpanampy ny mampivelona eo ankavanan'ny mpitsabo, izay efa vonona hitondra ny zaza ao amin'ny efitra fanadiovana, ny mpiteraka. Izaho kosa nankeo ankavian'ny mpiteraka, mety hoe hibitsika na hiteny na hampahery, izay rehetra azoko atao eo akaikiny eo. Efa nanontany azy aho raha alaina sary ny fiterahany na tsia fa tsy nanaiky izy. Nipirina izany ny finday saiky hanaovako izany. Mandrisika ihany moa no tena ataon'ireo manodidina ny mpiteraka ary notenenina izy tsy hanena mamoaka feo, izaho hatrany moa no mamerina ny hafatrafatra tahaka izany eo akaikiny eo. Nasaina nataony lavalava ny fanenany, nampirisihana hatrany izy hanao izay fihetsika izay. Indro fa manomboka mipoitra ny lohan'ny zaza. "Izay!" hoy ny dokotera, "manao toy izay indray mandeha dia vita amin'izay". Nanena lavalava fanindroany ramatoa, tafavoaka soa amantsara ny zaza, mbola mangamangana ary mbola tsy nahatomany. Nokapokapohan'ny dokotera mafimafy tao aoriana tao ny zaza vao re ny tomaniny, tamin'ny telo ora sy fito minitra izay fotoana izay. Nalain'ilay mpanampy ny mpampivelona ny zaza hampandroana na hosasana. Miandry ny ilatsahan'ny tavony indray ny dokotera...
Tahaka izay sy tahaka izay leitsy ny fomba nahaterahan'ialahy ry Ny Havantsoa, tsy fahaterahana misy fahagagana na miavaka tahaka ny inona fa toy ny fahaterahan'ny olona rehetra ihany. Tsy fitantarana am-bava fa noraiketin'ny rain'ialahy an-tsoratra fa izay tian'ialahy anontaniana azo valiana am-bava ihany rehefa lehibe ialahy. Tsy nafenina anaty diary izay mety tsy hisy mamaky intsony na mety ho very na mety ho levon'ny afo fa tahiry nomerika no mitahiry azy ho an'ialahy. Mihevitra ihany aho fa sambatra ialahy, voantantara sy azo iverimberenana vakiana ny tantaran'ialahy satria tiako sy faniriako raha mba tompon'ny tantaran'ialahy ialahy. Asa raha voatantara toy izany ny nahaterahan'ireny zanak'andriana fahiny ireny na tsia, fa dia indro aloha fa maro ny zavatra voasoratra nialoha sy nandritra ny fahaterahan'ialahy mandra-pitomanin'ialahy ho fiarahabana ny tany. Ampiako kely hoe teraka 12 andro mialoha ny iheveran'ny siansa ho mety iterahan'ialahy ialahy. Niaritra zavatra maro ny renin'ialahy nandritra ny fotoana nahabevohoka an'ialahy, nampian'ny fintaintainana maro sy ny fanahiana, saingy teraka soa aman-tsara ihany ialahy. Isaorana anie Andriamanitra!
Jentilisa 18 jona 2013 (nosoratana manontolo tamin'ny solaitra nomerika [tablette])
Mety hifangaro ny resaka ataontsika nefa tsy maninona izany. Resaka fandraisana andraikitra maha-olompirenena aloha izy ity fa tsy voatery hoe resaka politika (fakana fahefana sy fitantanam-panjakana). Somary efa elaela aho ny niezaka ny hana-potoana handalovana ao amin'ny biraom-pokontany fa tamin'ity herinandro ity vao tontosa izany. Raha ny daty farany moa dia ny alahady 28 avrily no fara-fijerena izany. Ny biraom-pokontany moa ahitana soratra manao hoe tsy misokatra Asabotsy sy Alahady ny birao ka asa na mba hisokatra manokana izy ireo amin'ny andro roa farany na tsia.
Ny tsikaritra voalohany dia vitsy ireo efa nandalo nanamarina ny anarany sy ny mombamomba azy na dia efa herinandro farany fijerena azy aza ity herinandro efa nifarana ity. Tsy misy filaharana moa ny mijery azy fa olona iray izay ihany no teo alohako. Mazava loatra fa izay rehetra tao an-tranony no nojereny ny anarana sy mombamomba ireo ampy taona afaka nifidy. Toy ny kisendrasendra ihany angamba fa nahitana fahadisoana avokoa tao amin'ireo mombamomba ny olona nojerena tsirairay avy. Rehefa tonga ny anjara fanamarinana nataoko dia samy nahitana diso avokoa ihany koa ny anay mivady, tonga taona hifidy ato amin'ny tokantranonay. Lasa ho azy ny saina manao hoe fa mba ahoana koa ary izany izay hitako nojerena teto dia nahitana fahadisoana izany avokoa. Tsy fantatro loatra aloha ny an'ny sasany fa mba tsetsatsetsa tsy aritra iny. Ny vadiko anefa amin'io mihevitra ny tsy hiraharaha loatra na hifidy na tsy hifidy, izaho indray fantany tsara fa raha ny resaka tahaka izany, lazainy fa mora mirona loatra amin'ny politika aho. Nilazako ny zava-nisy hitako vao gaga izy...
Manaraka izany indray, tsy maharaka loatra ny fomba nizarany ny vaki-paritra aty amin'ny fokontany aho fa sanganehana ihany raha mahita fa vakim-paritra iray izao mety ho tsy iray lisi-pifidianana ao amin'ny fokontany iray (fantatsika fa maro mponina Antananarivo raha resaka isan'olona ao amin'ny fokontany iray ka voatery zarazaraina ho vakim-paritra vitsivitsy). Mety ho fahadisoana any amin'ny CENI-T ihany koa iny noho ny tsy fahalalany izay tena any am-potony fa manapatapaka fotsiny ny hoe hatreto ny lisitra iray dia miditra amin'ny lisitra manaraka indray ny hafa, saingy mbola tombatombana avy amintsika olo-tsotra hatrany izany. Na izany na tsy izany, miteraka ahiahy ny toe-javatra tahaka izany.
Ny fahatelo dia tsy mitovy amin'ny lisitra taloha nandraisana anjara tamin'ny fifidianana intsony ny nametrahana ny lisitra fa niova ho alfabetika. Tahaka ny ahoana moa izany? Teo aloha dia nifanaraka laharana ny iray trano, ary mifanakaiky ihany koa amin'ny mpiray vodirindrina ny lisitra misy ny an'ny tena. Afaka mifanara-maso tsara noho izany ny manodidina hoe ary ny anaran-dranona toa tsy hitako ao amin'ny lisitra nefa ao ambadika ny misy azy ary mifanaraka ihany koa ny laharan-trano. Ny amin'izao fotoana kosa, raha ny hitako tao amin'ny fokontaninay, raha vao tsy misy itovizana ny anaran'ny iray tokantrano dia pejy samihafa no misy azy. Ny anarako izao manomboka amin'ny AND... fa any amin'ny voalohandohan'ny lisitra, ny anaram-badiko indray manomboka amin'ny RA... fa saiky mamarana ny lisitra mihitsy. Vao mahita izany ianao dia fantatrao avy hatrany fa tsy misy fomba tsotsotra kokoa ahafahana manara-maso tsara io lisi-pifidianana io ary tsy maintsy mijery ny lisitra manontolo ianao hijerena hoe sao misy anaran'olona hafa nampidirina ho iray trano aminay ato. Miala tsiny aho fa ny tao an'eritreritra voalohany dia hoe "Efa mivonona ny hangala-bato ry zareo raha izao hitako izao no zohina" satria na izaho izao aza tsy maharaka hoe firy izany izahay iray trano no ato anatin'ity lisitra ity. Ny mahavariana anefa dia mbola misy olona tsy tafiditra ao anaty lisitra izao ary loham-pianakaviana izay nanao sonia ny taratasim-panisana aza saingy any amin'ny fokontany hafa indray moa iny. (Ny raiko no tratran'io tranga io).
Farany, toa inian'ny CENI-T mihitsy ny nanakorontana amin'ny fomba hafa ny lisi-pifidianana tsy ahafana manamora ny fanaraha-maso, noho ny lisitra tsy nampanarahana ny laharan'ny trano fa nampanarahana ny anarana. Azo atao tsara ny mampiditra anaran'olona hafa atao iray tokantrano amiko na dia tsy fantatro mihitsy aza io olona io, ary izany dia mety hiteraka ny hoe misy olona iray afa-misoratra im-betsaka amin'ny faritra na toerana maro amin'ny lisi-pifidianana nefa tsy hisy hahamarika loatra izany. Tamin'izahay nifidy taloha tsy nisy nanamarina mialoha ny idirako ny biraom-pifidianana ny tanako ijerena na misy ranomainty ve sa tsia. Izany fisalasalana izany moa miaraka amin'ny fahagagàna hoe hamaroan'ny mpifidy mety hahatratra hatramin'ny 12 tapitrisa nefa ny tamin'ny fitsapa-kevi-bahoaka 17 novambra 2010 dia nolazain'ny CENI tamin'izany fa 7 151 223 tamin'izany fotoana izany ary niakatra ho 8 562 483 tamin'ny 2011 izany hoe hitombo 3,5 tapitrisa izany ny isan'ny mpifidy hatramin'ny 2011 no mankaty amin'ny 2013. Efa nandeha ihany anefa ny resaka fa nisy anaran'olona niverimberina maro ihany tamin'ireny (30.000 ny nolazain'ny filohan'ny CENI-T raha 1.500.000 ny nolazain'ny hafa). Ao anatin'izany zavatra mifamahofaho izany isika no hanatontosa ity fifidianana ity ka asa ny fahazotoanareo fa dia atao ihany izy ity. Fanontaniana farany, fa maninona tokoa raha navoaka aterineto ny lisitra dia afa-nanamarina izay mpiray trano aminay izahay e? Hafatra: raha mbola azonareo atao ihany dia jereo sy hamarino ihany ny lisi-pifidianana tsy hahavery zo anao fa ny fanaraha-maso azy moa dia tena tolona hafa mihitsy.
Ninia tsy nitabataba loatra aho tamin'ity raharaha iray ity. Sanatria tsy fitiavana manokana ny fomba malagasy na fanaovana tsinontsinona ny fitadiavana izay mampiavaka sy mahaizy ny Malagasy fa indraindray misy ihany ny zavatra mila fanazavana sy itadiavam-baliny ny lohahevitra iray. Ny tena dia mpankafy ny kolontsaina koa na dia tsy nobeazina tamin'ny fombafomba malagasy loatra noho ny fiainana an-drenivohitra aza dia mianatra ny mahafantatra sy maka tsoa-kevitra amin'izay mendrika asandratra. Dia tonga ity Taombaovao Malagasy izay mampiady hevitra fatratra sy mampifanolana vondron'olona samy mpanandratra ny maha-Malagasy.
Tsy mifanaraka amin'izay tokony ho taombao iraisana sady iavahana. Valalanina ny mpanao gazety ary fanina ny sarambambem-bahoaka, hany ka lasa tsy miraharaha ilay kolontsaina. Ny antony hanoratako kosa, ahiako hisy tohiny ny raharaha, dia ho an'ireo izay liana ka te-hahafantatra bebe kokoa. Na ny tena aza dia nandany andro maromaro nitadiavana tahirin-kevitra (mbola an-tserasera avokoa) sy namakivakiana ny hevitr'ireo olona manodidina ity resaka ity. Mety ho lava ny resaka fa ny tsy maintsy idirako voalohany dia ny fihamboana fa misy ny taombaovao ara-tsiantifika izay mety hampihomehy ihany rehefa mieritreritra ilay izy elaela ianao. Tsoa-kevitra tamin'izay hitako niainga tamin'ny famakiana ireo tahirin-kevitra (lahatahiry) no atolotro etoana.
Fampidirana vetivety: misy karazany roa amin'ny ankapobeny ireo mpitana ny taombaovao Malagasy, ka ny mampifanolana indrindra ireo antokon'olona ireo dia ny daty hanamarihana izany. Ny antoko voalohany dia ireo mankalaza ny fety eo anelanelan'ny volana marsa-avrily izay ny fikambanana Trano Kolotoraly Malagasy sy ny fikambanana Mamelomaso. Ny antoko faharoa kosa dia ireo mankalaza ny fety mifanandrify amin'ny fiafaran'ny volana Ramadany izay ny Zana-dRanavalona no tena fanta-daza amin'izany. Heveriko fa avy any amin'ny loharano nanatanterahana voalohany ny fotoana no mahatonga ny fisarahan-kevitra. Ny an'ireo antokon'olona voalohany ny asiako resaka vetivety etoana.
Fandresen-dahatra miavaka sy entina tsy ahafahan'ny mpifandresy lahatra amin'ireo mpankalaza ny taombaovao mandritra ny tsinambolan'ny alahamadin'ny marsa-aprily mamaly azy intsony ny filazana fa azo porofoina ara-tsiantifika ny taombaovao fikiriny. Hoy ny filazana hoe : « Andro hifanitsian’ny volana sy ny masoandro amin’ny antokon-kintana Alahamady raha jerena avy ety an-tany (eto Madagasikara) ny taombaovao malagasy ». Vao mahare izany ny mpiady hevitra aminy dia tsy mahateny satria angaha ny azy ny heveriny azo porofoina ara-tsiantifika ity resaka taombaovao ity? Fa angaha r'itony porofoina amin'ny fomba siantifika itony fety itony? Ny ao an-tsaiko dia tsy azo porofoina izany zavatra izany satria resaka ifanekena no hanaovana na hametrahana ny daty fa tsy nisy fanaporofoana ara-tsiantifika izany. Na izany aza dia aleo apetraka araka ny fomba fisainany ny resaka.
Lasa aloha ny tena nanontany an'i Google hoe misy ifandraisany ve ny taombaovao sy ny astronomia na ny taombaovao sy ny siansa fa izay nojereko rehetra tsy misy mampifandray ireo voambolana niara-nalahatra ireo. Tena miavaka manokana ve izany ny Malagasy raha afaka manaporofo fa siantifika no nisafidianany ilay na ireo andro hanaovana ny taombaovao no tsy misy ifandraisany izy ireo amin'ny fitadiavana atao? Misy resaka tsy milamina ao ambadimbadika ao an! fa lasa hatrany nanao ny fitadiavana, farany tonga teo amin'ity hoe "Zôdiaka" na raha atao teny malagasy mahazatra kokoa dia hoe "ireo anaram-bintana" nalahatra araka ireo antokon-kintana eny amin'ny lanitra jerena avy ety an-tany ka andalovan'ny masoandro. Fa nihomehy irery amin'izay aho rehefa nahavaky azy nanao hoe izao izany no siantifika aminy koa. Fa ahoana ny voalaza?
Tena tsorina dia tsorina ny resaka mora hahazoana azy. Misy karazany roa ny zodiaka dia ny zodiaka teorika ( zodiaque tropical) sy ny zodiaka ara-boajanahary (zodiaque sidéral). Ny zodiaka teorika dia ny fampizarazarana ho 12 ny faribolana iray ka samy mahazo zoro 30° tsirairay avy ny antokon-kintana nakana ny anaram-bintana (noraisina ho karazana anaram-bolana teo amin'ny Malagasy teto Imerina). Ny toera-piaingan'ny fotoana raisina na hoe toera-pifanandrifiana niaingana dia eo amin'ny teboky ny lohataona (point vernal ou équinoxe du printemps ho an'ny ila-bolantany avaratra) izay heverina ho teboka iray samy niaingan'ny zodiaka teorika sy ny zodiaka ara-boajanahary.
Ny zodiaka ara-boajanahary kosa dia ny toerana tena marina misy ireo antokon-kintana raha oharina amin'ny teboky ny lohataona. Noho ny fisian'ny fikisahan'ny miraalina (équinoxe) izay miteraka fifindra-toerana eo anivon'ny habakabaka dia misy fifampisintahana tsikelikely 1° isaky ny 72 taona eo amin'ny zodiaka roa tonta na fiovan'ny fotoana andalovan'ny masoandro eo amin'ny antokon-kintana voafaritra na tenenina amin'ny voambola hafa hoe fiovana anaram-bintana isaky ny 2150 taona na mahavita fihodinana feno iray isaky ny 25800 taona. Amin'izao fotoana izao dia eo amin'ny 29° avy eo amin'ny teboky ny lohataona no misy ny fanombohan'ny zodiaka ara-boajanahary raha tsy etsehina eo amin'ny fanombohan'ny zodiaka teorika kosa izany teboky ny lohataona izany. Izany hoe andro na vanim-potoana hafa mihitsy amin'ny fotoana teorika ifanandrifian'ny masoandro amin'ny antokon-kintana jerena avy ety an-tany ny fifanandrifian'ny masoandro sy ilay antokon-kintana voalaza ara-boajanahary. Tsy haiko intsony raha mbola azon'ny mpamaky izay tiako lazaina na tsia fa na izaho aza mbola sahirana manazava azy amin'ny teny Malagasy.
Raha ara-teorika dia hoe ny 21 marsa- 19 avrily no ifanandrifian'ny masoandro amin'ny antokon-kintana Alahamady (Al-h' amal) na Bélier dia ny 18 avrily - 13 mey kosa no fandalovana ara-boanajahary ataon'ny masoandro amin'io antokon-kintana io eny an'habakabaka.
Raha ara-teorika dia hoe ny 20 avrily - 21 mey no ifanandrifian'ny masoandro amin'ny antokon-kintana Adaoro (Ath-thaûr) Taureau dia ny 13 mey - 21 jona kosa no fandalovana ara-boanajahary ataon'ny masoandro amin'io antokon-kintana io eny an'habakabaka.
Raha ara-teorika dia hoe ny 21 mey - 21 jona no ifanandrifian'ny masoandro amin'ny antokon-kintana Adizaozo (Al-dzaûza) na Gémeaux dia ny 21 jona - 20 jolay kosa no fandalovana ara-boanajahary ataon'ny masoandro amin'io antokon-kintana io eny an'habakabaka.
Raha ara-teorika dia hoe ny 22 jona - 22 jolay no ifanandrifian'ny masoandro amin'ny antokon-kintana Asorotany (As-sarat ân) na Cancer dia ny 20 jolay - 10 aogositra kosa no fandalovana ara-boanajahary ataon'ny masoandro amin'io antokon-kintana io eny an'habakabaka.
Raha ara-teorika dia hoe ny 23 jolay - 23 aogositra no ifanandrifian'ny masoandro amin'ny antokon-kintana Alahasaty ( Al-asad) na Lion dia ny 10 aogositra - 16 septambra kosa no fandalovana ara-boanajahary ataon'ny masoandro amin'io antokon-kintana io eny an'habakabaka.
Raha ara-teorika dia hoe ny 24 aogositra - 22 septambra no ifanandrifian'ny masoandro amin'ny antokon-kintana Asombola (As-sumbula) na Vierge dia ny 16 septambra - 30 oktobra kosa no fandalovana ara-boanajahary ataon'ny masoandro amin'io antokon-kintana io eny an'habakabaka.
Raha ara-teorika dia hoe ny 23 septambra - 23 oltobra no ifanandrifian'ny masoandro amin'ny antokon-kintana Adimizana (Al-mizan) na Balance dia ny 30 oktobra - 20 novambra kosa no fandalovana ara-boanajahary ataon'ny masoandro amin'io antokon-kintana io eny an'habakabaka.
Raha ara-teorika dia hoe ny 24 oktobra - 22 novambra no ifanandrifian'ny masoandro amin'ny antokon-kintana Alakarabo (Al-aqrab) Scorpion dia ny 20 novambra - 29 novambra kosa no fandalovana ara-boanajahary ataon'ny masoandro amin'io antokon-kintana io eny an'habakabaka.
Eto misy antokon-kintana antsoina hoe Serpentaire tsy napetraka ho ao anatin'ny anaram-bintana saingy ny fifanandrifiana tazana avy ety an-tany ataon'ny masoandro amin'izany antokon-kintana izany dia ny 29 novambra - 18 desambra
Raha ara-teorika dia hoe ny 23 novambra - 21 desambra no ifanandrifian'ny masoandro amin'ny antokon-kintana Alakaosy (Al-qaûs) na Sagittaire dia ny 18 desambra - 20 janoary kosa no fandalovana ara-boanajahary ataon'ny masoandro amin'io antokon-kintana io eny an'habakabaka.
Raha ara-teorika dia hoe ny 22 desambra - 19 janoary no ifanandrifian'ny masoandro amin'ny antokon-kintana Adijady (Al-djadi) na Capricorne dia ny 20 janoary - 16 febroary kosa no fandalovana ara-boanajahary ataon'ny masoandro amin'io antokon-kintana io eny an'habakabaka.
Raha ara-teorika dia hoe ny 20 janoary - 19 febroary no ifanandrifian'ny masoandro amin'ny antokon-kintana Adalo (Ad-dalû) na Verseau dia ny 16 febroary - 11 marsa kosa no fandalovana ara-boanajahary ataon'ny masoandro amin'io antokon-kintana io eny an'habakabaka.
Raha ara-teorika dia hoe ny 20 febroary - 20 marsa no ifanandrifian'ny masoandro amin'ny antokon-kintana Alohotsy (Al-h'ût) na Poissons dia ny 11 marsa - 18 avrily kosa no fandalovana ara-boanajahary ataon'ny masoandro amin'io antokon-kintana io eny an'habakabaka.
Koa eto am-pamaranana vetivety ary dia te-hanontany aho hoe aiza ho aiza ara-tsiantifika tokoa no fifanandrifian'ny masoandro amin'ny antokon-kintana Alahamady? Ny lazainy ho 21 marsa - 19 avrily ara-teorika sa ny 18 avrily - 13 mey ara-boajanahary na tena izy eny an'habakabaka eny amin'izao fotoana izao raha tazanina avy ety an-tany ?
Lozanao ry Fiainana, lozanao ry Fahafatesana. Saingy lozanao dia lozanao indrindra ry Fialonana sy ry Fahasahiana mamono olona vokatry ny Fialonana. Mampahatsiahy ny tantaran'i Kaina sy Abela ity tantara ity. Tsy hoe ny rahalahiny no namono azy, fa raiso amin'ny hoe mpiray tanindrazana aminy ihany no namono azy ary ao amin'ny baiboly kristiana dia toy ny rahalahy ihany no iheverana ny hoe mpiray tanindrazana.
Olon-tsotra iray, tena azo lazaina fa ao anatin'ny antsoina hoe sarambambem-bahoaka, tsy mba manana kaonty facebook. Tanora efa matotra satria nandingana ny fahaefapolo taonany, mpanaraka ny fivavahana Eglizy Katolika Apostolika Romana raha ny tsipalotro avy amin'ny firesany. Tsy fantatra akory izay tena anarany iray manontolo fa dia izay hoe "Ratsiry Mpanety" izay ihany no mba ahalalako azy. Raha mba nanao fitadiavana tamin'ny google aho ka io lohateny io no nampidiriko tao tamin'izaho nanoratra ity tsanganana bilaogy ity dia filazana fodiamandry avy ao amin'ny kaonty Facebook-n'ny Bandin'ny Bond (mizara secteur 5 na 6 ny fokontany 67ha avaratra andrefana ka secteur voalohany izany hoe Bond izany - I - II - III - IV - Bloc ary IVO izany fizarazarana izany) ihany no hany valiny tokana nivoaka. Malaza amin'ny fanetezana izy ary sahiko ny milaza fa sangany eto amin'ny firenena izy raha amin'io taranja iray io saingy folaka an-dantony ny lehilahy. Vao nisandratra sy nivelatra dia notapahina sahady halazo.
Fitantarana nataony tamina namana mpiara-miasa, izay mpihety ao aminy, no nandrenesana fa ao amin'io mpanety io ihany no mahazatra ilay mpihira malagasy fanta-daza hoe Firmin. Indray mandeha tokoa raha hiseho sehatra tamin'ny fahitalavitra ity mpihira ity indray Asabotsy dia izy no teo alohako tamin'ny filaharana; ary voalaza fa isaky ny hanao fampisehoana ity artista ity dia mihety ao ny marainan'ny fampisehoana. Niteny, hono, ilay artista fa ao amin'ity mpanety voatonona anarana ity ihany no mahay manety ny volony. Ny rahalahiko iray tampo amiko izay monina any Toliary, dia nitady izay heverina ho mahay manety tao amin'ity tanan-dehibe iray ity fa tsy mahasahy miditra mpanety any fa isaky ny tonga eto an-drenivohitra ihany vao mihety ao amin'ity ranamana iray ity. Hevero anefa fa amam-bolana ity rahalahiko ity vao miakatra aty an-drenivohitra dia azonao vinaniana avy amin'izany ny halavan'ny volony rehefa tonga aty izy fa dia teny fohy dia fohy tokoa ny volo ny ampitson'ny ahatongavany eto.
Inona no mba fantatro aminy? Lehilahy fotsifotsy kely izay izy. Mipiripirina fa tsy mba mpihetraketraka. Matotra amin'ny asany izy satria mitandro ny fahadiovan'ny fitaovany ankoatra ilay fahaizany mihety. Mipetraka any Ankadindratombo, kaominina Alasora, fa any 67ha avaratra andrefana, tanàna nahabe azy ihany no tena mahazatra azy amin'ny fanetezana sady ahalalàn'ny olona azy. Ny tena mahavariana dia na dia nasondrony 2000 ariary aza ny fihetezana tao aminy, izay azo atao hoe lafo ary tsy misy loatra ny mahasahy mihety amin'izany sara izany dia mbola mankao aminy ihany ireo izay efa zatra nihety taminy satria ao ihany no mahafa-po ireo mpihety aminy. Ny mpihety hafa anefa dia 1000 ariary ka hatramin'ny 1500 ariary no fihetezana, ary 1700 ariary no hitako lafo indrindra nefa tsy nahafapo ahy mihitsy fa tonga amin'ilay fitenenana hoe mba nohetezana ny volo. Andro andavanandro izy, amin'ny ankapobeny no azo alaina hihety fa rehefa andro Asabotsy kosa dia tsy manaiky mihitsy fa tsy maintsy milahatra ao amin'ny trano fiasany daholo. Ny toera-piasany kosa dia tsotsotra ihany, tsy tranohazo anefa fa trano biriky. Tsy mampatahotra ny olona tsotra no miditra amin'izany toerana izany ary tsy mahamenatra ny mpanankarena ihany koa.
Inona no notantaraina tamiko? Tsy misy mampatahotra azy ny kopim-bolo rehetra fa na dia vao lamaody any ivelany ireny aza dia efa hainy sahady. Voalaza fa tsy dia nianarany izany fanetezana izany fa toy ny tonga dia ao anatin'ny rany mihitsy, toy ny talentany avy hatrany. Raha nihety farany tao aminy ity namana mpiara-miasa amiko iray, dia niresaka, hono, ilay mpanety fa efa lasa alain'ny Karana hihety any aminy ilay mpanety ary tsy vola kelikely no omen'ny (na ilay) Karana azy. Fiarakodia 4X4 mihitsy no akàna azy. Ny mpamilin'io Karana io no mpihety tao aminy, ka angamba noho ny fahitany ilay vola tsara hety no nahatonga ny patiraony nanontany hoe iza no mpanetiny sy ny hoe azo alaina hihety azy any an-tranony ve ilay mpanety.
Ahiahiko, olona manodidina sy mpifanerasera aminy ihany no namono na nampamono azy satria mandeha ny asan'ity ranamana iray ity. Olona mailo sy mahafantatra ny toerana atahorana rehetra ao 67ha manko izy ary milaza amin'ireo mpihety tratra hariva ao aminy ireo toerana tsy azo andalovana sy mampidi-doza ao amin'io faritra io. Mahavariana ihany anefa ny nandrenesana fa maty nisy namono hariva tany 67ha atsimo izy. Tsy mampino ny nahafatesany.
Alahady harivan'ny 3 marsa 2013 aho vao nahare ny fodiamandriny raha ny alatsinainy 25 febroary 2013 kosa no voalaza ho nahafatesany ary ny alarobia 27 febroary kosa no nandevenana azy. Mampahery ny fianakaviana ary indrindra ny vady aman-janaka izay nilaozany tsy satry.
Jentilisa 4 marsa 2013 amin'ny dimy latsaka dimy maraina
Noho ny fitiavana mamaky teny fahatanora dia tsaroana fa nisy fomba fiteny� shinoa iray izay mitovitovy amin'ny hoe raha noana ny namanao omeo trondro izy,� raha te-hihinana trondro isan'andro kosa izy omeo haranjono. Nifanahatahaka tamin'izany ihany koa ny an'Andrianampoinimerina fa raha nisy tantara novakiana hoe raha nisy olona nankao aminy ka mangataka aminy dia omeny angady. Fehin'ireo ohatra roa noraisiko ireo dia ny olona hendry manoro lalana ny namany amin'ny tokony hiasan'ilay namany ary manome fitaovana ahafahany manao izany asa izany ho fivelomana maharitra ka tsy hiantehitra amin'ny hafa intsony.
Fa raha mitodika ny amin'izao fotoana izao kosa, moa ve mba hita taratra amin'ny fanaon'ny olona, ary indrindra ireo Olobe eto amin'ny firenena,� izany fomba fisainana izany? Manontany satria toa zary fomba fanao ilay fampianteherana ny olona amin'ny zavatra kely tsy mahavita taona, tsy mahavita iray volana na herinandro akory aza. Dia rehefa lany iny dia ahoana indray ny tohiny ? Ho tonga indray amin'ny fanampiana vonjy tavan'andro ve ? Ataoko fa raha tahaka izany hatrany no atao dia ho sorena ihany ny iafaran'ny mpanome.
Etsy andaniny ny Malagasy ihany koa olon'ny fo ka midodododo rehefa misy ny tra-boina saingy mailo dia mailo amin'izay iafaran'ny fanomezana ataony. Efa tsy miresaka intsony aho eto hoe angaha tsy misy ny teti-bola manokana ho fanampiana izay tra-boina tahaka ireo nandalovan'ny rivo-doza tany amin'ny faritra atsimo andrefana sy ny manodidina azy. Sa moa efa akaiky ny fifidianana dia lazaina fa vola manokana indray izay tokony ho avy amin'ny volam-bahoaka ? Raha tena tiana tokoa ny handrosoan'ny faritra rehetra manerana an'i Madagasikara, tsy aleo ve omena fitaovana sy fahalalana hanorenana foto-drafitrasa mafy sy manara-penitra (indrisy lasa fomba fanesoan'ny sasany ity fomba fiteny malagasy nanana ny hajany ity) enti-manohitra sy misoroka ny karazan-doza voajanahary tsy maintsy handalo isan-taona ny olona sy ny vondrom-bahoaka itsinjara-pahefana na ny fikambanana tsy miankina amin'ny fanjakana.
Ny toe-tsain'ny maro mihitsy manko no efa simba ka ny mankany amin'ny fandrosoana indray no hala fa ilay tia kely no mahafinaritra. Tamin'ny fitondrana teo aloha,� raha nisy ny nanangana trano mahazaka ny fifofofofon'ny rivotra mahery dia toa tsy narisika ho amin'izany ny maro satria tsy hisy intsony ny fanampiana rehefa tsy rava trano. Lazaina fa mitetika ny tsy hanao fanampiana intsony. Niady hevitra mihitsy aho tamin'izany fa maro kokoa ny namaly nanao hoe : ' Tsy dia misy ilaina izany loatra sady tsy hohenoin'ny olona amin'izany ianao satria ny hahazo fanampiana ihany no tena mahamaika ny olona. Tsy maintsy hisy hatrany ny hidodododo hitondra fanampiana fa mba hafa ihany koa izany mahazo zava-baovao tsy nisasarana loatra izany'. Tsy niteny intsony aho na dia mihorakoraka mafy tsy mety manaiky izany fomba fisainana izany aza ny ao anatiko ao .
Hoy ilay eritreritro hoe dia tena izany tokoa ve no tena izy sa atao izay ampisainana ny olona ho amin'izany satria raha misy ny fanampiana dia tsy resy lahatra loatra aho fa ho tonga any amin'izay iantefany avokoa ireny. Manahy aza aho fa ny potipotiny sisa no tonga any,� raha ho tonga aza. Lasa any amin'ny tantara iray ao amin'ny baiboly ny saiko hoe lasa mivarotra ny fizokiana amin'ny zava-matsiro vetivety tahaka an'i Esao tokoa ve ny Malagasy? Firenena voasafotry ny reniranon'i Neily hatrany i Ejipta fahagola fa ny fitadiavany tsy mitsahatra ny vahaolana tsy hahapotika ny voliny sy ny fonenany no naha-firenena goavana azy fahagola . Tsy ny fahiny ihany fa na ny ankehitriny aza . Firenena anjakazakan'ny fihovitrovitry ny tany i Japana fa tsy nanakana azy tsy ho firenena mandroso izany satria ampiasainy ny sainy hikaroka ny vahaolana amin'ny voina tsy maintsy mandalo amin'ny taniny . Fa isika kosa ary mba aiza ho aiza amin'izany?
Fony mpankafy nijery sarimihetsika tamin'ny fahitalavitra ny tena dia natao toy ny fanalan'andro fa noheverina tsy hisy izany hoe mpampianatra masiaka dia masiaka amin'ny mpianatra mbola zaza izany. Matetika moa rehefa misy ilay mpampianatra masiaka dia masiaka, dia eo akaikiny eo mandrakariva misy mpampianatra tsara fanahy amin'ny mpianatra ary miezaka ny hanalefaka ny habibian'ilay mpampianatra notononina voalohany. Noho ny maha-an'ny ankizy ilay sarimihetsika dia mandresy hatrany ny zaza any amin'ny farany ary ny zaza ihany amin'ny ankapobeny no nitady tetika hanasaziana ilay mpampianatra (na tale) saro-po. Tsy noheverina tena hisy amin'ny fiainana andavanandro, indrindra fa hoe eto Madagasikara, izany toe-java-misy izany raha tsy nanatri-maso mivantana ny tena.
Ao amin'ny sekoly tsy miankina iray eto Antananarivo, Madagasikara,no ahitana mpampianatra vehivavy iray nahavariana ihany ny fihetsiny. Manana zanaka vavy hanala ny fanadinam-panjakana voalohany izy, ary izy ihany no mpampianatra ny zanany. Raha ny ray aman-dreny amin'ny ankapobeny no mahafantatra izany dia hieritreritra avy hatrany fa ho tsara fampianarana ny zanany eo ambany fitantanan'izany ramatoa mpampianatra izany. Hentitra dia hentitra amin'ny mpianatra izy mba hianaran'ny ankizy tsara sy hahatsapan'ireo mpianatra ireo fa tsy zava-kitoatoa eo amin'ny fiainam-pianarana izany hoe hanala fanadinam-panjakana izany. Hahatsiaro menatra ihany koa ny ray aman-dreny raha ny zanany no tsy afaka amin'ny fanadinam-panjakana toy izany. Nandiso fanantenana tanteraka anefa ny fihetsiky ramatoa mpampianatra fa lasa toy ny manao zavatra tafahoatra izy ary toa azo lazaina ho mivadika fankahalana olona mbola zaza indray aza ny fihetsika ataony.
Tamin'ny kilasy mialoha ity kilasy fanalana fanadinana voalohany ity dia efa nanao fanampim-pampianarana izy (cours fa ny ilazany azy ho an'ny mpianatra dia hoe manao suivi izy), andoavam-bola fanampiny ankoatra ny saram-pianarana izany mazava loatra. Nahazo laharana ambonimbony ny zaza tamin'izany fotoana satria atao hoe voara-maso tokoa ny zaza. Rehefa nigadona amin'ny taom-pianarana fanalana fanadinana, niova ny tantana fa nanomboka nanana fotoana ka nanapa-kevitra ny hanara-maso akaiky ny fianaran-janany ny renin'ny zaza. Mihevitra noho izany ny renin'ny zaza fa noho ny fananany fotoana amin'izay dia omeny ny fahavononana feno hiatrika ny fanadinana ny zanany, hanampy azy hahazo ny lesona sy hanampy ihany koa ny fanazavana ary hanadina ihany koa. Tsapa anefa fa tsy tahaka izay no nandraisan-dramatoa mpampianatra ny resaka. Niova ny fomba fifandraisan'ny zaza sy ny mpampianatra satria toa nilanila vaniny tamin'ireo mpianatra tsy manao suivi ramatoa. Tsy maninona hoe fomba fijery mitongilana no hotantaraina saingy izay mitaraina aloha no henoina...
Nanomboka tamin'ny hoe izay miteny malagasy ao amin'ny faritry ny sekoly dia mandoa vola ariary zato aminy. Any am-piasana aza tsy azo atao ny fanasaziana ara-bola afa-tsy noho ny fahabangan'ny vola amin'ny asa atao. Dia ny sary kely rehetra (saritanin'i Madagasikara na firan'ny taova isan-kazarany toy ny fo, havokavoka) sns ihany koa izay ahatafidirana sary dimy eo ho eo ny refin-taratasy A4 iray dia vidiana ariary zato tsirairay... nefa ny sary amin'io tsy mazava tsara akory fa manjavozavo tsy hay vakiana. Isaky ny fanadinana dia asainy mitondra 700 ariary isan'ankizy isaky ny fotoam-panadinana hamaliana ny fanontaniana ihany koa ny mpianatra (izany hoe ariary zato ny iray amin'ny taranja fito ampianariny, marihiko etoana fa fanapaha-keviny samirery io fa tsy politika ankapoben'ny sekoly).
Indray mandeha moa dia efa nisy boky fanomanana fanadinana efa nandrasan'ny sekoly hatry ny ela. Vao nisy mpianatra iray nahazo dia nolazaina fa tsy maintsy mitondra io boky io avokoa ny mpianatra rehetra ny ampitso maraina. Andro alarobia io fotoana io ary tsy maintsy mitondra ny boky ny mpianatra ny alakamisy maraina. Noho izay mety ho antony samihafa tany amin'ny tokantrano tsirairay tany dia tsy afa-nitondra ny boky ny 40% eo ho eo amin'ny mpianatra iray kilasy ny alakamisy maraina fa navoakany niaraka tamin'ny kitapo dia nasaina niloloha tanana teo ivelany teo mandra-pahavitan'ny ankizy nitondra boky ny zavatra natao tao amin'io boky io. Nolazaina moa ireo mpianatra ireo fa tsy ilaina miverina any an-tsekoly izay mbola tsy manana ilay boky ny hariva... ary dia nisy tokoa moa ny tsy niverina satria mbola tsy nahazo. Ny nampihomehy mahasosotra tamin'ny nataon'ny ramatoa mpampianatra dia hoe tsy mahazo manao ny devoara tsy natao tamin'io andro io intsony ny mpianatra tsy nitondra ilay boky.
Tia manao fety io sekoly io. Tsy maintsy manomana fanamiana vaovao hatrany isak'izany fanaovana fety izany. Tsy maintsy ampanjairina ny fitafiana satria zavatra tsy ho hita eny amin'ny mpivarotra mihitsy no atao. Nanao tsara tokoa ny tena tamin'ny fety mialoha ny krismasy satria mba fetin'ny faran'ny taona io... Nanomboka tapaky ny volana janoary indray dia efa nampiomanina ny ankizy fa tokony hanana fitafiana lokon'i Brezila na lokon'ny telma ny ankizy tsirairay avy amin'ny fetin'ny talata matavy. Tsy nofariparitana mazava moa ny didy anaovana ny akanjo fa dia izay loko izay no nohitrikitrihina. Tsy naka sarotra ny renin'ny zaza fa nividy izay azo novidiana. Tratry ny fanaviana ny zaza ny alatsinainy mialoha ny talata matavy ka tsy nalefan'ny ray aman-dreniny tany an-tsekoly. Ny talata andron'ny fety vao nankany fa levilevy no niandry, tsy ilay akanjo novidiana no nanaovana fa akanjo lava tanana ary nampanaovina akanjo mafana manara-batana [solo-pataloha] miloko mena satria zaza vao avy narary. Nasaina nesorin'ilay mpampianatra anefa ilay akanjo manara-batana satria tsy loko telma io na loko brezila ary voasazy fa ahena 40 ny isa ankapobeny azo tamin'ny fanadinana (izay notontosaina ny andro alakamisy mialoha ny talata matavy) . Noho ny tsy nanatrehany ny fianarana ny alatsinainy mialoha ny talata matavy dia mbola nahena 40 ihany koa ny isa ankapobeny azo tamin'ny fanadinana. Izany hoe mihena 80 izany ny isa ankapobeny tamin'ny fanadinana andrana nataony. Efa nilaza mialoha izy fa izay ankizy tsy mahazo ny salan'isa ampy dia tsy maintsy manao ny suivi ary tsy karakaraina ny taratasy hanalany fanadinana. Tonga dia hoy ny eritreritry ny renin'ny zaza hoe: "Angamba nahazo isa ambony be ny zaza dia ahintsana ny isa ankapoben'ny zaza". Mifanindran-dalana amin'izany kosa dia nolazainy fa omena fanampin'isa 40 tamin'ny fanadinana natao ireo ankizy nahafinaritra ny fomba fiakanjony tamin'ny fetin'ny talata matavy. Dia izay no zava-misy mba tiana nampitaina fa afaka mitsikera na ramatoa mpampianatra isika na ny renin'ny zaza...
Mangorohoro mitambolimbolina ny janoarin'ny tsirairay ao anaty ao . Toa manahy, toa manam-po hisy zava-mitranga hafahafa izany. Misy likiliky anaty tiana avoaka nefa ahodin'ny sasany sy ameloman'ny sasany fankahalana foko, indrindra ny foko Merina.
Merina st Karana
Tsikaritra tsy asiana fihetseham-po, na dia samy zava-dratsy sy tsy tokony hisy hitranga eto amin'ny firenena aza ireo zava-droa loha ireo, no ilazana fa ny famelezana ny Merina no mora sy azo atao kokoa eto amin'ny firenena noho ny famelezana Karana. Raha izany no jerena dia ny Merina no manambaka ny mpiray tanindrazana aminy kokoa noho ny Karana, ny Merina no manalika ny hafa kokoa noho ny Karana, ny Merina no tena manandevo mpiasa kokoa noho ny Karana. Tsy miteny aho hoe maninona raha ny Karana no asiana fa mampieritreritra ny tsirairay aho hoe mitondra mankaiza moa ny fankahalàna ary inona no ho vokatr'izany? Ny karazan'olona inona na foko avy aiza dia tsy maintsy ahitana ny antsoina hoe "Saonjo iray lohasaha ka tsy hilaozan'izay mamarara", tsy ny saongo iray lohasaha no mamarara fa misy ratsy ao.
Tsikaritra ihany koa mifanila amin'izany fa tsara aro kokoa ny Karana amin'ny savorovoro noho ny Merina. Nahoana? Ny Karana saiky efa ireo mpanam-bola afa-manakarama na afa-manambitamby mpitandro ny filaminana avokoa noho ny fiarovany ny volany sy ny hareny, hany ka raha vao misy zava-manjò azy ireny dia mihazakazaka ny mpitandro ny filaminana. Ny Merina indray, indrindra ireo mieli-patrana manerana ny firenena, dia mitovy amin'ny Malagasy hafa rehetra ihany, samy mandrato harena, zavatra kelikely tsy tena goavana no ataony, tsy afa-manambitamby mpitandro ny filaminana izany fa mitovy amin'ny rehetra ihany ka tsy atao mahagaga loatra fa raha vao misy ny fandrobàna Merina dia mody tsy mahare na mody tsy taitra ny ankamaroan'ny mpitandro ny filaminana. Tsy misy saosy na tombontsoa manokana tsinona azo avy amin'ny Merina fa mahafinaritra ny ankamaroan'izy ireo ny miteny "patirao" ny Karana. Heveriko fa misy zavatra tsy mety ao anatin'izany fomba fisainana izany ka nahatonga ireny zava-nitranga tany Toliary sy Tolañaro ireny.
Tsy hiteny ny fikonokononana ny fanafihana ireo Merina mpivarotra enta-madinika sy kojakoja an-tokantrano tao Toliary aho fa nanaitra ahy ny filazana hoe tsy taitra akory ny mpitandro ny filaminana (amin'ny ankapobeny) mba nanao izay hampitsoaka ireo olona ireo. Mbola nisy fanafihana Merina ihany taoriana fa dia tahaka izany ihany ny toe-draharaha. Fa rehefa nanao lohateny lehibe ny gazety hoe misy ny fikonokononana hamelezana Karana ao Toliary fa tonga dia henika mpitandro ny filaminana ny tanàna. Lasa ny saina hoe olom-pirenena sokajy ambany kokoa ve ny Merina ka tsy raharahiana fa rehefa Karana no mitady ho voantohintohina dia raikitra amin'izay ny Bemidina? Sa taratry ny fankahalana Merina hatrany amin'ny ambaratongan-drafitry ny mpitandro ny filaminana izany? Enga anie mba ho diso hevitra tanteraka aho.
Voatondro ho manao kiantranoantrano amin'ny fampidirana mpiasa ao amin'ny QMM indray ny samy Merina ka nahatonga ny barazy tao Mandena sy ny fitakiana ny fandroahana ny "voanjo" [Merina] vao nampidirina tao amin'ny orinasa. Kiantranoatrano tokoa ve sa tena izay no vokatry ny fitsapa-pahaizana sa ny Merina no manam-bola kokoa hanaovana kolikoly sa mahafantatra olona ao amin'ny QMM? Ny hitako tany ambadimbadika tany dia niezaka ny hampiditra zanaky ny faritr'Anosy, mba ho tombon-dahiny ho an'ny tanora any amin'iny faritra iny, ilay orinasa. Porofo ara-taratasy entina ijerena ny zanaky ny faritra ny "fanamarinam-ponenana" avy any amin'ny fokontany. Raha nisy izany ny kolikoly dia ny teny anivon'ny fokontany no nisian'izany voalohany ary mametraka ny taratasy ara-panjakana ho tsy misy dikany sy ho mora azo izany. Ka raha manana ny taratasy "fanamarinam-ponenana" ho monina any amin'ny faritra ireo Merina ireo dia tsy misy hadisoan'ny orinasa nampifaninana azy ireo sy nandray izay mahay indrindra avy amin'ireo. Tsy azon'ny orinasa atao indray ny hanao hoe izay avy amin'ny foko Antanosy ihany no raisina satria fanavakavahana mivandravandra sy azo raisina ho fandikan-dalàna.
Zavatra hafa tanteraka indray ny tao an-tsaiko rehefa nahita ny anaran'ilay mpitarika ny fikambanana sy ny mombamomba azy aho. Vadim-bazaha sy azo heverina ho manana toerana ambonimbony ilay ramatoa mpitarika. Heveriko fa tena fankahalàna foko tsotra izao ny tao amin'ity ramatoa ity raha nanao ilay fihetsiketsehana mitady androahana foko eto Madagasikara izy. Ary somary mahagaga ahy kely ihany raha misy antokon'olona toa azy efa manao fihetsiketsehana an-dalambe manohintohina ny fifamoivoizana nefa tsy misy fisamborana avy amin'ny mpitandro ny filaminana nefa raha ny eto Antananarivo no manao fihetsiketsehana an-dalambe tahaka izao efa ela no nosamborina ny mpitarika izany fihetsiketsehana izany. Maninona no manao mizana tsindrian'ila toy izany? Sa ny any tsy manohintohina ny fitondrana ka tsy maninona fa mandrava barazy ihany no atao fa manana hery matanjaka ambadika ilay olona fa ny eto kosa faizina mafy fa miseho ho beloha manohitohitra fitondrana? Amiko anefa dia karazany manao izay hampiroboroboana ny fivorivorian'olona hiròna amin'ny fankahalana Merina, izay mpiray tanindrazana aminy ihany, ny tsy famaizana ireo antokon'olona na mpitarika ireny antokon'olona ireny. Toa mampihevitra fa ao anatin'ny rariny sy tsy manohitra ny ara-dalàna ilay fankahalàna Merina.
Teti-Panorona Frantsay vaovao?
Fa na dia lohahevitra hafa aza dia toa misy fifampitohizana ihany tamin'izay voalaza teo ambony ity tantaraina manaraka ity. Niteraka hatezerana tamin'ny maro ny tenin'ny Masoivoho Frantsay vao tonga tamin'ny tsy hamelana an-dRavalomanana tsy hody mialoha ny fifidianana. Lasa ny adihevitra manao hoe tsy fahalalàna ny zava-misy ve no mahatonga azy hilaza izany zava-manaitra ny mpanara-baovao izany sa tena izay mihitsy no tanjon'ny fitondrana Frantsay eto Madagasikara? Tsy afaka hieritreritra aho fa hiteniteny foana iny rangahy iny tamin'ny nanaovana ilay fanambarana na dia hitahita taratra ihany tamin'ny fitsapa-kevitra nataona fantsona fahitalavitra tsy miankina iray aza fa tsy izany velively ny fironan-kevitr'ireo izay namoaka hevitra nandefa sms tany amin'io fantsona fahitalavitra io. Tsy maintsy hametrapetraka ny hahazoan'ny Frantsay tombony eto Madagasikara izy ary miteraka fisalasalana ny fahamaroan'ny fanafihan'ny dahalo any amin'ny faritra atsimo heveriko ho hafahafa ihany koa ny firoborobon'ny fitaovam-piadiana any amin'ireo lazaina fa dahalo izay lasa efa mahatratra an-jatony. Vao maika nahatalanjona ny fitadiavan'ny minisiteran'ny atitany ny hampidirana ny tafika Frantsay handamina ny raharaha any amin'io faritra atsimo io ihany.
Dia ho kisendrasendra avokoa ve ireo korontana sy savorovoro ary filana ady atao amin'ireo mpitrandraka harena an-kibon'ny tany tsy frantsay rehetra any amin'ny faritra samihafa ireo fa tsy efa teti-panorona napetraka mialoha? Moa ve tsy niniana atao ilay fanambarana hiteraka fankahalàna Fantsay ary iniana avy eo ny fanafihana teratany Frantsay ikendrena hatrany ny hampidirana miaramila Frantsay ho afa-miditra an-tsehatra eto an-tanindrazana? Toa niniana atao avokoa ireo sotasota sy ny fitadiavana ny fomba rehetra ilàna vaniny ireo mpitrandraka vahiny ireo tsy hoe ho fiarovana ny harena an-kibon'ny tany eto Madagasikara mba ho tahiry ho an'ny Malagasy fa ny hanomezana azy ireny ho an'ny Frantsay. Efa nisy nilaza ihany moa fa tamin'ny fifanarahana teo amin'ny Malagasy sy ny Frantsay fa na dia mahazo ny fahaleovan-tena aza ny Malagasy dia an'ny frantsay kosa ny harena an-kibon'ny tany eto Madagasikara fa tsy azon'ny Malagasy trandrahina raha tsy mahazo alalana avy amin'ny Frantsay. Teboka iray goavana nampiongana an-dRavalomanana ihany koa ny nandikàna io fepetra "miafina" io.
Fehiny, na dia feno efa-taona katroka androany aza ny 26 janoary nandrobana harem-pirenena sy haren'olo-tsotra teratany Malagasy (tsy Karana ary tsy Frantsay fa tratra kosa ny teratany hafa sasany toy ny Afrikana Tatsimo, Maorisiana...) dia heveriko fa ny fitodihana amin'ny hoavy tsy hisian'ny tranga tahaka ireny ao anatin'ny fotoana fohy no nanamarihako ity andro ity. Toa tadiavina iniana atao indray manko ny tahaka ireny tranga faramparany ireny hanodinana ny likiliky tsy afaka any amin'ny tsirairay any, ary tsy kisendrasendra ny nanaovan'ny masoivoho frantsay ny teniny fa tetika hampitodihana ny fankahalana mankany amin'ny Frantsay hanafainganana ny fampidirana ny tafika Frantsay eto Madagasikara hiarovana ireo terataniny sy ireo mizaka ny zom-pirenena ao aminy. Eritreritra ihany anefa ny ahy fa enga anie ho diso ny eritreritro. Ny anongotsongoana ny maty manko, hono, tahotry ny handevim-belona...
Efa ela aho no te-hanoratra ka ho fanombohana ny taona 2013 dia mba ho vaovao tsara no hisantatra azy! Nikaroka ihany aho fa jamba angamba fa ny zavatra nokarakarain'ny tena sy ny karazana fialamboly niarahana tamin'ny fianakaviana angamba no hoe nahafinaritra tamin'ny farany sy fanombohan'ny taona dia izay ihany. Sambany ihany koa no tsy mba nisy orana, araka ny fitadidiako, izany fetin'ny faran'ny taona teto Antananarivo izany hany ka betsaka, hono, ny olona no nandehandeha teny an'arabe ka toy ny andro atoandro ihany.
Izahay moa efa zatra loatra amin'ilay faritra lazaina ho mafanafana angaha ka tsy nanana eritreritra hoe handehandeha amin'ny alina izany. Izaho rahateo tsy hanaiky tsy haka sary, izany hoe hitondra fakantsary, raha amin'ny fotoana toy izany, nefa ny tahotra no ho bebe kokoa. Raha hitady na hiandry ilay vaovao tsara anefa toa tsy hahita mihitsy ka lasa sakana tsy amoahana ny vaovao izay efa maromaro sahady fa dia aleo manoratra avy hatrany aloha. Dia miarahaba ny rehetra izany nahatratra ity taona vaovao 2013 ity. Alefa hatrany ny firariantsoa na eo aza ny fanahiana sy ny karazana tsindrimandry-tsinapa tsy dia tsara loatra fa aleo aloha mba zavatra tsotsotra no hanombohana...
Lalana: Voambolana efa nanana ny lazany hatry ny elaela. Nanomboka tamin'ny hoe : "Amboary Ny Lalana". Niampita tamin'ny "Tohizo ny Lalantsika" ary niafara tamin'ny "Iny Lalana Iny" hatreto. Misy ny hadrohadro tamin'izany fotoana nanao hoe: "Ny lalana angaha azo hanina?" rehefa hita fa tontosa ilay fampanantenana fa na izany aza karazana lalan-dràn'ny tanàna sy ny firenena io ka tsy hitako izay hanamaivanana azy. Efa mandeha indray izao "tetikasa Lalankely" izao saingy efa misy miova anarana sy habe ilay izy angaha ka aleo tsy resahina loatra.
Dia ao anatin'ny tetezana indray ny Malagasy amin'izao fotoana izao. Tetezamita, hono, no anarany saingy ny hadrohadron-dRamalagasy tsy azo ahifika fa nivadika tsimoramora ho tetezamitatra ny anarany. Miitatra tahaka ny sima misoka manko ny fe-potoana iasan'ny mpitondra lazaina ho tetezamita ka tsy fantatra intsony izay hiafarany. Mety ho lasa Repoblika manokana mihitsy koa ilay tetezamita satria efa averimberina hatrany fa roa taona izao ny Repoblika fahaefatra.
Nefa mety ho ny vanim-potoana Tetezamita koa no fahaefatra eto Madagasikara raha itodihana ny tantara. Tetezamita voalohany ny 1972-1975 izay tetezamita tokony hifarana ny 1977 fa tapaka sy nohafainganina tamin'ny 1975. Tetezamita faharoa ny tamin'ny 1991-1992. Tetezamita fahatelo ny tamin'ny 1996 ary ny tetezamita fahaefatra ny nanomboka tamin'ny 2009 ary tsy fanta-piafarana ka mety haharitra folo taona na roapolo taona, eny mety hihoatra aza. Koa diso ve aho raha manoratra hoe Repoblika Tetezamita Fahaefatra isika izao?
Fa ny zava-baovaon'ny 2013 no lazaiko anareo. Nanambara ny filohan'ny FAT fa hanamboatra ny tohatoha-bato Antaninarenina sy Ambondrona. Nomarihany mazava fa ny Prezidansa fa tsy ny Kaominina no misahana izany fanamboarana na fandrakofana ny tohatoha-bato izany. Raha ny fisantaran'asa manko no jerena (jereo ato ny sary) dia tahaka ny tsy ho esorina ny vato efa eo fa tovonana vato hafa eo ambony fotsiny ilay tohatoha-bato.
Nihazakazahana ny naka sary satria mety tsy ho hita intsony ny endrik'ilay tohatoha-bato amin'izao fotoana ary mba ahafahana manao fampitaha amin'izay tena antony nilàna ny fanavaozana ireo tohatoha-bato tokoa. Tsy matihanina ny tena sady tsy sahy mizesta ho mpaka sary igagàn'ny olona sy mety hanaitra ny mpanendaka koa ialàna tsiny indrindra ny mety ho tsy fahafaham-po. Manoratra izany aho satria na izaho aza tena tsy afa-po mihitsy! Dia mirary soa e!
Hatreo ny sary tamin'ny tohatoha-baton'Antaninarenina natao fotsy sy maintsy satria efa ho taloha izany ny sary fa dia ho hitantsika indray ny mety ho endriny vaovao. Fa lasa ihany ny saina hoe nahazo aingam-panahy tamin'ny nandehanana tany Jerosalema ve ranamana ka maika ny hanavao ny tohatra. Nanonofy tam-patoriana tahaka an'i Isiraely ve ka nanapa-kevitra tampoka ny hanao tohatra hiakarana sy idinan'ny... olona? Sa te-haka tso-drano amin-dRanavalona Reniny hitondra maharitra ny firenena dia mba amboarina ny tohatra mitondra ny anarany? Mba misy sary miloko ihany fa eto angamba vao apetaka.
Hatreo ny sary nalaina teny amin'ny tohatoha-bato Antaninarenina fa hiakatra ny tohatoha-bato ampita avaratra kosa isika dia ny mankeny Ambondrona izany.
Ary dia aleo faranana amin'ny sary mainty sy fotsy ihany!
Somary sahirana nanao ny lohateny satria tsy mitantara ny noely fa mitantara an-tsary ny nitranga nandritra ny noely na krismasy. Mety ho sarotra azo ny resaka fa dia aleo ny sary no hilaza azy!
Na ny tamboho ankavia na ny tamboho ampita ankavanana samy tambohon'ny tsenan'Andravoahangy avokoa
tazana ery alavitra ery ilay tilikambon'i orange an-dalam-panamboarana sy kendrena ho trano avo indrindra eto Antananarivo sy Madagasikara
Mbola tsy nahita na mbola tsy nilazana ny fisiana karazana zaridaina eo amin'ny rano manasaraka ny tsena atsinanana sy ny tsena andrefana eo Andravoahangy angamba ianareo. Vitsy ihany koa ny hahatsikaritra azy afa-tsy efa nasiana serasera manokana momba azy ity. Tsara ilay ezaka fa hita hoe mbola mila fampivoarana sy fikarakarana matotra na dia somary faritra be korontandrotana aza ny manodidina azy. Azo lazaina ho tsara aro ihany manko satria karazany voafefy ihany ity amoron-dranon'Andravoahangy ity.
Toa feno mpivarotra ihany nefa krismasy ny andro. Midìka fa tsy ny rehetra no mankalaza ny krismasy
Dia raha izao no misy sarety na posy dia miakatra ho azy ilay fahatezerana ao anaty
Fa efa masaka ao an-tsaiko hatrany ny hoe tsy tsara asiana tsena an-kalamanjana intsony i Antananarivo raha tiana ny mbola haha-renivohitr'i Madagasikara azy, na anaty fefy io na ivelan'ny fefy, fa tsena sy fivarotana anaty trano sisa azo ekena... ka ny fepetran'izany tsena na fivarotana anaty trano izany dia ny fananany efitra fidiovana manara-penitra ao aminy.
Tsy avy ny orana taty amin'ny faritra andrefan'Antananarivo ka nanome lanitra mahatsara vahiny
Tsy ny vahiny ihany angamba no tsara jerena fa ny tontolo manodidina mihitsy
Efa amin'ny enina ora sy sasany hariva, vitsy sahady sisa ny olona eny an-dalana raha oharina amin'ny andavanandro, vitsy koa ny fiara mpitatitra ka namilafila... indrindra ireo tokony handalo an'Anjanahary na Andravoahangy tsena
Nohararaotina ny naka sary ilay fotoana mba ho toy ny niavaka kely
Fa na eo aza ny ezaky ny olombelona hanatsara ny manodidina azy. Hafa ihany ry zareo ilay vita-nanahary na dia mahazatra loatra eo amin'ny fiainana aza ny mahita azy. Efa tsy mba fahitanay noho ny asa intsony izany filentehan'ny masoandro izany hany ka finaritra sy toy ireny sambany vao mahita zavatra mahafinaritra izany. Soa fa tsy dia ratsy loatra ilay faka-tsarin'ny finday dia mba azo ihafiana ny navoakany.
Mirary fety sambatra ho antsika rehetra amin'ity faran'ny taona ity!
Tsy nihevitra ny hanoratra vetivety aho satria vao omaly maraina no nanao izany. Andeha atao hoe nanana ny lanjany ny andro nitokanana ny Coliseum teny Analamahitsy. Misy ny te-hitahiry ny sarin'izany fitokanana izany amin'ny alalan'ny fividianana ny gazety mamoaka sary maromaro avy tany. Tsy omeko tsiny loatra satria safidiny izany. Atao hoe malaza satria toeran-danonana fihirana lehibe indrindra manerana ny Ranomasimbe Indiana (tapany andrefana ihany no fantatsika!). Maro ny tanora no nankafy ny fety aman-danonana teny.
Toy ny fety rehetra ihany, nisy ny naharitra hatramin'ny farany ary tsy nahagaga loatra raha be ireo tanora niaraka vitsivitsy na maromaro mandeha an-tongotra mody avy eny Analamahitsy, mandalo Alarobia sy Ankorondrano na mandalo Andranobevava, Ambatomainty sy Anjanahary na Masikara amin'ny sivy ora alina. Azo itarafana ny fitiavana fety, na fitiavana ilay mikarakara ny fety, izany ary mba tsy vitsy kosa ireo mody mandeha an-tongotra manavatsava an'Antananarivo faran'ny taona tahaka izao. Ho an'ny mpahalala manko, ny faran'ny taona no tena maharomotra ny mpanendaka sy ny mpangalatra satria amin'iny fotoana iny no manamanana vola ny olona [mpiasa] noho ny tambin-karama azony ary fantatry ry zalahy izany amin'ny ankapobeny ka mba maka ny anjara tambin-karamany ho fanomanana ny fetiny ihany koa.
Be moa no nanombatombana fa tamin'ny fitokanana ny Coliseum iny no ilazan'i Andry Nirina Rajoelina, filohan'ny FAT, izay irotsahany na tsia amin'ny fifidianana ho filoham-pirenena kasaina hotontosaina amin'ny herintaona io. Saingy diso fanantenana ry zareo satria tsy voavaly tany ny fanontaniana. Anjara safidin'ny mpikabary ihany moa io, ijereny raha izany no fotoana mety na tsia. Ny fihirana ny hiran'ny tarika Tsiakoraka mitondra ny lohateny hoe Namana moa no tena nataony sy ny fitantarany ireo fotoana nandalovany tao amin'ilay toerana sy ny tsapany ary ny karazana fampieritreretana ankolaka izay tena tia tanindrazana sy nanao zavatra ho an'ny firenena. Azy izay ary teniny, fa dia maromaro moa ireo artista no somary nandoka sy nanao karazana fisaorana tamin'ny alalan'ny hiran'izy ireo namboarina ihany. Henry Ratsimbazafy tamin'ny hira hoe "Misaotra anao aho ry... Andry TGV..." Tsiliva miaraka amin'ny "I love You (Mademozely) Andry Rajoelina" [ny mpijery mihira hoe Andry Rajoelina moa ilay mpihira tahaka ny manadinodino ka mademozely ihany no voatonona] ary ny "misaotra e! misaotra nama misaotra".
Fa mandritra izany fotoana izany na somary aoriandriana kokoa, tsy haiko loatra ny fotoana no namoaka fanambarana tany an-drenivohitra tanzaniana tany Dar-es-Salaam [vavahadin'ny Fiadanana] ny filoha teo aloha Marc Ravalomanana milaza fa tsy hirotsaka hofidiana amin'ny fifidianana rehetra hotontosaina amin'ny 2013 ny tenany. Mety ho nanaitra ihany ilay vaovao nefa raha nahita ilay vaovao aho ny maraina dia toa tsy nampaninona ahy ihany, tsy fantatro loatra fa izay no tsapako. Tsy nahatsiaro ho diso fanantenana aho, na dia mahafantatra tsara ny safidy politikako aza ny mpamaky. Izaho manokana tsy mahita loatra izay tsininy satria efa tsy mihetsika loatra intsony ny olona eto an-tanindrazana, karazany efa tsy misy tolona intsony fa efa tonga amin'ny antsoina hoe miara-mitantana rahateo.
Fivoriana toy ny fivoriana rehetra no iheverana ireo tontosaina eny amin'ny Bel'Air Ampandrana sy eny amin'ny Magro Behoririka. Efa maro misara-kevitra rahateo ny mpitolona satria misy ireo tsy manaiky ny fidirana tao anaty rafitra, ho karazana fanaraha-maso avy ao anatiny ny fitantaranam-panjakana, ary misy ireo mitsipaka izany tanteraka satria heveriny ho firaisana tsikombakomba amin'ny mpanongam-panjakana izany. Samy manana ny faharesen-dahatra ao anatiny fa fivakisana no nivoaka avy tamin'izany ary karazany misy aza ireo mpitolona tsy mahazo miditra ny faritry ny magro mihitsy noho izany fivakisana izany noho ny fiampangana famadihana mazava loatra. Ny maro tamin'ireo mpanatrika anefa no tsy mazoto loatra intsony satria tsy mahalala izay tokony arahina na tsy mankasitraka ilay fivakisana ihany koa. Nilatsaka ary ny fanapaha-kevitra, ahoana ny fihetseha-pon'ny mpanohana azy amin'ny ankapobeny?
Raha ny aty amin'ny serasera, tsy mampaninona loatra ny fanapahan-kevitra ary noderaina aza ny fanapahan-kevitra satria nitana ny teniny tamin'ny fitokisana ny SADC sy efa nilaza ny hanaja ny vokatry ny fihaonana izy. Ahitana ny tena mpanaraka azy ihany koa ny fanapahan-kevitra na be aza ireo mitsikera amin'ny tsy mahamety izany manaraka na mijery olona izany. Ho sahiran-kevitra kosa ny mpanao kajikajy politika amin'ny zavamisy ary ilaiko aza ny isian'ny tahaka izany ahalalany fa sarotra ny mihatsaravelatsihy mandritra ny fotoana maharitra amin'ny filalaovana ity politika ity. Raha tarafina amin'ny avoakan'ny vaovao ihany koa anefa dia mankasitraka ilay fanambarana ihany koa ny maro amin'ny mpanaraka ka nivory fa ny tena tanjona dia ny hodiany eto an-tanindrazana. Samy manao ny kajikajiny amin'izany ny tsirairay ka ao ireo mangataka ny tsy irotsahan'ny iray ihany koa ary hatreto amin'ny fotoana anoratana dia tsy rere tsara ireo mpitaky ny tsy irotsahan'ny roa tonta goavana.
Ny mpanohana na ny avy ao amin'ny antokon'ny andaniny kosa moa dia vao maika milaza fa efa tsy tokony hirotsaka noho ny sazy mahazo azy ihany ny filoha teo aloha, nefa izany tsy manakana ny tsy irotsahan'ny mipetraka eo amin'ny fiketrahana amin'izao fotoana izao. Ny mahavariana aza moa dia tonga araka ilay fitenenana hoe vonton'ny fankahalana tokoa va re fa mbola manome tsiny ny fanapahan-kevitra hatrany. Misy ireo miteny hoe fa maninona no izao vao miteny, misy ny karazany tsy manaiky tsotra izao ilay tsy irotsahany satria any anatiny any mieritreritra izy fa tandindonin-doza ny safidiny raha mbola arahi-maso ny fitohizan'izao tantara izao.
Ahoana kosa hoy ny hevitro manokana? Fony nanara-baovao momba ny fitokanana ny Coliseum aho dia nieritreritra hoe raha izao izy no milaza hoe tsy hirotsaka dia izay vao tena lehilahy ary nahazo isa betsabetsaka teo anatrehan'ny olona amin'ny ankapobeny na hisy aza ireo tsy hiraharaha izay ataony mihitsy ka tsy hivadika amin'izao hosafidiany. Tsorina fa nandritra izany fotoana izany mbola tsy nieritreritra loatra izay mety ho momba an-dRavalomanana aho raha manao izany izy... Ny natrehina rahateo no nahatonga ilay eritreritra. Mety ho diso fanantenana ny mpanaraka mafana fo nefa hitony ihany avy eo. Ny fanatontosana ireo fitokanana isan-karazany anefa dia mampihevitra hatrany hoe hirotsaka i ANR fa sarotra izany hijanona fotsiny amin'izao izany. Ny eritreritro aza moa efa tonga amin'ny hoe fa inona moa no hanery azy hanao izay fifidianana raha toa ka mihevitra tokoa izy fa nahavita be ho an'ny firenena? Iza no atahorana hanaisotra azy eo amin'ny toerany raha efa notambatambazana tsara ny manam-basy isany. Tsy mbola nilaza izay fanapaha-keviny farany anefa izy, satria mbola misy ny foto-drafitr'asa hotokanana amin'ny herinandro.
Kanjo, raha mbola eo am-pikonokononana sy teo am-pandambolamboana ny fifandraisana amin'ny vahoaka ho fanomanan-tsaina izy no nipoitra tampoka ny fanapaha-kevitra avy amin'ny ankilany. Sarotra ny nieritreritra ilay izy satria vao oviana moa no nanambaràny fa tsy mifanaraka amin'ny demokrasia ny fanililikihana ny hafa tsy hirotsaka izany. Amin'ny andron'ny aniveriserany ihany koa ve no ilazana fanapaha-kevitra tahaka izany? Nefa indro ny lehilahy fa niteny ny tsy hirotsaka amin'ny 2013... fa ny tao an-tsaiko voalohany tamin'ny fanononana ilay taona dia hoe: Fa ahemory anie io fifidianana io ka mivadika ny taona fa dia efa tsy anatin'ny taona 2013 nambara intsony izany. Ny tanjona dia ny hodiana... tsy maninona velively na hirotsaka na tsia i ANR. Mirotsaka i ANR vao maika mahatsara zavatra satria fotoana tsara ahafahana mijery ny fitiavan'ny olona azy io. Ny hafa mifaninana no ho sahiran-kevitra fa tsy tokony ho ny mpanohana an-Dravalomanana na ny mpanohana an'i ANR velively.
Efa nolazaiko tany ambadimbadika tany ihany ny eritreritro raha vao nahita ity filazana tsy hirotsaka ity ny tena : Efa re ny fanambarana, izaho manokana dia miantso ny mpanohana Ravalomanana rehetra, na iza izy na iza hanaiky ny fanapahan-kevitra tsy hilatsahan’ny filoha Ravalomanana. Miantso kosa aho etoana ny tsy ametrahana mpandimby na solontenany amin’ny fifidianana eny fa na dia avy amin'ny fianakaviany aza satria tsy fantatra izay tena tanjon’iny olona iny sy nanarahany na mody nanarahany ny filoha Ravalomanana. Aoka tsy hisy kandidà milaza hisolo tena azy. Etsy ankilany kosa dia manentana ny mpanohana rehetra Hanao vato fotsy amin’ny fifidianana ho avy io hijerentsika ny lanjan’ny vato fotsy sy hahazoantsika mamariparitra ny habetsaky ny olona mety hifidy azy raha nirotsaka izy. Tsy vahaolana ny tsy mifidy fa fahaiza-mifidy ahatarafana ny herintsika kosa ny fanaovana vato fotsy.
Mety hihevitra isika fa tsy misy dikany na vato fotsy iray tapitrisa [na iray arivoarivo] no eo satria efa nampiarahana amin'ny vato maty ihany iny saingy tsy any no ametrahana ny tanjona hoe dia tena lasan'ny anona tokoa ny fitondrana satria ny azy ny vato manankery. Ho kivy ambony ihany isika raha izay avy hatrany no eritreretina fa ilay maoralin'ny mpanohana mihitsy no tairina. Inona ny ho fientanam-ponao raha mahita fa mahazo ny atsasa-manilan'ny safidy na hoe mihoatra noho ny isam-baton'ny mahazo vato manankery be indrindra fotsiny aza io vato io? moa tsy ho tsapanao avy hatrany ve fa anjaran'izay kandidà ambany isa noho ny vato fotsy indray ny ho kivy sy mieritreritra lalina? Sa hody fanina tahaka ny ahoana? Moa na ny Firaisa-monina iraisam-pirenena ve tsy ho lasan'eritreritra ihany koa raha mahita fa be loatra izany vato fotsy izany ka tsy mitaratra velively ny safidim-bahoaka izany isam-bato manankery izany? Tena tsy mijery ny vato fotsy sy ny vato maty [ity farany ity no tena tsy fahaizana mifidy fa mieritreritra fifidianana delege na saindikaly angamba] ny lalàna ary ekeko tanteraka ny fisian'izany karazana fepetra izany. Tsarovy fa tsy fifidianana mifanaraka amin'ny Lalampanorenana no hotontosaina fa fifidianana vokatry ny fifanarahana vonjimaika anaty tetezamita ihany. Anjaran'ny filoha Ravalomanana no milaza mazava izay tokony atao amin'ny fifidianana... ka soso-kevitra ihany ny ahy, raha mahita ny tsaratsara kokoa moa izy dia arahaba soa arahaba tsara izany.
Izay indray aloha fa efa lava dia lava mandreraka be izany lahatsoratra izany! miala tsiny e! Ataovy toy ny trafon-kena ome-mahery, am-bava homana am-po mieritra!
Dia iarahan'ny besinimaro mahita ankehitriny ny fitokanana ny "Coliseum de Madagascar" izay mbola andrasana ny ho anarany amin'ny teny malagasy. Manahy anefa aho fa tsy ho tonga izany anarany amin'ny teny Malagasy izany. Koa na dia zava-bita eto Madagasikara aza ny toerana ho fialamboly sy ho fanalan'andron'ny besinimaro dia ho toy ny zava-bahiny letrezana eto an-tanindrazana ihany rehefa tsy hisy fametrahana eny amin'ny rindrina ny anarany amin'ny teny malagasy tahaka izay ahitana azy amin'ny teny vahiny. Raha mijery habaka aterineto vitsivitsy anefa isika dia mety ho gaga fa ny Coliseum na ny Colisée tany Roma [fr] dia tsy izany no anarany tamin'ny voalohany fa Amphitheatrum Flavium [en]. Nahazo ny anarana Colosseum na Coliseum na Colosseo izy noho ny tsangambato goavan'i Nerona Kaisara teo akaiky araka ny nambaran'ny mpahay azy any ambadika any ihany. Ny tsikaritra voalohany dia fiarahan'ny teny Latina sy ny teny Frantsay ny anaran'ilay toerana etsy Antsonjobe.
Dia lasa ny tena nanao fikarohana an-tserasera mifandraika amin'ity anarana Coliseum ity. Voafaritra mazava ny fotoana nananganana azy: Nanomboka ny taona 72 AD, nisy ireo nilaza fa vola azo avy amin'ny nanafihana an'i Jodia sy ny fandrobàna ny tempolin'i Jerosalema [fr] no nananganana ity Coliseum any Roma [fr] ity (fa tsy eto Madagasikara). Natao hampialàna voly ny vahoaka, izay nitaky hatrany ny hananganana toerana fialam-boly ("manara-penitra?") sy hanodinana azy rahateo tsy hiraharaha ny resaka politika, izany hoe tsy hitodika any amin'ny fanonganam-panjakana na fiokoana fanaon'ny olona ambony. Tonga tokoa any amin'ilay hoe rehefa misy ny hohanina sy hotafiana ary hirevena dia inona idray koa no hotadiavina? Fa lasalasa ny saina rehefa mahita fa toa misy itovitovizana tamin'ny tantara sy ny zavanisy tany Roma Fahagola ny zavamisy eto Madagasikara amin'izao fotoana izao.
Efa renareo ve fa may ny tanànan'i Roma ny alin'ny 18 jolay 64? Nalaza tokoa izany fahamaizana izany satria faritra maro no tratra, mateti-pitranga ny fahamaizana, araka ny voalaza saingy niavaka izy ity noho ny fifampiteny nifanaovana. Mampahatsiahy ny nitranga teto Madagasikara ny andron'ny 26 janoary 2009 sy ny 27 janoary 2009 ihany koa moa izany. Voampanga ho nandoro ny tanànan'i Roma manko ny kristiana tamin'izany fotoana izany saingy nisy ihany ireo mpahay tantara nanondro fa i Nerona Kaisara no tena atidoha nampandoro ny tanàna mba hanomezana endrika vaovao ny renivohitry ny fanjakana. Fifanandrifian-javatra ve fa nipetraka ho tantara ihany koa fa ankoatra ny fampiadiana ny Gladiatera sy ireo karazana tantara an-tsehatra (anaty rano amin'ny alalan'ny adin-tsambo) dia toerana nampijaliana ny kristiana tao Roma ihany koa ny Coliseum. Izay lafiny izay moa no mba fantatry ny olona tsy mpanaraka ny tantara eoropeana sy fahagola fa mba nitantarana tamin'ny alalan'ny haino amanjery ny tantaran'ny maritiora kristiana tao Roma.
Fantatrao ve fa nisy izany Forum Romanum izany? habaka manana ny anjara toerana manokana eo amin'ny tantara sy fivavahana ary politika satria mifangaro ao avokoa na toera-pivavahana, na toerana fiadian-kevitra (ara-politika) na tsena. Voalaza moa fa io habaka iray io no ivotoerana teorikan'ny fananganana an'i Roma. Somary nanao fampitahana vilana indray ny tena fa nasiana ny kianjan'ny demokrasia ho sehatra fiadian-kevitra sy fanehoan-kevitra tamin'ny voalohany saingy efa mikatona tanteraka kosa ankehitriny ny habaka ho amin'izany eto amintsika. Toerana fampilalaovana ny ankizy sisa ny eny Ambohijatovo amin'izao fotoana izao. Toerana heverina ho tsy iresahana politika intsony. Nentina hananganana ny fanjakan'ny mpitondra ankehitriny fotsiny ilay kianja fa rehefa vita ny nilaza azy dia anarana sisa no mipetraka.
Dia mbola avy indray ny heverina ho mifanentana amin'ny Circus Maximus [en] eto Antananarivo. Ambohipihaonana ara-panatanjahantena, mifandraindraika amin'izany ihany
Ilay fitafiana nahavoasazy
