Noho ny fahateren'ny lalana eto amin'ny tanàna sy ny haratsiany manampy trotraka izany rahateo dia lasa fitaovana fifamoivoizana ahafahana mitsofotsofoka indrindra ny moto, ary manana ny lazany amin'izany ny scooter. Mora ny scooter ary azo asisika amin'ny lalana maro dia maro, eny fa na dia anelanelan'ny fiara roa heverinao tsy hahatafiditra azy mihitsy aza. Indraindray aho dia miaiky mihitsy hoe henjana ry zalahy scooter ireo raha hanao mazia fa mahatafiditra azy daholo na aiza na aiza. Mahay misompirana tsy ankihetsika ve ry zalahy sa ahoana? Nefa mety ho izaho koa no tsy sahy manao ny ataony ka ny hafa no heverina ho manao mazia. Tsy dia hiresaka scooter loatra aho noho ny antony manokana izay ho fantatrao ihany rehefa manohy ny vakinteny ianao, fa ireo moto misy vitesy no resahiko, sady tsy mbola nitondra scooter mihitsy ihany kosa aho fa efa nentina taminy indray. Maro no efa tafaresaka tamiko fa na dia mora aza ny scooter, ary ahafahana mitsofoka na aiza na aiza, dia mihinana ihany ny lasantsin-dry zalahy ireny ary arakaraka ny andehanana mafy no andaniany angovo. Fa tsy tahaka izany kosa ny moto misy vitesy, arakaraka ny andehanany mafy no mampitsitsy azy, hoy ireo zatra ireo karazana moto ireo.
Noho ny asa dia voatery mampiasa ity karazana fitaovana ifamoivoizana misy vitesy ity ny tena. Niainga tamin'ny Yamaha AG100, io karazana moto io no nianarana voalohany sy nentina voalohany. Somary avoavo fa tena tsy mataho-dalana, tsy matahotra halavirana, ary tsy mifidy toerana ihany koa. Ny ankamaroan'ireo orinasa sy sampan-draharaham-panjakana vahiny teto Madagasikara mpivezivezy mankany ambanivohitra sy ambany ravinkazo tamin'izany fotoana izany dia saiky nividy ity fitaovana ity avokoa. Hitanareo ihany moa fa misy lamaodiny ihany itony fitaovana itony. Marika Japoney, izay miavaka indrindra amin'ity resaka kodiaran-droa ity, ary sangany eo amin'ny sehatra manerantany, nanjary nankafy nitondra moto aho izay matahotra dia matahotra tamin'ny voalohany satria malaza moa ny fitenenana hoe "carrosserie tena". Tsy nitondra moto afa-tsy io aho tamin'izany fotoana izany. Nataon'ny orinasa lavanty (valopy mihidy) ho an'ny mpiasa tao aminy ireo moto rehefa niasa efa ho 15 taona. Nifandrombahan'ny maro izy tamin'izany fotoana izany, nifampiresadresaka teny sy nifanontanintany izay vidiny zakany. Tsy maintsy nifamitapitaka teny ny rehetra, mba hahazoana iray, na teo amin'ny vidiny na teo amin'ny kalitaony. Voafandrika ny tena ka tsy nahasahy avo. Rehefa nivoaka ny vokatra dia maty ampahatelon'ny nahazo azy ny tolotra nataoko, hahazoana ilay iray fitondrako. Tsy nahazo aho izany na dia iray aza.
Nividy karazany hafa indray ny orinasa hanoloana ireo namidy sy nahavita ny adidiny tamin'ny desambra 2010. Novidiana indray ny Yamaha Crux, izay mitsitsy lasantsy kokoa sy natao ho an'ny lalana an-drenivohitra. Somary ivaiva noho ny kodiaran-droa nentina teo aloha, toa maka ny endriky ny moto tranainy izany, araka ny tsilian-tsofin'ireo mpitondra tamin'ny taompolo 1960, 1970 na 1980 tany ho any. Maneno mora fa tsy nitrenatrena toy ny teo aloha. Raha mihaino tsara ianao dia toy ny fanenon'ny fiara citroën izany ny feony. Kodiaran-droa tsy mataho-dalana izany no nosoloina kodiaran-droa ho an'ny tanandehibe. Nojerena ka hita hoe tany India no nanamboarana azy, nihevitra avy hatrany hoe "sous licence" izany ity moto ity ka tsy haharitra ela raha izao fandehany izao. Rehefa nokarohina anefa ny tahirinkevitra an-tserasera dia tena vokarin'ny Yamaha mihitsy io karazana moto io fa nanangana orinasa tany India ry zareo ary mamokatra sy mivarotra ny vokatra avy ao ho an'i India sy ny firenena manodidina azy. Firenena misy mponina hatramin'ny iray miliara kosa ve, izany hoe tsena goavana ho an'izay mahazo azy, koa tsy mahagaga raha manangana sampana any sy mitady ny vokatra sahaza ireo olona ao aminy ireo orinasa goavana mitady lalam-barotra goavana.
Na izany aza dia mampatahotra ihany ity kodiaran-droa ity rehefa mandeha ambony lalantany misy fasika ka manindry ny hisatra aoriana fotsiny tampoka fa mampandihy vody mety hampianjera mihitsy izy raha tsy mitandrina, tsara kokoa raha tonga dia ny hisatra roa aloha sy aoriana avy hatrany no miara-tsindriana . Lesoka faharoa ananany ihany koa fahafatesan'ny fandrefesana lalana vita (kilometrage-mileage) ao aminy, maro an'isa kokoa ny moto maty fandrefesan-dalana vita noho ireo tsy manana izany olana izany tao amin'ny orinasa. Tsy lefitry ny lehibe mpanara-maso ny fandanian-dasantsy sy ny lalana naleha-vita izany toe-javatra izany ka efa nieritreritra ny hivarotra izany avy hatrany indray izy. Tsy tontosa izany famarotana ho an'ny mpiasa ho an'izay mahasahy lafo indrindra izany (valopy mihidy) raha tsy tamin'ny volana marsa teo. Nieritreritra avy hatrany tany anatiko tany aho fa tsy hanaiky ho voafitaka intsony fa izay vidiny eritreretiko sy izay sanda mety ho sahin'ny mahavidy azy lafo indrindra no tao an-tsaiko, tsy maintsy mba mahazo iray kosa aho, hoy aho anankampo. Nifanandrify indrindra tamin'ny tsingerintaona nahaterahako ny namoahana ny vokatra ary roa avy hatrany no azoko, ny iray fitondrako ary ny iray hafa izay anisan'ny nanaovako fiandry raha sanatria tsy azoko ilay fitondrako. Mazava loatra fa be loatra izany moto roa izany ka tsy maintsy amidiko ny iray. Tsy ho ilay mahazatra ahy velively no amidiko fa ilay iray natao fiandry ka azo. Io moto amidy io indray mba velona tsara ny fandrefesana ny lalana vita fa ilay tazoniko moa no maty fandrefesana lalam-bita voalohany indrindra tao amin'ny orinasa.
Tsy ity ilay moto amidiko aloha an!
Niova marika indray ny orinasa saingy mbola marika japoney ihany no nidirany. Nividy Honda Ace hampandehanana ny asa indray. Efa io indray koa moa no lamaody ary azo lazaina fa namelona ny tsenan'ny Honda izay saiky tsy nisy intsony teto Madagasikara. Ny sampana mpanome laharam-piara sy moto misy motera eto Antananarivo moa dia nanambara fa ny marika honda indray no tena be mpividy indrindra amin'izao fotoana izao raha ny moto no resahina. Raha mbola jerena ihany koa ny tahirinkevitra an-tserasera dia natao hoan'ny tsena Afrikanina ity moto honda ace ity ary avy ao Nigeria no mamokatra sy manaparitaka azy. Toy ny lazaiko teo aloha ihany ny "Honda Ace": tsy hoe "sous licence" izy ka orinasa hafa no mamokatra azy fa omen'ny orinasa Honda alalana hamokatra izy fa ny Honda mihitsy no nanorina asa tao Nigeria, firenena be mponina indrindra eto Afrika, ary natao hifanaraka amin'ny tsena Afrikana sy atao izay takatry ny toe-bola Afrikanina amin'ny ankapobeny ny vidiny. Efa tsy any amin'ny hoe vita avy any Eoropa na avy any Japana intsony ny eritreritry ny maro rehefa hividy vokatra tahaka itony fa ny marika sy ny fahafaha-mividy no jereny. Raha efa nanamory ny Honda Ace ny tena tao anatin'izay fotoana vitsy dia vitsy izay dia mora faneno izy, ary mitsitsy lasantsy, mora miakatra ny hafainganam-pandehany raha oharina tamin'ireo izay efa nentiko, ary toy ny maivana dia maivana izany izy rehefa entina, hatreto dia tsara ilay moto... saingy ireo zavatra lazaiko rehetra ireo dia tsy avy amin'ny manampahaizana momba ny moto velively fa ny mitondra ihany no haiko, ny ankoatra izay aza anontaniana ahy fa tsy ho haiko velively ny mamaly azy. Ny tsikaritro fotsiny dia mila ho lasa avo roa heny amin'ny vidiny avy any an-kafa any ny vidin'ireo moto ireo rehefa tonga eto amin'ny tanàna ka tsy hay intsony na ny fanjakana no maka be loatra amin'ny alalan'ny hetra na ny mpivarotra mihitsy no maka tombony be.
Jentilisa, 04-04-2014 na 04 avrily 2014
Ity hevitra mivoaka eto ity dia niainga avy amin'ny adi-hevitra nataoko tao amin'ny vondrona Facebook iray. Tsy tiako ho very ilay hevitro koa dia nosoratako indray tao amin'ny blaogy sady nahitsy hifanaraka amin'ny maha-bilaogy azy mihitsy.
Misy tahirin-kevitra iray nametraka fa ny anaran'i Madagasikara taloha napetraky ny teratany dia hoe "Madecasse" na "Madecafe". Rehefa tonga ny misionera, nitory tany atsimo (izany hoe taonjato faha-17) dia ilay anarana hoe "Malagasse" no noraisina. Mariho fa ny Misionera tonga tany Anosy dia misionera katolika. Ny Misiona Lazarista no saiky hitory ny Evanjely tany Tolañaro (1648-1674) saingy tsy nahomby izany.
Raha mamaky ity rohy ity isika dia mahita fa toa nifanindran-dalana avy hatrany ilay fitoriana ny evanjely sy ny fanjanahana ilay faritra (Nosoratany hoe Anosse) ary raha tohizana dia hahatsapa fa Frantsay avokoa ireo saiky hitondra ny evanjely ireo. Tsoriko fa tsy nahita ilay voambolana hoe "malagasse" aho [tany amin'ilay antonta-kevitra niadiako hevitra] fa ilay "Anosse" no hitako dia variana ihany aho hoe tsy hain'ny Frantsay intsony ve ny nanonona ilay hoe "Malagasse" ara-panononana fa lasa "Malgache" ilay izy rehefa zanataniny tanteraka i Madagasikara? Dia naninona ilay Anosy no nosoratana ara-panononana hoe "Anosse" fa tsy nataony hoe "Anoche" raha tena lojika ny Frantsay. Fampieritreretana ihany iny.
Etsy ankilany : Ny bokin'i William Ellis mitondra ny lohateny hoe Madagascar Revisited, navoakan'ny Printy John Murray, Albemarle Street, 1867 ao amin'ny pejy faha-6 amin'ny toko voalohany dia milaza ny fanangonan'ny tandapa (mpiasam-panjakana) nianatra teny anglisy ireo "voambolana malagasy sy anglisy nahatratra pejy 300 natao tamin'ny bokikely". Ahitana ny anaram-pitenenana Malagasy eto izany!
Dia averina farany ny fanontaniana hoe fa naninona isika no nantsoin'ny Frantsay ho Malgache fa tsy hoe Malagasse farafaharatsiny?
Jentilisa, 27 marsa 2014
Mituhy ve ny rediredi? Tsi hu afa-manuratra lava fa mandrera-masu. Sa ahona? Nanuratra ahu dia nisy nitsu-dranu hue tuhizu ny lalanareu satri tsi ankasitrahany ny fanuratra tahaka izau. Tsi maninuna, huy ahu. Tanjuna iray tiana asehu ny hue rehefa manuratra tahaka izau dia tua mahatsapa hue Tatsinanana kukua ny tena fa tsy Tandrefana. Dia nivoka hu azy avy any an-tsaina ny mariky ny Yin si ny Yang anisan'ny manavaka ny kuluntsaina Tatsinanana.
Dia nijery fampafantarana hue inuna tukua mua ireu Yin si Yang ireu? Ny valiny dia hue zava-drua luha mifanuhitra ireu nefa mifamenu tanteraka mahatunga azy ireu hu zavatra iray lavurary; milaza ny vavy si ny lahy, ny alina sy ny andru, ny atsimu si ny avaratra. Lasa hu azy ilay rediredy!
Yin nu mahasahirana? Ny teny fanuratra Yang.
Yin nu manakana indrindra? Ny Saina Yang.
Yin nu tadiavinau? Manatsutra ny famaky teny Yang e!
Dia lasa fanuntaniana sy valiny ilay Yin sy Yang. Tsy izany futsiny ihany fa mampituny fu kukua ilay vombulana Yiang (=Ihany) izay nutairin'ny Yin. Dia izay indray ny andruany aluha fa mitady hu lasa lavitra avy hatrany izy izany!
Raha lasa lavitra tuku mankw dia lasa tuw izau indray ny tukuny hu fanuratra iu lahatsuratra etsy ambuny iu:
Mituhy ve ng rediredi? Tsi hw afa-manuratra lava fa mandrera-masw. Sa ahong? Nanuratra ahw dia nisy nitsu-drang hue tuhizw ni lalanareu satri tsi ankasitrahang ng fanuratra tahakw izau. Tsi maning, huw ahw. Tanjung iray tiang asehw ng hue rehefa manuratra tahaka izau dia to mahatsapa hue Tatsinang kuku ny tena fa tsy Tandrefang. Dia nivoka hu azy avy ang an-tsaing ng mariky ng Yin si ng Yang anisang manavaka ng kuluntsaing Tatsinang.
Dia nijery fampafantarang ahw hue ing tuku mu ireu Yin si Yang ireu? Ny valing de hue zava-drua luha mifanuhitra ireu nefa mifamenu tanteraka mahatungga azy ireu hu zavatra iray lavurary; milaza ng vavy si ng lahy, ng aling si ng andrw, ng atsimu si ng avaratra. Lasa hw azy ilay rediredy!
Yin ng mahasahirang? Ny teng fanuratra Yang.
Yin ng manakang indrindra? Ny Saing Yang.
Yin ng tadiavinau? Manatsutra ny famaky teng Yang e!
Eeee! Lasa lavitra eeee!
[Marihw fa mandray ni tuerang few mong isaky ni vombulang farang ni "w" sy ny "g" ary ny "y" arakarakw ni tarehintsuratra mialuhw azy nefa manahy mafy ahw fandrau mandika ny fitsipi-panuratang izany! Marihw ihang ku fa azw fuanang tanteraka ny fainggw mihantung ary lasa "gg" nu misulu tuerang ny "g" nanazarang antsika! Farang: Marihw fa tsy teng Filipino iu fa teng Malagasy]
Manau ahona ny fahitanau izau fumba fanuratra izau? Misy ny fumba fisainana efa mahazatra antsika rehefa mamaky teny amin'ny teny malagasy isika! Mety hu zavatra bitika ny fanapahan-kevitra manuva ity zana-tsuratra ity nefa hiteraka revolisiona guavana tukua. Tsy nandray ny fumba famaky hoe "foumba" aho satria manjary manampy teny amin'ny tsy misy dikany sady vau maika mahatery antsika amin'ny sms izany.
Raha manuratra tuy izau ahu dia aza manahy fa etu amin'ity sehatra ity ihany fa tsy hanau azy any amin'ny sehatra hafa satria te-hanazatra ny masunau futsiny ihany. Ireu zukiuluna sy lazundazuny amin'izau futona izau dia mety hu mahatadidy an'i Manana Jahavaay, efa nanuratra zavatra tuy izau. Efa hatramin'izany futona izany aho no nandray tsara fa ny uluna no tsy nanaiky mihitsy. Nisy ihany ny mpanau gazety no nahasahy niteny fa lasa aluha lotra tamin'ny vanim-putona niainany iny lehilahy iny, fa ny sms amin'izau futona izau no azu anekena fa nisy nanaraka ihany ny zavatra nusuratany ary mbula luza nuhu ny fumba fanurany aza. Dia huy ahu hue maninuna raha tunga dia andramana ny fanavauzana ny fanuratra teny malagasy amin'ity taunjatu faha-21 [ruapulu raika] ity fa tsy hu faly hanuhituhitra befahantany ny mety ho fanatsarana azy? Mety hu tsy tiantsika ny fandravana ny zavatra efa nahazatra antsika saingy futona izau, fandrau tsy misy miaru intsuny ny teny malagasy. Amin'izau endrika izau ihany kua mba miavaka tsara amin'izay ny u sy ny o ary mety hifanakaiky kukua ny teny ofisialy sy ny tenim-paritra!
Mirary sua ny rehetra!
Miarahaba ny mpamaky rehetra indray amin'ity anio ity.
Mandingana herinandro vaovao isika, niova ihany koa ny volon'andro eto
an-drenivohitra amin'izao lohataona izao. Raha nangatsiaka fatratra ny andro
nandritra ny herinandro dia niova kosa izany nanomboka ny zoma farany teo.
Nifanontona indrindra tamin'ny fankalazan'ny ao amin'ny finoana Islamo ny "Eid
El-Fitr" izany fiovam-bolonandro izany. Tsara andro ry zareo, araka ny fomba
fiteny fa teo vao nanomboka nihanafana ny andro taty anivontany. Izay tokoa
angamba vao tena lohataona ny eto amin'ny tanàna.
Etsy ankilan'izany, nankalaza ny taombaovaony ihany koa
ny vondron'olona sasantsasany eto Madagasikara, vondron'olona mpandala ny
nentin-drazana manana fotoam-pankalazana mitovy amin'ny an'ny Silamo isaky ny
Eid saingy tsy afa-misitraka kosa ny fahafahana tsy miasa nefa mandray karama.
Eny Anosimanjaka no foiben'ireto mpandala ny nentin-drazana malagasy ireto.
Tsindraindray ihany aho no mba mahara-baovao fa ny hitako dia tsy mba misandoka
ny fetiny sy ny taombaovaony ho taombaovao malagasy ry zareo eny amin'ny haino
aman-jery rehetra eny. Tsy tahaka izay nitranga tamin'ny volana marsa izay
milaza ny taombaovaony ho taombaovao malagasy fa nahay nanetry tena na dia maro
dia maro aza ny itovizana amin'ity taombaovao ity sy ny tamin'ny volana marsa.
Raha mijery ny tantara dia ity taombaovaon'Anosimanjaka ity no nahazatra sy hita
tamin'ny fanisan'andro (navoakan'ny teny Imarivolanitra aza) ary be mpanaraka
kokoa fa somary vao haingana kosa vao miezaka ny mampandresy lahatra ny azy ny
Trano Koltoraly malagasy.
Ankoatra izay, nifanindry tamin'ireo fotoana roa efa
voatonona ireo ihany koa ny fanaovan'ny maro ny famadihan-drazana, indrindra fa
ny eto anivontany hatrany, ka azo heverina fa tamin'iny faran'ny herinandro iny
sy izao fanombohan'ny herinandro izao no faratampony tamin'ny fanaovan'ny olona
mpanao izany raha ny amin'ity taona ity. Na dia samy manana ny androny aza ny
mpanao famadihan-drazana dia efa azo vinaniana izay fahamaroan'ny fanaovana azy
izay satria tsy maintsy nisy ny fijerena andro tany amin'ny mpanandro (na mpanao
hatsarana, hoy ny anganon'ny Ntaolo nangonin'i Lars Dahl izay) amin'ny
hanatontosana ny fomba ka eo no anisan'ny andro tsara indrindra. Fotoana hakana
ny tso-dranon'ny Razana, toa ahatsiarovana indray ny fandroana faha-mpanjaka sy
ny fitsofan-drano ataon'ny mpanjaka ho fanombohana ny taona indray.
Ny itovizan'ireo fety telo nolazaiko teo ireo dia
fotoam-piravoravoan'ny rehetra ao amin'ny fiaraha-monina ilay izy. Izay any
amin'ny faritra hafa dia miezaka mody any an-tanindrazany (ambanivohitrany) ary
mandeha avokoa ny fianakaviana rehetra tsy misy anavahana. Fety fanaovana sakafo
mafilotra ihany koa eo ary anisan'ny nahatonga ny hanim-pitoloha na dia vary be
menaka aza no tena ahafantarana ny sakafon'ny famadihan-drazana. Maro ihany koa
ny maka fanapaha-kevitra goavana amin'io fotoana io. Indraindray aza
mampieritreritra ahy manokana fandrao avy amin'ny fety iray no nipoiran'ny roa
farany. Mariho fa Habib no anaran'ny nampiditra ny fandroana, ary azo lazaina fa
nampifanandrifiany tamin'ny Eid ilay fandroana (tetika hanasilamoana tsikelikely
ny teto anivontany saingy tsy tontosa hatramin'ny farany noho ny
fanapaha-kevi-dRadama rainy hirona ho amin'ny fampiasana ny soratra latinina).
Raha vao mandre izany anarana Habib izany anefa dia anarana Arabo avy hatrany no
ao an-tsaina. Mba erirteritra tsy tana ny ahy!
Farany, mba nanao fiarahabana ireo olom-pantatro aho
tamin'ny sehatra nahafahako nanao izany fa Miozolomana iray ihany no faly sy
nihoraka tamin'ny arahaba nataoko fa ny hafa nihanahana sy tsy mahazo izay
lazaiko angamba (ka afa-nihevitra ahy ho toy ny adala!).
