Dia mitohy indray ity vaovao ity ary ampitaina araka izay tratra hatrany. Ny tena anton’ny rehetra moa dia ny fanakaikezan’ny daty malaza 13 mey (izay nitontona alahady tamin’ity taona ity fa tsy zoma izay misy heviny hafa mihitsy ihany koa moa). Na izany na tsy izany dia isaorana hatrany ny mpampita vaovao rehetra sy ireo mpilaza ny heviny amin’ny haino aman-jery ahafahana mampiseho ny fomba fitenenan’ny Ntaolo ho mbola marina manao hoe : « Ny hevitry ny maro mahataka-davitra ».
Mpiantso iray kosa no nanambara fa tsy mbola tena miverina amin’ny laoniny ny toe-draharaha any na dia mihamilamindamina hatrany aza. Nitantara ary izy (filazan’olona niantso ity ka azonao inoana na tsia) fa tamin’ny fotoana tsy namakian’ny olona ny an’ny karana sy ny an’ny filoha Ravalomanana (magro) dia tsara ambina ireo toerana ireo ary tena miasa ny mpiaro ny toerana. Ny an’ny olona hafa kosa dia efa nilaza ny hiaro ny « tompon-tanàna » mba tsy hisy handroba ny entan’ny mpifanolo vodirindrina aminy. Tonga anefa ny mpitondro filaminana avy ao an-toerana hilaza hiaro ny toerana ka dia natoky ireo olona milaza hiambina ny toerana ary dia niala ny fiambenana.
Kanjo, rehefa tonga ny mpandroba dia nijery fotsiny no nataon’ireo polisy avy ao an-toerana ireo. Tsy nivonona ny hiaro mihitsy izy ireo. Samy nahatsiaro ho voafitaka na ny tompon’ny toerana fivarotana na ny mponina niambina natoky ireo mpitandro ny filaminana nijery sinema ireo fotsiny.Mpitandro ny filaminana misahana manokana momba ny hotakotaka avy taty an-toerana (G6) no tena nandray andraikitra vao tsy sahy mikitikitika loatra ireo mpanararaotra. Ny fanaon’ny olona amin’ny ankapobeny rehefa any amin’ny faritra hafa izy dia miala amin’ny adi-hevitra politika mety hampisara-bazana araka ny mahazatra moa. Samy manana ny heviny manko nefa mbola be loatra ny tsy mahazaka ny hevitry ny olona tsy mitovy amin’ny azy. Noho izany dia tsy ho hita loatra amin’ny fanohanana an’izatsy na izaroa ny olo-tsotra na dia manana ny heviny aza. Ity nataona mpitarika politika ity kosa dia ny manery ny olona hiaraka hivory hiaraka aminy fa raha tsy izany…(efa voasoratra kosa e !). Heverina avy hatrany manko fa rehefa tsy mety hiaraka amin-dry zareo dia tena mpiray petsapetsa amin’ny mpitondra izay. Nanasaro-draharaha ny fihetsika sahala amin’izany.
Maro loatra angaha ny vaovao tiana hampitaina ka manjary tsy hitako intsony indray izay ampitaina. Niezaka manko aho mba ho iray isan’andro no avoaka nefa mihazakazaka ny toe-draharaha. Noho izany dia atao endrika tapa-baovao no avoaka eto aloha na dia manambara ny hevitro eny antsefatsefany eny aza aho.
Avy eo dia nankany amin’ny fandoavam-bolan’ny jirama ary dia nopotehiny toy izany koa izay hitany tao. Nisy fitoeran-tsolika mahazaka 10.000 litatra tao fa nopotehiny ihany koa io, nolazain’ny tompon’andraikitra tao moa fa mbola nisy solika 5.000 litatra tao anatiny (zavatra very koa ve moa hisy azo anamarinana izany intsony !). Nilaza moa ireo izay nanapotika ny zavatra rehetra tao amin’ny jirama fa aleony tsy misy mihitsy toy izay misy nefa sady tsy mahafapo no asaina mandoa vola hatrany. Vokatr’ireo fihetsehana mahery vaika ireo moa dia navoaka ihany ny lehiben’ny fikambanan’ny mpanjifa tao an-toerana. Nilefitra teo anatrehan’ny herisetra mahery vaika izany ny mpitondra. Fony nandre ity vaovao ity ny maro dia nihevitra avy hatrany fa an’ny mbs ity mpanao gazety ity, kanjo hay an’ny Les nouvelles. Nanao ny asany soa man-tsara indray ny mpanao gazety no tezitra ry zalahy. Rehefa nojerena dia tsy noho ny vaovao loatra no nisamboran-dry zalahy ilay mpanao gazety fa amin’ny mahamerina azy indrindra. Miala tsiny fa nitovitovy ihany ny vaovao navoakan’ny rehetra avy any nefa dia ity iray ity no tena nahatezitra an-dry zalahy. Ny an’ny mbs manko olona tena avy tao ihany no solontenany. Amin’izao fotoana izao moa dia raràny tsy hamoaka vaovao intsony ireo mpanao gazety rehetra any an-toerana.
Mpanara-baovao aho indrindra fa ny vaovao mitranga eto Madagasikara. Efa tsy vaovao intsony ny nitranga tany Toliary fa efa maresaka indray aloha. Rehefa tafiditra amin’ny lalina tahaka izao indray ny firenena indrindra fa amin’ny fihetsika tsy dia mahomby loatra dia mijery izay ataon’ny ankolafin-kery rehetra ihany koa aho ary manana ny tiako ambara manoloana izany.
Voalohany, niandry fanambarana avy amin’ny fikambanana na antoko na vondrona na zavatra hafa aho hihaino izay heviny manoloana iny raharaha Toliary iny ka saiky tena ketraka tanteraka. Toa mbola hitsofoka amin’ny tsy mety kokoa ny andaniny sy ny ankilany ary toa tsy misy loatra mandray andraikitra mitsangana hitsabo ny fery mianjady amin’ny maro amin’izao fotoana izao. Fifanilahana andraikitra sy teny tsy hentitra loatra hampitsahatra ny lonilony no hany hita aloha hatramin’izao. Tsy naheno fanambarana loatra tamin’ny haino aman-jery aho ary tsy nahita fanambarana tamin’ny gazety ihany koa na dia iray aza.
Ny radio nasionaly malagasy no nahenoana fotsiny miserana fa tsy voarakitra tamina taratasy ho hitan’ny be sy ny maro fa tsy mankasitraka iny zava-nitranga tany Toliary iny ny Olobe ahitana ny foko 18 misy any Toliary. Milaza tsy fankasitrahana ihany koa ny avy amin’ny fiangonana enina dia ny Ekar, ny Fjkm, Ny Flm, ny Advantista, ny Anglikana ary ny Ortodoksa. Raha ny tokony ho izy dia tsara novakiana manontolo ny fanambarana nataon’ireo vondrona tsirairay ireo raha nisy izany. Nisento ihany aho rehefa nahita fa anisan’ny nitsangana ny fiangonana satria mpitaiza vahoaka izy ireny saingy mbola tsy ampy ilay izy amiko fa tokony hivondrona manokana mihitsy ary mijoro hampitony ny raharaha. Moa tsy ny zava-mitranga toy izao no tena ahalalana ny fiangonana kristiana eto Madagasikara ?
Fa ny eo amin’ny mpanao politika no tena tsy naharenesana na inona na inona afa-tsy hevitra mahavalalanina ihany. Ny filoham-pirenena moa dia manameloka ny mpanao politika (indrindra ny mpanohitra) amin’ny fanaovana ny tanora ho fitaovana politika hitadiavan-tseza indray. Nefa raha tena misaina izy dia tokony hihevitra izay fototry ny olana nahatonga izao fihetsika mamohehatra eo amin’ny samy mpiray tanindrazana izao. Efa tsy sasatra aho nanambara tany aloha tany fa ity delestazy ity no ho fositra hahavoa azy. Miendrika tsy firaharahiana manko ny tsy mba nitadiavana vahaolana hatry ny ela fa aina sy fototry ny fampandrosoana ny angovo. Toa propagandy politika fotsiny no nataony fa tsy hita izay tena mivaingana hatramin’izao. Nandefa gropy handefasana jiro tany Toliary ny fitondrana dia Antananarivo indray no tapatapa-jiro indrindra fa tamin’ny andron’ny omaly alahady aloha. Famonoana afo ihany izany no nataony.
Ny tena meloka kosa dia ny avy amin’ny mpanohitra nanome vahaolana tsotsotra tamin’ny alalan’ny fankahalana. Izaho manokana kosa tsy mihevitra ilay izy ho vahaolana na oviana na oviana fa mametraka ny nataony ho fitaizana ny tanora hankahala merina foko iray hatrany. Olona iray ve no tsy tiana dia antokon’olona manontolo no hohelohina ? manaraka izany dia tezaina hatrany fa mpiavy izay olona tsy avy ao an-toerana na dia samy Malagasy izao ihany aza. Izany hoe mbola manjaka soa aman-tsara ny politikan’ny foko nampiharin’ny Jeneraly Gala zato taona lasa izay na dia efa nahaleo tena aza ny firenena. Izay fomba fihevitra manao ny sasany amin’ny Malagasy mbola ho mpiavy izay dia manaporofo fa mbola ho lavitra ny fandrosoana raha ny toe-tsaina iainana amin’izao fotoana izao. Iza no ho sahy hanameloka izay filazana hoe « mpiavy » eo amin’ny samy Malagasy eto Madagasikara izay ? Ny firenenkafa aza efa izao tontolo izao no sehatra iainany !
Be dia be ny teny tian-kambara fa aleo aloha hatsahatra kely handinihana azy tsara. Ny hamintinana ny resaka dia izao : tsy misy sahy manameloka ny toe-javatra ny rehetra fa mifanome tsiny fotsiny. Rehefa tsy melohina ny tsy firaharahiana ny vahoaka amin’ny ankapobeny hampiaiky ny eo amin’ny fitondrana ny tsi-fetezany hamaha amin’ny fomba hentitra ity delestazy ity dia tena mpanohitra tsy izy no misy eto Madagasikara. Meloka avokoa ny vondrona sy ny fikambanana rehetra tsy sahy miteny fa tena tsy nety ary fady ny fanenjehana vondron’olona noho ny volo-kodiny na noho ny mahangita mahaolioly na mahatso-bolo. Fahadisoan’ny fitondrana ihany koa ny nampiasana ny miaramila avy hatrany nefa tsy natao hitandro filaminana ny raharahan’izy ireny fa hiaro firenena ka izay mifanandrina aminy dia antsoina hoe fahavalo avokoa fa tsy hoe vahoaka. Mbola mila ofanina manokana ny miaramila hitandro ny filaminana fa lasa manapoaka basy amin’ny tsy antony.
Nalaza moa ny andron’ny alakamisy ny fisian’ny rotaka tany Toliary. Fihetsiketsehana nataon’ny mpianatra noho ny tsy fisian’ny jiro no antony voalohany. Nitokona ry zareo tamin’ny fiandohan’ny herinandro teo. Nanao fampiraharahana ny solotenan’ny mpianatra sy ny solontenam-panjakana. Ny vokatra avy tao dia mahazo jiro ny Oniversite ny maraina amin’ny 6 – 8 ora, ny atoandro amin’ny 12 – 2 ora mba ahafahana mikarakara sakafo ary ny hariva amin’ny 6 – 11 ahafahana mianatra alina ihany koa. Nahafa-po ny mpianatra izay marimaritra iraisana izay.
Dia niteny indray ary ny tompon’andraikitra nifampiraharaha fa tsy tokony hisy intsony ny fidinana an-dalam-be. Tsy namaly teo noho eo ny mpianatra fa rehefa nanao tatitra no nilaza fa tsy maintsy asiana foana ny filaharana (hitakiana inona moa ?). Ren’ny tompon’andraikitra izay teny izay ka nomarihiny fa tsy maintsy aparitany raha mbola misy mitady hihetsiketsika tsy amin’ny antony eo. Tsy niraharaha ny mpianatra ary efa nivonona ihany koa ny tompon’andraikitra ao amin’ny farintany.
Tonga tokoa ny andron’ny alakamisy, niantsoantso namory ny mpianatra indray ny mpitarika. Teo indrindra no nakan’ny miaramila ireo mpitarika ny tolona efatra ren’ny mpanara-baovao voalohany. Tezitra noho ireo fihetsika ireo ny mpianatra sy ny tsy mpianatra ka nirohotra nankeny amin’ny sampan-draharaha misahana ny fonja. Tena fanafihana ara-bakinteny no natao fa tsy fitokonana teo anoloan’ny trano. Izany no nahazoan-dry zareo ho babo ny lehiben’ny fonja sy ireo mpiasan’ny fonja anankiroa. Atao hoe voafehin-dry zareo ny sampan-draharahan’ny fonja hitakiana ny famoahana ireo namany heveriny avy hatrany fa ao am-ponja ( fa angaha moa tsy any amin’ny kaomisaria aloha ?).
Nandray andraikitra noho ny zava-miseho ny tompon’andraikitry ny fandriampahalemana. Velona tao anatin’izany ny fifandonana. Ny « mpianatra » dia vato no fitaovam-piadiana ary ny miaramila kosa dia kobay sy ny entona mandatsa-dranomaso (miisa 20 hoy ny ankamaroan’ny fampahalalam-baovao). Nodoran’ny mpianatra ny trano fiasana sy ny fiaran’ny lehiben’ny fonja ary nentiny ho any amin’ny cité-n’ny Oniversite ireo babony tao amin’ny sampandraharahan’ny fonja. Tamin’io fifandonana io no namparatra ireo mpifanandrina sy nahasamborana olona sivily 8 ( izany hoe tsy mpianatra araka ny fahazoan’ny mpihaino azy fa olona ivelan’ny oniversite mihitsy nefa dia tao anatin’ny tolon’ny mpianatra).
Noesorina ny fahafahan’ny oniversite satria miafina ao ny « mpaka an-keriny ». Karohina ao ny lehiben’ny fonja izay nalain’ny mpianatra araka ny fitantarana teo ambony. Azo hevitreverina avy hatrany ny « antsojay » tsy maintsy ho misy any anatiny any. Samy tadiavin’ny tompon’andraikitra manko na ny natao takalon’aina na ny tena atidohan’ny mpanao ankeriny. Marihina fa ny any Toliary hatramin’izao no tena mahasahy manafika biraom-panjakana tahaka izao teto Madagasikara hatramin’ny nahaary saina ahy. Tamin’ny taona 1971 manko ny fitokonana notarihin’Atoa Monja Jaona dia nifototra tamin’ny fanafihana ny tobin’ny Zandary rehetra hitany tamin’ny alalan’ny pilotra sy ny lefona fa tsy toy ny filaharana fanaon’ny olona amin’ny ankapobeny. Dia karazandrazany ihany koa izao tantaraina amintsika izao.
Ahoana ary ny tohiny ?
Araka ny vaovao faramparany re ary dia navotsotra ihany ireo babon’ny mpianatra tamin’ny 4 ora maraina teo. Tsy nolazaina kosa raha navotsotra tahaka izany na tsia ireo lehiben’ny fitokonan’ny mpianatra. Ny Senatera Robert Razaka sy ny Depiote Limby Benaria indray no nitarika ny filaharambe nataon’ny « vahoaka » androany maraina ary mifototra hatrany amin’ny fanoherana ny delestazy sy ny fiakaran’ny vidim-piainana indrindra ny tsy fisian’ny arina izany filaharana izany. Nentanina tamin’ny alalan’ny trakitra tsy nisy sonia moa izany ary namporisihina ny vahoaka hitondra sotro sy vilia hampanenoana.
Vetivety teo dia nivadika fandrobana ny entan’ny mpivarotra nandalovan’ny zareo izany filaharana izany ary nisy ihany koa ny fanafihana tsena handrobana ny entan’ny mpivarotra rehetra tao an-tsena ( dia tena tsy tadidiko ry zareo ny anaran’ilay tsena !). Efa tsy fitokonana intsony indray izany fihetsehana izany fa efa fandrobana ka niditra an-tsehatra indray ny mpitandro ny filaminana nandrava, nanenjika ary nanao tifi-danitra mihitsy aza araka ny heno ( ka tsy misy mahita tsinona fa araka ny tatitra avy amin’ny vaovao ihany no tantaraina eto). Efa rava tanteraka ny fitokonana tamin’ny 12 sy sasany atoandro fa ny taorian’izay kosa dia tsy mbola fantatra ny tohiny.
Fanamarihana :
Mavitrika dia mavitrika Atoa Tarcisius Raherinandrasana solontenan’ny Radio Nasionaly Malagasy any Toliary ka voalohan-daharana avy hatrany amin’ny radiom-panjakana sy ny televizionam-panajakana ity raharaha ity. Ny tsy miankina aza dia tsy mahraka ny vaovao avoakany amin’ny ankapobeny. Tsy tahaka ny taloha hoe afenimpenina ity raharaha ity fa tena tantarainy hatramin’ny antsipiriany sy hitondrany ny feon’ny tompon’andrikitra mihitsy aza. Ny an’ny mpanohitra kosa aloha tsy entiny e ! iny indray dia any amin’ny Radio Don Bosco no ahafahana mihaino izay lazainy.
Efa hitantsika amin’ny gazety angamba ny fitokanana ny trano lehibe (fa toa kelikely jerena izy izany an !) natao hamoahana ny didim-pitsarana mikasika ny fifidianana mitranga eto amin’ny firenena. Trano izay naorina eo anilan’ny trano hamantaran’ny be sy ny maro ny Fitsarana Avo Momba ny Lalampanorenana ihany hatramin’izao izany hoe ao anatin’ny faritra sy fefin’ny HCC ihany. Nanandrana nanaraka ihany aho hamantatra hoe mahazaka olona firy moa ity trano mitady hiendrika fiangonana ity fa ny teti-bidiny aloha dia re fa Ar260.000.000 eo ho eo( tena lafo izy izany k'ty!). Azo heverina anefa fa mahazaka ny olona asaina ihany ilay trano saika miendrika fiangonana jerena. Toa trano gasy tsotra ihany no fijery azy fa natao lehibe hahatafiditra olona maromaro fotsiny.
Ny kabarin’ny filoham-pirenena moa no nahalalana fa nivezivezy mitady trano hatrany ny Mpitsara avo isaky ny tonga ny fotoam-pitsarana lehibe. Tsy mba nanana trano manokana ho azy ry zareo nandritra ny 46 taona fa mindrana trano etsy sy eroa (ary ataoko fa tafiditra amin’izany ny teny amin’ny Ermitage tamin’ny taona 2001 – 2002, izany hoe sans domicile fixe ry zareo rehefa fotoan-dehibe ?). Efa fotoana lava no nampiasana hatrany ny trano lehibe fanaovana fivoriana iraisam-pirenena tao amin’ny minisiteran’ny raharaham-bahiny. Efa nanaovan’ny filohan’ny Fitsarana avo momba ny lalam-panorenana fankasitrahana moa ny fahafoizan’ny manampahefana amin’ireny trano ireny nanaiky amin-kitsim-po ny fampindramana ny trano.
Hatramin’izay ela izay izany dia toa ambinambin-javatra na heverina ho fandaniam-bola amin’ny tsy antony ny resaka fifidianana indrindra fa ny toerana famoahana didim-pitsarana mikasika ity fifidianana ity. Dia hoy aho nampifaly tena hoe : fony izaho nanoratra tany amin’ny Politika fanorona ny andron’ny famoahana ofisialy ny fifidianana ho filoham-pirenena tao angamba no nanorenana malaky ity trano lehibe ity. Nalaiko aloha ny sary anatin’ny Lapan’ny fitsarana Anosy tamin’izay fotoana izay dia nanoratra aho hoe tokony ho tany amin’ity toerana ity no nanaovana ny fotoam-pitsarana fa tsy any amin’ny raharaham-bahiny eo akaiky izany ( raharaham-bahiny hatrany izany hatramin’izay ny fifidianana sa ny firenena vahiny ihany no tena manery hisy fitsarana ?). Nohenoina ihany aho izany !
Fa angaha moa ny amin’iny ihany ? Omaly vao omaly indrindra aho no nanoratra tato ao amin’ny lahatsoratra mitondra ny lohateny hoe « Hay va re » fa tahaka ny politika fanenjehana olona manokana no tena ataon’ny sosialista any Frantsa. Mahita ihany koa moa aho amin’ny filazana hoe azo atao ny mametraka minisitra avy amin’ny UDF rehefa lany Ramatoa Segolene Royal dia hoy aho hoe resaka fizaran-tseza sahady moa no ataony tahaka ny manao hoe omeko tombotsoa tahaka izao raha lany aho na hoe koa tombotsoa manko no tena idiranay eo amin’ny fitondrana e ! Dia tahaka ireny hoe mahay mamaky teny malagasy ireny ery Andriamatoa Nicolas Sarkozy ka dia nitovitovy tahaka ny nambarako indrindra ny kabarin-drangahy tany Seine-Maritime halina (tena lasa mpanara-baovao politika frantsay tampoka teo aho izany !). Ny marina kosa angamba dia hoe tsy very loatra ary tsy lavitra loatra amin’ny marina mitranga any Frantsa aho angamba !
