Dinan'ny Tetezamita Maputo: zanatany amin'ny ahoana moa?
Raha ny tena marina valin'ny hevitra iray any amin'ny vondrona mailaka serasera ity soratako etoana ity saingy navoakako bolongana no hitako metimety kokoa. Tsara ihany koa manko raha olona eto an-toerana no mamaly ny resaka fa rehefa Malagasy any ivelany matetika mahazo tsiny lazaina ho be petra-kevitra hatrany. Miaina eto Antananarivo aho, noho izany tsy very loatra amin'ny andavanandro politika eto Madagasikara.
Ny niandohan'ny adihevitra moa dia ny ao amin'ny andininy faha-36 (Charte de la Transition) manao hoe:
Titre VII – Du suivi international
Article 36
La communauté internationale, témoin et garante des engagements pris dans le cadre de la Charte de la Transition, est appelée à appuyer le processus de transition, y compris l’organisation des élections.
Araka ny dika nataon'Atoa Andriamihaja Solonavalona ihany sy ny heviny avy eo dia hoe:
Izay no nosoratany tao amin'ny vondro-tserasera iray. Amin'izao fotoana izao manko dia te-hitsipaka mafy ny fifanarahana tany Maputo ny ankolafy sasantsasany manohana an'i Andry Rajoelina indrindra fa heveriny ho fanohintohinana ny fiandrianam-pirenena malagasy io andininy 36 io ka anadinoany ny manaraka manao hoe:
Article 37
En cas de non-respect par l’une ou l’autre des mouvances signataires des engagements souscrits au terme de la présente Charte, l’assistance de l’Equipe Conjointe de Médiation pour Madagascar sera sollicitée.
Koa satria moa te-haneho ny mariky ny fiandrianam-pirenena izy dia apetrany mazava tsara ny tsy tokony iverenan'i Andry Rajoelina intsony any Maputo, hanatontosa ny fikaonandoham-pirenena, ary hijoro amin'ny maha-mahaleo tena azy, hoy manko izy :"Ny fijoroan’ny Firenena Malagasy amin’ny maha firenena mahaleotena azy, manana ny fiandrianam- pireneny no takiana amintsika, Fanjakana efa mijoro io ary efa ekena ny fisiany eto Madagasikara".
Hamaly tsikelikely araka izay takatry ny lohako aho ary hiezaka ny tsy hanaratsy olona velively:
Voalohany: Faly tena faly ny tenako nahita ilay filazana nataon'ilay mpanoratra izay mpanohana mafana fo ny TGV hoe :"Tsy misy filazana mihitsy na indray mandeha aza, tsy misy fanononana ny teny hoe : "Fanjakana malagasy na Fahefana Avon’ny Tetezamita na Governemanta malagasy ao amin’ireo antontan-kevitra rehetra notapahina tany Maputo ! Mahagaga izany". Izy tenany dia mahalala tsara fa tsy manaiky ny ifandraisan'ny lazainy ho Fanjakana Malagasy mijoro amin'izao fotoana noho ny fanonganam-panjakana nataona miaramila mitam-piadiana indrindra indrindra ny tamin'ny 17 mars 2009 tao amin'ny Episcopat amin'ny firenena vahiny hafa ny mpanelanelana Afrikana. Tsy misy ary tsy hisy ny fanohanana rehefa mikiry handeha irery na mitady hifehy samirery ny familiana ny tetezamita izay mandalo izy. Koa raha mihevitra ho mahavita ny fanantanterahana ny tetezamita tokoa izy dia "Tohizo ny lalana", diso aho: Ataovy izay tianareo atao fa aza atao kosa izay hahatezitra ny olona ka hifotitra aminareo sy ny kiribiby ataonareo.
Faharoa: Mazava loatra fa heverina ho tsy misy antony avokoa ny zavatra rehetra efa natao sy kasaina hatao toy ny fihaonambem-pirenena (2 - 3 Avrily 2009), fikaonandoham-paritra (30 Mey - 3 jona 2009), ny Fifanarahan'ny Panorama ( 1 Aogositra 2009, Sa moa ireny dina voasonia tany Maputo ireny ka lasitra avy tao amin'ny dinik'i Panorama io avokoa ny 80%? Ny mahavariana manko dia mbola nolazaina tao amin'ny RNM hatrany tamin'ny vaovao atoandron'ny 22 aogositra 2009 fa io fifanarahan'ny Panorama io no fakan-kevitry ny GIC amin'ny fanelanelanana izay ataony). Efa nandaniam-bola sy fidiram-bola ho an'ny mpikarakara azy manko ny fivorivoriana tahaka ireny ka tsy mahagaga raha manangam-bovona ny voatendry hikarakara ny fikaonandoham-pirenena izay efa tokony hanomboka ity herinandro ity. Nibaiko mihitsy aza hanemorana ny Maputo II fa hampandrosoana kosa ny fikaonandoham-pirenena. Izay ve ilay fiandrianam-pirennea very sa aiza ho aiza ilay izy?
Fahatelo: Malagasy samy Malagasy no nifanaraka tany Maputo fa tsy ny Malagasy no nifanaraka tamin'ny Afrikana. Vavombelona manasonia sy manara-maso ny ffanarahana ny solontena mpanelanelana iraisam-pirenena, noho izany tsy misy itovizany tamin'ny soniam-pifanarahana nifanaovan'ny Mpanjaka "nisolo tena an'i" Madagasikara andaniny tamin'ny solontenan'ny fanjakana frantsay na tamin'ny ady "Hova-Frantsay" voalohany na tamin'ny fananiham-bohitra nataon'ny Frantsay ka nitifirany tafondro an'i Manjakamiadana ankilany velively ny fifanarahan'ny samy Malagasy. Olondehibe nifanaiky ireo nanasonia ireo fa tsy nisy nambanana basy tsy akory nandritra ny fifanaovan-tsonia, afa-tsy raha hoe mahatsapa ny Ankolafy Rajoelina fa mbola tsy ampy taona hanasonia iny Dinan'ny Tetezamita iny ny solontenany. Tsarovy tsara anefa fa ny solontenany indrindra no nametraka ny "Charte de Valeur" milaza fa tokony hajaina ny nifanekena. Koa hanangana ankolafy fahadimy ary ve ry zareo?
Fahaefatra : Ny andininy faha 42 amin'ity Dinan'ny tetezamita ity dia mametraka mazava tsara fa (Article 42 La présente Charte de la Transition constitue la loi constitutionnelle de la Transition) ity fifanarahana voasonia ity no maka ny toeran'ny Lalampanorenana Tetezamita, koa raha mitady hiala amin'ity fifanarahana ity ireo olona ao amin'ny ankolafy sasany dia mbola mametraka ny tenany hatrany ho "mpanitsakitsaka ny Lalampanorenana" ary mametraka ny hafa izay manaiky sy te-hampihatra ny Dinan'ny Tetezamita ho "mpandala ny ara-dalàna". Dia lasa manontany aho hoe tsy manaiky hofehezin-dalàna mihitsy ve ry zareo fa heveriny ho jadona ny fampiharan-dalàna tsy mifanaraka amin'ny sitrapony?
Fahadimy : Mihevitra ny hoe any aminy ve ny hery mitam-piadiana ry zareo dia nikasa ny tsy hiraharaha izay voasoratra ao amin'ity Lalampanorenana vaovao ity? Kanjo rehefa tratran'ny hoe ny mpanelanelana iraisam-pirenena no manara-maso sy miantoka ny fampiharana izay voasoratra, fa tsy ny miaramila na ny fiarahamonim-pirenena izay mampiahiahy tanteraka ny filazany ho tsy mirona atsy na aroa, dia lazaina fa mitsabaka na manjanaka ireo natao vavolombelona manasoania ny fifanarahan'ny samy Malagasy ireo, fa tsy fifanarahan'ny Malagasy amin'ny vahiny velively? Mazava loatra fa tsy misy "Fianakaviambe Iraisam-pirenena manao lalàna eo ambonin’ny lalàna tapahin’ny Firenena malagasy,mibaiko, mifehy ary mitantana" izany aloha hatreto. Ny anjara asa nankinina aminy no tanterahiny tahaka ny tokony hanatanterahan'ny rehetra ny anjara adidiny sy ny anjara andraikiny fa tsy mitady fialana bala atsy sy aroa.
Fahaenina: Tsy tokony ho olana mihitsy raha :"hametraka masoivoho maharitra monina eto Antananarivo ny Fianakaviambe Iraisam-pirenena". Efa nomena asa izy ary nanasonia izany avokoa ny ankolafy efatra sa tsy azo ataon'ny firenena vahiny intsony ny mametraka masoivoho eto Madagasikara? Aza averina any amin'ny andron-dRanavalona Reniny ny tantara fa tsy midika velively hoe lasa zanatany Madagasikara i Frantsa raha manana Masoivoho any Paris isika Malagasy. Sa tsy tokony hanaraka ny lalàna iraisam-pirenena isika fa "manana ny fiandrianam-pirenentsika"? Aza mamarika an-kady ny firenena tahaka izany lahy fa mba manan-taranaka ihany.
Izao aloha no takatry ny saiko teo noho eo. Adihevitra no natao ary fotoanany izao hitsakotsakoana tsara ny zavamisy fa sao dia manao tendro-po tsy mba namana ny sasany ka lasa manaonao foana. Efa nopotehina tao anatin'ny volana vitsivitsy ny toe-karena ka fomba tahaka ny ahoana re no ahafahana tsy miankin-doha vetivety?
jentilisa, Antananarivo faha-23 aogositra 2009 amin'ny 01:27
Ny niandohan'ny adihevitra moa dia ny ao amin'ny andininy faha-36 (Charte de la Transition) manao hoe:
Titre VII – Du suivi international
Article 36
La communauté internationale, témoin et garante des engagements pris dans le cadre de la Charte de la Transition, est appelée à appuyer le processus de transition, y compris l’organisation des élections.
Araka ny dika nataon'Atoa Andriamihaja Solonavalona ihany sy ny heviny avy eo dia hoe:
"Ny Fianakaviambe Iraisam-pirenena izany no mpanara-maso sy miantoka ny fampiharana ireo asa sy antsipiriany mikasika ny fananganana ny Tetezamita (mariho tsara : ny Tetezamita voalaza eto dia ny Tetezamitan’i Maputo fa tsy ny Tetezamitan’ny Malagasy, ilay Tetezamita nateraky ny 17 Marsa 2009 sy ny Tolom-bahoaka 13 May : eto dia misy fifanjevoana sahady ary ny Fianakaviambe Iraisam-pirenena no mamaritra ny Tetezamita hodinihina dia ny an-dry zareo).
Eo amin’ny lafin’ny lalàna, rehefa miantoka dia tompon-kevitra sy tompon’andraikitra amin’ny raharaha atao : raha tsorina dia ny Fianakaviambe Iraisam-pirenena no mifehy ny fitantanana eto Madagasikara fa tsy ny Fanjakana malagasy sy ireo rafitra ao aminy intsony. Ny Fianakaviambe Iraisam-pirenena izany dia manao lalàna eo ambonin’ny lalàna tapahin’ny Firenena malagasy, izy no mibaiko, mifehy, mitantana ary mihevitra ho tsy misy Fanjakana mijoro eto (Tsy misy filazana mihitsy na indray mandeha aza, tsy misy fanononana ny teny hoe : Fanjakana malagasy na Fahefana Avon’ny Tetezamita na Governemanta malagasy ao amin’ireo antontan-kevitra rehetra notapahina tany Maputo ! Mahagaga izany).
Tsorina ny resaka fa tsy ahodikodina : miverina amin’ny fomba feno hafetsena ny fanjanahan-tany, toy ny miverina ho « Protectorat » i Madagasikara, toy ny tamin’ny taona 1895 – 96 : very tanteraka ny maha firenena mahaleotena ny Firenena malagasy, very ny fiandrianam- pirenena.
Porofon’izany, amin’ny andininy hafa ato amin’ny Fifanarahana dia voalaza fa hametraka masoivoho maharitra monina eto Antananarivo ny Fianakaviambe Iraisam-pirenena."
Izay no nosoratany tao amin'ny vondro-tserasera iray. Amin'izao fotoana izao manko dia te-hitsipaka mafy ny fifanarahana tany Maputo ny ankolafy sasantsasany manohana an'i Andry Rajoelina indrindra fa heveriny ho fanohintohinana ny fiandrianam-pirenena malagasy io andininy 36 io ka anadinoany ny manaraka manao hoe:
Article 37
En cas de non-respect par l’une ou l’autre des mouvances signataires des engagements souscrits au terme de la présente Charte, l’assistance de l’Equipe Conjointe de Médiation pour Madagascar sera sollicitée.
Koa satria moa te-haneho ny mariky ny fiandrianam-pirenena izy dia apetrany mazava tsara ny tsy tokony iverenan'i Andry Rajoelina intsony any Maputo, hanatontosa ny fikaonandoham-pirenena, ary hijoro amin'ny maha-mahaleo tena azy, hoy manko izy :"Ny fijoroan’ny Firenena Malagasy amin’ny maha firenena mahaleotena azy, manana ny fiandrianam- pireneny no takiana amintsika, Fanjakana efa mijoro io ary efa ekena ny fisiany eto Madagasikara".
Hamaly tsikelikely araka izay takatry ny lohako aho ary hiezaka ny tsy hanaratsy olona velively:
Voalohany: Faly tena faly ny tenako nahita ilay filazana nataon'ilay mpanoratra izay mpanohana mafana fo ny TGV hoe :"Tsy misy filazana mihitsy na indray mandeha aza, tsy misy fanononana ny teny hoe : "Fanjakana malagasy na Fahefana Avon’ny Tetezamita na Governemanta malagasy ao amin’ireo antontan-kevitra rehetra notapahina tany Maputo ! Mahagaga izany". Izy tenany dia mahalala tsara fa tsy manaiky ny ifandraisan'ny lazainy ho Fanjakana Malagasy mijoro amin'izao fotoana noho ny fanonganam-panjakana nataona miaramila mitam-piadiana indrindra indrindra ny tamin'ny 17 mars 2009 tao amin'ny Episcopat amin'ny firenena vahiny hafa ny mpanelanelana Afrikana. Tsy misy ary tsy hisy ny fanohanana rehefa mikiry handeha irery na mitady hifehy samirery ny familiana ny tetezamita izay mandalo izy. Koa raha mihevitra ho mahavita ny fanantanterahana ny tetezamita tokoa izy dia "Tohizo ny lalana", diso aho: Ataovy izay tianareo atao fa aza atao kosa izay hahatezitra ny olona ka hifotitra aminareo sy ny kiribiby ataonareo.
Faharoa: Mazava loatra fa heverina ho tsy misy antony avokoa ny zavatra rehetra efa natao sy kasaina hatao toy ny fihaonambem-pirenena (2 - 3 Avrily 2009), fikaonandoham-paritra (30 Mey - 3 jona 2009), ny Fifanarahan'ny Panorama ( 1 Aogositra 2009, Sa moa ireny dina voasonia tany Maputo ireny ka lasitra avy tao amin'ny dinik'i Panorama io avokoa ny 80%? Ny mahavariana manko dia mbola nolazaina tao amin'ny RNM hatrany tamin'ny vaovao atoandron'ny 22 aogositra 2009 fa io fifanarahan'ny Panorama io no fakan-kevitry ny GIC amin'ny fanelanelanana izay ataony). Efa nandaniam-bola sy fidiram-bola ho an'ny mpikarakara azy manko ny fivorivoriana tahaka ireny ka tsy mahagaga raha manangam-bovona ny voatendry hikarakara ny fikaonandoham-pirenena izay efa tokony hanomboka ity herinandro ity. Nibaiko mihitsy aza hanemorana ny Maputo II fa hampandrosoana kosa ny fikaonandoham-pirenena. Izay ve ilay fiandrianam-pirennea very sa aiza ho aiza ilay izy?
Fahatelo: Malagasy samy Malagasy no nifanaraka tany Maputo fa tsy ny Malagasy no nifanaraka tamin'ny Afrikana. Vavombelona manasonia sy manara-maso ny ffanarahana ny solontena mpanelanelana iraisam-pirenena, noho izany tsy misy itovizany tamin'ny soniam-pifanarahana nifanaovan'ny Mpanjaka "nisolo tena an'i" Madagasikara andaniny tamin'ny solontenan'ny fanjakana frantsay na tamin'ny ady "Hova-Frantsay" voalohany na tamin'ny fananiham-bohitra nataon'ny Frantsay ka nitifirany tafondro an'i Manjakamiadana ankilany velively ny fifanarahan'ny samy Malagasy. Olondehibe nifanaiky ireo nanasonia ireo fa tsy nisy nambanana basy tsy akory nandritra ny fifanaovan-tsonia, afa-tsy raha hoe mahatsapa ny Ankolafy Rajoelina fa mbola tsy ampy taona hanasonia iny Dinan'ny Tetezamita iny ny solontenany. Tsarovy tsara anefa fa ny solontenany indrindra no nametraka ny "Charte de Valeur" milaza fa tokony hajaina ny nifanekena. Koa hanangana ankolafy fahadimy ary ve ry zareo?
Fahaefatra : Ny andininy faha 42 amin'ity Dinan'ny tetezamita ity dia mametraka mazava tsara fa (Article 42 La présente Charte de la Transition constitue la loi constitutionnelle de la Transition) ity fifanarahana voasonia ity no maka ny toeran'ny Lalampanorenana Tetezamita, koa raha mitady hiala amin'ity fifanarahana ity ireo olona ao amin'ny ankolafy sasany dia mbola mametraka ny tenany hatrany ho "mpanitsakitsaka ny Lalampanorenana" ary mametraka ny hafa izay manaiky sy te-hampihatra ny Dinan'ny Tetezamita ho "mpandala ny ara-dalàna". Dia lasa manontany aho hoe tsy manaiky hofehezin-dalàna mihitsy ve ry zareo fa heveriny ho jadona ny fampiharan-dalàna tsy mifanaraka amin'ny sitrapony?
Fahadimy : Mihevitra ny hoe any aminy ve ny hery mitam-piadiana ry zareo dia nikasa ny tsy hiraharaha izay voasoratra ao amin'ity Lalampanorenana vaovao ity? Kanjo rehefa tratran'ny hoe ny mpanelanelana iraisam-pirenena no manara-maso sy miantoka ny fampiharana izay voasoratra, fa tsy ny miaramila na ny fiarahamonim-pirenena izay mampiahiahy tanteraka ny filazany ho tsy mirona atsy na aroa, dia lazaina fa mitsabaka na manjanaka ireo natao vavolombelona manasoania ny fifanarahan'ny samy Malagasy ireo, fa tsy fifanarahan'ny Malagasy amin'ny vahiny velively? Mazava loatra fa tsy misy "Fianakaviambe Iraisam-pirenena manao lalàna eo ambonin’ny lalàna tapahin’ny Firenena malagasy,mibaiko, mifehy ary mitantana" izany aloha hatreto. Ny anjara asa nankinina aminy no tanterahiny tahaka ny tokony hanatanterahan'ny rehetra ny anjara adidiny sy ny anjara andraikiny fa tsy mitady fialana bala atsy sy aroa.
Fahaenina: Tsy tokony ho olana mihitsy raha :"hametraka masoivoho maharitra monina eto Antananarivo ny Fianakaviambe Iraisam-pirenena". Efa nomena asa izy ary nanasonia izany avokoa ny ankolafy efatra sa tsy azo ataon'ny firenena vahiny intsony ny mametraka masoivoho eto Madagasikara? Aza averina any amin'ny andron-dRanavalona Reniny ny tantara fa tsy midika velively hoe lasa zanatany Madagasikara i Frantsa raha manana Masoivoho any Paris isika Malagasy. Sa tsy tokony hanaraka ny lalàna iraisam-pirenena isika fa "manana ny fiandrianam-pirenentsika"? Aza mamarika an-kady ny firenena tahaka izany lahy fa mba manan-taranaka ihany.
Izao aloha no takatry ny saiko teo noho eo. Adihevitra no natao ary fotoanany izao hitsakotsakoana tsara ny zavamisy fa sao dia manao tendro-po tsy mba namana ny sasany ka lasa manaonao foana. Efa nopotehina tao anatin'ny volana vitsivitsy ny toe-karena ka fomba tahaka ny ahoana re no ahafahana tsy miankin-doha vetivety?
jentilisa, Antananarivo faha-23 aogositra 2009 amin'ny 01:27
