Niara-nigadona tao amin’ny lapan’ny Antenimieram-pirenena ny mpianatra tavaratra. Tonga tamin’ny fiara fitaterana ry zareo. 487 no isan-dry zareo nifampiandry teo fa hihaona amin’ny « ray aman-dreny » araka ny nifanarahana. Ny teny hoe tavaratra dia efa milaza zavatra hafahafa ihany saingy mbola tsy nisy sahy nanameloka hatramin’izao. Efa fisainana fampisarahana manko no ao ambadika na dia fivondronam-be aza no fijery azy amboalohany. Impiry impiry manko ny resaka fifandirana any amin’ny sekoly ambony tany aloha tany no nisy resaka hoe tavaratra sy tatsimo fa notsinotsinoavina hatrany aloha izany. Fifampiarovana manoloana ny hafa no tena antony, ny hafa izay Malagasy ihany fa tsy vahiny tsy akory.
Resaka samy varimbarina noho ny toaka no nihavian’ity raharaha ity voalohany. Dia nisy niady tamin’izany ka dimy lahy no namely iraika lahy. Naratra be ilay iraika lahy ary dia niantso namana hamonjy azy. Tsy namana fe namana fa ireo iray fikambanana aminy izay iray fihaviana aminy ihany koa. Ny zanaky ny atsimo atsinanana sy ny kintan’ny atsimo no nitaky tamin’ny zanak’avaratra ireo nidaroka ny iray fihaviana aminy. Milaza ho tsy mahalala ny tavaratra. Nanao takalon’aina (angaha fantatra intsony koa izay isa marina na folo na dimy e !) avy amin’ireo zanak’avaratra ny fivondronamben’ny tatsimo fa tsy maintsy fantatry ry zareo izay nidaroka ny namany. Tsy maintsy niditra an-tsehatra ny ray aman-dreny. Ny fitantarana no nilazana fa niaiky ireo avy amin’ny tavaratra fa nanam-pahadisoana ny zanany ka nanolotra omby dimy ho fampihavanana eo amin’ny roa tonta. Andro zoma maraina no nanaovana ny joro izay ambara amin’ny fomba mihaja hoe fomba malagasy.
Manomboka tamin’io andro io no nifamahofaho tanteraka ny raharaha. Tsy fantatra intsony izay tsaho sy marina. Tsy maintsy nisy ny nandainga. Resaka roa samihafa no ambarako etoana : ny voalohany dia ny filazan’ireo mpianatra nankeny Tsimbazaza izay nalaina sary sy feo hitan’ny mpijery fa naheno hoe ry zareo fa mbola nanafika ihany ny andaniny ka namaky ny fitaovana tratran-dry zareo tao an-trano toy ny vilia, vilany, ny tele sy ny lecteur. Te-hiaro ny ain-dry zareo ry zareo dia naleony nody. Ny gazety kosa dia sady nanambara ny fahagagan’ny olona any Fianarantsoa, ny amin’ny nahatonga azy ireo nody tampotampoka no nandre hoe nisy nanely tsaho fa maty hoe ilay noratrain-dry zalahy dimy nidaroka iry. Dia nifamotoana teny Tsimbazaza iny ry zareo. Ry zareo mbola nanda hatramin’ny farany fa tsy nisy nidaroka izany ny bandy avy aminy (fa niezaka nanao teny avy any avaratra ireo nidaroka hoy ilay niantso an-telefonina izay). Na ahoana nefa na ahoana efa nalaza eo anatrehan’ny hafa ihany koa (ialana tsiny indrindra fa maharary ity) ny rehareha sy ny hetraketraky ny avy any avaratra sasantsasany (tsy manao safobemantsina mihitsy aho fa aleo aza teteniko hoe vitsy an’isa izy ireo).
Ny mahavariana dia izao : Nanaiky ny mpitondra fanjakana fa hiantohana ny sara andehanan-dry zareo mody sy ny hiverenan-dry zareo mianatra indray rehefa milamina ny toe-draharaha. Dia efa tena mamono afo tokoa angaha no nataon’ny mpitondra fanjakana no dia nanaiky izay tolo-kevitra izay ry zareo. Ny hafa manko raha tratran’ny fandroahana na dia ankolaka aza samy miantoka ny tenany manao izay hialana eo amin’ny loza fa ry zareo kosa voatambitamby miaraka amin’ny fiara tsara tarehin’ny minisiteran’ny fampianarana. Mody toy ny vedety fa tsy mody toy ny nitsoaka. Ny ratsiratsy vava aza moa nanao hoe tsy mahazaka ry zareo ny atao hoe diso tamin’ny raharaha tamin’ny herinandro teo ka aleony mody sady manararaotra ity fitondrana efa manahy fatratra ny amin’ny resaka 13 may ity. Tsy izany tokoa manko fa nofoanana ilay fandaharana manokana momba ny 13 may 1972 saiky natao omaly alahady noho ny antony tsy fantatra (tsy fantatr’iza ?).
Manaraka izany ihany koa, efa nitondra tsy fidiny ireo fiara fitaterana avy any Fianarantsoa matoa nahatonga ireo mpianatra ireo hatrany amin’ny lapan’ny antenimiera eny Tsimbazaza amin’ny andro atoandro. Amin’ny fotoana mahazatra dia tsy mahazo mitondra mpandeha eny ny fiara ary tsy avelan’ny polisy mihitsy, voararan’ny lalàna rahateo izany. Mety noho ry zareo nanao tohivakana angaha no mety ho nandeferan’ny mpitandro ny filaminana tamin’ity indray mitoraka ity. Na izany na tsy izany dia ity raharaha ity no maneho amin’izay mahiratra fa tsy tena mifankahazo ny samy Malagasy fa miara-monina fotsiny noho ny toerana iraisana dia i Madagasikara izany. Zavatra maro moa no tiana ambara saingy izay angaha no sahaza ny androany.
Mbola resaka Sylvain Urfer, sj ihany ity fanontaniana mety hahatezitra ny maro ity. Nandalo izay ny fihetseham-po. Fantatsika fa tsy namaly ny avy any amin’ny fitondram-panjakana. Misy moa miteny hoe zon’ny fanjakana ny tsy mamaly izay antony tahaka ny tsy amalian’ny Frantsay ihany koa ny antom-pandavana fangatahana miditra any Frantsa. Fiarovana ny tenany no ataony. Dia mihevitra ihany koa ny fitondram-panjakana fa miaro ny tenany ihany koa izy. Marihina moa fa efa nosoratako tao amin’ny lahatsoratra talohan’ity ny antony efa voasoratra nomena ny gazety « Ny vaovaontsika ».
Dia lasa ihany ny saina na dia izany aza. Sarotra ny handresy lahatra amin’ny filazana tsotra hoe fanohintohinana ny filaminam-bahoaka. Tokony holazaina mazava tsara manko ilay karazana fanohintohinam-bahoaka fa tsy atao manajavozavo be sahala amin’izany. Nefa raha tonga tokoa moa ilay fanazavana ary mipetrapetraka tokoa. Dia iza no manana ny fahafaham-baraka kokoa ? saingy eritreritra ihany manko no soratana ankehitriny. Mba te-hitazona ny antony ho azy ny mpitondra tsy hanala baraka olona ? ny fandroahana azy tampotampoka dia efa ao anatin’ny fanetrena ny hajany ihany. Loza kokoa aza fa tena ao anatin’ny mampafana ny toe-draharaha eto antoerana ankatok’ity andro malazan’ny 13 mey ity no nandroahana azy. Efa olana ny amin’ny delestazy dia mbola ho olana ihany koa ny fifandraisana eo amin’ny mpira-belona sy ny mpitondra fanjakana.
Raha amin’ny fomba fijery tsotra dia ambara fa tsy mahafehy ny fitondrana intsony ireo eo amin’ny toerany. Saingy izao manko : tsy tena mazava ny antony handroahana azy hatramin’izao. Raha teratany Malagasy ny lehilahy dia efa notazonina amponja ihany koa izy izay. Teratany vahiny izy ka dia fandrohana ihany no natao taminy. Fa izao ihany koa efa nisy mpitondra fivavahana katolika anie nogadraina tamin’ny andron’ny Amiraly Didier Ratsiraka ( Mompera Jean Noel nitondra an’Ambatonilita) fa toa tsy nandrenensam-peo loatra ny rafitra katolika raha ny fitadidiako azy. Ny antony nanagadrana io mpitondra fivavahana io dia hoe fikasana handatsa-baratra ny filoha. Tsy azo natao tokoa angaha ny naneho fahatezerana ny mpitondra tamin’izany fotoana izany. Ankehitriny dia fandroahana no misy fa tena mavaivay ny toe-draharaha.
Teratany frantsay efa nipetraka maharitra teto Madagasikara ny lehilahy. Dia mamerina ny filazana ireo fandroahana ireo teratany vahiny efatra tao anatin’ny fotoana nitondran-dRavalomanana ny haino aman-jery. Teratany Frantsay ny telo ary hafa kosa ny iray saingy io hafa io dia afa-niverina teto Madagasikara ihany (Jean Marc Koumba). Ireo teratany frantsay kosa dia mbola tsy tafaverina aloha. Dia lasa ny saina, sao dia ny fitsabahana be loatra ny raharaha eto Madagasikara ny tena antony ? sao dia mbola mihevitra ry zareo fa afa-miteny izay tiany tenenina nefa vahiny monina ihany. Mety hilefitra tokoa ve ny fitondrana frantsay raha misy mpitondra fivavahana malagasy (ary misy mpitondra fivavahana malagasy tokoa any Frantsa) mitsikera mivantana ny mpitondra any an-toerana ? Tsy monina any moa ny tena ka tsy hahalala mihitsy izay tena valinteny marina. Isika Malagasy rahateo mitandrina ihany amin’ny teny izay tokony hotenenina.
Kay kay kay kay…vay vay vay vay an-kandrina sady maharary no mahamenatra. Fa loza inona ity ? ny fihavanana efa ratsiratsy eo amin’ny fiaraham-monina katolika sy ny fanjakana ity mbola nampiana fandroahana mompera indray sady izay indray momera Frantsay. Raha ny vahoaka kristiana amin’ny ankapobeny ary ny katolika indrindra indrindra dia farafaharatsiny efa nandre ny anarany avokoa.
Nalaza teo amin’ny fampianarana na ankapobeny ho an’ny tanora(Saint-Michel sy Saint-Antoine) na eo amin’ny sehatra ambony ihany koa ka mampianatra politika sy filozofia ary teolojia (Institut Catholique de Madagascar ?). Tsy zoviana ihany koa teo amin’ny fanoratana ka namoaka boky roa tena fantatry ny mpamaky azy « tantely amam-bahona » (Le doux et l’amer) sy L’espoir et la doute izay miresaka ny tontolo ao Anosibe Antananarivo indrindra indrindra ary voalaza koa moa tonian’ny famoaham-boky Justice et Paix izany hoe tena ao amin’ny angadiny tsara raha ny resaka famoaham-boky.
Eo anilan’izany dia mitondra ny Paroasy ao Anosibe ihany koa ny tenany. Faritra azo lazaina ho nanana ny hafanany tamin’ny fotoan’androny. Singa iray no hosinganiko dia ny nanoherany mavaivay ny olona nipetraka nanoloana ny arabe sy tao anaty tsena tamin’ny andro nanamboarana ny lalana sy ny tsenan’Anosibe. Tsy nekeny mihitsy ny fanalana tsotra ireo olona tao raha tsy mahazo antoka tsara fa ho tafaverina tamin’ny toerany avokoa ireo olona nipetraka sy nivarotra teo amin’ny toerana nisy azy tao Anosibe tao.
Na izany aza dia henjam-pitondrana teo amin’ny sahany ihany koa ny tenany. Tsy nekeny hijanona tao ampiangonana fa asainy miverina misolo akanjo ireo tovovavy indrindra indrindra ka somary fohy sy zipony na manara-tena loatra ny akanjony. Teneniny ampahibemaso hody mihitsy raha mbola midrikina hiditra ampiangonana ihany amin’ny fitafy tsy maotona. Indray aho (sa indroa moa ?) no nivavaka tao amin’io fiangonana io (f’angaha moa aho katolika indray ? Tsia Loterana aho ka fa ny fanasana amin’ny batemy sy ny karazany ve dia ho lavina ?) ka niezaka nihaino ny toriteniny. Ny azoko ambara dia tsy naheno tsara aho ka tsy haiko na ny fanamafisam-peo no somary ambany na izy no miteny mora na izaho no lalodalovana rahateo.
Ankoatra izay dia mpikambana mavitrika ao amin’ny Sehatra Fanarahamaso ny Fifidianana izy. Mety ho antony iray namelezana azy io satria izy irery no tsy mizaka zom-pirenena malagasy amin’ireo rehetra mpikambana ao. Toy ny heverin’ny ao amin’ny fitondrana ho mitsabaka ny raharaham-pirenen’ny tsy azy manko izy manambara tsy mihambatra ny heviny na dia mihevi-tena ho toy ny malagasy aza ny tenany. Izay lazainy rahateo tsy natao hampifalifaly ny mpitondra rahateo.
Tao ho ao moa aho somary teritery ny fotoako nefa miezaka hatrany aho ny nikaroka araka izay azo natao. Raha mitady ny antony avy amin’ny fanjakana moa dia tsy maintsy avy amin’ny haino aman-jery akaiky azy ihany no hihainoana azy. Tsy nandre mihitsy aho ny halina aloha afa-tsy ny tao amin’ny Matv. Rehefa tonga ny maraina dia ny vaovaontsika gazety teny malagasin’ny le quotidien no novakiako ka nahitako fa fanapahan-kevitra laharana 069/mininter/sg/die/selr no nanafoana (fa tsy hoe tsy nanampy intsony) ny fahazoan-dalana hipetraka maharitra eto Madagasikara. Voalaza ao ihany koa fa fanohintohinana ny filaminam-bahoaka no ahiana hotanterahiny rehefa narahi-maso izy.
Marihina moa ho an’izay mbola mety tsy hahalala fa tsy maintsy misy mpitsikilo avokoa ny ankamaroan’ny fiangonana indrindra ireo fiangonan-dehibe rehetra na aiza io na aiza rehefa eto Madagasikara. Ny karazam-piangonana rehetra ihany koa dia voara-maso avokoa na lehibe izy na madinika. Noho izany ny toriteny sy ny teny rehetra ao dia efa araky ny mpitondra fanjakana avokoa. Tsy afaka mitompo-teny aho saingy azo heverina fa misy teny mety ho maherihery nataony ampahibemaso matoa haingana dia haingana toy izao ny fanapahan-kevitra
Efa manomboka mivoatra tsikelikely ihany ny fanadihadiana momba ilay fanonganam-panjakana saiky notontosain’ny sasany tamin’ny alina mialoha indrindra ny fitsapa-kevi-bahoaka farany teo iny. Isika mahatadidy fa folo andro taorian’ny andro saika hanaovana ny hetsika indrindra no nilazan’ny praiminisitra io raharaha iray io. Tamin’izany fotoana izany dia tsy nisy nino ny ankamaroan’ny olona. Noheverina ho « sarimihetsika » nambara fotsiny izy io hanodinana ny resaka izay somary efa nihamafana tamin’izany fotoana izany. Moa ilay andro koa Zoma faha-13n’ny volana. Nanomana hamoaka fanambarana indrindra ny mpanohitra tamin’izay fotoana izay.
Avy eo ny gazety iray amin’ny teny malagasy no nahitana ny paik’ady saiky natao tamin’io fotoana io. Ny nambara moa dia hoe saiky hotifirina ny tafondro hatrety ampita (Ambatovinaky) ny trano misy ny filoha Ravalomanana. Izaho manokana dia tsy nino io fomba fitantara io. Ny lafintrano aiza moa no tena kendrena amin’ny tafondro ? azo itokiana ve fa tena ao tokoa ny filoha Ravalomanana amin’ny ora hanapoahana izany tafondro izany ? Heverina anefa fa tetika hivoahan’ny marina avy tamin’ny gazety taratra ihany io fitantarana somary kinanga io. Na izany aza dia misy ny lafiny azo heverina ho marina tao anatin’ny lahatsoratra dia ny filazana fa tsy nitovy ny vola raisin’ny tsirairay tao anatin’ny fanomanana fa ny tena miasa mafy indray no kely vola raisina indrindra. Nanindry bokotra fotsiny manko ny hafa nefa te-hisilaka vola bebe kokoa noho ny hafa. Io fitiavan-tena diso tafahoatra io rahateo no mety ho nampandamoka ny tetika rehetra.
Manana loharanom-baovao ihany koa aho, saingy mbola anjarantsika ihany koa ny mamakafaka na izy ilay tantaraiko etoana na tsy izy ihany koa. Efa ela no nahazoako azy ity saingy tsy te-hamoaka azy mihitsy aho noho ny fanadihadiana mbola mitohy. Na izany aza efa fotoanany angamba izao hamoahana ny tetika nomanina.
Ny mpandray anjara dia miaramila avokoa ary azo heverina fa ao amin’ny vondro-tafika mpiaro manokana ny filoha ihany na manana fifandraisana akaiky amin’ny vondro-tafika miaro ny filoha. Ny fotoana dia amin’ny alina mazava loatra ary mandritra ny fotoana fisafoana ireo mpiambina ny filoha. Tsy amin’ny alalan’ny fidirana amboletra, araka izay efa naely ombieny ombieny, fa tena amin’ny fomba tsotra mihitsy. Tonga eo amin’ny vavahady dia miarahaba ny mpiambina sy manatsafa. Mazava loatra fa tsy maintsy misy manamboninahitra ambony ao anatin’izany mpisafo izany. Avy eo milaza fa hisafo ny tanàna manontolo sy hijery ny manodidina. Amin’io izany dia ny lehibe no tena miresaka. Manana olom-pehezina manaraka azy ireo lehibe ireo na dia izany aza. Amin’izany fotoana izany tsy misy fandrarana hoe tsy mahazo mitondra fitaovam-piadiana satria sady miaramila ireo no mpisafo rahateo.
Rehefa tafiditra anatiny tsara dia anjaran’ny olom-pehezina sisa no mampiasa ny basiny indrindra fa rehefa akaiky ny filoha ka tsy afaka ny hiraty ny tifitra mihitsy (eto aho dia mieritreritra hoe raha tena nitifitra tokoa ranamana na ry zalahy dia ilay na ireo lehibeny nitarika azy ihany no nitifitra azy na azy ireo voalohany ). Teo indrindra no mety ho mailo tampoka ireto olom-pehezina no tsy nanatontosa ny andraikiny intsony. Ny baiko moana mety ho nisy fa ny hiteny ny baiko tsy ho azon’ireo lehibe natao mihitsy. Mety ho nifampiandry kendri-tohina ry zalahy samy « mpanafika » dia samy tsy nahavanona. Tsy ho andraikitry ny lehibe mihitsy manko ny hitifitra avy hatrany ny filoha fa ry zalahy olom-pehezina ihany no tokony ho nanao izany. Iretsy anefa tsy nety nanatanteraka ny baiko efa nifanarahana mialoha. Farany, andao andeha hivoaka sisa no vita. Rava maina teo ny tamin’iny.
Tezitra iretsy lehibe ka nampihorohoro an-dry zalahy madinika moa ireto farany matahotra ny ainy sy ny an’ny vady aman-janany koa naleony nitono-tena tamin’ny manampahefana sady nitantara ny tetika rehetra. Izany hoe nety dia nety ny tetika fa zavatra roa no mety nampiahotra ny mpanatontosa farany. Na dia tena resaka ara-bola araka ny nambara tokoa na tsy natoky tampoka ny amin’ny fomba ivoahana ny toerana tsy maninon-tsy maninona ry zareo. Mety ho misy koa antony hafa, mbola tao ny Fanahy Masina hoy ny mpivavaka kristiana, saingy tsy mahita intsony aloha izaho manokana. Marihiko farany fa io ny an’ny loharano azoko. Tsy voatery ho diso io nefa tsy voatery ho marina ihany koa. Ilay fizotry ny tetika sy antony mety ho nampandamoka azy ihany ireo nambarako ireo.
Izay vao tena tsy hita nanjavonana intsony. Raha vao resy tamin’ny fifidianana ny kandidà Ratsirahonana Norbert Lala dia namidiny ny radio televiziona ravinala. Nalaza moa fa ilay mpanomana fampisehoana « Live » izay fantatra amin’ny anarana hoe Andry TGV (Andry Rajoelina no anarany feno) no nividy azy. Dia nihevitra ny maro fa hifaninana amin’ny rta izy io amin’ny famokarana fandaharana miompana be dia be amin’ny kolontsaina.
Raha mbola ravinala ny ravinala dia tao no tena nahenoana sy nahitana adi-hevitra isan-karazany. Na radio na televiziona dia afa-niditra sy nandray anjara hatrany na ny mpanohitra na ny mpanohana. Azo heverina fa ny mpanohitra aza no nahazo vahana kokoa amin’ny fahazoana fitenenana. Raha somary mikatona kokoa ny mbs dia tao amin’ny radio tele ravinala kosa no nahenoana ny hevitra maro na avy amin’ny mpanohana na avy amin’ny mpanohitra. Karazandrazan’ny nanana fahafaham-po noho izany izay mpanaraka adi-hevitra indrindra fa misahana ny politika.
Noesorina avy hatrany ny anarana hoe ravinala sy ny famantarana ny radio tele ravinala fa nisolo halavan’onjam-peo sy sary fotsiny rehefa nandray an-tanana azy ny mpitantana vaovao. Niandry ny maro amin’ny fivoarana mety ho entin’ity mpitantana vaovao ity saingy sarimihetsika sy hirahira ihany no tena mifandimby. Foana avokoa ireo adi-hevitra isankarazany. Tsy maheno ireo karaza-kevitra loatra intsony izay liana ny amin’izany eto Madagasikara. Noheverina ho tetezamita ihany anefa izay tsy fahenoana fandaharana miompana amin’ny adi-hevitra politika izay mandra-pahavita ny fandaminana vaovao.
Herinandro anefa izay dia tsy nandeha intsony ilay televiziona vao novidiana. Dia re ihany koa fa lasan’ny groupe PREY ny rta ( ny groupe REY no fantatro fa tsy io PREY nosoratan’ny gazety io, Razafindravaha Edgar Yvon ilay REY, avy any Imerinkasinina ihany koa araka ny tsiliantsofina). Saingy tsy any amin’ny rta moa ny resaka izao fa ilay tele tsy mandeha intsony. Tsy rta no tsy mandeha intsony fa ny ravinala teo aloha. Nandrasana ny faran’ny herinandro fa tsy nisy na inona na inona intsony. Izay izany no izy amin’ny resaka sy adi-hevitra politika.
Ny karajia sisa no tena fanehoan-kevitra. Ny kidaona maraina manko an-dry zalahy mpanentana ihany ny tena famoahan-kevitra fa vazivazian-dry zalahy raha vao somary matotra ilay resaka hany ka tsy tia miditra amin’io intsony ny mpiady hevitra. Tokana sisa no tena misahana politika eo amin’ny samy mpihaino. Misy ihany ny « invité du Zoma » sy ny isan’alahady ao amin’ny tvplus saingy tsy ampy, ny savaravina ao amin’ny rnm moa dia olona tsy mahazo 1% matetika no mahazo laka ao ka tsy manintona ny mpihaino loatra. Noho izany, ho banga dia banga eo amin’ny mpanara-baovao sy mpanaraka adihevitra politika ny fanjavonan’ny radio tele ravinala izay be fandaharana politika (sy sosialy) tamin’ny androny. Tsiaro azy sisa no antony hanoratana ho azy etoana.
Fanendrena vaovao
Nisy filankevitry ny minisitra moa omaly alatsinainy maraina. Ny tena nanaitra ny olona indrindra dia ny fanomezana tambiny Ar100.000.000 izay olona na vondron’olona manome vaovao ahazoana misambotra an’Atoa Pety Rakotoniaina Ben’ny tanànan’i Fianarantsoa teo aloha. Fa ny tena lava tao amin’ny tatitra dia fanendrena mpiasam-panjakana ambony eto amin’ny firenena. Nahatratra 33 izany fanendrena izany ka 19 amin’ireo no lehilahy ary ny 14 kosa no vehivavy. Mbola tsy tena nitovy tsara noho izany ny isan’ny lehilahy sy ny isan’ny vehivavy notendrena.
Na izany aza dia 2 amin’ny fanendrena filohan’ny faritra 2 vaovao dia vehivavy avokoa. Ary raha velarina dia 3 amin’ny fanendrena olona 4 ao amin’ny Minisitera ao amin’ny Fiadidiana ny repoblika miandraikitra ny fanapariaham-pahefana sy ny fanajariana ny tany no vehivavy. Ny 10 amin’ny fanendrena 22 vaovao ao amin’ny Minisiteran’ny fahasalamana sy ny fandrindrana ny Fiainam-pianakaviana no vehivavy. 1 amin’ny fanendrena 2 vaovao ao amin’ny Minisiteran’ny asam-panjakana, ny asa ary ny lalàna sosialy no vehivavy. Ireo minisitera ireo no betsaka nanendrena vehivavy ho mpiasam-panjakana ambony.
Ireto manaraka ireto kosa indray no tsy nahitana vehivavy notendrena na dia tsirairay aza ny fanendrena tao anatiny : Ny minisiteran’ny fitsarana, Ny minisiteran’ny toekarena, ny minisiteran’ny fanabeazam-pirenena ary ny minisiteran’ny fifandraisan-davitra.
