Nalaza moa ny andron’ny alakamisy ny fisian’ny rotaka tany Toliary. Fihetsiketsehana nataon’ny mpianatra noho ny tsy fisian’ny jiro no antony voalohany. Nitokona ry zareo tamin’ny fiandohan’ny herinandro teo. Nanao fampiraharahana ny solotenan’ny mpianatra sy ny solontenam-panjakana. Ny vokatra avy tao dia mahazo jiro ny Oniversite ny maraina amin’ny 6 – 8 ora, ny atoandro amin’ny 12 – 2 ora mba ahafahana mikarakara sakafo ary ny hariva amin’ny 6 – 11 ahafahana mianatra alina ihany koa. Nahafa-po ny mpianatra izay marimaritra iraisana izay.
Dia niteny indray ary ny tompon’andraikitra nifampiraharaha fa tsy tokony hisy intsony ny fidinana an-dalam-be. Tsy namaly teo noho eo ny mpianatra fa rehefa nanao tatitra no nilaza fa tsy maintsy asiana foana ny filaharana (hitakiana inona moa ?). Ren’ny tompon’andraikitra izay teny izay ka nomarihiny fa tsy maintsy aparitany raha mbola misy mitady hihetsiketsika tsy amin’ny antony eo. Tsy niraharaha ny mpianatra ary efa nivonona ihany koa ny tompon’andraikitra ao amin’ny farintany.
Tonga tokoa ny andron’ny alakamisy, niantsoantso namory ny mpianatra indray ny mpitarika. Teo indrindra no nakan’ny miaramila ireo mpitarika ny tolona efatra ren’ny mpanara-baovao voalohany. Tezitra noho ireo fihetsika ireo ny mpianatra sy ny tsy mpianatra ka nirohotra nankeny amin’ny sampan-draharaha misahana ny fonja. Tena fanafihana ara-bakinteny no natao fa tsy fitokonana teo anoloan’ny trano. Izany no nahazoan-dry zareo ho babo ny lehiben’ny fonja sy ireo mpiasan’ny fonja anankiroa. Atao hoe voafehin-dry zareo ny sampan-draharahan’ny fonja hitakiana ny famoahana ireo namany heveriny avy hatrany fa ao am-ponja ( fa angaha moa tsy any amin’ny kaomisaria aloha ?).
Nandray andraikitra noho ny zava-miseho ny tompon’andraikitry ny fandriampahalemana. Velona tao anatin’izany ny fifandonana. Ny « mpianatra » dia vato no fitaovam-piadiana ary ny miaramila kosa dia kobay sy ny entona mandatsa-dranomaso (miisa 20 hoy ny ankamaroan’ny fampahalalam-baovao). Nodoran’ny mpianatra ny trano fiasana sy ny fiaran’ny lehiben’ny fonja ary nentiny ho any amin’ny cité-n’ny Oniversite ireo babony tao amin’ny sampandraharahan’ny fonja. Tamin’io fifandonana io no namparatra ireo mpifanandrina sy nahasamborana olona sivily 8 ( izany hoe tsy mpianatra araka ny fahazoan’ny mpihaino azy fa olona ivelan’ny oniversite mihitsy nefa dia tao anatin’ny tolon’ny mpianatra).
Noesorina ny fahafahan’ny oniversite satria miafina ao ny « mpaka an-keriny ». Karohina ao ny lehiben’ny fonja izay nalain’ny mpianatra araka ny fitantarana teo ambony. Azo hevitreverina avy hatrany ny « antsojay » tsy maintsy ho misy any anatiny any. Samy tadiavin’ny tompon’andraikitra manko na ny natao takalon’aina na ny tena atidohan’ny mpanao ankeriny. Marihina fa ny any Toliary hatramin’izao no tena mahasahy manafika biraom-panjakana tahaka izao teto Madagasikara hatramin’ny nahaary saina ahy. Tamin’ny taona 1971 manko ny fitokonana notarihin’Atoa Monja Jaona dia nifototra tamin’ny fanafihana ny tobin’ny Zandary rehetra hitany tamin’ny alalan’ny pilotra sy ny lefona fa tsy toy ny filaharana fanaon’ny olona amin’ny ankapobeny. Dia karazandrazany ihany koa izao tantaraina amintsika izao.
Ahoana ary ny tohiny ?
Araka ny vaovao faramparany re ary dia navotsotra ihany ireo babon’ny mpianatra tamin’ny 4 ora maraina teo. Tsy nolazaina kosa raha navotsotra tahaka izany na tsia ireo lehiben’ny fitokonan’ny mpianatra. Ny Senatera Robert Razaka sy ny Depiote Limby Benaria indray no nitarika ny filaharambe nataon’ny « vahoaka » androany maraina ary mifototra hatrany amin’ny fanoherana ny delestazy sy ny fiakaran’ny vidim-piainana indrindra ny tsy fisian’ny arina izany filaharana izany. Nentanina tamin’ny alalan’ny trakitra tsy nisy sonia moa izany ary namporisihina ny vahoaka hitondra sotro sy vilia hampanenoana.
Vetivety teo dia nivadika fandrobana ny entan’ny mpivarotra nandalovan’ny zareo izany filaharana izany ary nisy ihany koa ny fanafihana tsena handrobana ny entan’ny mpivarotra rehetra tao an-tsena ( dia tena tsy tadidiko ry zareo ny anaran’ilay tsena !). Efa tsy fitokonana intsony indray izany fihetsehana izany fa efa fandrobana ka niditra an-tsehatra indray ny mpitandro ny filaminana nandrava, nanenjika ary nanao tifi-danitra mihitsy aza araka ny heno ( ka tsy misy mahita tsinona fa araka ny tatitra avy amin’ny vaovao ihany no tantaraina eto). Efa rava tanteraka ny fitokonana tamin’ny 12 sy sasany atoandro fa ny taorian’izay kosa dia tsy mbola fantatra ny tohiny.
Fanamarihana :
Mavitrika dia mavitrika Atoa Tarcisius Raherinandrasana solontenan’ny Radio Nasionaly Malagasy any Toliary ka voalohan-daharana avy hatrany amin’ny radiom-panjakana sy ny televizionam-panajakana ity raharaha ity. Ny tsy miankina aza dia tsy mahraka ny vaovao avoakany amin’ny ankapobeny. Tsy tahaka ny taloha hoe afenimpenina ity raharaha ity fa tena tantarainy hatramin’ny antsipiriany sy hitondrany ny feon’ny tompon’andrikitra mihitsy aza. Ny an’ny mpanohitra kosa aloha tsy entiny e ! iny indray dia any amin’ny Radio Don Bosco no ahafahana mihaino izay lazainy.
Tena raiso amin'ny lafiny mampihomehy fotsiny ity sary ity ry zareo fa aza raisina amin'ny zavatra hafa mihitsy e! Koa dia miala tsiny mialoha raha misy ny tohina nefa tsy laitrako fa tiako aseho foana e!
Dia rahampitso hariva moa izany no hanatontosana ilay fampisehoana heverina hanampiana ny mpiray tanindrazana tamin’ireo rivo-doza farany teo. Zava-panaon’ny Malagasy rahateo izany ho fifampitsimbinana eo amin’ny mpiara-belona. Malaza ho olon’ny fo rahateo isika ka izay manjo ny havana dia tahaka ny manjo ny tena ihany (moa tsy izany rahateo no dikan’ny lohateny ?). Tiako izany ny manamarika dieny mialoha fa ankasitrahako ilay fihevitra hanampiana ireo tratran’ny voina eto amin’ny firenena na dia efa tokony hisy ihany koa ny tetibola natokana ho amin’ireny voina ireny araka ny fahalalako azy.
Fa manahy dia manahy aho ny amin’izay mety ho vola voangona amin’io andron’ny rahampitso io. Artista maro moa no hanentana sy hifandimby eo an-tsehatra mandritra io fotoana io. Heverina sahady izany fa sarotra ny haka ny any ampaosin’ny olona amin’izao ka dia asiana famalifaliana izay olona tsara sitrapo aloha. Toy ireny hoe tsy maintsy misy takalo daholo ny zava-drehetra. Ambara isan’andro sy manana fotoana manokana indrindra amin’ny radio sy ny televizionam-panjakana moa ity fampisehoana heverina ho entina hanampiana ny rahalahy sy anabavy ity. Fa ilay fikarakarana mihitsy no misy olana amiko.
Voalohany, maro loatra ny artista handray anjara nefa ny sehatra tokana ihany. Tsy tian’ny mpijery loatra anefa, indrindra fa amoahany vola, ny hiandrasana mpisehatra iray ankafizina mihira hira roa raha be indrindra dia izay no izy, tsy azoazony loatra ny hafa ohatra. Efa fantatra manko fa hira iray ihany no tena iraisana fa ny ankoatra izay dia mifandimby. Ny tamin’ireny fetim-pirenena ireny anie ka fialam-boly tsy ialam-bola ka dia mijanona ny olona fa ny handaniam-bola no hifandimby tahaka izany dia manahy ny tsy fahombiazana aho.
Faharoa, eo amin’izay fifandimbiasana izay indrindra dia samy manana ny fahaizany mitendry ny mpitendry ny zavamaneno. Samy manana ny hanaovany ny lakilen’ny hirany. Eny, mety ho samy manana ny zavamaneno manavanana azy ihany koa aza. Izany hoe na dia ilay fifandimbiasana aza izany dia efa mety ho fandaniam-potoana tsy amin’ny antony. Eo no tena miasa ny mpanentana amin’ny famenoana ny banga. Raha 16 ny isan’ny artista hifandimby dia tokony hieritreritra ny resaka rehetra atao ao anatin’ny fifandimbiasana in’16 izany ny mpanentana. Izaho anefa efa nandre ihany ny Foy hehy manentana fa tsy ankafiziko loatra ny fanaovan-dry zalahy azy. Misy ihany ny tsara ataony fa be loatra no tsy azoazon’ny aiko izany ny mihaino azy, izaho izay malala-kevitra be ity !
Tsy mety ny mitsikera fotsiny fa ny soso-kevitra (efa tara be !) no atolotro. Misy gadona samihafa ihany ny hira ary raha azo natao ihany koa aza dia misy ny fahiny sy ny ankehitriny. Raha olona malala-tanana no tena tadiavina dia olona efa lehibe no tena andrasana amin’izany, manana ny karazan-kira tiany ireny olona ireny ary amin’ny ankapobeny dia tsy mahazaka loatra ny tabataban-kira ankehitriny sy ny mozikany ry zareo. Tokony hanana efitra manokana ho an’ny tia azy ny kalon’ny fahiny. Misy ihany koa ireo tia ny hira mafana fotsiny ka mandihy no tena tiany, tsara mba manana ny efitra ho azy koa ireny karazan’olona ireny. Tsy azo adinoina ihany koa fa manana ny mpankafy manokana anie ny gadonkira rock maro isan-karazany, amin’ny ankapobeny aza dia tsy tian’ny hafa loatra ity gadonkira io nefa azo omena ny anjara masoandrony ry zareo amin’ny fandraisana anjara.
Ary farany eo koa ireo tia hira somary mandangolango ary hira henoina tonony no tena ankafiziny tsara mba omena ny sahaza azy. Efa nisy ny nanao toy izany tao amin’io Lapan’ny kolontsaina io matoa aho nanoratra etoana. Tsy voatery hijanona amin’ny efitra iray anefa ny mpijery fa afaka mivezivezy amin’ireo efitra telo ireo araka izay tiany rehefa tafiditra tao anatin’ny tamboho fotsiny izy.
Soso-kevitra hafa azo atao ihany koa na dia mety hiteraka adi-hevitra hafa aza dia ny fanaovana ny fampisehoana andro samihafa mihitsy. Fanaon’ny mpanakanto ny manao fampisehoana andro mitohy ka eo ny Zoma alina. Fampisehoana hafa ny Asabotsy tolakandro nefa amin’ity indray mitoraka ity tsy miverina intsony ilay mpihira nihira ny omaly. Ary fampisehoana hafa amin’ny gadona mitovitovy ihany koa ny alahady tolakandro. Amin’izay fotoana izay indray dia afa-po kokoa ny mpijery ary afaka manao hira maromaro kokoa ny artista iray fa tsy ho zara raha mihira roa dia samy miala tahaka ny ala safay sy fomba fotsiny. Eritreritra iray hafa koa ny amin’iny nefa efa tsy fotoanany intsony angamba na mikarakara fampisehoana hafa mihitsy e ! Na izany na tsy izany dia mirary fahombiazana hatrany amin’ny fikarakarana ny fampisehoana rahampitso hariva ny tenako.
Efa hitantsika amin’ny gazety angamba ny fitokanana ny trano lehibe (fa toa kelikely jerena izy izany an !) natao hamoahana ny didim-pitsarana mikasika ny fifidianana mitranga eto amin’ny firenena. Trano izay naorina eo anilan’ny trano hamantaran’ny be sy ny maro ny Fitsarana Avo Momba ny Lalampanorenana ihany hatramin’izao izany hoe ao anatin’ny faritra sy fefin’ny HCC ihany. Nanandrana nanaraka ihany aho hamantatra hoe mahazaka olona firy moa ity trano mitady hiendrika fiangonana ity fa ny teti-bidiny aloha dia re fa Ar260.000.000 eo ho eo( tena lafo izy izany k'ty!). Azo heverina anefa fa mahazaka ny olona asaina ihany ilay trano saika miendrika fiangonana jerena. Toa trano gasy tsotra ihany no fijery azy fa natao lehibe hahatafiditra olona maromaro fotsiny.
Ny kabarin’ny filoham-pirenena moa no nahalalana fa nivezivezy mitady trano hatrany ny Mpitsara avo isaky ny tonga ny fotoam-pitsarana lehibe. Tsy mba nanana trano manokana ho azy ry zareo nandritra ny 46 taona fa mindrana trano etsy sy eroa (ary ataoko fa tafiditra amin’izany ny teny amin’ny Ermitage tamin’ny taona 2001 – 2002, izany hoe sans domicile fixe ry zareo rehefa fotoan-dehibe ?). Efa fotoana lava no nampiasana hatrany ny trano lehibe fanaovana fivoriana iraisam-pirenena tao amin’ny minisiteran’ny raharaham-bahiny. Efa nanaovan’ny filohan’ny Fitsarana avo momba ny lalam-panorenana fankasitrahana moa ny fahafoizan’ny manampahefana amin’ireny trano ireny nanaiky amin-kitsim-po ny fampindramana ny trano.
Hatramin’izay ela izay izany dia toa ambinambin-javatra na heverina ho fandaniam-bola amin’ny tsy antony ny resaka fifidianana indrindra fa ny toerana famoahana didim-pitsarana mikasika ity fifidianana ity. Dia hoy aho nampifaly tena hoe : fony izaho nanoratra tany amin’ny Politika fanorona ny andron’ny famoahana ofisialy ny fifidianana ho filoham-pirenena tao angamba no nanorenana malaky ity trano lehibe ity. Nalaiko aloha ny sary anatin’ny Lapan’ny fitsarana Anosy tamin’izay fotoana izay dia nanoratra aho hoe tokony ho tany amin’ity toerana ity no nanaovana ny fotoam-pitsarana fa tsy any amin’ny raharaham-bahiny eo akaiky izany ( raharaham-bahiny hatrany izany hatramin’izay ny fifidianana sa ny firenena vahiny ihany no tena manery hisy fitsarana ?). Nohenoina ihany aho izany !
Fa angaha moa ny amin’iny ihany ? Omaly vao omaly indrindra aho no nanoratra tato ao amin’ny lahatsoratra mitondra ny lohateny hoe « Hay va re » fa tahaka ny politika fanenjehana olona manokana no tena ataon’ny sosialista any Frantsa. Mahita ihany koa moa aho amin’ny filazana hoe azo atao ny mametraka minisitra avy amin’ny UDF rehefa lany Ramatoa Segolene Royal dia hoy aho hoe resaka fizaran-tseza sahady moa no ataony tahaka ny manao hoe omeko tombotsoa tahaka izao raha lany aho na hoe koa tombotsoa manko no tena idiranay eo amin’ny fitondrana e ! Dia tahaka ireny hoe mahay mamaky teny malagasy ireny ery Andriamatoa Nicolas Sarkozy ka dia nitovitovy tahaka ny nambarako indrindra ny kabarin-drangahy tany Seine-Maritime halina (tena lasa mpanara-baovao politika frantsay tampoka teo aho izany !). Ny marina kosa angamba dia hoe tsy very loatra ary tsy lavitra loatra amin’ny marina mitranga any Frantsa aho angamba !
Hiresaka politika any Frantsa aho eto. Milaza miara-mahita aho fa notontosaina tamin’ny alahady teo ny fifidianana ho filoham-pirenena fihodinana voalohany. Tsy te-hiditra lalina aho fa tery nanoratra ihany Amin’ny zavatra afahana ny mpihaino indrindra fa ny aty amin’ny faritra Afrika. Be rahateo ny Malagasy mipetraka any Frantsa sy Malagasy mizaka zom-pirenena frantsay indrindra indrindra. Ny rfi mazava loatra no tena be mpihaino aty ivelan’i Frantsa.
Etsy ankilan’izay ihany koa dia ninia aho niandry, nihaino izay hevitry ny olom-pantatra sy hevitry ny Malagasy ankapobeny fantatra hevitra. Dia hamoaka izay hevitra mety tsy hifanarahana amin’ny rehetra izao. Famoahan-kevitra rahateo ny eto na dia hiteraka adi-hevitra aza izany tsy mampaninona ahy fa izay no lalànan’ny fahalalahana.
Voalohany, misy dia toy ny ompa na fanaovana tsinontsinona olona betsaka tsikaritro. Ny iray aloha dia efa nahitsy ihany tahaka ny fampifidianana mialohany mponina any DFA (departemanta frantsay any amerika) izay efa nitaraina hatrany taloha hoe mbola eo andalam-pifidianana ry zareo ary tsy mbola mikatona akory ny biraom-pifidianana dia efa mahare ny valim-pifidianana sahady ny maro. Be noho izany kivy mialoha sy mieritreritra fa hay tsy hisy dikany intsony izay safidy hataony eo. Na vitsy aza ry zareo dia tsara napetraka hatramin’izay ny fanajana ny mpifidy.
Efa voavaha moa ny amin’iny ka tsy asiana resaka lava intsony. Mahavariana hatramin’izao ihany koa, ahy manokana aloha, ary heveriko ho tafiditra indrindra anaty rafitra ilay izy dia famoahana ara-keviny (estimations) no tena avoaka amin’ny fampahalalam-baovao manomboka amin’ny valo ora hariva nefa dia eken’ny mpijery sy ny mpihaino rehetra ho marina avy hatrany izay ankevitra izay. Izany hoe to teny eo amin’ny rehetra ilay voka-pifidianana avoaka amin’iny ora iny. Ireharehan’ny sasany eto Madagasikara moa izany famoaham-bokatra any Frantsa izany hoe tena malaky fa tsy toy ny eto izay ela be vao voangona ny vokatra manontolo. Eo dia heveriko fa efa tsara petraka ny rafitra rehetra amin’ny fanatontosana sy ny fanaraha-maso hany ka na dia antso an-tarobia sy fax aza no ampitana ny vokatra dia heverina ho marina avy hatrany iny. Nitovitovy rafitra taminy frantsay moa ny malagasy ka izay fipetraky ny rafitra izay indrindra angamba no nahatonga ilay fitakiana fampitaham-bato tamin’ny taona 2001 – 2002 iny nefa tsy neken’ny mpitondra tamin’izany fotoana izany satria manozongozona ny fahamarinany ilay fitakiana. Hoy aho hoe enga anie ka samy hanana ny fanisam-batony ny antoko tsirairay ka miasa tsara hanamarina fa tsy hiandry izay avoakan’ny hafa fotsiny. Tsy matoky saka manko aho fa trondro ny laoka.
Manaraka izany indray dia tsy mendrika mihitsy ny fomba fiteny sasany tahaka ny hoe araka ny mahatanora sy manampahaizana ny mpifidy no nifidianana sosialista tamin’ny alahady ary arakaraka ny mahaantitra sy mahavendrambendrana azy no nifidianany Sarkozy. Fanadihadiana omaly tamin’ny 3 ora mahery teto Madagasikara na tamin’ny 2 ora mahery tany Frantsa no namoahana izany tao amin’ny rfi. Ny antitra izay conservateur no mifidy an’ilay laharana voalohany hoy izy ary ny tanora 18 – 24 no tena maro an’isa nifidy Sarkozy.
Etsy ankilan’izay dia toa iniana aely hatrany ny tsy fitiavana Sarkozy ho toy ny ho loza ho an’ny firenena frantsay ny hahatongavan’io rangahy io eo amin’ny fitondrana. Misy moa fitenenana mampahonena mihitsy toy ilay mpiantso iray avy tao Afrika tao niteny hoe : « ianao izay mpifindra monina ve no misakana ny hafa rehetra te-hifindra monina any Frantsa fa maninona raha avelao hiditra ny hafa ? ianao mpifindra monina ve no te-hitondra an’i Frantsa ! tsy mendrika hitondra an’i Frantsa ianao satria mpifindra monina ». Izany hoe ireo Afrikana tsy tia indrindra ny hevitry Le Pen no mitondra indray ny heviny amin’ny radio mieli-patrana eran-tany ny feony. Tsy haiko aho na tokony halahelo na tokony hihomehy.
Manaraka izany dia zara fa tsy ompa sisa koa no atao amin’ireo rehetra nifidy Sarkozy (adino indray teto ny nifidy Le Pen satria vitsy an’isa angaha !). Ny afa-miteny amin’ny rehetra (artista sy mpanao gazety) moa dia zara raha tsy teny mivantana hoe tena efa mpanavakavaka ihany koa ny 30% (adino ilay 10% fanampiny avy amin’ny nifidy Le Pen !). Moa tena izany tokoa ve no hevitr’ireo mpifidy ? dia kendrena ho haratsiana sy ho afa-baraka tahaka ny tamin’ny taona 2002 indray izay nifidy Sarkozy tamin’ity taona ity. Kendrena mba tsy hihoatra intsony ny 30% isan-jato no vato azony ( ataovy hoe 40%) satria hoe fanohintohinana ny demokrasia sy loza mananontanona ho an’ny Repoblika ny fifidianana azy. Karazana fampiasaraham-bazana eo amin’ny samy mpifidy frantsay no kendrena rehefa tsy hahavoa amin’ny fifidianan-ko avy. Tahaka ny fanomanana korontana sahady sa fanomanana ny sain’ny olona amin’ny mety ho fanodikodinam-bato ho avy ? Izaho manokana manko dia tsy mino hatramin’izao fa tena tsy nihetsika intsony ny vato azon’i Le Pen tamin’iny fifidianana tamin’ny taona 2002 iny. Halabato « ara-panjakana » no nisy tamin’ny famoahana ny vokatra ary izay rahateo no tsikerako amin’ny rafi-pifidianana frantsay nolazaiko tery ambony.
Efa paika sosialista moa izao ny hoe karazana fitsapa-kevi-bahoaka hanekena na tsia an’i Sarkozy no atao amin’ny fihodinana faharoa. Tsiaron’ny fitsapa-kevi-bahoaka momba ilay lalam-panorenan’i Eoropa nandresen’ny Tsia fotsiny izany amiko. Eny, sarotra manko ny hampandresy amin’ny alalan’i Segolene Royal dia afantoka amin’ny resaka Sarkozy ny adi-hevitra. Samy manana ny paikany tokoa. Amin’itony fifidianana itony na dia any ivelany aza no itarafana hoe manao ahoana moa izany ny paika politika fanorona eto Madagasikara amin’izao fotoana izao.
