Ny mpanara-baovao finoana indrindra indrindra dia mahafantatra ny nametrahana amin’ny fomba manetriketrika ny evekan’i Miarinarivo tamin’ny alahady teo. Amin’ireny fotoana ireny moa dia tonga manatrika eo avokoa ny eveka namany manerana an’i Madagasikara. Efa nampoizin’ny maro fa tsy maintsy hisy ny fivoriana manokana hataon’ireo eveka ireo indrindra fa ao anatin’izao toe-draharaha mafampana izao. Dia nivory tokoa ny fivondronamben’ny eveka teto Madagasikara ny tontolo andron’ny alatsinainy 21 mey teo.
Niandry ny fehin’izany aho fa androany maraina no nandeha tao amin’ny radio don bosco izany. Tsy tratra anefa tamin’io fotoana io noho ny zavatra mbola nanahirana ka ny atoandro aho vao nandre azy. Tsy nandray naoty anefa aho ka izay tadidiko ihany no averiko etoana. Noho izany dia marihiko etoana fa mety ho tsy feno izay soratako etoana fa izay nanaitra ahy ihany no soratako.
Voalohany : Voaporofo izao tamin’ny fitsapana ny hevi-bahoaka farany teo ny tsy fahavitrihan’ny olona nanefa ny adidiny. Nirotoroto ny fanjakana nefa ny olona tsy mahalala akory izay votoatim-panovana na dia niezahana nohazavaina aza izany. Mbola anaty fahasahiranana ny olona moa ny rivodoza sy ny loza voajanahary hafa mbola namely ka izay hohaniny sy ialofany ihany no nahamay ny olona. Tsy nataony ho zavadehibe ny referandaoma.
Faharoa : Tsy ankasitrahana ny fampiasana ny herisetra sy ny fanaovana amboletra na avy amin’iza na avy amin’iza. Tsy vahaolana velively tsy akory izany manoloana ny delestazy sy ny olana hafa mampisavorovoro ny mpianatra sy ny any amin’ny faritra. Tokony ho efa notsinjovina mialoha ny hamahana ny olana fa tsy avela hihatra amin’ny olona vao ikaroham-bahaolana.
Manaraka : Manameloka ihany koa ny fandranitana adim-poko izay mihamahazo vahana amin’izao fotoana izao. Tsy vahaolana amin’ny mianjady amin’ny mponina ihany koa io.
Tohiny : Momba ny raharahan’ny misionera kosa. Nantsoina ny misionera hitory ny evanjely amin’ny olona rehetra. Ilaina ny fahafantarana ny fiaimpiainan’ireo itoriana ny evanjely ho fampivoarana azy rahateo. Koa raha misy ny zavatra tsy mety, mahaporitra na fanaporetana sy fanitsakitsahana ny zon’ny madinika dia adidin’ny (tsy maintsy miteny ny )misionera ny miteny na malagasy izy na vahiny. Ao anatin’ny lalam-pitoriana rahateo izany ary ny fiangonana katolika dia tsy maintsy eo ankilan’ny madinika mandrakariva hiaro ny zony tsy ho voahosihosy.
Fahadimy : Momba ny raharaha Sylvain Urfer,sj kosa indray dia heverin’ny katolika ho fanalam-baraka azy ireny toe-javatra niseho ireny. Tsy azo natao ve ny nifampidinika mialoha tamin’ny ambaratongam-pitondrana katolika rehetra mialoha ny nandroahana azy ? Toy ny tsy fanajana ny zon’olombelona ihany koa iny fandroahana iny eo amin’ny fiangonana katolika (tsarovy fa ny fivondronam-ben’ny eveka mihitsy no misolo tena ny fiangonana sy hany afaka miteny amin’ny anaran’ny fiangonana eo amin’ny firenena misy azy araka ny fahazoako azy).
Ary fahaenina : Momba ny fiaraha-miasa eo amin’ny fiangonana katolika sy ny fanjakana kosa indray dia vonona amin’izany ny fiangonana katolika. Saingy maniry indrindra ny hampiharana azy tokoa fa toa mbola resaka fotsiny ilay izy hatramin’ny androany. Ao anatin’ity fanambarana ity anefa dia toy ny mametraka ihany koa ny fiangonana katolika hahazo ny fanazavana momba ny nandroahana ny mompera vao hiditra amin’izany. Izay ny fahazoako azy. Tatitra ihany ity nataoko ity saingy tsy ofisialy. Ho hitan’ny be sy ny maro ihany ny votoaty ofisialy satria mino aho fa io no ho lohatenin’ny gazety rahampitso rehetra. Tsy namoaka ity fanambarana ity ny radio sy ny televizionam-panjakana hatramin’ny atoandro teo. Asa ny rahariva…(tsy misy ny fomba fijeriko mihitsy io fanambarana io)
Mbola resaka Sylvain Urfer, sj ihany ity fanontaniana mety hahatezitra ny maro ity. Nandalo izay ny fihetseham-po. Fantatsika fa tsy namaly ny avy any amin’ny fitondram-panjakana. Misy moa miteny hoe zon’ny fanjakana ny tsy mamaly izay antony tahaka ny tsy amalian’ny Frantsay ihany koa ny antom-pandavana fangatahana miditra any Frantsa. Fiarovana ny tenany no ataony. Dia mihevitra ihany koa ny fitondram-panjakana fa miaro ny tenany ihany koa izy. Marihina moa fa efa nosoratako tao amin’ny lahatsoratra talohan’ity ny antony efa voasoratra nomena ny gazety « Ny vaovaontsika ».
Dia lasa ihany ny saina na dia izany aza. Sarotra ny handresy lahatra amin’ny filazana tsotra hoe fanohintohinana ny filaminam-bahoaka. Tokony holazaina mazava tsara manko ilay karazana fanohintohinam-bahoaka fa tsy atao manajavozavo be sahala amin’izany. Nefa raha tonga tokoa moa ilay fanazavana ary mipetrapetraka tokoa. Dia iza no manana ny fahafaham-baraka kokoa ? saingy eritreritra ihany manko no soratana ankehitriny. Mba te-hitazona ny antony ho azy ny mpitondra tsy hanala baraka olona ? ny fandroahana azy tampotampoka dia efa ao anatin’ny fanetrena ny hajany ihany. Loza kokoa aza fa tena ao anatin’ny mampafana ny toe-draharaha eto antoerana ankatok’ity andro malazan’ny 13 mey ity no nandroahana azy. Efa olana ny amin’ny delestazy dia mbola ho olana ihany koa ny fifandraisana eo amin’ny mpira-belona sy ny mpitondra fanjakana.
Raha amin’ny fomba fijery tsotra dia ambara fa tsy mahafehy ny fitondrana intsony ireo eo amin’ny toerany. Saingy izao manko : tsy tena mazava ny antony handroahana azy hatramin’izao. Raha teratany Malagasy ny lehilahy dia efa notazonina amponja ihany koa izy izay. Teratany vahiny izy ka dia fandrohana ihany no natao taminy. Fa izao ihany koa efa nisy mpitondra fivavahana katolika anie nogadraina tamin’ny andron’ny Amiraly Didier Ratsiraka ( Mompera Jean Noel nitondra an’Ambatonilita) fa toa tsy nandrenensam-peo loatra ny rafitra katolika raha ny fitadidiako azy. Ny antony nanagadrana io mpitondra fivavahana io dia hoe fikasana handatsa-baratra ny filoha. Tsy azo natao tokoa angaha ny naneho fahatezerana ny mpitondra tamin’izany fotoana izany. Ankehitriny dia fandroahana no misy fa tena mavaivay ny toe-draharaha.
Teratany frantsay efa nipetraka maharitra teto Madagasikara ny lehilahy. Dia mamerina ny filazana ireo fandroahana ireo teratany vahiny efatra tao anatin’ny fotoana nitondran-dRavalomanana ny haino aman-jery. Teratany Frantsay ny telo ary hafa kosa ny iray saingy io hafa io dia afa-niverina teto Madagasikara ihany (Jean Marc Koumba). Ireo teratany frantsay kosa dia mbola tsy tafaverina aloha. Dia lasa ny saina, sao dia ny fitsabahana be loatra ny raharaha eto Madagasikara ny tena antony ? sao dia mbola mihevitra ry zareo fa afa-miteny izay tiany tenenina nefa vahiny monina ihany. Mety hilefitra tokoa ve ny fitondrana frantsay raha misy mpitondra fivavahana malagasy (ary misy mpitondra fivavahana malagasy tokoa any Frantsa) mitsikera mivantana ny mpitondra any an-toerana ? Tsy monina any moa ny tena ka tsy hahalala mihitsy izay tena valinteny marina. Isika Malagasy rahateo mitandrina ihany amin’ny teny izay tokony hotenenina.
Kay kay kay kay…vay vay vay vay an-kandrina sady maharary no mahamenatra. Fa loza inona ity ? ny fihavanana efa ratsiratsy eo amin’ny fiaraham-monina katolika sy ny fanjakana ity mbola nampiana fandroahana mompera indray sady izay indray momera Frantsay. Raha ny vahoaka kristiana amin’ny ankapobeny ary ny katolika indrindra indrindra dia farafaharatsiny efa nandre ny anarany avokoa.
Nalaza teo amin’ny fampianarana na ankapobeny ho an’ny tanora(Saint-Michel sy Saint-Antoine) na eo amin’ny sehatra ambony ihany koa ka mampianatra politika sy filozofia ary teolojia (Institut Catholique de Madagascar ?). Tsy zoviana ihany koa teo amin’ny fanoratana ka namoaka boky roa tena fantatry ny mpamaky azy « tantely amam-bahona » (Le doux et l’amer) sy L’espoir et la doute izay miresaka ny tontolo ao Anosibe Antananarivo indrindra indrindra ary voalaza koa moa tonian’ny famoaham-boky Justice et Paix izany hoe tena ao amin’ny angadiny tsara raha ny resaka famoaham-boky.
Eo anilan’izany dia mitondra ny Paroasy ao Anosibe ihany koa ny tenany. Faritra azo lazaina ho nanana ny hafanany tamin’ny fotoan’androny. Singa iray no hosinganiko dia ny nanoherany mavaivay ny olona nipetraka nanoloana ny arabe sy tao anaty tsena tamin’ny andro nanamboarana ny lalana sy ny tsenan’Anosibe. Tsy nekeny mihitsy ny fanalana tsotra ireo olona tao raha tsy mahazo antoka tsara fa ho tafaverina tamin’ny toerany avokoa ireo olona nipetraka sy nivarotra teo amin’ny toerana nisy azy tao Anosibe tao.
Na izany aza dia henjam-pitondrana teo amin’ny sahany ihany koa ny tenany. Tsy nekeny hijanona tao ampiangonana fa asainy miverina misolo akanjo ireo tovovavy indrindra indrindra ka somary fohy sy zipony na manara-tena loatra ny akanjony. Teneniny ampahibemaso hody mihitsy raha mbola midrikina hiditra ampiangonana ihany amin’ny fitafy tsy maotona. Indray aho (sa indroa moa ?) no nivavaka tao amin’io fiangonana io (f’angaha moa aho katolika indray ? Tsia Loterana aho ka fa ny fanasana amin’ny batemy sy ny karazany ve dia ho lavina ?) ka niezaka nihaino ny toriteniny. Ny azoko ambara dia tsy naheno tsara aho ka tsy haiko na ny fanamafisam-peo no somary ambany na izy no miteny mora na izaho no lalodalovana rahateo.
Ankoatra izay dia mpikambana mavitrika ao amin’ny Sehatra Fanarahamaso ny Fifidianana izy. Mety ho antony iray namelezana azy io satria izy irery no tsy mizaka zom-pirenena malagasy amin’ireo rehetra mpikambana ao. Toy ny heverin’ny ao amin’ny fitondrana ho mitsabaka ny raharaham-pirenen’ny tsy azy manko izy manambara tsy mihambatra ny heviny na dia mihevi-tena ho toy ny malagasy aza ny tenany. Izay lazainy rahateo tsy natao hampifalifaly ny mpitondra rahateo.
Tao ho ao moa aho somary teritery ny fotoako nefa miezaka hatrany aho ny nikaroka araka izay azo natao. Raha mitady ny antony avy amin’ny fanjakana moa dia tsy maintsy avy amin’ny haino aman-jery akaiky azy ihany no hihainoana azy. Tsy nandre mihitsy aho ny halina aloha afa-tsy ny tao amin’ny Matv. Rehefa tonga ny maraina dia ny vaovaontsika gazety teny malagasin’ny le quotidien no novakiako ka nahitako fa fanapahan-kevitra laharana 069/mininter/sg/die/selr no nanafoana (fa tsy hoe tsy nanampy intsony) ny fahazoan-dalana hipetraka maharitra eto Madagasikara. Voalaza ao ihany koa fa fanohintohinana ny filaminam-bahoaka no ahiana hotanterahiny rehefa narahi-maso izy.
Marihina moa ho an’izay mbola mety tsy hahalala fa tsy maintsy misy mpitsikilo avokoa ny ankamaroan’ny fiangonana indrindra ireo fiangonan-dehibe rehetra na aiza io na aiza rehefa eto Madagasikara. Ny karazam-piangonana rehetra ihany koa dia voara-maso avokoa na lehibe izy na madinika. Noho izany ny toriteny sy ny teny rehetra ao dia efa araky ny mpitondra fanjakana avokoa. Tsy afaka mitompo-teny aho saingy azo heverina fa misy teny mety ho maherihery nataony ampahibemaso matoa haingana dia haingana toy izao ny fanapahan-kevitra
Ary izay nomena ny fahendrena dia tena zavatsoa tokoa no nomena azy. Et celui a qui la sagesse est donnée, vraiment c’est un bien immense qui lui est donné. Ny teny fototra (loharano) dia teny arabo fa ireo teny roa ireo dia samy dikanteny avokoa. Izany andinin-tSoratra Masina ao amin’ny Korany Masina amin’ny Silamo izany no hanombohako ity lahatsoratra ity. « Ny Fahendrena » no dikan’ny teny « AlHikmat », koa raha misy miteny aminao hoe ilay « AlHikmat » ity dia mety hoe ilay « Ny Fahendrena » ity no dikany fa aza mora sendaotra loatra aloha.
Io ary no anaran’ny gazety islamika misahana ny kolontsaina sy sosialy voalohany eto Madagasikara na io izany no gazetin’ny Silamo voalohany mivoaka sy ho an’ny eto Madagasikara. Mitandrina be aho manoratra azy satria tahaka ny tsy mbola sahiny ny manoratra hoe gazetin’ny Silamo Malagasy voalohany. Zavatra maneran-tany manko izany hoe Silamo izany fa tsy voafaritra amin’ny toerana iray fotsiny ihany. Araka ny fahalalako azy ihany koa dia mbola any ivelany no atonta ity gazety mivoaka isaky ny roa volana ity. Miara-dalana sy vondrona iray amin’ny Radio Feon’ny Fahendrena (Radio Voix de la Sagesse) io gazety io, ary mbola misy gazety-boky ihany koa aza miaraka aminy, izay manana ny foibeny etsy amin’ny Batiment 3-F5 etsy amin’ny Village des Jeux (ary tsy nanana anarana teny malagasy ihany koa ity toerana ity an !) etsy Ankorondrano.
Ny nahitako azy voalohany.
Raha nandeha nivezivezy teny an-tanàna aho ny alatsinainy tolakandro teo nijerijery ny zavamisy sy izay mety tsy ho tsikaritry ny olona dia gaga nahita ity gazety iray nihantona teo amin’ny mpivarotra ampitan’ny fiantsonan’ny fiara ho any Mahitsy etsy Ankazomanga. Tonga dia ilay soratra arabo aloha no nanaitra ahy dia niteny tany anatiko any aho hoe inona koa ity gazety arabo diso toerana aty Madagasikara ity. Noheveriko ho gazety Ejipsiana ilay izy aloha satria nisy lohateny (frantsay) hoe ny finoana nisy tany Egypta fahizany. Vao nijery ny sary teo ambany anefa aho dia ny sarin-dRavalomanana sy Didier Drogba teo Mahamasina no hitako. Hay gazety gasy ity izany, hoy aho anankampo. Volana marsa sy avrily 2007 ny daty nivoahany ary efa laharana 11 sahady ity hitako ity. Aleo mividy iray handinihana azy any an-trano, hoy aho.
Rehefa tonga tany an-trano aho dia hitako fa manana ny toerany ny resaka finoana sy fivavahana. Tafiditra ihany koa ary tsy latsa-danja ny resaka fanatanjahan-tena. Eny atsisitsisiny eny ny lalaon-tsaina, ny hatsikana, ny ohabolana na andeha antsoina hoe voam-pahendrena. Dia somary nahaliana ahy ihany koa ny fanazavana hampifandray ny tontolo ao anaty sy ny tontolo ivelany indrindra rehefa mivavaka…izany hoe somary tsipalotro kely ny mahatonga ireo Silamo tsy ho menatra mihitsy mivavaka na aiza na aiza misy azy rehefa tonga ny ora fanaovana izany. Fanararaotra hahalalana ny tontolon’ny Silamo eto madagasikara ity ka dia nivonona avy hatrany aho hitady ny hividy ireo gazety folo talohany hahitana kokoa izay tena votoatin’ny gazety hatramin’izay.
Ny laharana hafa talohany
Ny ampitso ihany dia notadiaviko ny foiben-toerana misy ny famoahana ny gazety ary hitako tokoa. Any amin’ny farany ambony varavarana faha-8 no misy azy. Vao andondona aho dia hoy ilay mpandoko teo amin’ny ilany hoe midira avy hatrany fa aza mandondona intsony. Hay birao be dia be no ao anatiny ao. Dia niandry izay handray ahy aho. Hividy gazety rahateo no anton-diako. Izay fanombohana izay ihany no nosoratako tamin’izaho tao fandrao hihanahana eo ambaravarana fotsiny izay hafa mety ho liana. Tsy azoko avokoa izy folo notadiaviko fa ny dimy ihany sisa no niaingan’ny fanadihadiako.
Toy izao avokoa ny ambangovangon’ny zavatra hitako tamin’ireo gazety rehefa fintinina. Ny voalohan’ny pejy aloha no ahitana ny lohatenin’ny lahatsoratra rehetra mety ho hita ao anatiny sy sary maro, toy ny gazety rehetra fahita aty Madagasikara ihany izany. Ny tao anatiny amin’izay no nahitana zavatra samihafa tahaka ny Voam-pahendrena efa nosoratako tery ambony, ny vavaka, ny tononkalo, ny lalao ary hatsikana vitsivitsy saiky tamin’ny teny frantsay avokoa. Fa ny tena betsaka kosa sady lehibe tao aminy dia ireo lahatsoratra momba ny vehivavy sy ny zony, ny mahasamihafa ny lehilahy sy ny vehivavy, ny fifandraisana eo amin’ny mpivady na ny fifandraisana ao an-tokantrano, psikolojia avy amin’ny fihetsiky ny zanaka na ny fahalalana ny ankizy. Ao ihany koa ny fikarakarana ny vatana indrindra amin’ny vehivavy. Ny fampianarana momba ny ordinatera ary ny torohevitra momba ny fandraharahana.
Tsy ambakan’izany ihany koa ny fampianarana silamo, ny fombany sy ireo tantara kely be dia be mampieritreritra ary mihevitra aho fa na any amin’ny fiangonana kristiana aza dia mety hanaovana azy tsara mihitsy. Ataoko fa izay mpikaroka ny zavatra tsy mahazatra azy dia hahita fahafinaretana ihany eo ampamakiana ny gazety indrindra fa tsy mitsara mialoha hoe gazety silamo no vakiana.
Voam-pahendrena vitsivitsy.
Tsy tana ny tanako fa manoratra voam-pahendrena vitsivitsy ho anareo ihany koa :
On peut approuver un juste conseil, mais l’essentiel est de se corriger. Na afaka atao ny miaiky ny fahatsaran’ny torohevitra iray fa ny tena zava-dehibe dia ny manitsy ny tena.
Le souvenir du bonheur n’est plus bonheur, le souvenir de la douleur est de la douleur encore. Ny fahatsiarovana ny fahasambarana efa tsy fahasambarana intsony, ny fahatsiarovana ny ratram-po kosa dia mbola ratram-po tsapa hatrany. Lord George Gordon Byron.
Il se pourrait que l’echec, comme l’obscurité de la nuit, m’oblige à m’arreter. Mais l’aube reviendra, le soleil se remetta à briller et je repartirai. Mety ho nandamoka ny zavatra nataoko ka voatery aho nitsahatra (nijanona) tahaka ireny ao anatin’ny aizina mikitroky ny alina ireny. Fa mbola ho avy ny maraina, hiposaka indray ny masoandro ary dia hanohy ny diako indray aho.
Les hommes se distinguent par ce qu’ils montrent et se ressemble par ce qu’ils cachent. Samy miavaka amin’izay asehony ny lehilahy fa mitovy amin’izay afeniny kosa. Paul Valery.
La vie est faite d’illusions. Parmi ces illusions certains réussisent. Ce sont elles qui constituent la réalité. Feno alonalona (na/sy revirevy) ny fiainana. Amin’ireny revirevy ireny misy ny tanteraka. Ireny no manorina ny zavamisy. Jacques Audiberti.
Tsy aiza tsy aiza ity fa eto Antananarivo renivohitry Madagasikara ihany. Tsy angano na habobo fa mbola eo ampanorenana aloha. Efa rentsika ihany angamba fa hanorina fiangonana ny Fikambanana Apokalypsy eto Madagasikara. Eo Vinany Itaosy ho hanorenana azy raha sitrapon’Andriamanitra. Misy zavatra vitsivitsy nanaitra ahy nahatonga ahy hanoratra etoana.
Voalohany, ny endriny ankapobeny : raha jerena tampoka dia Mosquée no hitanao saingy ny tafo no ranombolamena tahaka ny Mosquée d’Al Aqsa ao Jerosalema. Andeha atao hoe mitovy endrika amin’ny fiangonana lehibe an’ny Ortodoksa ihany koa saingy be varavarankely be velarana toy ny fahita eny amin’ny Toeram-pivavahan’ny Silamo hitako eny Ankorondrano mihitsy. Tsy maintsy ho taitra ny tena raha mahita izany ka te-hijery ny zavatra manaraka ihany koa. Efa malaza fa ho lehibe fahatelo manerantany no eritreretin-dry zareo ary ho lehibe indrindra eto Afrika moa izy io. Mahatratra 135m ny halavany sy 42m ny hahavony ary eritreretina hahatafiditra mpivavaka 15.000 eo ho eo izy io, ny sakany moa maherin’ny 40m ihany koa saingy tsy mahatsizoro manko ilay izy fa miendrika roazodafy hafahafa izay ka asa izay ho fivoakany rehefa tena izy.
Misy rihana roa ity trano eritreretina haorina ity ary ny any ambony indrindra dia eritreretina hisy faritra ho fiantsonana angidimby anankiroa (Héliport). Manaraka izany, eritreretina ho parking na fiantsonan’ny fiarakodia mihoatra ny telonjato ny farany ambany. Tsy mikiraro ny miditra ao fa misy efitra ho fitoeran-kiraro fotsiny…ho heno ao izay manam-pofon-tongotra androany…fa hisy toeram-panasan-tongotra eo ampidirana. Io manko no nahataitra ahy faharoa, dia toy izany indrindra ny any amin’ny Mosquée ry zareo a ! saingy noho ny hevitra hafa izay mifandraika amin’izany no anton’ny tsy ampidirana kiraro io fiangonana io : Tsy dabilio no ipetrahana ao fa lafika mihaja, moquette. Raha tombanana fotsiny amin’izao dia saiky ny fomba any amin’ny toeram-pivavahana Silamo no ho tsikaritrao ao anatin’izany fitantarana izany (fa maninona koa ary raha mba asiana sary ?). Saingy efa fantatsika ihany fa lafo dia lafo ny vidin’ny hazoala ankehitriny sady raha dabilio sahazo olona 15.000 izany tena ho goavana be ny fandaniana. Ho sahirana ny olona hitorevaka nefa atao ahoana moa ? Marihina eto ampamaranako ny lahatsoratra fa tsy mifangaro ny lahy sy ny vavy rehefa mivavaka ao amin’ity antokom-pinoana ity.